________________
C
ત્યાં તો શ્રદ્ધા ખેાલી ઊઠી : · મૂર્ખ ! એની ક્રૂરતા કરતાં તારા પ્રેમ મહાન છે કે નહિ? કયાં ગયું તારુ' પ્રેમનું સામ્રાજ્ય ? કે પછી વાતામાં જ ? ભેાળા મન! આ બધા તો પ્રેમના સામ્રાજ્યના વફાદાર નાકરા છે. જેને પ્રેમની ભાષા આવડે છે, તે તેા સિંહને પણ મિત્ર બનાવી શકે, તે શું આ માણસા તારા મિત્રા નહિ બને? નાના કીડા પથ્થરમાં ધર કરી શકે તે માણસ માણસના દિલમાં ધર ન કરે ? ’ શ્રદ્ધાના આ શબ્દો મને વિશ્વપ્રેમના મહામંદિરમાં લઇ ગયા, જ્યાં માત્ર પ્રકાશ અને પરિમલ જ છે !
એમને મે પ્રેમથી સખેચ્યા. પ્રેમના પવિત્ર જળમાં સ્નાન કરી એ મારી નિકટ આવ્યા. પછી આ પ્રેમના તાંતણે બંધાયેલા યુવાને એ કલાક સુધી મારી સાથે વાર્તાલાપ કર્યો. એમની પહાડી મિશ્રિત અધ ગુજરાતી ભાષા અને ત્યાં સુધી હું સમજવા પ્રયત્ન કરતા. સમજ ત્યાં હું ઉત્તર આપતા, અને ન સમજતા ત્યાં જરા સ્મિત કરતો.
6
મારા સ્મિતનો અર્થ હું સમજ્યા નથી' એમ એ સહેલાઈથી કરી લેતા અને ઇશારાથી મને સમજાવતા. એમની વાતેામાં મતે, અને મારી વાતેામાં એમને ધીરેધીરે એવા તે રસ પડ્યો કે સાંજ થવા આવી તેા પણ ન ચસકો હું કે ન ખસ્યા એ.
•
સંધ્યા એને ર ંગબેરંગી સાળુ બદલી એની બહેનપણી રજનીને મળવા ગઈ, ત્યારે જ મને ખબર પડી કે સૂર્યાસ્ત તે કચારા ય થઈ ગયા છે!
· મહારાજ ! રસ્તા જરા ખરાબ છે, એટલે વહેલા ન જતા. અમે તમને સ્રામા ગામ સુધી વળાવવા આવીશું. લે રામ-રામ ! ’ કામઠું ખભા ઉપર મૂકી ઊભા થતા યુવાનેાએ કહ્યું.
ઘડીભર હું એ યુવાનાને જતા જોઈ રહ્યો. એમનું શરીર કાળુ હતું, પણ વાતે કેવી ઊજળી હતી ! કપડાં ફાટેલાં હતાં, પણ દિલ કેવું અખંડ હતું! કપડાંને થીગડાં હતાં પણ મન પર કયાંયે કૃત્રિમતાનાં
[૨૨
