________________
નીકળે. ડુંગરાળ પ્રદેશ હત, મધ્યાહ્ન સમય હતે. ક્યાંક લીલાં ખેતરે દેખાતાં હતાં, પણ માણસ તે ક્યાંય દેખાતું ન હતું. વાતાવરણમાં શૂન્યતા હતી. લીલા ચણાનાં ખેતરે કેમ મળે?
અધિકારી નિરાશ થઈ ગયે. એટલામાં ખેતરના છેડા ઉપર એક નાનકડી ઝૂંપડી દેખાણી. એના મુખ ઉપર આશાનું કિરણ ફરક્યું! અધિકારીએ જઈ ઝૂંપડીનું બારણું ઠપકાયું. અંદરની પડછંદ કાયાવાળો એક વૃદ્ધ ખેડૂત બહાર આવ્યું.
કરચલીઓવાળું એનું મુખ, ભાવભીની એની આંખે, અને અણિયાળું નાક, એના જીવનમાં રહેલી ભવ્યતાને વ્યક્ત કરી રહ્યાં હતાં.
અધિકારીએ કહ્યું, “દાદા ! અમારા ઘડાઓ માટે ચણું જોઈએ છે, તે અમારી સાથે ચાલે અને કોઈનું ખેતર બતાવો.”
આ સાંભળી વૃદ્ધ એકદમ વિચારમાં પડી ગયો. હૈયામાં પ્રગટેલી વેદનાની જ્વાળાથી એનું મુખ તામ્રવર્ણ થઈ ગયું, અને સ્વાર્થ અને પરમાર્થના રવૈયાના બે દેરથી એનું હૈયું વલોવાઈ રહ્યું પણ બે જ પળમાં એણે નિર્ણય કરી લીધો. સ્વસ્થ થઈ એણે કહ્યું..
ચાલે, મારી પાછળ પાછળ ચાલ્યા આવો !'
આ વૃદ્ધના મુખ ઉપર આવેલા ભાવોને વાંચવા અધિકારીએ પ્રયત્ન કરી જે, પણ એમાં એ નિષ્ફળ નીવડ્યો. એટલામાં તે ચણાના છોડવાઓથી લચી પડેલું ખેતર એની નજરે પડવું, અને એણે સૈનિકેતને હુકમ કર્યો, “થંભી જાઓ. આ ખેતર ઠીક છે. અહીંથી જ લેવા માંડે. આગળ જવાની જરૂર નથી.”
' આ શબ્દો કાનમાં પડતાં જાણે વિચારની તાણ આવી ન હોય તેમ વૃદ્ધે કહ્યું: “અહીં નહિ. મહેરબાની કરી છેડા આગળ ચાલ, આનાથી સુંદર અને મોટું ખેતર હું આપને બતાવું, જેની આગળ આ તે કંઈ હિસાબમાં નથી.”
[ રૂ.
