________________
૧૫
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
આ અપૂર્વકરણની વિશુદ્ધિથી પાંચ અપૂર્વ કાર્યો કરે છે તો પણ અહીં મિથ્યાત્વ બધ્યમાન હોવાથી ગુણસંકમ થાય નહીં. તેથી મિથ્યાત્વે અપૂર્વકરણમાં ચાર અપૂર્વ કાર્યો થાય છે. ઉપરનાં ગુણસ્થાનકમાં અપૂર્વકરણમાં પાંચ અપૂર્વ કાર્યો કરે છે તે આ પ્રમાણે.
પાંચ અપૂર્વકાર્યો અપૂર્વ અધ્યવસાયથી થાય છે, તેથી તે અપૂર્વ કાર્યો કહેવાય છે.
(૧) સ્થિતિઘાત– સત્તામાં રહેલી કર્મસ્થિતિના અગ્રીમ ભાગ થકી પ્રથમ સ્થિતિખંડ જઘન્યથી પલ્યોપમનો (અ) સંખ્યાતમો ભાગ ઉત્કૃષ્ટથી સેંકડો સાગરોપમ પ્રમાણ સ્થિતિનો અંતર્મુહૂર્તમાં ઘાત કરે છે. જોકે બીજા વિગેરે સ્થિતિખંડો પલ્યોપમના (અ)સંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ હોય છે. દરેક સ્થિતિખંડ અંતર્મુહુર્તે ઘાત કરે છે.
- ઘાત કરાતા સ્થિતિખંડમાંથી પ્રથમ સમયે દલિક સર્વથી થોડું, બીજા સમયે અસંખ્ય ગુણ એમ ચરમ સમય સુધી અસંખ્ય ગુણ ઉપાડે છે. ઉકેરે છે.
તે ઉકેરા દલિક નહીં ખંડન કરાતી નીચેની સ્થિતિઓમાં ગોઠવે છે. આ રીતે અપૂર્વકરણના કાળમાં હજારો સ્થિતિઘાત થાય છે.
તેથી અપૂર્વકરણના પ્રથમ સમયે જે સ્થિતિસત્તા હોય તેના કરતાં ચરમ સમયે સંખ્યાત ગુણહીન સાત કર્મની સ્થિતિસત્તા બને છે.
(૨) રસઘાતસત્તામાં રહેલી અશુભ પ્રકૃતિઓના રસના અનંતા ભાગ કરી એક અનંતમો ભાગ બાકી રાખી બીજા અનંતા ભાગોનો અંતર્મુહૂર્ત નાશ કરે છે. વળી બાકી રહેલા અનંતમા ભાગના રસના અનંતા ભાગ કરી એક અનંતમો ભાગ બાકી રાખી બીજા અનંતા ભાગોનો નાશ કરે છે. આવા રસઘાત એક સ્થિતિઘાતના કાળમાં હજારો થાય છે. અને અપૂર્વકરણના કાળમાં હજારોવાર હજારો રસઘાત થાય છે. તે
