________________
ચાર સાધન
[ ૧૦ ]
આ ભાગ્ય લક્ષ્મીનાં દાનથી ખીલે છે.
તમારે સારે દિવસ છે, તે દાન વડે. હાથને શુદ્ધ કરતાં શીખો. લેવું ખૂબ અને દેવામાં કાંઈ નહીં, જમવું બધાનું અને જમાડવું કોઈને નહીં; તે એ વ્યવહાર ક્યાં સુધી ચાલશે ?
ખેતરમાંથી ખેડૂત માલ ઉતારે છે. જરૂર હોય તેટલે પિતાને માટે રાખે છે, પણ ખેતરમાં હોય ત્યારે એનું ધાન્ય ઢાર ખાય, મેર ખાય અને થોડું ચેર ખાય. વધે તે સમાજને ચરણે ધરી દે. એ અનાજ શ્રમ–પરસેવાવાળું છે, છતાં એનામાં દાનની ભાવના ઊંડે ઊંડે પડી છે. જે દાન ન કરે, ભેગ ન કરે, તે એ નાશ થવા માટે બેઠું જ છે.
માણસ વાપરે નહિ અને સદુપગ ન કરે તે એનાં સંતાને ઊડાવે. બાપને રૂપિયાની પણ કિંમત હોય છે,
જ્યારે દીકરાને મન દસ રૂપિયા પણ કંઈ નથી. એક શ્રીમંતના છોકરાને મેં કહ્યું: “તું માસિક ત્રણસો રૂપિયાનો હાથખર્ચ કેમ રાખે છે?” તે કહેઃ “ત્રણસો તે મને ઓછા પડે છે. શું કરું, વધારે મને મળતા નથી !” મને થયું, હવે આને સમજાવવાનું વ્યર્થ છે. એને શ્રમ શું છે તે જ ખબર નથી. પછી પૈસાની કિંમત એને કેમ સમજાય?
આ રીતે “નાશને સવાલ નજર સન્મુખ આવવાને જ છે. તે સુખી થવા માટે ક્ષેત્રમાં લક્ષ્મીને વાપરી જીવનને સફળ કરવું શું ખોટું છે?
આજ સુધી તે ઘરની ચિંતા સ્વાર્થી બની સહુએ કરી છે, પણ સમાજની કેણે કરી છે? સમાજ હશે તે તમે કે ધર્મ ટકશે, એટલું ખાસ યાદ રાખજે.
