________________
કરુણામય આંખે જીવનની ભીખ માંગી રહી હતી. એની ઊછળતી
છાતી કહેતી હતી : “મને બચાવો, અનાથના નાથ! મારે તમારું જ -શરણ છે. તમારું અભયત્રત મને અભય નહિ અપાવે ?'
દયાળુ મેઘરથ એની આંખેના ભાવ પામી ગયા. કોમળ હાથ એના નાજુક પીછાં પર ફેરવતાં રાજાએ કહ્યું, “ગભરુ જીવ! ગભરાઈશ નહિ. તું અભય છે. પ્રાણના ભોગે પણ શરણે આવેલાનું રક્ષણ કરવું એ મારો ક્ષત્રિય ધર્મ છે. એમાં પણ આજ તે મારે પૌષધ વ્રત છે. તું અભય છે.” * * *
તે જ પળે, બારીમાંથી પવનના સૂસવાટા સાથે ઝડપથી એક બાજે પ્રવેશ કર્યો. એની આંખો પારેવા પર મંડાઈ રહીં. એની આંખમાં રહેલી ક્રૂરતાથી પારેવું કંપી ઊઠયું. એ બોલ્યો : “રાજન, તમારા ખોળામાં રહેલું પારેવું એ મારું ભક્ષ્ય છે, એને મૂકી દો. ભૂખની આગમાં હું શેકાઈ રહ્યો છું.’
અષાઢનાં વાદળાં આકાશમાં જામ્યાં હતાં. ધર્મમંદિરના ઉદ્યાનમાં વિસ્તરેલી વેલડિયોને ડોલાવતી પવનની લહેરખીથી વાતાવરણ ખુશનુમા હતું, પણ બાજની આ હિંસક ભાષાથી વાતાવરણ ઉગ્ર થઈ ગયું.
“બાજ! શરણે આવેલાને શરણ આપવું એ અમારો ક્ષત્રિય છે. માણસ ધમ ચૂકે પછી શું રહે ? ભાઈ, મારે અભય વ્રત છે. એને અભય આપ્યું છે. એ તને નહિ મળે.' મેઘરથના ઓ ઉપર નિશ્ચયની દઢ રેખાઓ હતી.
“મારે પણ જીવવા માટે પેટ તે ભરવું ને ? ” લોહીતરસી આંખે ફેરવતાં બાજે કહ્યું.
“પણ પાપથી ?” દયાર્દ આંખ બંધ કરતાં મેઘરથે કહ્યું, પારકાથી પિતાનું પોષણ એ ધર્મનું શોષણ છે. તારા એક પીછાંને કાપતાં જે કારમી વ્યથા તને થાય, એ જ આ પારેવાને પણ થાય, એ સમાન જીવનધર્મ પણ તને નથી સમજાતો? તારી તૃપ્તિ માટે બીજાનો સર્વનાશ કરે છે ?” ૨૮]
