________________
૨૬
બંધસ્વામિત્વનામા તૃતીય કર્મગ્રંથ
જીવવિજયકૃત ટબામાં પણ અને ચંદ્રસૂરિજી આદિ આચાર્યોએ સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકે ૯૪ પ્રકૃતિનો બંધ કહ્યો છે અને તે વધારે યુક્તિ સંગત લાગે છે. દિગમ્બર આસ્રાયના ગોમટસારમાં પણ ૯૪નો બંધ કહ્યો છે.
પરંતુ ગ્રંથકારે જે ૯૬નો બંધ કહ્યો તેમાં સાસ્વાદનપણું શરીર પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થયા બાદ પણ હોય એમ માને છે તે અપેક્ષાએ આયુષ્યનો બંધ કહ્યો હોય તેમ લાગે છે.
તે માટે ૩ જા કર્મગ્રંથની અવચૂર્ણિનો પાઠ આ પ્રમાણે છે.
अयंभावार्थ : = तिर्यग्नरायुषोस्तनुपर्याप्त्या पर्याप्तैरेव बध्यमानत्वात् पूर्वमतेन शरीरपर्याप्त्युत्तरकालमपि सास्वादनभावस्येष्टत्वादायुर्बन्धोऽभिप्रेतः। इह तु प्रथममेव तन्निवृत्तेर्नेष्टः
ભાવાર્થ– તિર્યંચાયુ અને મનુષ્યાયુષ્યનો બંધ શરીરપર્યાપ્તિ વડે પર્યાપ્તા જ જીવો કરે તેથી પૂર્વાચાર્યોના મત પ્રમાણે શરીર પર્યાપ્તિના પછીના કાલ સુધી સાસ્વાદન ગુણ હોય અને આયુષ્યબંધ પણ ઘટે.
જો કે- અન્ય આચાર્યોના મતે શરીરપર્યાપ્તિ પહેલાં સાસ્વાદના ચાલ્યુ જાય. તેથી આયુષ્યબંધ ઘટે નહીં.
વળી આ જ ગ્રંથકારે ઔદાળમિશ્રયોગ માર્ગણામાં સાસ્વાદન ગુણ૦માં આયુષ્યનો બંધ કહ્યો નથી. તેમાં આ પ્રમાણે યુક્તિ કહી છે
નતિર્યTયુષીરપર્યાપ્તત્વેન સાસ્થાને વન્યામાવા––એટલે આ ગ્રંથમાં કેટલીક અસંગત હકીકતો છે તેમાં, - (૧) અસંગત– પૃથ્વીકાય, અપકાય, વનસ્પતિકાય, એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય આ સાત માર્ગણાએ સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકે ૯૬ પ્રકૃતિઓનો બંધ કહ્યો છે. પરંતુ મનુષાયુ અને તિર્યંચાયુષ્ય વિના ૯૪ પ્રકૃતિનો બંધ કહેવો એ યુક્તિસંગત જણાય છે.
