________________
ગાથા : ૨૦-૨૧
૪૭
કેવલજ્ઞાન હોવાથી ક્ષાયોપથમિક ભાવનાં ૪ જ્ઞાન હોય નહીં. માટે ૪ થી ૧૨ ગુણઠાણા આ ૪ માર્ગણામાં હોય છે.
મતિજ્ઞાન આદિ ૪ માર્ગણાવાળા અપ્રમત્તાદિમાં આહારકદ્ધિકનો બંધ કરતા હોવાથી ઓધે-૭૯, અવિરતે-૭૭, દેશવિરતે-૬૭, પ્રમત્તે-૬૩, અપ્રમત્તે-૨૯/૫૮, અપૂર્વકરણે ૫૮-૫૬-૨૬, અનિવૃત્તિકરણે ૨૨-૧૧-૨૦૧૯-૧૮, સૂક્ષ્મસંપરાયે-૧૭ અને ઉપશાંતમોહ તેમજ ક્ષણમોહે ૧ પ્રકૃતિનો બંધ કરે છે.
અહીં અવધિદર્શન માર્ગણાએ અવધિજ્ઞાનની જેમ ૪ થી ૧૨ ગુણસ્થાનક કહ્યાં છે, પરંતુ સિદ્ધાંતકારના મતે વિભંગજ્ઞાનીને પણ અવધિદર્શન હોય એમ કહ્યું છે.
પ્રશ્ન- છાસ્થને જ્ઞાન તે દર્શનપૂર્વક થાય છે. માટે વિર્ભાગજ્ઞાનીને અવધિદર્શન હોવું જોઈએ. માટે અવધિદર્શનમાં ૧ થી ૧૨ ગુણસ્થાનક કહેવાં જોઈએ.
ઉત્તર- જેમ મતિ અજ્ઞાની અને મતિજ્ઞાની બંનેને ચક્ષુદર્શન અને અચસુદર્શન કહ્યું છે. પરંતુ ચક્ષુઅદર્શન એમ કહ્યું નથી. એટલે કે મિથ્યાત્વીને જ્ઞાન અજ્ઞાન થાય પરંતુ દર્શન અદર્શન (વિપરિત દર્શન) થાય એવું નથી.
વળી સામાન્યબોધમાં વિપરિતપણું હોય નહીં. વિશેષબોધમાં કેટલાક વિશેષધર્મનો બોધ દ્રષ્ટિદોષથી વિપરિત પણ થાય અને છબસ્થને જ્ઞાન દર્શનપૂર્વક થાય માટે સિદ્ધાન્તકારોએ વિર્ભાગજ્ઞાનીને અવધિદર્શન પણ કહ્યું છે. અને ૧ થી ૧૨ ગુણસ્થાનક કહ્યાં છે.
પરંતુ કર્મગ્રંથકારો અવધિજ્ઞાનીને જ અવધિદર્શન માને છે. તે મને અહીં ૪ થી ૧૨ ગુણસ્થાનક કહ્યાં છે.
તેમજ છદ્મસ્થને દર્શનવિના પણ જ્ઞાન હોય. જેમ મન:પર્યવજ્ઞાન.
