________________
કુવૃષ્ટિ ન્યાયનું દૃષ્ટાંત શાસ્ત્રકાર, મહાત્મા ફરમાવે છે કે, પૃથ્વીપુરી નામે એક નગરી હતી. એ નગરીમાં પૂર્ણ નામનો રાજા હતો બુદ્ધિનિધાન એવો સુબુદ્ધિ નામે તેને એક મંત્રી હતો. એક વાર એવું બન્યું કે લોકદેવ નામના કોઇ ઉત્તમનૈમિત્તિકને તે સુબુદ્ધિ મંત્રીએ આગામી કાળ સંબંધી પ્રશ્ન પૂછ્યો. લોકદેવ નામના તે નૈમિત્તિકે કહ્યું કે,
‘એક મહિના પછી અહીં એવી મેઘની વૃષ્ટિ થવાની છે, કે જે વૃષ્ટિનું પાણી પીતાંની સાથે જ, તે પાણીને પીનારો ગાંડો બની જાય. પણ તે પછી કેટલાક કાળે સુવૃષ્ટિ થશે અને તેનું પાણી પીવાથી, ગાંડો બની ગયેલો લોક પાછો ડાહ્યો બની જશે.’
આથી ચિન્તાતુર બનેલા સુબુદ્ધિ મંત્રીએ એ વાત પૂર્ણ રાજાને જણાવી અને કર્તવ્યપરાયણ પૂર્ણ રાજાએ પણ, પડહ વગડાવીને લોકને સાવધ બનાવ્યો તેમજ સારા પાણીનો સંચય કરી લેવાની આજ્ઞા ફરમાવી.
જન માનસ અને ધર્મશાસન
પેલા નિમિત્તિયાએ કહેલું તે મુજબ વૃષ્ટિ થઇ, કુવૃષ્ટિનું પાણી બધે ભરાઇ ગયું. લોકોએ પહેલાં તો વૃષ્ટિના એ પાણીને પીધું નહિ, કારણકે રાજાની આજ્ઞાથી સારા પાણીનો સંચય કરી લીધો હતો. પણ જેમ જેમ સારૂં પાણી ખૂટતું ગયું, તેમ તેમ લોકો મૂંઝાવા લાગ્યા અને તરસને સહન નહિ કરી શક્વાથી કુવૃષ્ટિનું પાણી પીવા લાગ્યા. જેમ જેમ લોકો કુવૃષ્ટિનું પાણી પીતા ગયા, તેમ તેમ લોકો ગાંડા બનવા ૐ લાગ્યા. દહાડે દહાડે ગાંડાઓની સંખ્યા વધવા લાગી અને ડાહ્યાઓની સંખ્યા ઘટવા લાગી. રાજા અને મંત્રીને આથી દુ:ખ તો ઘણું થાય પણ કરે શું ? લોકને સારૂં પાણી આપવાનો તેમની પાસે કોઇ જ ઇલાજ છે નહિ. ધીરે ધીરે રાજાના સામન્તો આદિના ઘરમાં પણ સારૂં પાણી ખૂટ્યું અને તેઓએ પણ જીવ બચાવવાની અભિલાષોથી કુવૃષ્ટિનું પાણી પીધું. એમ કરતાં કરતાં એવો વખત આવી લાગ્યો કે, એક રાજા અને એક મંત્રી, એ બે સિવાયના તે પૃથ્વીપુરી નગરીના સઘળા જ લોકોએ કુવૃષ્ટિનું પાણી પીધું અને સૌ કોઈ ગાંડા બની ગયા.
૨૩૭
QDD
