Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત
હા ยด Bungal થાના રૂા નાલી
પહેલો
કરિ ३५
કર્મણિ
રૂપ
સંસ્કૃત
ધાતુકોશ
ધાતુ સાધિત
શબ્દ
ઈચ્છાદર્શકરૂપ
દિવ્યાશીષદાતા ઃ તપાગચ્છાધિપતિ ૫.પૂ.
G
હૃદન્ત પ્રેરકરૂપ
ચડગત
३५
આ.શ્રી વિજય રામસૂરીશ્વરજી મ.સા. (ડહેલાવાળા)
૮ આશીર્વાદદાતા : ગચ્છાધિપતિ પ.પૂ.આ.શ્રી વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મ.સા. શ્રી દિનેશચન્દ્ર કાન્તિલાલ મહેતા (નાથપુરાવાળા)
સંપાદક
• પ્રકાશક
૧ આ.શ્રી રામસૂરીશ્વરજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા, અમદાવાદ
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી
ભાગ-૧
: દિવ્ય આશીર્વાદદાતા
ૐ આશીર્વાદદાતા
પરમ પૂજ્ય તપાગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ
પરમ પૂજ્ય ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ
શ્રી વિજયરામસૂરીશ્વરજી મ.સા. શ્રી વિજયઅભયદેવસૂરીશ્વરજી મ.સા.
(ડહેલાવાળા)
(ડહેલાવાળા)
યજ્ઞન્તરૂપ
પહેલો ગણ
ધાતુસાધિત શબ્દ
કર્તરિરૂપ
હૃદન્ત
કર્મણિરૂપ
પ્રેરકરૂપ
ઈચ્છાદર્શક રૂપ
સાર્થધાતુકોશ
સંગ્રાહક : હાર્દિક દિનેશભાઈ મહેતા
: સંપાદક :
શ્રી દિનેશચંદ્ર કાંતિલાલ મહેતા (ધાર્મિક અધ્યાપક)
૩, શાંતિ એપાર્ટમેન્ટ, કીર્તિ સોસાયટી, સાબરમતી, અમદાવાદ-૫.
ફોન : ૦૭૯-૨૭૫૦૫૨૯૧, (મો) : ૯૮૭૯૦૫૫૬૬૦
પ્રકાશક:
શ્રી રામસૂરીશ્વરજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા - અમદાવાદ.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
હેમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂયાવલી ના તો
(મકારાન્ત ગણ)
પાકિસ્થાન
| છ* શ્રી દિનેશચંદ્ર કાંતિલાલ મહેતા (ધાર્મિક અધ્યાપકે | ૩, શાંતિ એપાર્ટમેન્ટ, કીર્તિ સોસાયટી, સાબરમતી, છે. અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૫. ફોનઃ (૦૭૯) ૨૭૫૦૫૨૯૧
શ્રી સુરેન્દ્રસૂરીશ્વરજી જૈન તત્ત્વજ્ઞાનશાળા ઝવેરીવાડ, પટણીની ખડકી, અમદાવાદ.
શ્રી શુભમંગલ ફાઉન્ડેશન છે “ગુરુ સમપાવન ભૂમિ” પાલ જકાતનાકા પહેલા, અડાજણ, સુરત. .
ઈ આચાર્ય વિજય શ્રી રામસૂરીશ્વરજી જૈન જ્ઞાનમંદિર ટ્રસ્ટ “જે દ ઝોટા આરાધના ભવન, ૬૦ ફુટ રીંગ રોડ, ભાયંદર (વેસ્ટ), મુંબઈ.
પં. શ્રી ચિરાગભાઈ કનૈયાલાલા C/o. જૈન શ્રેયસ્કર મંડળ, પાલીતાણા
- પં. શ્રી રાજુભાઈ એસ. સંઘવી અભય” આદિનાથનગર, હાઈવે રોડ, નવા ડીસા.
છે
સંવત : ૨૦૬૨ [ હિત - ૪૦.૦૦ ] પ્રથમ આવૃત્તિ
| ઈસ્વીસન્ : ૨૦૦૬
| વીર સં. : ૨૫૬૦
- પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતને અધ્યયનાર્થે ભેટ
મુદ્રકઃ ભરત ગ્રાફિક્સ, ન્યુ માર્કેટ, પાંજરાપોળ, રિલીફ રોડ, અમદાવાદ-૧. ફોન : (૦૭૯) ૨૨૧૩૪૧૭૬, ૨૨૧૨૪૭૨૩ ટ
ત્રિ ર
ON
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
શુભાશીર્વાદ
૩:
રાવત દેવગુરૂભકા
સુશ્રાવક્ર દિનેશભાઈ
આ વિરામસૂરિ
ધાનેરા ભવન
પાલીતા, 41.21.93 વિગ્સ ૨૦૫૪
दर्यसाल सर
જીમ સુધ દુર થ tha આપાર્કના સુંદ 21 લે ! રાધે તેમાં દુશળ હો. પત્ર મળ્યો.
-
}, ૬,
માં 6
મુખ્ય સાધુ-સાધ્વીજીને અધ્યાપન -રાવવામાં તેમા ૧૦ વર્ષ પૂર્ણ થઈ રહ્યા છે. એ અમારા તમામ સહુના માટે આનંદો વિષય છે.
સંસારનાં અન્ય વ્યાપારની રનર્પન્નાએ તદ્દન નિર્દોષ, આત્મલાભકારી, ર્મિશય ફ આ વ્યાપાર સુખ શાંતિ- સમાધિદાયક છે. આવા અનેક ર્દાફાઓ સુધી શ્રુતજ્ઞાનની
સ્વપર ઉભયનાં
ઉપાસના તેરો તા રહે. પ્રેયશ્નરક બનો, અનુકૂળતાએ ચારિંગ માર્ગે ડંગ (મો તેનાથી આત્મિક સંપૂર્ણ સુખ પ્રાપ્ત ર્કો એ જ ભાવના સેટ ભારતઈદ.. લિ.રામસૂરિના ધર્મલાભ
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રુતજ્ઞાન પ્રસારણ અર્થે દ્રવ્ય સમર્પણ કરનારની
અનુમોદના સહ આભારદર્શન
પ.પૂ. સા. શ્રી અમિતપ્રજ્ઞાશ્રીજી (ડહેલાવાળા) ની પ્રેરણાથી ૨૫,૧૧૧/- શ્રી આદિનાથ જૈન સંઘની બહેનો, નવસારી.
પ.પૂ. સા. શ્રી નર્મદાશ્રીજીની પ્રેરણાથી ૭,૧૧૧/- શ્રી ગંગાબા ઉપાશ્રયની આરાધક બહેનો, સાબરમતી.
શ્રી પ.પૂ. સા. શ્રી જયવંતાશ્રીજી મ.સા. ની પ્રેરણાથી ૩,૧૧૧/
દહેજ જૈન સંઘ ૨,૧૧૧/- શ્રી અભયસાગર આરાધના ભવનની બહેનો, સાબરમતી.
પ.પૂ. સા. શ્રી મંજુલાશ્રી મ.સા. ની પ્રેરણાથી ૫,૧૧૧/- શ્રી નેમ-મંજુલ આરાધના ભવનની બહેનો તરફથી સાબરમતી.
પ.પૂ. સા. શ્રી તત્ત્વગુણાશ્રીજી મ.સા. ની પ્રેરણાથી . ૫,૧૧૧/- શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિ આરાધના ભવનની બહેનો, સાબરમતી. ૫,૫૫૫/- શ્રી અભય ફાઉન્ડેશન, જયપ્રેમ સોસાયટી, શાહીબાગ,
ગીરધરનગર, અમદાવાદ. પ૩૨૨૧/- જ્ઞાનદ્રવ્ય ૨૧,૧૧૧/- શ્રી માણિભદ્ર ફાઉન્ડેશન, સાબરમતી. (સાધારણ)
૮૦૦ - નકલ જ્ઞાનખાતામાંથી પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. તથા
જ્ઞાનભંડારને ભેટ આપવા અર્થે. ૨૦૦ - નકલ સાધારણમાંથી અધ્યાપક મિત્રોને તથા
મુમુક્ષુઓને ભેટ આપવા અર્થે.
શ્રાવકોએ પુસ્તકની કિંમત રૂા. ૪૦/- જ્ઞાનખાતામાં મુકીને માલિકી કરવી.
દિનેશચંદ્ર કે. મહેતા
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાધક અન્તર્યામીની શોધ કરવાં
ઉરનો સુર નીકળ્યો છે, અન્તર્યામીની પ્રાપ્તિ
સદ્વિચારોથી અને સદ્વિચારોની પ્રાપ્તિ
સાંચનાદિથી થાય છે. સાંચનમાટે ભાષાજ્ઞાન એ સરળ માધ્યમ છે. ભાષાન્તર વાંચન દ્વારા મૂળ ગ્રન્થકાર ભગવંતોના મૂળ આશયની કદાચ પ્રાપ્તિ ન પણ થાય. ભાષાન્તરકાર સ્વક્ષયોપશમાનુસાર અનુવાદ કરતાં હોય છે, આથી કદાચ ક્યારેક મૂળ ગ્રન્થકારશ્રીના હૃદયભાવ સાથે ભાષાન્તરનો મેળ ન પણ બેસે, આથી ભાષાન્તર ઉપર જ આધાર ન રાખતાં મૂળ ભાષાના જ્ઞાનને મેળવવાની અને એ દ્વારા સદ્વિચારોને અને તેના દ્વારા અન્તર્યામીને મેળવવાની સાધકની ભાવના સાર્થક થાય છે.
આજે જ્યારે અભ્યાસુવૃન્દમાં સંસ્કૃતભાષાના અભ્યાસનો વ્યાપ વધ્યો છે ત્યારે તેઓના રસને પોષવા માટેના પૂરક ગ્રન્થોનીય આવશ્યકતા તો રહેવાની જ.
અનેક પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. તથા મુમુક્ષુઓને અભ્યાસ કરાવવાની જવાબદારી વહન કરવા સાથે સાથે સાહિત્યસર્જનના ક્ષેત્રે પ્રવેશ પામેલ પં. શ્રી દિનેશભાઈ કે. મહેતા આ પૂર્વે કૃદન્ત વિષયિણી તથા મધ્યમાની ધાતુરૂપાવલી પ્રકાશિત કરી ચૂક્યા છે, જે આજે પણ ઘણાં આદર-માન સાથે અભ્યાસુઓના કરકમળમાં સંચરી રહી છે.
મધ્યમા-રૂપાવલી પ્રકાશિત થયાં બાદ પ્રથમા-રૂપાવલીની માંગ આવતાં અનેકવિધ કાર્યવ્યસ્તતા વચ્ચે પણ અનેક મહાત્માઓના સહકારપૂર્વક આ પ્રથમા રૂપાવલીને પ્રકાશિત કરી શ્રુતદીપમાં તૈલપૂર્તિ કરવાની ભૂમિકા ભજવી છે.
પ્રથમા દ્વિતીયા બુકમાં આવતાં અ-કારાન્ત ધાતુના સાદા, સન્નન્ત, પ્રેરક, યઙન્ત, યક્ષુબત્ત, કર્તરિ-કર્મણિ ૧૦ વિભક્તિના રૂપો તથા ધાતુકોશ આ પુસ્તિકામાં આવરી લીધા છે.
ઈશ્વરીય અનુગ્રહથી પ્રાપ્ત થયેલ શ્રુતપ્રસારની મહતી શક્તિને આબાલવૃદ્ધ સુધી પહોંચતી કરવાના એકમાત્ર સલ્લક્ષ્યથી પ્રકાશિત થતી સુંદર મજાની આ પુસ્તિકા ન કેવળ
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
અભ્યાસુના હાથમાં જ રહેશે બબ્બે હૈયામાં પણ રહેશે જ છે એ આશા રખાય.
આ પ્રસંગે એક સ્પષ્ટતા કરવાનું મન થઈ આવે છે કે મોટા ભાગના અભ્યાસુઓ ૧૦ કાળના રૂપો” બોલો, લખો-એવો વ્યવહાર કરે છે. વાસ્તવમાં ૧૦ કાળ નહીં પણ ૧૦ વિભક્તિ છે. “૧૦વિભક્તિના રૂપો એવો વાવ્યવહાર કરવો ઉચિત છે. ૧૦ વિભક્તિ બે વિભાગમાં વહેંચાયેલી છે.
(૧) કાળલક્ષી : જેમાં વર્તમાના, હ્યસ્તની, ચુસ્તની, ભવિષ્યન્તી, પરીક્ષા અને અદ્યતની એમ ૬ વિભક્તિ આવે.
(૨) અર્થલક્ષી : જેમાં સપ્તમી, પંચમી, ક્રિયાતિપત્તિ અને આશીઃ એમ૪વિભક્તિ આવે.
સપ્તમી વિધ્યર્થ) વિગેરે ૪ ને કાળ તરીકે વ્યવહાર કરવો ઠીક નહીં.
પં.શ્રી દિનેશભાઈએ આત્મીયભાવે આ પુસ્તિકાના થોડાજ પૃષ્ઠો | નિહાળવા આપ્યા. આનંદ થયો. કાંઈક મિત્રભાવ અદા કરી શક્યાની હૈયાધારણ થઈ.
નાનકડી આ પુસ્તિકારૂપ નાવ દ્વારા-સ્વાધ્યાય સાગરનું ખેડાણ થાય, ધૃતસાગરના અનેક મૌક્તિકો-રત્નો હસ્તગત થાય. અનેકવિધ ટીકાગ્રન્થો, કાવ્યો, ચરિત્રોમાં અવગાહન થાય અને પ્રાન્ત કૈવલ્યશ્રીની પ્રાપ્તિ થાય એ જ, આ મહામહિમપળે પરમપ્રિય પરમાત્માને પ્રાર્થના.
- ૨૦૬૨, ડીસા.
રાજુ સંઘવી
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ.પૂ. તપાગચ્છાધિરાજ જ્ઞાનસાગર છે આ. શ્રીમદ્ વિજયરામસૂરીશ્વરજી
મહારાજાના આશીર્વાદ સહ કૃપાપાત્ર બની @સંપાદકીય ગત વર્ષે હૈમસંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી (મકારાન્ત
જ સિવાયના ગણ) પુસ્તકાકારે પ્રકાશિત કરેલ છે પુસ્તકનો પૂજ્યશ્રી તરફથી આદરભાવ ઘણો જ મળ્યો. એક વર્ષમાં પ્રથમ આવૃત્તિ પ્રાયઃ પૂર્ણ
થઈ. ત્યારબાદ પંડિતવર્યો તરફથી તથા પૂજ્યસાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. તરફથી અકારાન્ત ગણોની ધાતુરૂપાવલીની માંગ થવા લાગી. તેથી આ અલ્પ પ્રયત્ન મારા વડે કરાયો.
સંવત-૨૦૪૩ માં સંસ્કૃત B.Ed. કરવા અમદાવાદમાં આવવાનું થયું ત્યારે સંવત-૨૦૪૪ માં પરમ પૂજ્ય આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબનું ચાતુર્માસ લુહારની પોળ ઉપાશ્રયે હતું. ત્યારે પ.પૂ. મુનિશ્રી મોક્ષરત્નવિજયજી મ.સા. ને ભણાવવાનો લાભ પૂ. આચાર્યદેવશ્રીએ મને આપ્યો. ત્યારબાદ કૃપાદૃષ્ટિ પડતાં તેઓશ્રીની પ્રેરણાથી આચાર્ય શ્રી સુરેન્દ્રસૂરીશ્વરજી તત્ત્વજ્ઞાનશાળામાં ટ્રસ્ટી શ્રી જશવંતલાલ વાડીલાલને કહી મને નિયુક્ત કર્યો. “કોને ખબર પૂજ્ય આચાર્યદેવ જ્ઞાનદાનરૂપી સાગરમાં મોતીનો ચારો ચરાવતો હંસ મને બનાવશે.” જેના ફલસ્વરૂપે પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રી વિજયરામસૂરીશ્વરજી મહારાજાની અચિંત્ય કૃપાથી આજે છ કલાક જ્ઞાનશાળામાં ભણાવવાનો શુભલાભ મને મળી રહ્યો છે.
તપાગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવની હૃદયગત ભાવનાને સાકાર સ્વરૂપ આપવા આ પુસ્તક આચાર્ય શ્રી રામસૂરીશ્વરજી સંસ્કૃત પાઠશાળાના ઉપક્રમે સંયમીઓના જ્ઞાનબાગને પ્રફુલ્લિત કરવા પાણીની નીકતુલ્ય બને એ અપેક્ષાએ પપૂ. આચાર્ય શ્રી વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજાની ગચ્છાધિપતિ પદવી પ્રસંગે પ્રકાશિત કરવામાં આવેલ છે.
સંસ્કૃત ભાષાની અનેક પ્રક્રિયાનો સમાવેશ એકમાં કરી હ જ ધાતુરત્નાકરના સાત ભાગની ગરજ સારે એટલે કે (all in )
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
one) સર્વ એકમાં જ, તેવી રીતે આ પુસ્તક તૈયાર કરવામાં થોડો પુરુષાર્થ કરેલ છે. સંયમી રત્નો આના ઉપયોગ છે દ્વારા દરેક પ્રક્રિયા કંઠસ્થ કરી સાહિત્ય વાંચનાદિમાં ઘણો જ ઉંડો રસ પોષે છે. જેથી મહાપુરુષો રચિત પદાર્થોનું રહસ્ય પામી શકે તે માટે આ પુસ્તક ઘણું જ ઉપયોગી થશે તેવી મને આશા છે.
આ પુસ્તકમાં ઘકારાન્ત ગણના એટલે કે પહેલો, ચોથો, છઠ્ઠો અને , દશમા ગણના કર્તરિરૂપ સંપૂર્ણ, કર્મણિરૂપ ત્રી.પુ.એ.વ, કૃદન્ત, ઈચ્છાદર્શક, પ્રેરક, યન્ત, ધાતુકોશ, ધાતુસાધિત શબ્દ અને યલુબત્તના અંગ વગેરે દરેકનો સમાવેશ કરવા પ્રયત્ન કરેલ છે.
પુસ્તક પ્રકાશનમાં આર્થિક સહયોગ અનેક પૂજ્યશ્રીઓની પ્રેરણાથી મલ્યો તથા પ્રફ સંશોધન આદિ અનેક કાર્યોમાં નિઃસ્વાર્થભાવે સહકાર મળેલ તે ઉપકારની વિસ્મૃતિ કેમ કરી શકાય?
પં. શ્રી અરવિંદભાઈ એસ. (રાધનપુર), પં. શ્રી રાજેન્દ્રભાઈ એસ. (નવાડીસા), પં. શ્રી પ્રફુલ્લભાઈ એન.(અમદાવાદ), શ્રી વિનુભાઈ સોમચંદ મોદી (અમદાવાદ) વગેરેએ પોતાનો કિંમતી સમય આના કુફ સંશોધન માટે આપેલ છે. તેઓનો હું ખૂબજ ઋણી છું.
વાગડ સમુદાયના સા. શ્રી પ.પૂ. સુવર્ણરેખાશ્રીજી મ.સા. ના શિષ્યા | શ્રી સ્મિતવદનાશ્રીજી મ.સા. તથા શ્રી સુરભિગુણાશ્રીજી મ.સા. તથા પ.પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી ગુણરત્નસૂરીશ્વરજી મ.સા.ના સમુદાયના પપૂ. સા. શ્રી હર્ષિતરેખાશ્રીજી મ.સા. ના સાધ્વીજી મહારાજ સાહેબે મુફ સંશોધન આદિમાં ઘણો જ સહકાર આપેલ છે. તેઓની ભૂરીભૂરી અનુમોદના કરું છું.
આચાર્ય શ્રી સુરેન્દ્રસૂરીશ્વરજી તત્ત્વજ્ઞાનશાળા તથા શ્રી જિનપ્રભસૂરી સંસ્કૃત પાઠશાળામાં અધ્યયન કરવા આવનાર સંયમીઓને અભ્યાસ કરાવતા પ્રાપ્ત થયેલ અનુભવથી તથા તેઓશ્રીના આશીર્વાદથી આ કાર્ય થયેલ છે.
ભરત ગ્રાફિક્સવાળા શ્રી ભરતભાઈએ પણ દરેક રીતે અનુકૂળતા કરી ભક્તિભાવે ઘણો જ સહકાર આપેલ છે. તેઓશ્રીએ પુસ્તક પ્રકાશનનું fછેકાર્ય બિઝનેસરૂપ નહીં માનતાં ભક્તિરૂપ માનેલ છે.
- દિનેશચંદ્ર કે. મહેતા ભરો.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂજ્યપાદ તપાગચ્છાધિપતિ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય રામસૂરીશ્વરજી મહારાજા
(ડહેલાવાળા)
જન્મ : વિ.સં. ૧૯૭૩, મહાસુદ-૫, અમદાવાદ દીક્ષા વિ.સં. ૧૯૮૬, વૈશાખ વદ-૧૦, અમદાવાદ ગણિપદ : વિ.સં. ૧૯૯૯, આસો વદ-૩, જામનગર પંન્યાસપદ : વિ.સં. ૨૦૦૭, વૈશાખ સુદ-૩, પાટણ આચાર્ય પદ : વિ.સં. ૨૦૦૭, વૈશાખ સુદ-૫, પાટણ સ્વર્ગવાસ : સંવત ૨૦૬૧, ફાગણ વદ-૯, સુરત
પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય શ્રી વિજયઅભયદેવસૂરીશ્વરજી મ.સા.
(ડહેલાવાળા)
( ૨ અાપુના અભ્યાસની સાથar ૨૯ત ઝાટ જન અરાસતો આ કWી 27 તે માટે જજ Hજરાત ઉપલf ) 27 છે - તેઓ સંસ્કૃત ટી20• ભારત ર સા ?
વડીલ / દતભાઈ એ ન જશ્ન 7 ઘર ૪૮/૨લી નું જહેમત ઉઠાત્રી જ જર/ જ 'દ- a Kત્યેક દિ/ અને અવશ્ય આવકાટ :
યા છે
વિજઅભસૂરિ
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
P૫.પૂ. તપાગચ્છાધિરાજ શાસન પ્રભાવક આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયરામસૂરીશ્વરજી મહારાજાના ડહેલાવાળા રે સંયમજીવનની તથા શાસનપ્રભાવનાની ભૂરી ભૂરી અનુમોદના | |// ૫.પૂ. સા. શ્રી ચંદ્રોદયાશ્રીજી મ.ના રીપ - ચરણોમાં કોટિશઃ વંદના પી/
છે : પ્રેરણાદાત્રીઃ
વર્તમાન ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રી વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મ.સા. ના આજ્ઞાવર્તિની ત્રિી પ.પૂ. શ્રી અમિતપ્રજ્ઞાશ્રીજી આદિ ઠાણારી $ ૨૫,૧૧૧/- શ્રી આદિનાથ જૈન સંઘની પણ
આરાધક બહેનો, નવસારી.
* પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ જ
શ્રી વિજય અભયદેવસુરીશ્વરજી મ.સા. ના શિષ્યરત્ન શ્રી મોક્ષરત્નવિજય મ.સા. આદિ સાધુ ભગવંતની પ્રેરણાથી
માણિભદ્ર
லேeo
સાબરમતી મણીભાઈ ઘેલાભાઈના ઉપાશ્રયના મેડા ઉપર બિરાજમાન ચમત્કારી શ્રી માણિભદ્રવીરના દર્શન કરવા
ત્રિ દરરોજ અનેક ભાવુકો આવે છે. શિ A B દર ગુરુવારે જાપ આદિ થાય છે. જી
!
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
: પ્રેરણાદાત્રી: ૧ Bર પ.પૂ. યોગનિષ્ઠ આ. શ્રી કેશરસૂરીશ્વરજી મ.સા. ના સમુદાયના પ.પૂ. આ. શ્રી હેમપ્રભસૂરીશ્વરજી મ.સા. ના આજ્ઞાવર્તિની
પ.પૂ. સા. શ્રી તરૂણપ્રભાશ્રીજી તથા
પ.પૂ. સા. શ્રી મંજુલાશ્રીજી મ.સા. આદિ ઠાણા ૫,૧૧૧/- શ્રીનેમમંજુલ વારિવજ જૈનસ્વાધ્યાય મંદિરની બહેનો,
પર્દાનગર, સાબરમતી, અમદાવાદ. પ.પુ. શ્રી નેમશ્રીજી મહારાજના ચરણોમાં
ભાવભરી કોટિશ વંદના પ.પૂ. શ્રી નેમશ્રીજી મહારાજ સાહેબનો પરિચય જન્મ : ૧૯૬૩, ભાદરવા સુદ-૫ |સંયમ પર્યાય : ૯૩ વર્ષ સ્વર્ગવાસઃ ૨૦૬૧, મહાવદ અમાવાસ ઉંમરઃ ૯૮ વર્ષ પરિવાર : ૭૦ સંયમી
વતનઃ ડુમરા (કચ્છ) | '
%% 0000ષ્ઠ
પપૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રી વિજયઅભયદેવસુરીશ્વરજી મ.સા. ના શિષ્યરત્ન શ્રી મોક્ષરત્નવિજય મ.સા. આદિ સાધુ ભગવંતની પ્રેરણાથી
અબયત ફાઉન્ડેશન
ત્રિી શ્રી રામસૂરીશ્વરજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા વિ ૧૧-એ, જયપ્રેમ સોસાયટી, ગીરધરનગર,
શાહીબાગ, અમદાવાદ.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
આપી પૂજ્યોએ પ્રેરણા કરી દાનવીરોએ ભાવના
અમે કરી જ્ઞાનપ્રસારણા
પ.પૂ. અધ્યાત્મયોગી આચાર્યદેવ શ્રી કલાપૂર્ણસૂરીશ્વરજી મહારાજાના ચરણોમાં કોટીશ વંદના.
: પ્રેરણાદાત્રીઃ સૌહાર્દમૂર્તિ, મધુર વક્તા પરમ પૂજ્ય આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ કલાપ્રભસૂરીશ્વરજી મ.સા. ની આજ્ઞાવર્તિની
પ.પૂ. શ્રી નર્મદાશ્રીજી મ.સા. આદિ ઠાણા. ૭,૧૧૧/- શ્રી ગંગાબા જૈન પૌષધશાળાની
આરાધક બહેનો તરફથી હીરા સોસાયટી, સાબરમતી, અમદાવાદ,
પ.પૂ. શ્રી વિનયેન્દ્રાશ્રીજી મ.સા.ની સંયમ સાધનાની અનુમોદના નિમિત્તે
: પ્રેરણાદાત્રીઃ પ.પૂ. શ્રીમદ્ આચાર્યદેવ શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મ.સા. ના
આજ્ઞાવર્તિની પપૂ. શ્રી તત્ત્વગુણાશ્રીજી આદિ ઠાણા. .૫,૧૧૧/-શ્રી બુદ્ધિસાગર જૈન ઉપાશ્રયની આરાધક બહેનો,
સાબરમતી, અમદાવાદ.
: પ્રેરણાદાત્રીઃ પ.પૂ. શ્રી નરરત્નસૂરીશ્વરજી મ.સા. આજ્ઞાવર્તિની પ.પૂ. સા. શ્રી જયવંતાશ્રીજી મ.સા. આદિ ઠાણા
૩,૧૧૧/-શ્રી દહેજ જૈન સંઘ ૨,૧૧૧/-શ્રી અભયસાગર આરાધના ભવનની બહેનો 5 કીર્તિ સોસાયટી, સાબરમતી, અમદાવાદ, તP
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
પરમ પૂજ્ય ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદિવા છે શ્રીમદ્ વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજની પ્રેરણાથી ૐ તથા શુભાશીર્વાદથી ચાલતા અનેકવિધ શાસન પ્રભાવનાના કાર્યો છે ૧. શ્રી અભય ફાઉન્ડેશન, અમદાવાદ. : અનેકવિધ શાસનપ્રભાવના
કાર્યો સહ સાધુ-સાધ્વી આદિની સુંદર વૈયાવચ્ચ થાય છે. ૨. રામસણતીર્થ, ડીસા-ધાનેરા રોડ પર અતિ પ્રાચીન શ્રીરામસણ તીર્થ
છે. જ્યાં જિનાલય, ભોજનશાળા, ધર્મશાળા આદિ સુવિધા છે. ૩. વર્ધમાન જૈન વિહારધામ ડીસા ચાર રસ્તા પાસે, નયનરમ્ય સંકુલ ને
વૈયાવચ્ચનું ધામ છે. ધર્મશાળા, ભોજનશાળા આદિ સગવડ છે. ૪. શુભમંગલ ફાઉન્ડેશન
સુરત-અડાજણ-પાલ જકાતનાકા પહેલાં તાપી નદીના કિનારે | તપાગચ્છાધિપતિ પૂ. આચાર્ય ભગવંત શ્રી વિજયરામસૂરીશ્વરજી મ.સા. (ડહેલાવાળા) નો તપોમય દેહ જ્યાં પંચભૂતમાં વિલિન થયો છે એ અગ્નિ સંસ્કારની પાવનભૂમિ. ભાવિમાં જિનાલય, ભોજનશાળા, ધર્મશાળા આદિની સુંદર વ્યવસ્થા થશે. સુરત ગુરુરામ પાવનભૂમિના દર્શનાર્થે પધારો
આચાર્ય શ્રી રામસૂરીશ્વરજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા. અમદાવાદમાં તીર્થભૂમિ એપાર્ટમેન્ટ-પાલડીમાં તથા જયપ્રેમ સોસાયટી, ગિરધરનગરમાં પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. ને અભ્યાસ માટે વિશિષ્ટ
પંડિતો રાખીને અભ્યાસ કરાવવામાં આવે છે. | આચાર્ય શ્રી વિજયરામસૂરીશ્વર જૈન જ્ઞાનમંદિર, ભાયંદર
શ્રી આદેશ્વર ભગવાન તથા શ્રી નાકોડા પાર્શ્વનાથ જિનાલય,
ઝોટા આરાધના ભવન, ૬૦ ફૂટ રોડ, ભાયંદર (વેસ્ટ), જિ. થાણા. ૭. શ્રી જૈન શ્રમણ શ્રાદ્ધ સેવા ટ્રસ્ટ, ભીલડી, બનાસકાંઠા. છે, ૮.શ્રી માણીભદ્ર ફાઉન્ડેશન, સાબરમતી, અમદાવાદ.
