________________
આગળ અમે જુઠું નહિ બેલીએ. અમારામાંને એકાદ કેઈને લૂટે એટલે અમે જ લૂંટીએ છીએ, એમ કહેવાય; પણ અમે કોને લૂંટીએ છીએ, એ તમને પેલા ભાઈઓએ કહ્યું નથી લાગતું!'
મેં કહ્યું, “કને વળી શું? જેની પાસે માલ હોય તેને !'
ના, મહારાજ ! ના. અમારે માથે પણ ભગવાન છે. અમારે ય એક દી મરવાનું છે. અમે જેને તેને ન લૂંટીએ. ગામમાં જે શાહુકાર - થઈવિદ્યા ભણી, મઠી વાતો કરી અમને લૂંટતા હોય, તેમને અમે અહીં લૂંટીએ છીએ. એ અમને ગામમાં લૂંટે તે અમે એમને જંગલમાં લૂંટીએ. એ લોકે ગરીબોને લૂંટતી વખતે થેડી જ દયા રાખે છે, તે અમે એમના ઉપર દયા રાખીએ? એ અમ ગરીબોને પ્રેમથી ન આપે તો બીકથી તો આપે ને! પણ તમારી વાત ન્યારી છે, તમે તે સાધુસંત કહેવાઓ. તમે કોઈને લૂંટતા નથી, પણ ઊલટું તમે તો આપે છે. તમને લૂંટવાના ન હોય, તમને તે આપવાનું હોય. તમને લૂંટે એને તે ભગવાન લૂંટે. લે, મહારાજ આ ગામ આવી ગયું. અમે હવે પાછા વળીશું. રામ-રામ! કેક દી આંહી પધારજો અને ગોપસિંહને યાદ કરજે...”
પ્રેમથી નમન કરી એમણે વિદાય લીધી, પણ ગામમાં પેસતાં મને એક જ વિચાર આવતો હતો કે, “હું એમને કેમ કરી સમજાવું કે તમે ઊભું કરેલું આ તત્ત્વજ્ઞાન છેટું છે! ગામના માણસે તમને લૂટે એટલે તમે એમને લૂંટ એ ક્યાંનો ન્યાય? બે કાળી વસ્તુ ભેગી કરવાથી કાળી વસ્તુ થોડી જ ધોળી થઈ જવાની છે?......પણ આ તે રહ્યા પ્રકૃતિમૈયાના લાડકવાયા ! એમને માટે તે એમણે ઊભો કરેલે ન્યાયં જ સાચે, આપણો ન્યાય એમને શું કરવાનો ?
આ પ્રસંગે મનને આટલું સમાધાન તે મળ્યુંઃ આટલા અંધકારમાં પણ સાધુસંતના નામનો આછા આછા ધ્રુવ તારે પ્રકાશે છે, એ શું આશ્ચર્ય નથી ?
[२५
