________________
[ ૧૧૨ ]
ચાર સાધન
...
જ વાતામાં સમય જાય, તે શુ ઉચિત છે? ઘણાંય વર્ષ આ બધું તમે કર્યું. હવે કંટાળા ય નથી આવતા ? જે કયુ તે પચાસ વર્ષ કરો કે સેા વર્ષે કરા, એમાં નવાઈ અને નવીનતા શી છે? જીવનમાં આજે આ પુનરાવન સિવાય ખીજ છે પણ શુ?
*
એક માણસ પાસે હજારની નેટ હેાય તે વધારીને પાંચ હજારની કરે. પછી પાંચ લાખની કરે, પાંચ કરોડની કરે, એ કાગળની થપ્પી કરતા જાય, ગોઠવતા જાય, મલકાતા જાય અને સંગ્રહીને રાજી રાજી થતા જાય. પણ એથી એના આત્મામાં કયા ગુણના વધારા થયા ?
આ નેટની થપ્પીએ કેઈ બીજા પાસે જાય તે એ પુજાય; પહેલે પડયા રહે. તે વળી ત્રીજા પાસે જાય તે તે પુજાય, બીજાના કાઈ ભાવ પણ ન પૂછે. આમ માણુસ આ યુગમાં ફૂટબેલની જેમ કેવા ગ્રાઉન્ડ પર આવી ગયા છે!
એક વાર તમારા સ્વજના અને મિત્રાને ખબર પડે કે તમારી પાસે કંઈ રહ્યું નથી, પછી જુઓ કે કેટલા તમારી ખબર લેવા આવે છે, કેટલા તમારી પડખે બેસે છે અને કેટલા તમને ચા પાય છે. ત્યારે જ તમને લાગશે કે જે મૂલ્ય અને માન હતું તે તમારું' નહિ પણ તમારી પાસે જે પેલી જડ વસ્તુઓના ઢગલેા હતે!–સ'અહુ હતા તેનું હતું.
પણ આધ્યાત્મિકતામાં આવું નથી. ત્યાં વસ્તુની નહિ, પણ આત્માની અને આત્માના ગુણાની કિંમત હૈાય છે. ત્યાં વસ્તુ ગૌણ છે, અને તેથી જ ચૈતન્ય અને રઘુની મૈત્રી જોવા જેવી છે.