_ ૯.શ્રી પદ્માવતી ફાઉન્ડેશન, અમદાવાદ.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંક્ષિપ્ત અનુક્રમણિકા
ધાતુરૂપાવલીમાં ક્યાં શું જોશો (ચોથા, છટ્ઠા, દશમા ગણ માટે ભાગ-૨ જુઓ)
ગણ
પહેલો
ચોથો
છઠ્ઠો
દશમો
કર્તરિરૂપ ૧ થી ૧૬૫
૨૯૧ થી ૩૫૦ ૪૦૫ થી ૪૫૩ ૪૯૩ થી ૫૪૦ ૩૫૭ થી ૩૫૯
વિકલ્પરૂપ ૧૬૬ થી ૧૭૪ ૩૫૧ થી ૩૫૬ ૪૫૪ થી ૪૫૮ ૫૪૧ કર્મણિરૂપ ૧૭૬ થી ૧૮૯ ૩૬૦ થી ૩૬૫ ૪૬૦ થી ૪૬૩ ૫૪૨ થી ૫૪૫ | કૃદન્ત ૧૯૦ થી ૧૯૯ ૩૬૬ થી ૩૭૧|૪૬૪ થી ૪૬૭૦૫૪૬ થી ૫૪૭ ઈચ્છાદર્શક |૨૦૦ થી ૨૧૧ ૩૭૨ થી ૩૭૭ ૪૬૮ થી ૪૭૧ ૫૪૮ થી ૫૫૧ પ્ર.પુ.એ.વ.
પ્રેરક પ્ર.પુ.એ.વ.
યન્ત પ્ર.પુ.એ.વ.
૨૧૨ થી ૨૩૧ ૩૭૮ થી ૩૮૫ ૪૭૨ થી ૪૭૭ ૫૫૨ થી ૫૫૭
૨૩૨ થી ૨૪૧ ૩૮૬ થી ૩૮૯૦૪૭૮ થી ૪૮૧
૨૮૭ થી ૨૮૮
૩૭, ૧૨૭
૫૬૪
૩૯૧
યઙલુબન્ન
ભવિષ્ય
કર્મણિકૃદન્ત
અદ્યતની ૧૪૧, ૧૭૫
કર્મણિરૂપ
ધાતુસાધિત ૨૮૩થી ૨૮૬ ૫૬૫ થી ૫૬૭
શબ્દ
ધાતુકોશ ૨૪૪ થી ૨૮૨ ૩૯૨ થી ૪૦૨૨૪૮૨ થી ૪૯૦૬૫૫૮ થી ૫૬૨
૪૭૬ થી ૪૭૭
૪૯૦
૩૯૦
૪૯૦
૪૫૯
૫૫૦ થી ૫૫૧
૫૫૬ થી ૫૫૭
૫૬૩ થી ૫૬૪
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
પેજ નં.
૧.
નન્
૨.. पठ्
૩. પત્
૪. रक्ष्
૫.
૬.
૭.
वस्
૮. જ્
૯.
भण्
वद्
-
-
ધાતુ
—
અનુક્રમણિકા
પેજ નં.
પ.પદ.
૨૧. વૃધ્
પ.પદ. |૨૨. . શુન્
પ.પદ.
૨૩. નિ
વાવું - પ.પદ.
પ.પદ.
૨૪. તૃ
૫.પદ. |૨૫. ધાન્
પ.પદ. |૨૬. મૂ
પ.પદ. |૨૭. ધૃ
૫.૫૬. ૨૮. સ્મૃ
૨૯. ક્ષિ
પહેલો ગણ
ધાતુ
પ.પ. ૩૦. ગમ્
૧૦. અર્ ૧૧. વ્
પ.પદ. ૩૧. દશ્
૧૨. વત્ પ.પદ. |૩૨. સ્થા
૧૩. વર્ પ.પદ. ૩૩. ૧૪. નૌર્ - પ.પદ.
|૩૪.
-
૧૫. ત્યર્ - પ.પદ. ૧૬. ક્ષર્ પ.પદ. ૧૭. જ્ - પ.પદ. ૧૮. પ્ ૫.પ૬. ૧૯. નિમ્ - પ.પદ. |૩૮.
૨૦. નિર્ - પ.પદ.
વા
પા
૩૫. વ
કૃદન્ત
પ ્
-
૩૯. ~ ૧૬
1
-
-
- ૫.પદ. |૪૩.
માધ્
A
૫.૫દ. |૪૪. મ્ ૫.૫દ. ૧૪૫.. लभ् - ૫.પદ. |૪૬. વૃત્
પ.પદ. |૪૭. શુમ
૫.પદ. ૪૮. સેક્
-
-
-
—
-
-
૩૬. . વૃધ્
-
૩૭. ભવિષ્યકર્મણિ
પેજ નં.
૫.૫૪. ૧૪૦. હૈં
૫.૫૪. |૪૧. દુ
૫.પદ. I૪૨.
ડી
—
-
આ.પદ.
આ.પદ.
આ.પદ.
આ.પદ.
આ.પદ.
આ.પદ. .
આ.પદ.
આ.પદ.
૫.પદ. |૪૯. સ્વાર્ - આ.પદ.
૫.પદ. ૫૦. ની
પ.પદ.
૫.પદ. ૫૧. ની
આ.પદ. હ
૫.પદ. |૫૨. યાર્
પ.પદ.
૫.પદ. |૫૩.
યાર્
આ.પદ.
આ.પદ ૫૪.
રાન્
૫.૧૬.
આ.પદ ૫૫. રાન્
આ.પદ.
પ૬. વહ
૫.પદ.
આ.પદ.
આ.પદ. .
૫૭. વદ્ સ્
-
- ૫.પદ. |૫૮..
ધાતુ
આ.પ૬.૫૯. ફ્િ
-
-
-
-
-
-
-
-
૫.૫૪.
-
- આ.પદ.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫
|
ધાતુ
પેજ નં. ધાતુ પેજ નં. ધાતુ પેજ ને. ૬૦લ્ - પ.પદ. |૮૭ - આ.પદ. ૧૧૪. તિ - પ.પદ. ૯ ૬૧ મુ - આ.પદ.|૮૮રતો – આ.પદ/૧૧૫. સ૬ - આ.પદ. - ૬૨- — - આ.પદ.|૮૯. સદ્ - પ.પદ. ૧૧૬. 7 - પ.પદ. ૬૩. વમ્ - પ.પદ. ૧૯૦ અહમ્ - પ.પદ. ૧૭. - પ.પદ. ૬૪. એનું – પ.પદ. ૧. મયું – આ.પદ/૧૧૮. શકુ - આ.પદ. છે ૬૫. વર્ - આ.પદ. ૧૯૨, પરી+ગ આ.પદ/૧૧૯. - પ.પદ.
- આ.પદ. ૩. કર્ણ - પ.પદ. ૧૨૦. સદ્ - આ.પદ. ૬૭. ન્ - આ.પદ. ૯૪. મરું – પ.પદ. ૧૨૧. અન્ - આ.પદ. ૬૮. શ્રિ - પ.પદ. ૯૫. મ+શં આ.પદવ૨૨. સ્પર્ધ - આ.પદ. ૬૯. શ્રિ - આ.પદ.|૯૬. રૂ - પ.પદ. ૧૨૩. 28 - પ.પદ. ૦૭૦. યર્ - આ.પદ.૯૭ ૬ - આ.પદ. ૧૨૪. મ્ - પ.પદ. ૭૧. ઐ - પ.પદ. |૯૮. ૬ - પ.પદ. ૧૨૫, ૬ - આ.પદ. ૭૨.મન્ - પ.પદ. ૯૯. વળ્યુ – પ.પદ. ૧૨૬. || - પ.પદ. ૭૩. મન્ - આ.પદ. ૧૦૦. કૃમ્ - આ.પદ. ૧૨૭. ભવિષ્યકર્મણિ ૭૪. સ્ - પ.પદ. ૧૦૧. વત્ – પ.પદ. | કૃદન્ત ૭પ. - પ.પદ. ૧૦૨. નૈ - આ પદ૧૨૮, ગુર્ - પ.પદ. ૭૬. ડું - પ.પદ. ૧૦૩. વર્ - આ.પદડ૧૨૯, ૫૬ - આ.પદ. ૭૭. ૨ - પ.પદ. |૧૦૪. બે - પ.પદ. ૧૩૦. ઝા - પ.પદ. ૭૮. ત૬ - પ.પદ. ૧૦૫. પ્રમ્ - પ.પદ. ૧૩૧. ઝા+વમ્ પ.પદ. ૭૯. શિશ્ન – આ.પદ. ૧૦૬. વૃધુ - પ.પદ. ૧૩૨. કંમ્ - પ.પદ.
5 - પ.પદ. ૧૦૭. વધુ - આ.પદ. ૧૩૩. ધૂમ્ - પ.પદ. ૮૧. 5 - આ.પદ.|૧૦૮. ગ્રાન્ - આ.પદ.|૧૩૪. ધ્યાં - પ.પદ.
૮૨. હે - પ.પદ. ૧૦૯. પ્રાર્ – આ.પદ.|૧૩૫. બા+ના પ.પદ. ૯ ૮૩. હે - આ.પદ.|૧૧૦. પ્લાન્- આ.પદ. ૧૩૬. પણ્ - આ પદ,
૮૪. વીક્ - પ.પદ. ૧૧૧. લૈ - પ.પદ. ૧૩૭, પણ્ - પ.પદ. ૮૫. જ્ઞાન્ - આ.પદ. ૧૧૨. સન્ – આ.પદ. ૧૩૮, ૬ - પ.પદ. ૮૬ /+નું - પ.પદ. ૧૧૩. નમ્ - પ.પદ. ૧૩૯. પન - આ.પદ.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
પેજ નં. ૧૪૨, ચક્
૧૪૧. અદ્યતની
કર્મણિરૂપ
૧૪૨. રસ્
૧૪૩. રસ્
૧૪૪ વ્ ૪૧૪૫. છિલ્ ૧૪૬. સન્ ૧૪૭. સન્ ૧૪૮. ગ્ ૧૪૯. સ્મિ
૧૫૦. ઘૃ
૧૫૧. ઘૃ
૧૫૨. ન્
-
-
-
-
-
–
-
૧૬
ધાતુ
પેજ નં.
પ.પદ. |૧૫૩. વન્
૧૫૪. યજ્
૧૫૫. યગ્
પ.પદ. ૧૧૬. વેક્
આ.પદ. ૫૭. નિસ્
૫.પ૬. ૧૫૮. વે
૫.પદ. ૧૫૯. વે
૫.પ. ૧૬૦. જે
-
-
ધાતુ
પેજ નં.
ધાતુ
આ.પદ. ૧૬૬-૧૭૪ વિકલ્પરૂપો પ.પદ. ૧૭૫. અદ્યતની કર્મણિરૂપ આ.પદ. ૧૭૬-૧૮૯ કર્મણિરૂપ
આ.પદ. ૧૯૦-૧૯૯ કૃદન્ત
- આ.પ. ૨૦૦-૨૧૧ ઈચ્છાદર્શક
પ.પદ. |૨૧૨-૨૩૧ પ્રેરકરૂપ
-
=
-
પ.પ૬. ૧૬૧. બે પ.પદ. ૧૬૨. શિ આ.પદ. ૧૬૩. ધાતુના ના રૂપો
૫.૫૪.
આ.પદ. ૧૬૪ મ્
પ.પદ. |૧૬૫. સન્
-
-
-
આ.પદ. ૨૩૨-૨૪૧ યઙત્તરૂપ ૫.પદ. |૨૪૨-૨૪૩ ધાતુસાધિત
આ.પંદ.
શબ્દ
૫.પદ. |૨૪૪-૨૮૨ ધાતુકોશ પ્ર.પુ.એ.વ.૨૮૩-૨૮૬ ધાતુસાધિત
શબ્દ
આ.પદ. ૨૮૭-૨૮૮ યક્ષુબત્ત
૫.પદ.
।
અ-કારાન્ત સિવાયના ગણની હૈમસંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી શ્રી સુરેન્દ્રસૂરિ જૈન પાઠશાળા દ્વારા પૂર્વે પ્રકાશિત થયેલ છે.
પંડિતવર્ય શ્રી પુખરાજજી અમીચંદજી કોઠારી દ્વારા શ્રી ચંદ્રકાન્તભાઈ સંઘવીને શિક્ષક તરીકે જોડાતા પહેલા જીવનના પાથેય તરીકે મળેલી હિતશિક્ષા
(૧) સારા કામ કર્યા પછી અપેક્ષા રાખવી નહિં. (૨) ‘સ્વ’ અને ‘પર’ના સમયનો ખૂબ વિચાર કરવો. ‘સ્વ’ અને ‘પર’ના જીવનની એકએક ક્ષણ કિંમતી છે. (૩) આવેગમાં આવ્યા સિવાય કે અધીરા બન્યા સિવાય પૂર્વાપરનો વિચાર કરીને દરેક કાર્યક્ષેત્રમાં આગળ વધવું. આ ત્રણ શિખામણના પ્રભાવથી આજે અણધારી સફળતા અનુભવાય છે.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્વસ્તની
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ ___नम् - ५.५. नम, नमः॥२ ४२वो (मनिट)
વર્તમાના नमामि नमावः नमामः नन्तास्मि नन्तास्वः नन्तास्मः नमसि नमथः नमथ नन्तासि नन्तास्थः नन्तास्थ नमति नमतः नमन्ति नन्ता नन्तारौ नन्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अनमम् अनमाव अनमाम नस्यामि स्यावः स्यामः अनमः अनमतम् अनमत | नस्यसि नंस्यथः नस्यथ अनमत् अनमताम् अनमन् | नस्यति नस्यतः स्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ नमेयम् नमेव नमेम अनंस्यम् अनस्याव अनस्याम नमः नमेतम नमेत अनंस्यः अनस्यतम् अनस्यत नमेत् नमेताम् नमेयुः अनस्यत् अनस्यताम् अनस्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ नमानि नमाव नमाम नम्यासम् नम्यास्व नम्यास्म नम नमतम् ‘नमत | नम्याः नम्यास्तम् नम्यास्त नमतु
नमताम् नमन्तु नम्यात् नम्यास्ताम् नम्यासुः
પરોક્ષા । मतनी (४ थोप्र१२) ननम/ननाम . नेमिव नेमिम अनंसिषम् अनंसिष्व अनंसिष्म नेमिथ/ननन्थ नेमथुः नेम अनंसी: अनंसिष्टम् असिष्ट ननाम नेमतुः नेमुः | अनंसीत् अनंसिष्टाम् अनंसिषुः
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
पठथः
पठथ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ पठ् – ५.५. ५४न ४२j, Herg (सेट) વર્તમાના
'श्वस्तनी पठामि पठावः पठामः पठितास्मि पठितास्वः पठितास्मः पठसि
पठितासि पठितास्थः पठितास्थ पठति पठतः पठन्ति पठिता पठितारौ पठितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपठम् अपठाव अपठाम पठिष्यामि पठिष्यावः पठिष्यामः . अपठः अपठतम् अपठत पठिष्यसि पठिष्यथः पठिष्यथ अपठत् अपठताम् अपठन् | पठिष्यति पठिष्यतः पठिष्यन्ति વિધ્યર્થ
यातिपत्यर्थ पठेयम् पठेव पठेम अपठिष्यम् अपठिष्याव अपठिष्याम पठेः पठेतम् पठेत अपठिष्यः अपठिष्यतम् अपठिष्यत पठेत् पठेताम् पठेयुः अपठिष्यत् अपठिष्यताम् अपठिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ पठानि पठाव .
