________________
....અહંદzશ્રેષ્ઠ-સદ્ધ
સ્વાધીનતા અને પરાધીનતા જુઓ કે, જે કન્યા જેને પરણવાને ઇચ્છતી નહોતી, જે કન્યા જેનું નામ સાંભળતા કોપને પામી હતી, તે જ કન્યાને તે જ શ્રી લક્ષ્મણજીની સેવામાં જવું પડ્યું, પરણવું પણ પડ્યું અને આધીન પણ બનવું પડ્યું. પુણ્ય પાંસરૂ હોય અને ગર્વ જીવનના અંત સુધી ટક્યો પણ રહે, પણ તેથી શું ? એ ગર્વનું પરિણામ તો વધારે પરાધીન બનાવનારું જ કે બીજું કોઈ ? સંસારની ચડતી – પડતી પુણ્ય - પાપને આધીન છે. માણસ ગમે તેવો ખુમારીવાળો હોય, પણ પુણ્ય પરવારે એટલે એનો પરાજય થયા વિના રહે નહિ. એ રીતે પરાજયને પામનારો કારમો ઘમંડી હોય તો યે નમે નહિ એ શક્ય છે; પરંતુ મરે કે કારાવાસ ભોગવે. એ તો ચોક્કસ ને? એનું મરણ પણ દુર્ગતિગમનની સાક્ષીરૂપ હોય. સંસારમાં રહેવું અને સ્વામી ન જોઈએ એમ કહેવાના ચાળા કરવા, એ ઈરાઘપૂર્વક ઝેર પીને મરવા જેવું છે. જેને સ્વામી ન જોઈએ, સંપૂર્ણ સ્વાધીનતા જોઈએ. તેણે તો સંસારને ત્યજી દેવો, ભાગવતી દીક્ષા ગ્રહણ કરવી, આરાધનામાં અપ્રમત્ત બનવું અને એ રીતે સંપૂર્ણ નિર્જરા સાધી મુક્ત બનવું, મુક્તાવસ્થા એ જ એક સંપૂર્ણ સ્વાધીન અવસ્થા છે. એ અવસ્થા પામ્યા પછી કોઈજ કાળે લેશ પણ પરાધીનતા પ્રાપ્ત થતી નથી. એવો પ્રયત્ન તો કરવો નહિ અને સ્વાધીન બનવાની વાતો કરીને ખોટા ઉધમાતો મચાવવા, એ પોતાની પરાધીનતાને વધુ સજ્જડ બનાવવા જેવું છે, મુક્તાવસ્થા, એ સ્વાધીન અવસ્થા છે અને બદ્ધાવસ્થા એ પરાધીન અવસ્થા છે. બદ્ધાવસ્થા રૂપ પરાધીનતા સજીવ છે તેમજ તેને નિર્મૂળ કરવાનો પ્રયાસ સરખો પણ છે નહિ, ત્યાં સ્વાધીનતા સેવવાના મનોરથો, એ અગ્નિમાં પડી ઠંડક પ્રાપ્ત કરવાના મનોરથો જેવા વિપરીત પરિણામને પમાડનારા મનોરથો છે.
શ્રી રામ-શ્રી લક્ષ્મણજીનો પરિવાર હવે અહીં ફરમાવ્યું છે કે પોઢશાન્તિ-પૂરવધૂ-સહચું નમ્રાહ્ય તુ ? महिष्योऽष्टाभवंस्त्रत, विशल्या रुपवत्यपि ॥१॥
இதில் இது இயல் இ இ இ இது
શતા અને પ્રચાત્તા...
૧૦૭
