________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
૪૧ એમ ચરમ સુધી જાણવું (દરેક સમયે જીવોની વિશુદ્ધિ પરસ્પર સમાન) તેથી પસ્થાનપતિત (છઠાણવડિયા) ન હોય.
અહીં પણ વધારે વિશુદ્ધિ હોવાથી સ્થિતિઘાતાદિ પાંચ અપૂર્વકાર્યો વિશેષ પ્રકારે થાય છે. અહીં ક્ષપકશ્રેણીવાળા આત્માને ઉવલના સહિત ગુણસંક્રમ થાય છે. તેથી ઉદ્ગલનાનુવિદ્ધ ગુણસંક્રમ વડે કર્મની સ્થિતિસત્તાને ઉકેરતો હજારો સ્થિતિઘાત વડે નાશ કરે છે.
અહીં ઉપશામક અને ક્ષપક એમ બે પ્રકારના જીવો જાણવા.
કાળ- જઘન્ય - એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ - અંતર્મુહૂર્ત (અપૂર્વકરણ ગુણ૦ની જેમ)
આ ગુણસ્થાનકમાં ચારિત્ર મોહનીયની ૨૦ પ્રકૃતિઓને ઉપશમાવે અથવા ક્ષય કરે. તેનું વિસ્તારથી વર્ણન ઉપશમશ્રેણી અને ક્ષપકશ્રેણીમાંથી જાણવુ. સંક્ષિપ્ત વર્ણન આગળ આપેલ છે. [૧૦] સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણસ્થાનક
સૂક્ષ્મ એટલે ચૂર્ણરૂપ, અંશરૂપ સંપરાય=કષાય. સંજ્વલન લોભ જ્યાં ઉદયમાં હોય છે. બાકીની મોહનીય કર્મની સર્વ પ્રકૃતિઓ જ્યાં ઉપશાન્ત અથવા ક્ષીણ થઈ ગઈ છે એવા આત્માનું જે ગુણસ્થાનક તે સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણસ્થાનક કહેવાય છે.
પ્રથમ સ્થિતિરૂપે ગોઠવેલ સૂક્ષ્મ કિટ્ટીઓને ઉદય-ઉદીરણા વડે ભોગવતો જીવ સૂક્ષમ સંપરાય કહેવાય છે.
- સૂક્ષ્મ સંપરાયમાં વર્તતો જીવ દ્વિતીય સ્થિતિમાં રહેલ સમય પૂન બે આવલિકા કાળમાં બંધાયેલ બાદર લોભને તેટલા કાળે તથા ઉદયમાં ન આવવાની હોય તે સૂક્ષ્મ કિટ્ટીઓને પણ સમયે સમયે સાથે ઉપશમાવે છે. અને ક્ષપકશ્રેણીમાં ઉપશમાવવાને બદલે ક્ષય કરે છે. વળી બાદર સંપરાય લોભની પ્રથમ સ્થિતિની શેષ રહેલ એક આવલિકાને તિબુક સંક્રમ વડે સૂક્ષ્મ કિટ્ટીઓમાં સંક્રમાવી નાશ કરે છે.