पठ्यासम् पठ्यास्व पठ्यास्म पठ पठतम् पठत पठ्याः पठ्यास्तम् पठ्यास्त पठतु पठताम् पठन्तु पठ्यात् पठ्यास्ताम् पठ्यासुः પરોક્ષા
... मद्यतनी (१ यो प्रा२) पपठ/पपाठ पेठिव पेठिम अपठिषम् अपठिष्व अपठिष्म पेठिथ पेठथुः पेठ अपठीः अपठिष्टम् अपठिष्ट पपाठ पेठतुः पेठुः अपठीत् अपठिष्टाम् अपठिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
पठाम
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
पताव:
पतामः
पतथः
पतथ
पततः
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
पत् - ५.५. ५७g, 43ी ४j (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની पतामि
| पतितास्मि पतितास्वः पतितास्मः पतसि
पतितासि पतितास्थः पतितास्थ पतति
पतन्ति पतिता पतितारौ पतितारः હસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपतम् अपताव अपताम | पतिष्यामि पतिष्यावः पतिष्यामः अपतः अपततम् अपतत
| पतिष्यसि पतिष्यथः पतिष्यथ अपतत् अपतताम् अपतन् । पतिष्यति पतिष्यतः पतिष्यन्ति - विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पतेयम् पतेव पतेम | अपतिष्यम् अपतिष्याव अपतिष्याम पतेः पतेतम् पतेत अपतिष्यः अपतिष्यतम् अपतिष्यत पतेत् पतेताम् । पतेयुः अपतिष्यत् अपतिष्यताम् अपतिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ पतानि पताव पताम | पत्यासम् पत्यास्व पत्यास्म
| पत्याः पत्यास्तम् पत्यास्त पततु पतताम् पतन्तु | पत्यात् पत्यास्ताम् पत्यासुः પરીક્ષા
| मद्यतनी (sो प्र१२) पपत/पपात पेतिव पेतिम
अपप्तम् पेतिथ पेतथुः पेत अपप्तः अपप्ततम् अपप्तत पपात पेततुः
अपप्तत् अपप्तताम् अपप्तन्
पत
पततम
पतत
अपप्ताव
अपप्ताम
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ रक्ष् - ५.५. २०५। ७२, संभाग, राम (सेट) વર્તમાના
'श्वस्तनी रक्षामि रक्षावः रक्षामः | रक्षितास्मि रक्षितास्वः रक्षितास्मः रक्षसि रक्षथः रक्षथ रक्षितासि रक्षितास्थः रक्षितास्थ रक्षति रक्षतः रक्षन्ति रक्षिता रक्षितारौ रक्षितारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अरक्षम् अरक्षाव अरक्षाम रक्षिष्यामि रक्षिष्याव: रक्षिष्यामः अरक्षः अरक्षतम् अरक्षत | रक्षिष्यसि रक्षिष्यथ: रक्षिष्यथ अरक्षत् अरक्षताम् अरक्षन् | रक्षिष्यति रक्षिष्यतः रक्षिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ रक्षेयम् रक्षेव रक्षेम अरक्षिष्यम् अरक्षिष्याव अरक्षिष्याम रक्षेः रक्षेतम् रक्षेत अरक्षिष्यः अरक्षिष्यतम् अरक्षिष्यत. रक्षेत् रक्षेताम् रक्षेयुः अरक्षिष्यत् अरक्षिष्यताम् अरक्षिष्यन् . આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ रक्षाव , रक्षाम | रक्ष्यासम् रक्ष्यास्व रक्ष्यास्म
रक्षतम् रक्षत रक्ष्याः रक्ष्यास्तम् रक्ष्यास्त रक्षतु रक्षताम् रक्षन्तु रक्ष्यात् रक्ष्यास्ताम् रक्ष्यासुः પરોક્ષા
.. मद्यतनी (१ को १२) ररक्षिव ररक्षिम अरक्षिषम् अरक्षिष्व अरक्षिष्म ररक्षिथ ररक्षथुः ररक्ष अरक्षीः अरक्षिष्टम् अरक्षिष्ट ररक्ष ररक्षतुः ररक्षुः अरक्षीत् अरक्षिष्टाम् अरक्षिषुः
रक्षाणि
रक्ष
ररक्ष
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भण् - ५.५. माधु, (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની भणामि भणावः भणामः भणितास्मि भणितास्वः भणितास्मः भणसि भणथः भणथ । भणितासि भणितास्थः भणितास्थ भणति भणतः भणन्ति भणिता भणितारौ भणितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अभणम् अभणाव अभणाम भणिष्यामि भणिष्याव: भणिष्यामः अभणः अभणतम् अभणत | भणिष्यसि भणिष्यथः भणिष्यथ अभणत् अभणताम् अभणन् | भणिष्यति भणिष्यतः भणिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ भणेयम् भणेव भणेम। अभणिष्यम् अभणिष्याव अभणिष्याम भणेः भणेतम् भणेत अभणिष्यः अभणिष्यतम् अभणिष्यत भणेत् भणेताम् भणेयुः | अभणिष्यत् अभणिष्यताम् अभणिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ भणानि भणाव भणाम | भण्यासम् भण्यास्व भण्यास्म भण भणतम् भणत | भण्याः भण्यास्तम् भण्यास्त भणतु भणताम् भणन्तु भण्यात् भण्यास्ताम् भण्यासुः પરોક્ષા
अद्यतनी (१ दो ५१२) बभण/बभाण बभणिव बभणिम अभणिषम् अभणिष्व अभणिष्म बभणिथ बंभणथुः बभण अभणीः अभणिष्टम् अभणिष्ट बभाण बभणतुः बभणुः अभणीत् अभणिष्टाम् अभणिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
વર્તમાના
वदामि वदाव: वदामः
वदसि वदथः वदथ
वदति
वदतः
वदन्ति
वदेयम्
वदेः
वदेत्
હ્યસ્તની
अवदम् अवदाव अवदाम
अवदः
अवदतम् अवदत
अवदत् अवदताम् अवदन्
વિધ્યર્થ
वद् - ५.५. जोस (सेट)
वदेव
वदेम
वदे म् वदे
वदेताम् वदेयुः
આજ્ઞાર્થ
वदानि वदाव
वद
वदतु
वदाम
वदतम् वदत
वदताम्
वदन्तु
પરોક્ષા
उवद / उवाद ऊदिव
उवदिथ
उवाद
ऊदथुः
ऊदतुः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
ऊदिम
ऊद
ऊदुः
श्वस्तनी
वदितास्मि वदितास्वः वदितास्मः वदितासि वदितास्थः वदितास्थ वदिता
वदितारौ वदितार:
ભવિષ્યની
वदिष्यामि वदिष्यावः वदिष्यामः वदिष्यसि वदिष्यथः वदिष्यथ वदिष्यति वदिष्यतः वदिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अवदिष्यम् अवदिष्याव अवदिष्या अवदिष्यः अवदिष्यतम् अवदिष्यत अवदिष्यत् अवदिष्यताम् अवदिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
उद्यासम्
उद्याः
उद्यात्
उद्यास्व उद्यास्म
उद्यास्तम् उद्यास्त
उद्यास्ताम् उद्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अवादिषम् अवादिष्व अवादिष्म
अवादीः
अवादिष्टम् अवादिष्ट
अवादीत्
अवादिष्टाम् अवादिषुः
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वस् - ५.५. वसवु, रहेधुं (अनि2) aug,
વર્તમાના
શ્વસ્તની
वसामि वसावः वसामः वस्तास्मि
वससि वसथः वसथ
वस्तासि
वसति वसतः वसन्ति
वस्ता
હ્યસ્તની
अवसम् अवसाव अवसाम अवसः
अवसतम् अवसत
अवसत् अवसताम् अवसन्
વિધ્યર્થ
वसेयम् `वसेव
वसेः
वसेत्
M
वसेतम् वसेत
वसेताम् वसेयुः
આજ્ઞાર્થ
वसानि
वसाव
वसाम
वस
वसतम् वसत
वसतु वसताम् वसन्तु
પરોક્ષા
उवस/उवास ऊषिव ऊषिम
उवसिथ / उवस्थ ऊषथुः ऊष ऊषतुः ऊषुः
उवास
वत्स्यामि
वत्स्यसि
वत्स्यति
अवत्स्यम्
अवत्स्यः
अवत्स्यत्
वस्तास्वः वस्तास्मः
वस्तास्थः वस्तास्थ
वस्तारौ वस्तारः
ભવિષ્યન્તી
वत्स्यावः वत्स्यामः
वत्स्यथः वत्स्यथ
क्त्स्यतः वत्स्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अवत्स्याव अवत्स्याम
अवत्स्यतम् अवत्स्यत
अवत्स्यताम् अवत्स्यन्
આશીર્વાદાર્થ
उष्यासम् उष्यास्व उष्यास्म
उष्याः
उष्यास्तम् उष्यास्त उष्यास्ताम् उष्यासुः
उष्यात्
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अवात्सम् अवात्स्व अवात्स्म अवात्सीः अवात्तम् अवात्त अवात्सीत् अवात्ताम् अवात्सुः
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ दह - ५.५. पण, पाणj (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની दहामि दहावः दहामः |दग्धास्मि दग्धास्वः दग्धास्मः दहसि दहथः दहथ | दग्धासि दग्धास्थः दग्धास्थ दहति दहतः दहन्ति | दग्धा दग्धारौ . दग्धारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अदहम् अदहाव अदहाम | धक्ष्यामि धक्ष्याव: धक्ष्यामः अदहः अदहतम् अदहत | धक्ष्यसि धक्ष्यथः । धक्ष्यथ अदहत् अदहताम् अदहन् धक्ष्यति धक्ष्यतः धक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ . दहेयम् दहेव दहेम अधक्ष्यम् अधक्ष्याव अधक्ष्याम दहे: दहेतम् दहेत अधक्ष्यः अधक्ष्यतम् अधक्ष्यत दहेत् दहेताम् दहेयुः अधक्ष्यत् अधक्ष्यताम् अधक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ दहानि दहाव दहाम दह्यासम् दह्यास्व दह्यास्म दह
दहतम् । दहत दह्याः दह्यास्तम् दह्यास्त दहतु दहताम् दहन्तु दह्यात् . दह्यास्ताम् दह्यासुः પરોક્ષા
मतनी (२ ने प्रार) ददह/ददाह देहिव देहिम | अधाक्षम् अधाक्ष्व अधाक्ष्म देहिथ/ददग्ध देहथः देह | अधाक्षीः अदाग्धम् अदाग्ध ददाह देहतुः देहुः |अधाक्षीत् अदाग्धाम् अधाक्षुः
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના
કર્તરિ રૂપ
खाद् - ५.५. जावुं (सेट)
વર્તમાના
खादामि खादावः खादामः खादसि खादथः खादथ खादति खादतः खादन्ति
હ્યસ્તની
अखादम् अखादाव अखादाम अखादः अखादतम् अखादत अखादत् अखादताम् अखादन् વિધ્યર્થ
खादेयम्' खादेव खादेम
खादेः खादेतम् खादेत खादेत् खादेताम् खादेयुः
આજ્ઞાર્થ
खादानि खादाव
खादाम
खादतम् ·
खादत
खाद खादतु खादताम् खादन्तु
પરોક્ષા
चखाद चखादिव चखादिम
चखादि चखादथुः चखाद चखाद चखादतुः चखादुः
શ્વસ્તની
खादितास्मि खादितास्वः खादितास्मः | खादितासि खादितास्थः खादितास्थ खादिता खादितारौ खादितारः
ભવિષ્યન્તી
खादिष्यामि खादिष्यावः खादिष्यामः खादिष्यसि खादिष्यथः खादिष्यथ खादिष्यति खादिष्यतः खादिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अखादिष्यम् अखादिष्याव अखादिष्याम अखादिष्यः अखादिष्यतम् अखादिष्यत
अखादिष्यत् अखादिष्यताम् अखादिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
खाद्यासम् खाद्यास्व खाद्यास्म
खाद्या:
खाद्यास्तम् खाद्यास्त खाद्यास्ताम् खाद्यासुः
खाद्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
૯
अखादिषम् अखादिष्व अखादिष्म अखादीः अखादिष्टम् अखादिष्ट अखादीत् अखादिष्टाम् अखादिषुः
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
312 - 4.4. 2427 $2g, zusg (A2)
अट् अटन
(सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
अटावः अटामः अटितास्मि अटितास्वः अटितास्मः
अटितासि अटितास्थः अटितास्थ
अटिता
अटितारौ अटितारः
ભવિષ્યન્તી
अटिष्यामि अटिष्यावः अटिष्यामः
अटिष्यसि अटिष्यथः अटिष्यथ
अटिष्यति अटिष्यतः अटिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अटामि
अटसि अटथः
अटति
अटतः '
आम्
आटः
आत्
હ્યૂસ્તની
आटाव आटाम
आटतम् आटत
आटताम् आटन्
વિધ્યર્થ
अटेयम
अटेव अटेम
अटे: अटेम् अटेत
अटेत् अटेताम् अटेयुः
આજ્ઞાર્થ
अटानि अटाव
अट
अटतु
अटथ
अन्ति
अटाम
अटतम् अटत
अटताम्
अटन्तु
પરોક્ષા
-
आट
आटिव आटिम
आटिथ आटथुः आट
आट
आटतुः आटुः
आटिष्यम् आटिष्याव आटिष्याम
आटिष्यः
आटिष्यतम् आटिष्यतं
आटिष्यत् आटिष्यताम् आटिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
अट्यासम् अट्यास्व अट्यास्म
अट्याः
अट्यास्तम् अट्यास्त
अट्यात् अट्यास्ताम् अट्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार)
आटिषम् आटिष्व आटिष्म आटीः
आटिष्टम् आटिष्ट
आटीत्
आटिष्टाम् आटिषुः
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ अर्च् - ५.५. अर्या ४२वी, पूरी १२वी (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी अर्चामि अर्चावः अर्चामः अर्चितास्मि अर्चितास्वः अर्चितास्मः अर्चसि अर्चथः अर्चथ अर्चितासि अर्चितास्थ: अर्चितास्थ अर्चति अर्चतः अर्चन्ति | अर्चिता अर्चितारौ अर्चितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી आर्चम् आर्चाव आर्चाम | अर्चिष्यामि अर्चिष्याव: अर्चिष्यामः आर्चः आर्चतम् आर्चत अर्चिष्यसि अर्चिष्यथ: अर्चिष्यथ आर्चत् । आर्चताम् . आर्चन् अर्चिष्यति अर्चिष्यतः अर्चिष्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ अर्चेयम् अर्चेव अर्चेम | आर्चिष्यम् आर्चिष्याव आर्चिष्याम अर्चेः अर्चेतम् अर्चेत आर्चिष्यः आर्चिष्यतम् आर्चिष्यत अर्चेत् अर्चेताम् अर्चेयुः आर्चिष्यत् आर्चिष्यताम् आर्चिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ अर्चानि अर्चाव अर्चाम अर्ध्यासम् अास्व अर्यास्म अर्च अर्चतम् अर्चत | अर्ध्याः अास्तम् अास्त अर्चतु अर्चताम् अर्चन्तु अात् अास्ताम् अर्ध्यासुः પરીક્ષા
मतनी (१ को १२) आनर्च आनर्चिव आनर्चिम आर्चिषम् आर्चिष्व आर्चिष्म आनर्चिथ आनर्चथुः आनर्च आर्चीः आर्चिष्टम् आर्चिष्ट आनर्च आनर्चतुः आनचुः आर्चीत् आर्चिष्टाम् आर्चिषुः
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨.
