________________
[૪૧]
વાણુ પરોપકાર માટે હો! તે દાંત રૂપી જેના ચોકિયાત છે અને બે હોઠ રૂ૫ જેની આસપાસ કિલ્લા છે, એવી જીભમાં ભાષા છે. ભાષા કેવા રક્ષણ નીચે છે!
કટ, વીંછી કે સર્પ જે ન કરી શકે તે આ ભાષા કરી શકે છે. સર્પનું ઝેર ઉતારી શકાય, પણ જીભના ડંખનું ઝેર કાતિલ છે. આ ઝેર તે ભવોભવ ચાલે. એટલે મહાપુરુષે કહે છે કે પરોપકાર માટે વચનને વ્યવહાર કરજો! - વિવેકી કરતાં, અવિવેકી માણસો ઘણું છે. તે એવું બોલે કે આપણને સાંભળતાં પણ શરમ આવે. એ પણ માણસ છે, છતાં એમના મગજમાં આવી ખરાબ વાતે કેમ આવી? એમની વાણુંમાંથી આવા ખરાબ શબ્દો કેમ ઝર્યા? તે જરા વિચારે.
જીભ તે પવિત્ર વસ્તુ છે. એના પર પ્રભુનું નામ રમે. મા સરસ્વતી એના પર વાસ કરે, અને બ્રાહ્મીનું જ્યાંથી અવતરણ થાય છે એ જ જીભ, આજે કેવી રીતે લેકે વાપરી રહ્યા છે, તેને શાંતિથી વિચાર કરીએ તો લાગે, કે માણસે વાણીના વ્યવહાર વખતે, વિવેકને અને વિચારને વિસરી જાય છે. - તમારી જીભથી તમે તમારું ને પારકાનું ઘણું ભલું કરી શકે છે. આ જીભ વડે સારું ખાઈ શકાય છે, સારું પિી શકાય છે તે સારું બેલી પણ શકાય છે. જેવા માણસના સંસ્કાર !
એક દિવસની વાત છે. ઇંગ્લેન્ડથી ખાસ હોંશિયાર એક એલચીને હિન્દુસ્તાન મેકલવામાં આવ્યો હતો. અહીં આવી
