________________
આધીનતા મૂળમાંથી જ ટળી જાય. એ માટે ઉદયમાં આવેલા કર્મોને સમભાવે ભોગવવા જોઈએ અને સમભાવ પ્રગટાવવાને માટે તથા તેને ટકાવવાને માટે, એ પણ ખ્યાલમાં રાખવું જોઈએ કે, ‘મારા જ પૂર્વના કૃત્યોનું આ ફળ છે.' આ ખ્યાલમાં હોય, કર્માધીનતાની ભયંકરતા સમજાઈ હોય અને એનાથી મુક્ત બનવાની સાચી અભિલાષો પ્રગટી હોય, તો સુખ-દુ:ખની સામગ્રી મળતા રાચવાનું કે રડવાનું મન કેમ થાય ? એવા અવસરે મોહ મૂંઝવે નહિ, એની સાવધગીરી રાખવી જોઈએ. દુઃખ આવ્યે દીન બનવાથી કે રૂદન કરવાથી કર્મસત્તાને દયા આવે કરે નહિ એ સત્તા તો એવી કઠોર છે કે એ રીઝવી રીઝે નહિ. અને રડીને પીગળાવવા મથો તોય પીગળે નહિ. એ સત્તાને તોડ્યે જ છૂટકો. દુનિયામાંથી કર્મસત્તા નાબુદ થવાની નથી. પણ સુજ્ઞ અને સમર્થ બનેલા આત્માઓ પોતાના ઉપર એ સત્તાનું બળ ન ચાલી શકે એવો પ્રયત્ન જરૂર કરી શકે છે અને એમાં વિજય પણ મેળવી શકે છે. એ વિના દુ:ખ મૂળમાંથી જાય અને સાચા સુખની શાશ્વતકાલીન સંપૂર્ણ પ્રાપ્તિ થાય, એ શક્ય જ નથી.
દુઃખ પ્રત્યે નહિ, પણ પાપ પ્રત્યે તિરસ્કાર પ્રગટવો જોઈએ અહીં શ્રી રામચન્દ્રજી અને શ્રીમતી સીતાદેવી મહેન્દ્રોદય નામના ઉદ્યાનમાં આનન્દથી દિવસો વિતાવે છે, પણ એક વખત શ્રીમતી સીતાજીનું જમણું નેત્ર ફરકે છે. પોતાનું જમણું નેત્ર ફરકતાંની સાથે જ શ્રીમતી સીતાજી અશુભની આશંકામાં પડી જાય છે. અશુભની આશંકાથી ઘેરાયેલા મનવાળા આ શ્રીમતી સીતાજી, એકદમ શ્રી રામચન્દ્રજીની પાસે આવે છે અને પોતાનું જમણું નેત્ર ફરકવાની વાત કરે છે. એના ઉત્તરમાં શ્રી રામચન્દ્રજી કહે છે કે “આ સારૂં નહિ.” શ્રી રામચન્દ્રજીના આવા ક્થનને સાંભળતાની સાથે જ શ્રીમતી સીતાજી વિશેષ વિહ્વળ બની જાય છે અને એવા ભાવને પ્રદર્શિત કરનારાં વચનો બોલી ઉઠે છે કે, “મારા રાક્ષસદ્વીપના વાસથી પણ હજુ ભાગ્યને શું સંતોષ થયો નથી ? શું હજું પણ આપના વિયોગજન્ય દુ:ખથી પણ અધિક દુ:ખ તે મને આપશે ? મારું જમણું નેત્ર ફરકવારૂપ આ નિમિત્ત અન્યથા તો નથી જ.”
..સંતાદેવીને સ્વપ્ન અને અનિષ્ટ નિવારણનો ઉપાય...........
૧૩૭
2) ઊભ