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ चल् - ५.५. यासj (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी चलामि चलावः चलामः | चलितास्मि चलितास्वः चलितास्मः चलसि चलथः चलथ चलितासि चलितास्थः चलितास्थ चलति चलतः चलन्ति चलिता चलितारौ. चलितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अचलम् अचलाव अचलाम चलिष्यामि चलिष्याव: चलिष्यामः अचलः अचलतम् अचलत | चलिष्यसि चलिष्यथः चलिष्यथ अचलत् अचलताम् अचलन् चलिष्यति चलिष्यतः चलिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ चलेयम् चलेव चलेम | अचलिष्यम् अचलिष्याव अचलिष्याम चलेः चलेतम् चलेत अचलिष्यः अचलिष्यतम् अचलिष्यत चलेत् चलेताम् चलेयुः | अचलिष्यत् अचलिष्यताम् अचलिष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीवार्थ चलानि चलाव . चलाम | चल्यासम् चल्यास्व चल्यास्म
चलतम् , चलत | चल्याः चल्यास्तम् चल्यास्त चलतु चलताम् चलन्तु चल्यात् चल्यास्ताम् चल्यासुः
| अद्यतनी (१ को १२) चचल/चचाल चेलिव चेलिम अचालिषम् अचालिष्व अचालिष्म चेलिथ चेलथुः चेल अचाली: अचालिष्टम् अचालिष्ट चचाल चेलतुः चेलुः | अचालीत् अचालिष्टाम् अचालिषुः
चल
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
चर् - ५.५. य२j, ३२j, माय२j (सेट) વર્તમાન
શ્વસ્તની चरामि चरावः चरामः चरितास्मि चरितास्वः चरितास्मः चरसि चरथः चरथ | चरितासि चरितास्थः चरितास्थ चरति चरतः चरन्ति | चरिता चरितारौ चरितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अचरम् अचराव अचराम | चरिष्यामि चरिष्यावः चरिष्यामः अचरः . अचरतम् अचरत चरिष्यसि चरिष्यथ: चरिष्यथ अचरत् अचरताम् अचरन् चरिष्यति चरिष्यतः चरिष्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ चरेयम् चरेव चरेम अचरिष्यम् अचरिष्याव अचरिष्याम चरेः चरेतम् चरेत अचरिष्यः अचरिष्यतम् अचरिष्यत चरेत् चरेताम् चरेयुः अचरिष्यत् अचरिष्यताम् अचरिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ चराणि चराव चराम चर्यासम् चर्यास्व चर्यास्म चर चरतम् ‘चरत |चर्याः चर्यास्तम् चर्यास्त चरतु चरताम् चरन्तु । | चर्यात् चर्यास्ताम् चर्यासुः પરોક્ષા
मतनी (१ को (२) चच/चचार . चेरिव चेरिम अचारिषम् अचारिष्व अचारिष्म चेरिथ
| अचारीः अचारिष्टम् अचारिष्ट चेरतुः चेरुः | अचारीत् अचारिष्टाम् अचारिषुः
F ***
चचार
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ जीव - ५.५. 94g, मावि यदावी (सेट) વર્તમાના
• श्वस्तनी जीवामि जीवावः जीवामः जीवितास्मि जीवितास्वः जीवितास्मः जीवसि जीवथः जीवथ | जीवितासि जीवितास्थः जीवितास्थ जीवति जीवतः जीवन्ति जीविता जीवितारौ जीवितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अजीवम् अजीवाव अजीवाम | जीविष्यामि जीविष्यावः जीविष्यामः . अजीवः अजीवतम् अजीवत । | जीविष्यसि जीविष्यथ: जीविष्यथ अजीवत् अजीवताम् अजीवन् | जीविष्यति जीविष्यतः जीविष्यन्ति વિધ્યર્થ
यात्तिपत्यर्थ जीवेयम् जीवेव जीवेम अजीविष्यम् अजीविष्याव अजीविष्याम जीवेः जीवेतम् जीवेत अजीविष्यः अजीविष्यतम् अजीविष्यत जीवेत् जीवेताम् जीवेयुः | अजीविष्यत् अजीविष्यताम् अजीविष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ जीवानि जीवाव जीवाम जीव्यासम् जीव्यास्व जीव्यास्म जीव जीवतम् जीवत | जीव्याः जीव्यास्तम् जीव्यास्त जीवतु जीवताम् जीवन्तु | जीव्यात् जीव्यास्ताम् जीव्यासुः પરોક્ષા
.. मद्यतनी (१ यो ५१२) । जिजीव जिजीविव जिजीविम | अजीविषम् अजीविष्व अजीविष्म जिजीविथ जिजीवथुः जिजीव अजीवीः अजीविष्टम् अजीविष्ट जिजीव जिजीवतुः जिजीवुः अजीवीत् अजीविष्टाम् अजीविषुः
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
त्यज् - ५.५. तठवुं, त्याग इश्वो, छोडी हेवुं (अनिट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
त्यजामि त्यजावः त्यजामः त्यक्तास्मि त्यक्तास्वः त्यक्तास्मः
त्यक्तासि
त्यक्तास्थः त्यक्तास्थ
त्यजसि त्यजथः त्यजथ त्यजति त्यजतः त्यजन्ति હસ્તની
त्यक्ता
त्यक्तारौ त्यक्तारः
ભવિષ્યન્તી
|त्यक्ष्यामि त्यक्ष्यावः त्यक्ष्यामः त्यक्ष्यसि त्यक्ष्यथः त्यक्ष्यथ त्यक्ष्यति त्यक्ष्यतः त्यक्ष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अत्यजम् अत्यजाव अत्यजाम
अत्यजः अत्यजतम् अत्यजत अत्यजत् अत्यजताम् अत्यजन्
વિધ્યર્થ
त्यजेयम् त्यजेव
त्यजेम
त्यजेतम् त्यजेत
त्यंजेः त्यजेत् त्यजेताम् त्यजेयुः
આજ્ઞાર્થ
त्यजानि
त्यज
त्यजतु
त्यजाव त्यजाम
त्यजतम् त्यजत
त्यजताम् त्यजन्तु
પરોક્ષા
तत्याज / तत्यज
तत्यजिव तत्यजिम
तत्यजिथ/तत्यक्थ तत्यजथुः तत्यज
तत्यजतुः तत्यजुः
तत्याज
૧૫
अत्यक्ष्यम् अत्यक्ष्याव अत्यक्ष्याम अत्यक्ष्यः
अत्यक्ष्यतम् अत्यक्ष्यत
अत्यक्ष्यत् अत्यक्ष्यताम् अत्यक्ष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
त्यज्यासम् त्यज्यास्व त्यज्यास्म त्यज्याः
त्यज्यास्तम् त्यज्यास्त
त्यज्यात्
त्यज्यास्ताम् त्यज्यासुः
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अत्याक्षम् अत्याव अत्याक्ष्म अत्याक्षीः अत्याक्तम् अत्याक्त अत्याक्षीत् अत्याक्ताम् अत्याक्षुः
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬
હ્યસ્તની
अक्षरः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ क्षर् - ५.५. ५२, ५.j, २j, 2५४ (सेट) વર્તમાના
' श्वस्तनी क्षरामि क्षरावः क्षरामः क्षरितास्मि क्षरितास्वः क्षरितास्मः क्षरसि क्षरथः क्षरथ क्षरितासि क्षरितास्थः क्षरितास्थ क्षरति क्षरतः क्षरन्ति क्षरिता क्षरितारौ क्षरितारः
ભવિષ્યની अक्षरम् अक्षराव अक्षराम क्षरिष्यामि क्षरिष्यावः क्षरिष्यामः
अक्षरतम् अक्षरत क्षरिष्यसि · क्षरिष्यथः क्षरिष्यथ अक्षरत् अक्षरताम् अक्षरन् क्षरिष्यति क्षरिष्यतः क्षरिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ क्षरेयम् क्षरेव क्षरेम अक्षरिष्यम् अक्षरिष्याव अक्षरिष्याम क्षरे:
क्षरेतम् क्षरेत अक्षरिष्यः अक्षरिष्यतम् अक्षरिष्यत क्षरेत् क्षरेताम् क्षरेयुः अक्षरिष्यत् अक्षरिष्यताम् अक्षरिष्यन् . આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ क्षराणि क्षराव क्षराम क्षर्यासम् क्षर्यास्व क्षर्यास्म क्षर क्षरतम् क्षरत |क्षर्याः क्षर्यास्तम् क्षर्यास्त क्षरतु क्षरताम् क्षरन्तु | क्षत् क्षर्यास्ताम् क्षर्यासुः પરોક્ષા
सतनी (१ यो प्रस२) चक्षर/चक्षार चक्षरिव चक्षरिम | अक्षारिषम् अक्षारिष्व अक्षारिष्म चक्षरिथ चक्षरथुः चक्षर | अक्षारीः अक्षारिष्टम् अक्षारिष्ट चक्षार चक्षरतः चक्षरुः अक्षारीत् अक्षारिष्टाम् अक्षारिषुः
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
क्रीड् - ५.५. डी. ४२वी, २मधु (सेट) વર્તમાન
શ્વસ્તની क्रीडामि क्रीडावः क्रीडामः क्रीडितास्मि क्रीडितास्वः क्रीडितास्मः क्रीडसि क्रीडथः क्रीडथ । | क्रीडितासि क्रीडितास्थः क्रीडितास्थ क्रीडति क्रीडतः क्रीडन्ति क्रीडिता क्रीडितारौ क्रीडितारः बस्तनी .
ભવિષ્યન્તી अक्रीडम् अक्रीडाव अक्रीडाम क्रीडिष्यामि क्रीडिष्याव: क्रीडिष्यामः अक्रीड: अक्रीडतम् अक्रीडत क्रीडिष्यसि क्रीडिष्यथ: क्रीडिष्यथ अक्रीडत् अक्रीडताम् अक्रीडन् क्रीडिष्यति क्रीडिष्यतः क्रीडिष्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ क्रीडेयम् क्रीडेव क्रीडेम | अक्रीडिष्यम् अक्रीडिष्याव अक्रीडिष्याम क्रीडे: क्रीडेतम् क्रीडेत अक्रीडिष्यः अक्रीडिष्यतम् अक्रीडिष्यत क्रीडेत् क्रीडेताम् क्रीडेयुः | अक्रीडिष्यत् अक्रीडिष्यताम् अक्रीडिष्यन् .. मार्थ
આશીર્વાદાર્થ क्रीडानि क्रीडाव क्रीडामक्रीड्यासम् क्रीड्यास्व क्रीड्यास्म क्रीड क्रीडतम् क्रीडत . क्रीड्याः क्रीड्यास्तम् क्रीड्यास्त क्रीडतु क्रीडताम् क्रीडन्तु क्रीड्यात् क्रीड्यास्ताम् क्रीड्यासुः પરોક્ષા
अद्यतनी (१ यो प्र॥२) चिक्रीड चिक्रीडिव चिक्रीडिम | अक्रीडिषम् अक्रीडिष्व अक्रीडिष्म चिक्रीडिथ चिक्रीडथुः चिक्रीड अक्रीडी: अक्रीडिष्टम् अक्रीडिष्ट चिक्रीड चिक्रीडतुः चिक्रीडुः अक्रीडीत् अक्रीडिष्टाम् अक्रीडिषुः
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮
जपावः
जपामः
હ્યસ્તની
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ जप - ५.५.४५, ५ ४२वो (सेट) વર્તમાના
• श्वस्तनी जपामि
जपितास्मि जपितास्वः जपितास्मः जपसि जपथः . जपथ जपितासि जपितास्थः जपितास्थ जपति जपतः जपन्ति जपिता जपितारौ जपितारः
ભવિષ્યન્તી अजपम् अजपाव अजपाम जपिष्यामि जपिष्याव: जपिष्यामः अजपः अजपतम् अजपत जपिष्यसि . जपिष्यथ: जपिष्यथ अजपत् अजपताम् अजपन् जपिष्यति जपिष्यतः जपिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : जपेयम् जपेव जपेम अजपिष्यम् अजपिष्याव अजपिष्याम जपेः जपेतम् जपेत अजपिष्यः अजपिष्यतम् अजपिष्यत जपेत् जपेताम् जपेयुः अजपिष्यत् अजपिष्यताम् अजपिष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीवार्थ जपानि जपाव जपाम जप्यासम् जप्यास्व जप्यास्म जप जपतम् जपत जप्याः जप्यास्तम् जप्यास्त जपतु जपताम् जपन्तु जप्यात् जप्यास्ताम् जप्यासुः પરીક્ષા
... मद्यतनी (१ को १२) जजप/जजाप जेपिव जेपिम अजपिषम् अजपिष्व अजपिष्म जेपिथ जेपथुः जेप। अजपी: अजपिष्टम् अजपिष्ट जजाप जेपतुः जेपुः । अजपीत् अजपिष्टाम् अजपिषुः
બીજા રૂપ ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
* *
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯
जेमति
जमतः
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
जिम् - ५.५. ४भयु, पाj (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी जेमामि जेमावः जेमामः | जेमितास्मि जेमितास्वः जेमितास्मः जेमसि जेमथः जेमथ | जेमितासि जेमितास्थः जेमितास्थ
जेमतः जेमन्ति जेमिता जेमितारौ जेमितारः હ્યસ્તની
भविष्यन्ती अजेमम् अजेमाव अजेमाम | जेमिष्यामि जेमिष्याव: जेमिष्यामः अजेमः अजेमतम् अजेमत जेमिष्यसि जेमिष्यथ: जेमिष्यथ अजेमत् अजेमताम् अजेमन् जेमिष्यति जेमिष्यतः जेमिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ जेमेयम् जेमेव जेमेम अजेमिष्यम् अजेमिष्याव अजेमिष्याम जेमेः जेमेतम् जेमेत अजेमिष्यः अजेमिष्यतम् अजेमिष्यत जेमेत् जेमेताम् . जेमेयुः अजेमिष्यत् अजेमिष्यताम् अजेमिष्यन् . मार्थ
આશીર્વાદાર્થ जेमानि जेमाव जेमाम जिम्यासम् जिम्यास्व जिम्यास्म जेम जेमतम् जेमत जिम्याः जिम्यास्तम् जिम्यास्त जेमतु जेमताम् जेमन्तु जिम्यात् जिम्यास्ताम् जिम्यासुः પરીક્ષા
___ अद्यतनी (१ दो प्र२) जिजेम जिजिमिव जिजिमिम अजेमिषम् अजेमिष्व अजेमिष्म जिजेमिथ जिजिमथुः जिजिम | अजेमीः अजेमिष्टम् अजेमिष्ट जिजेम जिजिमतुः जिजिमुः अजेमीत् अजेमिष्टाम् अजेमिषुः
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
વર્તમાના
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ निन्द् - ५.५. निं २वी. (सेट)
। श्वस्तनी निन्दामि निन्दावः निन्दामः | निन्दितास्मि निन्दितास्वः निन्दितास्मः निन्दसि निन्दथः निन्दथ निन्दितासि निन्दितास्थः निन्दितास्थ निन्दति निन्दतः निन्दन्ति । निन्दिता निन्दितारौ निन्दितारः ચસ્તની
ભવિષ્યન્તી अनिन्दम् अनिन्दाव अनिन्दाम निन्दिष्यामि निन्दिष्याव: निन्दिष्यामः अनिन्दः अनिन्दतम् अनिन्दत | निन्दिष्यसि निन्दिष्यथः निन्दिष्यथ अनिन्दत् अनिन्दताम् अनिन्दन् | निन्दिष्यति निन्दिष्यतः निन्दिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ निन्देयम् निन्देव निन्देम | अनिन्दिष्यम् अनिन्दिष्याव अनिन्दिष्याम निन्देः निन्दतम् निन्देत अनिन्दिष्यः अनिन्दिष्यतम् अनिन्दिष्यत निन्देत् निन्देताम् निन्देयुः अनिन्दिष्यत् अनिन्दिष्यताम् अनिन्दिष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ निन्दानि निन्दाव निन्दाम | निन्द्यासम् निन्द्यास्व निन्द्यास्म
निन्दतम् निन्दत | निन्द्याः निन्द्यास्तम् निन्द्यास्त निन्दतु निन्दताम् निन्दन्तु . निन्द्यात् निन्द्यास्ताम् निन्द्यासुः
પરોક્ષા | मातनी (१ दो प्र॥२) निनिन्द निनिन्दिव निनिन्दिम | अनिन्दिषम् अनिन्दिष्व अनिन्दिष्म निनिन्दिथ निनिन्दथुः निनिन्द अनिन्दीः अनिन्दिष्टम् अनिन्दिष्ट निनिन्द निनिन्दतुः निनिन्दुः | अनिन्दीत् अनिन्दिष्टाम् अनिन्दिषुः
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वृष् - ५.५. व२सवुं (सेट)
વર્તમાના
वर्षाव: वर्षामः
वर्ष
वर्षामि
वर्षि वर्षथः
वर्षति वर्षतः वर्षन्ति
હ્યસ્તની
अवर्षम् अवर्षाव अवर्षाम अवर्षः अवर्षतम् अवर्षत अवर्षत् अवर्षताम् अवर्षन्
વિધ્યર્થ
वर्षेयम् वर्षेव वर्षे वर्षेः वर्षेम् वर्षेत वर्षेत् वर्षेताम् वर्षेयुः
આજ્ઞાર્થ
वर्षाणि वर्षाव वर्षाव
वर्ष वर्षतम् वर्ष
वर्षतु
वर्षताम् वर्षन्तु
પરોક્ષા
वर्ष
ववृषिव ववृषिम
ववर्षिथ ववृषथुः ववृष
वर्ष
ववृषतुः ववृषुः
૨૧
શ્વસ્તની
वर्षितास्मि वर्षितास्वः वर्षितास्मः वर्षितासि वर्षितास्थः वर्षितास्थ
वर्षिता
वर्षितारौ वर्षितारः
ભવિષ્યન્તી
वर्षिष्यामि वर्षिष्यावः वर्षिष्यामः वर्षिष्यसि वर्षिष्यथः वर्षिष्यथ वर्षिष्यति वर्षिष्यतः वर्षिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अवर्षिष्यम् अवर्षिष्याव अवर्षिष्याम अवर्षिष्यः अवर्षिष्यतम् अवर्षिष्यत अवर्षिष्यत् अवर्षिष्यताम् अवर्षिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
वृष्यासम् वृष्यास्व वृष्यास्म वृष्याः
वृष्यास्तम् वृष्यास्त वृष्यास्ताम् वृष्यासुः
वृष्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अवर्षिषम् अवर्षिष्व अवर्षिष्म अवर्षीः अवर्षिष्टम् अवर्षिष्ट अवर्षीत् अवर्षिष्टाम् अवर्षिषुः
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
2! |
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ __ शुच् - ५.५. शो ४२वो (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी शोचामि शोचावः शोचामः शोचितास्मि शोचितास्वः शोचितास्मः शोचसि शोचथः शोचथ शोचितासि शोचितास्थः शोचितास्थ शोचति शोचतः शोचन्ति शोचिता शोचितारौ शोचितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अशोचम् अशोचाव अशोचाम शोचिष्यामि शोचिष्यावः शोचिष्यामः अशोचः अशोचतम् अशोचत । | शोचिष्यसि शोचिष्यथ: शोचिष्यथ अशोचत् अशोचताम् अशोचन् । शोचिष्यति शोचिष्यतः शोचिष्यन्ति
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. शोचेयम् शोचेव शोचेम | अशोचिष्यम् अशोचिष्याव अशोचिष्याम शोचेः शोचेतम् शोचेत | अशोचिष्यः अशोचिष्यतम् अशोचिष्यत शोचेत् शोचेताम् शोचेयुः | अशोचिष्यत् अशोचिष्यताम् अशोचिष्यन् मार्थ
आशीहार्थ शोचानि शोचाव शोचाम शुच्यासम् शुच्यास्व शुच्यास्म
शोचतम् शोचत शुच्याः शुच्यास्तम् शुच्यास्त शोचतु शोचताम् शोचन्तु | शुच्यात् शुच्यास्ताम् शुच्यासुः પરીક્ષા
सतनी (१ यो ५१२) शुशोच शुशुचिव शुशुचिम | अशोचिषम् अशोचिष्व अशोचिष्म शुशोचिथ शुशुचथुः शुशुच अशोचीः अशोचिष्टम् अशोचिष्ट शुशोच शुशुचतुः शुशुचुः अशोचीत् अशोचिष्टाम् अशोचिषुः
विध्यर्थ
*
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩
अजयः
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
जि - ५.५. ४५ पायो, wिaj (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની जयामि जयावः जयामः जेतास्मि जेतास्वः जेतास्मः जयसि जयथः जयथ जेतासि जेतास्थः जेतास्थ जयति जयतः जयन्ति |जेता जेतारौ जेतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अजयम् अजयाव अजयाम जेष्यामि जेष्यावः जेष्यामः
अजयतम् अजयत | जेष्यसि जेष्यथ: जेष्यथ अजयत् अजयताम् अजयन् | जेष्यति जेष्यतः जेष्यन्ति
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ • जयेयम् जयेव जयेम अजेष्यम् अजेष्याव अजेष्याम जये: जयेतम् जयेत अजेष्यः अजेष्यतम् अजेष्यत जयेत् जयेताम् जयेयुः | अजेष्यत् अजेष्यताम् अजेष्यन् माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ जयानि जयाव जयाम | जीयासम् जीयास्व जीयास्म जय जयतम् जयत जीयाः जीयास्तम् जीयास्त जयतु जयताम् जयन्तु | जीयात् जीयास्ताम् जीयासुः પરોક્ષા
मद्यतनी (२ ओ५२) जिगय/जिगाय जिग्यिव जिग्यिम | अजैषम् अजैष्व अजैष्म जिगयिथ/जिगेथ जिग्यथुः जिग्य अजैषीः अजैष्टम् अजैष्ट जिगाय जिग्यतुः जिग्युः | अजैषीत् अजैष्टाम् अजैषुः
विध्यर्थ
जयाव
जयाम
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
अतरः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી ભાગ-૧ तृ - ५.५. त२j (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी तरामि तरावः तरामः तरितास्मि तरितास्वः तरितास्मः तरसि तरथः तरथ तरितासि तरितास्थः तरितास्थ तरति तरतः तरन्ति तरिता तरितारौ · तरितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अतरम् अतराव अतराम तरिष्यामि तरिष्यावः तरिष्यामः
अतरतम् अतरत तरिष्यसि तरिष्यथः तरिष्यथ अतरत् अतरताम् अतरन् तरिष्यति तरिष्यतः तरिष्यन्ति विध्यर्थ .
यात्तिपत्यर्थ . तरेयम् तरेव तरेम अतरिष्यम् अतरिष्याव अतरिष्याम तरेः तरेतम् तरेत अतरिष्यः अतरिष्यतम् अतरिष्यत तरेत् तरेताम् तरेयुः | अतरिष्यत् अतरिष्यताम् अतरिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ तराणि तराव तराम तीर्यासम् तीर्यास्व तीर्यास्म तर तरतम् । तरत तीर्याः तीर्यास्तम् तीर्यास्त तरतु तरताम् तरन्तु तीर्यात् . तीर्यास्ताम् तीर्यासुः પરોક્ષા
अद्यतनी (१ को १२) ततर/ततार तेरिव तेरिम अतारिषम् अतारिष्व अतारिष्म तेरिथ तेरथुः तेर अतारी: अतारिष्टम् अतारिष्ट ततार तेरतुः तेरुः अतारीत् अतारिष्टाम् अतारिषुः
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
धाव – ५.५. पाg, होsj (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी धावामि धावावः धावामः | धावितास्मि धावितास्वः धावितास्मः धावसि धावथः धावथ. | धावितासि धावितास्थः धावितास्थ धावति धावतः धावन्ति | धाविता धावितारौ धावितारः વ્યસ્તની
भविष्यन्ती अधावम् अधावाव अधावाम | धाविष्यामि धाविष्याव: धाविष्यामः अधावः अधावतम् अधावत | धाविष्यसि धाविष्यथः धाविष्यथ अधावत् अधावताम् अधावन् | धाविष्यति धाविष्यतः धाविष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ धावेयम् धावेव धावेम | अधाविष्यम् अधाविष्याव अधाविष्याम धावेः धावेतम् धावेत अधाविष्यः अधाविष्यतम् अधाविष्यत धावेत् धावेताम् धावेयुः | अधाविष्यत् अधाविष्यताम् अधाविष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ धावानि धावाव धावाम धाव्यासम् धाव्यास्व धाव्यास्म
धाव धावतम् धावत धाव्याः धाव्यास्तम् धाव्यास्त . धावतु धावताम् धावन्तु धाव्यात् धाव्यास्ताम् धाव्यासुः પરીક્ષા
अद्यतनी (१ यो प्र२) दधाव दधाविव दधाविम अधाविषम् अधाविष्व अधाविष्म दधाविथ दधावथुः दधाव | अधावीः अधाविष्टम् अधाविष्ट दधाव दधावतुः दधावुः | अधावीत् अधाविष्टाम् अधाविषुः
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬
भू - प. ५. थयुं, डोवुं (सेट)
વર્તમાના
भवेत्
भवामि
भवसि
भवथः भवथ
भवति भवतः भवन्ति
હ્યસ્તની
अभवम् अभवाव अभवाम अभवः अभवतम् अभवत अभवत् अभवताम् अभवन् વિધ્યર્થ
શ્વસ્તની
भवावः भवामः भवितास्मि भवितास्वः भवितास्मः
भवितासि भवितास्थः भवितास्थ
भविता
भवितारौ भवितारः
ભવિષ્યન્તી
भविष्यामि भविष्यावः भविष्यामः भविष्यसि भविष्यथः भविष्यथ भविष्यति भविष्यतः भविष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ .
अभविष्यम् अभविष्याव अभविष्याम अभविष्यः अभविष्यतम् अभविष्यत अभविष्यत् अभविष्यताम् अभविष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
भवेयम् भवेव भवेम
भवेः
भवेतम् भवेत
भवेताम् भवेयुः
આજ્ઞાર્થ
भवानि भवाव
भव
भवतम्
भवतु
भवताम्
પરોક્ષા
.
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
भवाम
भवत
भवन्तु
बभूव बभूविव बभूविम
बभूविथ बभूवथुः बभूव
बभूव बभूवतुः बभूवुः
भूयासम्
भूयाः
भूयात्
भूयास्व भूयास्म
भूयास्तम् भूयास्त
भूयास्ताम् भूयासुः
अद्यतनी (५ भो प्रहार )
अभूवम् अभूव अभूम
अभूः
अभूत
अभूतम् अभूताम् अभूवन्
अभूत्
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
सृ
सरामि
सरसि
सरति
५.५. सरवु, सकुं, ४धुं (खनिट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
सरावः सरामः
सरथः
सरथ
सरतः
सरन्ति
હ્યસ્તની
असरम् असराव असराम
असर:
असरतम् असरत असरत् असरताम् असरन् વિધ્યર્થ
सराणि
सर
सरतु
सरेयम् सरेव सरेम सरे:
सतम् सरेत
सरेत्
सरेताम् सरेयुः
આજ્ઞાર્થ
सराव
सराम
सरतम्
सरत
सरताम् सरन्तु
પરોક્ષા
ससर/ ससार ससृव
सस
ससार
ससृम
सत्रथुः सस्र
सस्रतुः
सस्रुः
सर्तास्मः
सर्तास्थः सर्तास्थ
सर्तारौ सर्तारः
सर्वास्मि सर्तास्वः
सर्वासि
सर्ता
૨૭
ભવિષ્યન્તી
सरिष्यामि सरिष्यावः सरिष्यामः सरिष्यसि सरिष्यथः सरिष्यथ सरिष्यति सरिष्यतः सरिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
असरिष्यम् असरिष्याव असरिष्याम असरिष्यः असरिष्यतम् असरिष्यत असरिष्यत् असरिष्यताम् असरिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
स्त्रियासम् स्त्रियास्व स्त्रियास्म स्त्रियाः
स्त्रियास्तम् स्त्रियास्त स्त्रियास्ताम् स्त्रियासुः
स्त्रियात्
अद्यतनी ( हो प्रार)
असरम् असराव असराम
असर:
असरतम् असरत
असरत्
असरताम् असरन्
બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
स्मृ - ५.५. स्मरए २, संभाण, याह २ (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
स्मरामि स्मरावः स्मरामः
स्मरसि स्मरथः स्मरथ
स्मरति स्मरतः स्मरन्ति
ઘસ્તની
अस्मरम् अस्मराव अस्मराम अस्मरः
अस्मरतम् अस्मरत
अस्मरत्
अस्मरताम् अस्मरन्
વિધ્યર્થ
स्मरेयम् स्मरेव स्मरेम
स्मरे: स्मरेतम् स्मरेत स्मरेत् स्मरेताम् स्मरेयुः
આજ્ઞાર્થ
स्मराणि
स्मर
स्मरतु
स्मराव स्मराम
स्मरतम् स्मरत
स्मरताम् स्मरन्तु
પરોક્ષા
सस्मर / सस्मार सस्मरिव सस्मरिम
सस्मर्थ
सस्मरथुः सस्मर
सस्मार
सस्मरतुः सस्मरुः
स्मर्तास्मि स्मर्तास्वः स्मर्तास्मः स्मर्तासि
स्मर्तास्थः स्मर्तास्थ
स्मर्ता
स्मर्तारौ स्मर्तारः
ભવિષ્યન્તી
स्मरिष्यामि स्मरिष्यावः स्मरिष्यामः स्मरिष्यसि स्मरिष्यथः स्मरिष्यथ स्मरिष्यति स्मरिष्यतः स्मरिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ .
अस्मरिष्यम् अस्मरिष्याव अस्मरिष्याम अस्मरिष्यः अस्मरिष्यतम् अस्मरिष्यत अस्मरिष्यत् अस्मरिष्यताम् अस्मरिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
स्मर्यासम् स्मर्यास्व स्मर्यास्म स्मर्याः
स्मर्यास्तम् स्मर्यास्त स्मर्यास्ताम् स्मर्यासुः
स्मर्यात्
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अस्मार्षम् अस्मा अस्मा
अस्मार्षीः
अस्माष्टम् अस्माष्ट
अस्मार्षीत् अस्माष्टम् अस्मार्षुः
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
क्षि- प.प. क्षय पाभवो, क्षीए। थधुं (अनिट् )
વર્તમાના
क्षयामि क्षयाव: क्षयामः
क्षयसि
क्षयथः
क्षयथ
क्षयति
क्षयतः क्षयन्ति
ઘસ્તની
अक्षयाव अक्षयाम
अक्षयतम् अक्षयत
अक्षयताम् अक्षयन्
વિધ્યર્થ
अक्षयम्
अक्षयः
अक्षयत्
क्षयेयम् क्षयेव क्षयेम
क्षयेः क्षतम् क्षयेत
क्षयेत्
क्षयेताम् क्षयेयुः
આજ્ઞાર્થ
क्षयाणि
क्षय
क्षयतु क्षयताम्
પરોક્ષા
क्षयाव
क्षयाम
क्षयम् क्षयत
क्षयन्तु
क्षेतास्मि
क्षेतासि
क्षेता
क्षेष्यामि
क्षेष्यसि
क्षेष्यति
अक्षेष्यम्
अक्षेष्यः
अक्षेष्यत्
શ્વસ્તની
चिक्षय/चिक्षाय चिक्षियिव चिक्षियिम अक्षैषम् चिक्षयिथ/चिक्षेथ चिक्षियथुः चिक्षिय अक्षैषीः चिक्षाय चिक्षियतुः चिक्षियुः अक्षैषीत्
૨૯
क्षेतास्वः
क्षेतास्मः
क्षेतास्थः
क्षेतास्थ
क्षेतारौ क्षेतारः
ભવિષ્યન્તી
क्षेष्यावः क्षेष्यामः
क्षेष्यथः
क्षेष्यथ
क्षेष्यतः क्षेष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अक्षेष्याव अक्षेष्याम
अक्षेष्यतम् अक्षेष्यत
अक्षेष्यताम् अक्षेष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
क्षीयासम् क्षीयास्व क्षीयास्म क्षीयाः क्षीयास्तम् क्षीयास्त
क्षीयात्
क्षीयास्ताम् क्षीयासुः
अद्यतनी (२ भे प्रार)
अक्षैष्व अक्षैष्म
अक्षैष्ट
अक्षैष्टम् अक्षैष्टाम् अक्षैषुः
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
30
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ गम् (गच्छ्) - ५.५. गमन २y, dj (मनिट) વર્તમાના
'श्वस्तनी गच्छामि गच्छावः गच्छामः गन्तास्मि गन्तास्वः गन्तास्मः गच्छसि गच्छथः गच्छथ । | गन्तासि गन्तास्थः गन्तास्थ गच्छति गच्छतः गच्छन्ति गन्ता गन्तारौ गन्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अगच्छम् अगच्छाव अगच्छाम | गमिष्यामि गमिष्याव: गमिष्यामः अगच्छः अगच्छतम् अगच्छत | गमिष्यसि · गमिष्यथः गमिष्यथ अगच्छत् अगच्छताम् अगच्छन् । गमिष्यति गमिष्यतः गमिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ गच्छेयम् गच्छेव गच्छेम अगमिष्यम् अगमिष्याव अगमिष्याम गच्छेः गच्छेतम् गच्छेत अगमिष्यः अगमिष्यतम् अगमिष्यत गच्छेत् गच्छेताम् गच्छेयुः | अगमिष्यत् अगमिष्यताम् अगमिष्यन्. આજ્ઞાર્થ
आशीर्वाार्थ
गच्छानि गच्छाव गच्छाम | गम्यासम् गम्यास्व गम्यास्म गच्छ गच्छतम् गच्छत गम्याः गम्यास्तम् गम्यास्त गच्छतु गच्छताम् गच्छन्तु गम्यात् गम्यास्ताम् गम्यासुः પરોક્ષા
मधतनी (5ो प्र२) जगम/जगाम जग्मिव जग्मिम | अगमम् अगमाव अगमाम जगमिथ/जगन्थ जग्मथुः जग्म | अगमः अगमतम् अगमत जगाम
जग्मतुः जग्मुः | अगमत् अगमताम् अगमन्
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
द्रष्टास्मः
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
दृश् ( पश्य् ) - ५.५. हेमg, ओj (मनिट) वर्तमान .
શ્વસ્તની पश्यामि पश्यावः पश्यामः
द्रष्टास्वः पश्यसि पश्यथः पश्यथ द्रष्टासि । द्रष्टास्थः द्रष्टास्थ पश्यति पश्यतः पश्यन्ति द्रष्टा द्रष्टारौ द्रष्टारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपश्यम् अपश्याव अपश्याम द्रक्ष्यामि द्रक्ष्यावः द्रक्ष्यामः अपश्यः अपश्यतम् अपश्यत | द्रक्ष्यसि द्रक्ष्यथः द्रक्ष्यथ अपश्यत् अपश्यताम् अपश्यन् | द्रक्ष्यति द्रक्ष्यतः द्रक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पश्येयम् पश्येव पश्वेम | अद्रक्ष्यम् अद्रक्ष्याव अद्रक्ष्याम पश्ये: पश्येतम् पश्येत अद्रक्ष्यः अद्रक्ष्यतम् अद्रक्ष्यत पश्येत् पश्येताम् पश्येयुः | अद्रक्ष्यत् अद्रक्ष्यताम् अद्रक्ष्यन् . मोरार्थ
माशीहार्थ पश्यानि पश्याव पश्याम दृश्यासम् दृश्यास्व दृश्यास्म पश्य पश्यतम् पश्यत दृश्याः दृश्यास्तम् दृश्यास्त पश्यतु पश्यताम् पश्यन्तु दृश्यात् दृश्यास्ताम् दृश्यासुः પરોક્ષા
मद्यतनी (Egो १२) ददर्श ददृशिव ददृशिम | अदर्शम् अदर्शाव अदर्शाम ददर्शिथ/दद्रष्ठ ददृशथुः ददृश । | अदर्शः अदर्शतम् अदर्शत ददर्श ददृशतुः ददृशुः अदर्शत् अदर्शताम् अदर्शन्
બીજા રૂપ ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી ભાગ-૧ स्था (तिष्ठ) - ५.५. स्थि२ २३, मा २३j (मनिट) વર્તમાના
• श्वस्तनी तिष्ठामि तिष्ठावः तिष्ठामः स्थातास्मि स्थातास्वः स्थातास्मः तिष्ठसि तिष्ठथः तिष्ठथ | स्थातासि स्थातास्थ: स्थातास्थ तिष्ठति । तिष्ठतः तिष्ठन्ति | स्थाता स्थातारौ स्थातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अतिष्ठम् अतिष्ठाव अतिष्ठाम | स्थास्यामि स्थास्यावः स्थास्यामः . अतिष्ठः अतिष्ठतम् अतिष्ठत स्थास्यसि स्थास्यथः स्थास्यथ अतिष्ठत् अतिष्ठताम् अतिष्ठन् स्थास्यति स्थास्यतः स्थास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ तिष्ठेयम् तिष्ठेव तिष्ठेम अस्थास्यम् अस्थास्याव अस्थास्याम तिष्ठेः तिष्ठेतम् तिष्ठेत अस्थास्यः अस्थास्यतम् अस्थास्यत तिष्ठेत् तिष्ठेताम् तिष्ठेयुः | अस्थास्यत् अस्थास्यताम् अस्थास्यन्
આજ્ઞાર્થ तिष्ठानि तिष्ठाव तिष्ठामस्थेयासम् स्थेयास्व स्थेयास्म तिष्ठ तिष्ठतम् तिष्ठत स्थेयाः स्थेयास्तम् स्थेयास्त तिष्ठतु तिष्ठताम् तिष्ठन्तुस्थेयात् स्थेयास्ताम् स्थयासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (५ भो प्र०२) तस्थिव तस्थिम | अस्थाम् । अस्थाव अस्थाम तस्थिथ/तस्थाथ तस्थथुः तस्थ ।
अस्थातम् अस्थात तस्थतुः तस्थुः ।
अस्थाताम् अस्थुः
अस्थाः
Tथा
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
33
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ दा ( यच्छ्) - ५.५. हान २j, आपj (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની यच्छामि यच्छावः यच्छामः दातास्मि दातास्वः दातास्मः यच्छसि यच्छथः यच्छथ । दातासि दातास्थः दातास्थ यच्छति यच्छतः यच्छन्ति । | दाता दातारौ दातारः ૌસ્તની
ભવિષ્યન્તી अयच्छम् अयच्छाव अयच्छाम दास्यामि दास्यावः दास्यामः अयच्छः अयच्छतम् अयच्छत दास्यसि दास्यथः दास्यथ अयच्छत् अयच्छताम् अयच्छन् | दास्यति दास्यतः दास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ यच्छेयम् यच्छेव यच्छेम अदास्यम् अदास्याव अदास्याम यच्छेः यच्छेतम् यच्छेत अदास्यः अदास्यतम् अदास्यत यच्छेत् यच्छेताम् यच्छेयुः | अदास्यत् अदास्यताम् अदास्यन्
આશીર્વાદાર્થ यच्छानि यच्छाव यच्छाम देयासम् देयास्व देयास्म यच्छ यच्छतम् यच्छत | देयाः देयास्तम् देयास्त यच्छतु यच्छताम् यच्छन्तु | देयात् देयास्ताम् देयासुः પરોક્ષા
मतनी (५ भो ॥२) ददौ . ददिव ददिम अदाम् अदाव अदाम ददिथ/ददाथ ददथुः दद अदाः अदातम् अदात ददौ . ददतुः ददुः । अदात् अदाताम् अदुः
· माशार्थ
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
। श्वस्तनी
३४
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ पा (पिब) - ५.५. पीj (मनिट)
વર્તમાના पिबामि पिबावः पिबामः पातास्मि पातास्वः पातास्मः पिबसि पिबथः पिबथ पातासि पातास्थः पातास्थ पिबति पिबतः पिबन्ति | पाता पातारौ पातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपिबम् अपिबाव अपिबाम |पास्यामि पास्यावः पास्यामः अपिबः अपिबतम् अपिबत पास्यसि · पास्यथः पास्यथ अपिबत् अपिबताम् अपिबन् । पास्यति पास्यतः पास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पिबेयम् पिबेव पिबेम अपास्यम् अपास्याव अपास्याम पिबेः पिबेतम् पिबेत | अपास्यः अपास्यतम् अपास्यत पिबेत् पिबेताम् पिबेयुः अपास्यत् अपास्यताम् अपास्यन्. આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ पिबानि पिबाव, पिबाम | पेयासम् पेयास्व पेयास्म पिब पिबतम् पिबत | पेयाः पेयास्तम् पेयास्त पिबतु पिबताम् पिबन्तु । | पेयात् पेयास्ताम् पेयासुः પરીક્ષા
.... अद्यतनी (५ भो ॥२) पपिव पपिम
अपाव पपिथ/पपाथ पपथुः पप अपाः अपातम् अपात पपौ पपतुः पपुः | अपात् अपाताम् अपुः
पपौ
अपाम्
अपाम
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वन्द् - 1.५. वहन ४२j (सेट) વર્તમાન
શ્વસ્તની वन्दावहे वन्दामहे वन्दिताहे वन्दितास्वहे वन्दितास्महे वन्दसे वन्देथे वन्दध्वे वन्दितासे वन्दितासाथे वन्दिताध्वे वन्दते वन्देते वन्दन्ते | वन्दिता वन्दितारौ वन्दितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवन्दे अवन्दावहि अवन्दामहि | वन्दिष्ये वन्दिष्यावहे वन्दिष्यामहे अवन्दथाः अवन्देथाम् अवन्दध्वम् । वन्दिष्यसे वन्दिष्येथे वन्दिष्यध्वे अवन्दत अवन्देताम् अवन्दन्त वन्दिष्यते वन्दिष्येते वन्दिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वन्देय वन्देवहि वन्देमहि अवन्दिष्ये अवन्दिष्यावहि अवन्दिष्यामहि वन्देथाः वन्देयाथाम् वन्देध्वम् | अवन्दिष्यथाः अवन्दिष्येथाम् अवन्दिष्यध्वम् वन्देत . वन्देयाताम् वन्देरन् | अवन्दिष्यत अवन्दिष्येताम् अवन्दिष्यन्त
माशीहार्थ वन्दै वन्दावहै वन्दामहै वन्दिषीय वन्दिषीवहि वन्दिषीमहि वन्दस्व वन्देथाम् वन्दध्वम् । वन्दिषीष्ठाः वन्दिषीयास्थाम् वन्दिषीध्वम् वन्दताम् वन्देताम् वन्दन्ताम् वन्दिषीष्ट वन्दिषीयास्ताम् वन्दिषीरन् પરોક્ષા
____ मयतनी (१ को प्र२) ववन्दे ववन्दिवहे ववन्दिमहे अवन्दिषि अवन्दिष्वहि अवन्दिष्महि ववन्दिषे ववन्दाथे ववन्दिध्वे । | अवन्दिष्ठाः अवन्दिषाथाम् अवन्दिध्वम् ववन्दे ववन्दाते ववन्दिरे
अवन्दिड्ढ्वम् अवन्दिष्ट अवन्दिषाताम् अवन्दिषत
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
उ6
**1
HE
पथ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ वृध् - मा.५. १५g (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी वर्धावहे वर्धामहे वर्धिताहे वर्धितास्वहे वर्धितास्महे वर्धसे वर्धेथे वर्धध्वे वर्धितासे वर्धितासाथे वर्धिताध्वे वर्धते वर्धते वर्धन्ते | वर्धिता वर्धितारौ वर्धितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवर्धे अवर्धावहि अवर्धामहि | वर्धिष्ये वर्धिष्यावहे वर्धिष्यामहे अवर्धथाः अवर्धेथाम् अवर्धध्वम् वर्धिष्यसे वर्धिष्येथे वर्धिष्यध्वे अवर्धत अवर्धेताम् अवर्धन्त वर्धिष्यते वर्धिष्येते वर्धिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वर्धेय वर्धेवहि वर्धेमहि अवर्धिष्ये अवर्धिष्यावहि अवर्धिष्यामहि वर्धेथाः वर्धयाथाम् वर्धेध्वम् । अवर्धिष्यथाः अवर्धिष्येथाम् अवर्धिष्यध्वम् वर्धेत वर्धेयाताम् वधैरन् । अवर्धिष्यत अवर्धिष्येताम् अवर्धिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ वर्धे वर्धावहै. वर्धामहै | वर्धिषीय वर्धिषीवहि वर्धिषीमहि वर्धस्व वर्धेथाम् वर्धध्वम् । | वर्धिषीष्ठाः वर्धिषीयास्थाम् वर्धिषीध्वम् वर्धताम् वर्धेताम् वर्धन्ताम् | वर्धिषीष्ट वर्धिषीयास्ताम् वर्धिषीरन् પરોક્ષા
... मयतनी (१ दो ५४२) ववृधे ववृधिवहे ववृधिमहे | अवर्धिषि अवर्धिष्वहि अवर्धिष्महि ववृधिषे ववृधाथे ववृधिध्वे | अवर्धिष्ठाः अवर्धिषाथाम् अवर्धिध्वम् ववृधे ववृधाते ववृधिरे
अवर्धिड्ढ्वम् अवर्धिष्ट अवर्धिषाताम् अवर्धिषत બીજા રૂપ ૧૬૯ પેજ ઉપર છે.
T
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
नम्
पठ्
पत्
रक्ष्
वद्
वस् वत्स्यमान
भण्
खाद्
दह
अट्
अर्च् अर्चिष्यमाण
चल्
चर्
चरिष्यमाण
जीव् जीविष्यमाण
नंस्यमान
पठिष्यमाण
पतिष्यमाण सृ
क्षमाण
वदिष्यमाण
त्यज् त्यक्ष्यमाण
तृ
धाव्
ભવિષ્ય કર્મણિ કૃદન્ત
वृत्
भू भविष्यमाण भाविष्यमाण शुभ्
सरिष्यमाण
सारिष्यमाण
स्मरिष्यमाण नी नेष्यमाण
स्मारिष्यमाण
क्षेष्यमाण याच्
क्षायिष्यमाण राज्
गंस्यमान
भणिष्यमाण क्षि
खादिष्यमाण
क्षर्
क्रीड् क्रीडिष्यमाण
A
धक्ष्यमाण गम्
अटिष्यमाण दृश्
स्मृ
चलिष्यमाण स्था
वृष्
शुच् शोचिष्यमाण
जि
जप्
पिष्यमाण वन्द् जिम् जेमिष्यमाण |वृध् निन्द् निन्दिष्यमाण पच् वर्षिष्यमाण हृ
क्षरिष्यमाण पा
दा
فر
লय
जेष्यमाण डी
जायिष्यमाण
तरिष्यमाण भाष्
तारिष्यमाण
| रम्
धाविष्यमाण
लभ्
द्रक्ष्यमाण
दर्शिष्यमाण
वर्तिष्यमाण
शोभिष्यमाण
सेव् सेविष्यमाण
स्वाद् स्वादिष्यमाण
वह् वक्ष्यमाण
ईक्ष्
काश्
स्थास्यमान रुह्
स्थायिष्यमाण मुद्
दास्यमान कम्प्
दायिष्यमाण वप्
पास्यमान गर्ज्
पायिष्यमाण द्युत्
वन्दिष्यमाण रुच्
वर्धिष्यमाण
श्रि
पक्ष्यमाण
हरिष्यमाण यत्
हारिष्यमाण भज्
stमाण
ध्यै
डायिष्यमाण
भाषिष्यमाण
रंस्यमान
लप्स्यमान
कस्
गै
39
नायिष्यमाण
याचिष्यमाण
राजिष्यमाण
क्षमाण
काशिष्यमाण
रोक्ष्यमाण
मोदिष्यमाण
कम्पिष्यमाण
वप्स्यमान
गर्जिष्यमाण
द्योतिष्यमाण
रोचिष्यमाण
श्रयिष्यमाण
श्रायिष्यमाण
यतिष्यमाण
भक्ष्यमाण
ध्यास्यमान
ध्यायिष्यमाण
सिष्यमाण
गास्यमान
गायिष्यमान
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
३८
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ पच् - ५.५. ५ j, (मनिट) વર્તમાન
। श्वस्तनी पचामि पचावः पचामः | पक्तास्मि पक्तास्वः पक्तास्मः पचसि पचथः पचथ | पक्तासि पक्तास्थः पक्तास्थ पचति पचतः पचन्ति | पक्ता पक्तारौ पक्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपचम् अपचाव अपचाम | पक्ष्यामि पक्ष्याव: पक्ष्यामः अपच: अपचतम् अपचत | पक्ष्यसि . पक्ष्यथः पक्ष्यथ अपचत् अपचताम् अपचन् । | पक्ष्यति पक्ष्यतः पक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. पचेयम् पचेव पचेम अपक्ष्यम् अपक्ष्याव अपक्ष्याम पचेः पचेतम् पचेत अपक्ष्यः अपक्ष्यतम् अपक्ष्यत पचेत् पचेताम् पचेयुः अपक्ष्यत् अपक्ष्यताम् अपक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ पचानि पचाव पचाम पच्यासम् पच्यास्व पच्यास्म पच पचतम् पचत पच्याः पच्यास्तम् पच्यास्त पचतु पचताम् पचन्तु | पच्यात् पच्यास्ताम् पच्यासुः પરોક્ષા
सद्यतनी (
२ २ ) पपच/पपाच पेचिव पेचिम | अपाक्षम् अपाक्ष्व अपाक्ष्म पेचिथ/पपक्थ पेचथुः पेच | अपाक्षीः अपाक्तम् अपाक्त पपाच पेचतुः पेचुः । अपाक्षीत् अपाक्ताम् अपाक्षुः
EEEEEEEEEEEEE
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
વર્તમાના
.
1
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
૩૯ पच् - मा.५. ५04, ५j (मनिट)
શ્વસ્તની पचावहे पचामहे | पक्ताहे पक्तास्वहे पक्तास्महे पचेथे पचध्वे
| पक्तासे पक्तासा)
पक्तासाथे पक्ताध्वे पचते पचेते पचन्ते पक्ता पक्तारौ पक्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपचे अपचावहि अपचामहि | पक्ष्ये पक्ष्यावहे पक्ष्यामहे अपचथाः अपचेथाम् अपचध्वम् | पक्ष्यसे पक्ष्येथे पक्ष्यध्वे अपचत - अपचेताम् . अपचन्त पक्ष्यते पक्ष्येते पक्ष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पचेय पचेवहि पचेमहि | अपक्ष्ये अपक्ष्यावहि अपक्ष्यामहि पचेथाः पचेयाथाम् पचेध्वम् । | अपक्ष्यथाः अपक्ष्येथाम् अपक्ष्यध्वम् पचेत. पचेयाताम् पचेरन् | अपक्ष्यत अपक्ष्येताम् अपक्ष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ पचै पचावहै पचामहै । पक्षीय पक्षीवहि पक्षीमहि पचस्व पचेथाम् पचध्वम् । पक्षीष्ठाः पक्षीयास्थाम् पक्षीध्वम् पचताम् पचेताम् पचन्ताम् । पक्षीष्ट पक्षीयास्ताम् पक्षीरन् परोक्षा
मतनी (२) २) पेचे पेचिवहे पेचिमहे अपक्षि अपक्ष्वहि अपक्ष्महि पेचिषे . पेचाथे पेचिध्वे | अपक्थाः अपक्षाथाम् अपग्ध्वम् पेचे पेचाते पेचिरे
अपग्ड्ढ्व म्/अपग्दवम् अपक्त अपक्षाताम् अपक्षत
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
४०
हरथ
अहरत्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ हृ - ५.५. ४२९॥ ४२y, 45 Aj (मनिट) વર્તમાના
श्वस्तनी हरामि हरावः हरामः हर्तास्मि हर्तास्वः हर्तास्मः हरसि हरथः
हर्तासि हर्तास्थः हर्तास्थ हरति हरतः हरन्ति हर्ता हर्तारौ . हर्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अहरम् अहराव अहराम | हरिष्यामि हरिष्यावः हरिष्यामः अहरः अहरतम् अहरत | हरिष्यसि हरिष्यथः । हरिष्यथ
अहरताम् अहरन् हरिष्यति हरिष्यतः हरिष्यन्ति વિધ્યર્થ
| ક્રિયાત્તિપત્યર્થ हरेयम् हरेव हरेम अहरिष्यम् अहरिष्याव अहरिष्याम हरेः हरेतम् हरेत अहरिष्यः अहरिष्यतम् अहरिष्यत हरेत् हरेताम् हरेयुः अहरिष्यत् अहरिष्यताम् अहरिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ हराणि हराव
ह्रियासम् ह्रियास्व हियास्म हर हरतम् . हरत | हियाः हियास्तम् हियास्त हरतु हरताम् हरन्तु | हियात् हियास्ताम् ह्रियासुः પરોક્ષા
मद्यतनी (२ को १२) जहर/जहार जहिव जहिम | अहार्षम् अहार्ट्ज अहार्म जहर्थ जहथुः
अहार्षीः अहाष्टम् अहार्ट जहार जहतुः जहुः | अहार्षीत् अहार्टाम् अहार्युः
हराम
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
हरे
हरसे
हरते
हरेय
हरेथाः
हरेत
हृ - आ.प. ह२ए| $२थुं, सर्व सेयुं (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
हर्तास्वहे हर्तास्महे
हर्तासाथे हर्तावे
हर्तारौ हर्तारः
હ્યસ્તની
अहरे
अहरावहि अहरामहि
अहरथाः अहरेथाम् अहरध्वम्
अहरत
अहरेताम् अहरन्त
વિધ્યર્થ
हरै
हरस्व
हरताम्
हरावहे हरामहे
हरेथे
हरवे
हरेते हरन्ते
हरेवहि हरेमहि हरेयाथाम् हरेध्वम्
हरेयाताम् हरेरन्
આજ્ઞાર્થ
हराव है हराम है
हरेथाम्
हरेताम्
પરોક્ષા
हरध्वम्
हरन्ताम्
जहे
जहिषे जा
ज
जहाते
जव जहिमहे
हर्ता
हर्तासे
हर्ता
हरिष्ये
हरिष्यसे
हरिष्यते
૪૧
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अहरिष्ये
अहरिष्यावहि अहरिष्यामहि
अहरिष्यथाः अहरिष्येथाम् अहरिष्यध्वम्
अहरिष्यत
अहरिष्येताम् अहरिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
हृषीय
हृषीष्ठाः
हृषीष्ट
अहृषि
जहिध्वे/दवे अहृथाः
जहिरे
अहृत
ભવિષ્યન્તી
हरिष्यावहे हरिष्यामहे
हरिष्येथे हरिष्यध्वे
हरिष्येते हरिष्यन्ते
हृषी हृषीमहि हृषीयास्थाम् हृषीवम्
हृषीयास्ताम् हृषीरन्
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अहृष्वहि अहृष्महि
अहृषाथाम् अहृइढवम् /
अहृवम्
अहृषाताम्
अहषत
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨
ये
इयसे
डय
ड
डयेथाः
sa
37-241.4.639 (A2) डी आ.प.
વર્તમાના
याव
येथे डयध्वे
येते
डयन्ते
ઘસ્તની
अडये अडयावहि अडयामहि
अडयथाः अडयेथाम् अडयध्वम् अडयत अडयेताम् अडयन्त
વિધ્યર્થ
याम डयिताहे
डयितासे
डयिता
sयेवहि
डयेमहि
डयेयाथाम् डयेध्वम्
डयेयाताम् डयेरन्
આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
याम
डयै Sa डयस्व डयेथाम् डयध्वम् डयताम् डयेताम् डयन्ताम्
પરોક્ષા
डिड्ये डिडियवहे डिडियमहे डिडियषे डिड्याथे डिडियध्वे / डिडियवे ssये डिड्याते डिडियरे
શ્વસ્તની
डयितास्वहे डयितास्महे
डयितासाथे डयिताध्वे
डयितारौ डयितारः
"
•
ભવિષ્યન્તી
डयिष्ये
डयिष्यावहे डयिष्यामहे डयिष्यसे डयिष्येथे डयिष्यध्वे डयिष्येते डयिष्यन्ते ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ.
डयिष्यते
अडयिष्ये अडयिष्यावहि अडयिष्यामहि अडयिष्यथाः अडयिष्येथाम् अडयिष्यध्वम् अडयिष्यत अडयिष्येताम् अडयिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
डयिषीय डयिषीवहि डयिषीमहि डयिषीष्ठाः डयिषीयास्थाम् डयिषीध्वम् / वम् डयिषीष्ट डयिषीयास्ताम् डयिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रार)
अडयिषि अडयिष्वहि अडयिष्महि अडयिष्ठाः अडयिषाथाम् अडयिध्वम्
अडयिड्ढ्वम् अडयिष्ट अडयिषाताम् अडयिषत
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
४३
भाषसे
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भाष - मा.५. पोखj (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની भाषे
भाषावहे भाषामहे | भाषिताहे भाषितास्वहे भाषितास्महे
भाषेथे भाषध्वे | भाषितासे भाषितासाथे भाषिताध्वे भाषते भाषेते भाषन्ते भाषिता भाषितारौ भाषितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अभाषे अभाषावहि अभाषामहि | भाषिष्ये भाषिष्यावहे भाषिष्यामहे अभाषथाः अभाषेथाम् अभाषध्वम् भाषिष्यसे भाषिष्येथे भाषिष्यध्वे अभाषत अभाषेताम् अभाषन्त भाषिष्यते भाषिष्येते भाषिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ भाषेय भाषेवहि भाषेमहि । | अभाषिष्ये अभाषिष्यावहि अभाषिष्यामहि भाषेथाः भाषेयाथाम् भाषेध्वम् अभाषिष्यथाः अभाषिष्येथाम् अभाषिष्यध्वम् भाषेत . भाषेयाताम् भाषेरन् । | अभाषिष्यत अभाषिष्येताम् अभाषिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ भाषै भाषावहै भाषामहै भाषिषीय भाषिषीवहि भाषिषीमहि भाषस्व भाषेथाम् भाषध्वम् भाषिषीष्ठाः भाषिषीयास्थाम् भाषिषीध्वम् भाषताम् भाषेताम् भाषन्ताम् । भाषिषीष्ट भाषिषीयास्ताम् भाषिषीरन् परोक्षा
मद्यतनी (१ को १२) बभाषे बभाषिवहे बभाषिमहे | अभाषिषि अभाषिष्वहि अभाषिष्महि बभाषिषे · बभाषाथे बभाषिध्वे अभाषिष्ठा: अभाषिषाथाम् अभाषिध्वम् बभाषे बभाषाते बभाषिरे
अभाषिड्ढ्वम् अभाषिष्ट अभाषिषाताम् अभाषिषत
. मार्थ
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४
#11 T
હ્યસ્તની
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ रम् - मा.५. २म' (मनिट) વર્તમાના
. श्वस्तनी. रमावहे रमामहे रन्ताहे रन्तास्वहे रन्तास्महे रमेथे रमध्ये | रन्तासे रन्तासाथे रन्ताध्वे रमेते रमन्ते रन्ता रन्तारौ रन्तारः
ભવિષ્યન્તી अरमे अरमावहि अरमामहि |रंस्ये रस्यावहे रस्यामहे अरमथाः अरमेथाम् अरमध्वम् ।रंस्यसे रंस्येथे . स्यध्वे अरमत अरमेताम् अरमन्त रंस्यते - रंस्येते रंस्यन्ते
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ रमेय रमेवहि रमेमहि अरंस्ये अस्यावहि अस्यामहि
रमेयाथाम् रमेध्वम् | अरंस्यथाः अरंस्येथाम् अरंस्यध्वम् रमेत रमेयाताम् रमेरन् । अरंस्यत अरंस्येताम् अरंस्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ रमै रमावहै रमामहै रंसीय रंसीवहि सीमहि
रमेथाम्. रमध्वम् सीष्ठाः रसीयास्थाम् रंसीध्वम् रमताम् रमेताम् रमन्ताम् सीष्ट रंसीयास्ताम् रंसीरन् પરીક્ષા
मद्यतनी (२ को प्रा२) रेमे रेमिवहे रेमिमहे अरंसि अरस्वहि अरस्महि रेमिषे रेमाथे रेमिध्वे | अरंस्थाः अरंसाथाम् अरन्ध्वम् रेमे रेमाते रेमिरे
अरन्द्ध्व म् | अरंस्त अरंसाताम् अरंसत
વિધ્યર્થ
रमेथाः
रमस्व
###
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫
लब्धा
EEEEEEEEEEEE
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ लभ् - मा.५. भेगवj, पाम, प्राप्त ४२j (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની लभावहे लभामहे लब्धाहे लब्धास्वहे लब्धास्महे लभसे लभेथे लभध्वे लब्धासे लब्धासाथे लब्धाध्वे लभेते लभन्ते
लब्धारौ लब्धारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अलभे अलभावहि अलभामहि । लप्स्ये लप्स्यावहे लप्स्यामहे अलभथाः अलभेथाम् अलभध्वम् । लप्स्यसे लप्स्येथे लप्स्यध्वे अलभत अलभेताम् अलभन्त लप्स्यते लप्स्येते लप्स्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लभेय लभेवहि लभेमहि | अलप्स्ये अलप्स्यावहि अलप्स्यामहि लभेथाः लभेयाथाम् लभेध्वम् अलप्स्यथाः अलप्स्येथाम् अलप्स्यध्वम् लभेत लभेयाताम् लभेरन् अलप्स्यत अलप्स्येताम् अलप्स्यन्त . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ लभै लभावहै लभामहै । | लप्सीय लप्सीवहि लप्सीमहि लभस्व लभेथाम् लर्भध्वम् । | लप्सीष्ठाः लप्सीयास्थाम् लप्सीध्वम् लभताम् लभेताम् लभन्ताम् लप्सीष्ट लप्सीयास्ताम् लप्सीरन् પરોક્ષા
सतना (२ . ५४२) लेभे . लेभिवहे लेभिमहे | अलप्सि अलप्स्वहि अलप्स्महि लेभिषे लेभाथे लेभिध्वे | अलब्धाः अलप्साथाम् अलब्ध्वम् लेभे . लेभाते लेभिरे
अलब्द्ध्व म् अलब्ध अलप्साताम् अलप्सत
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
४६
यस्तनी
*** TII ### #FFF
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ वृत् - २.५. वर्त, डोj (सेट) વર્તમાના
. श्वस्तनी वर्ते वर्तावहे वर्तामहे वर्तिताहे वर्तितास्वहे वर्तितास्महे वर्तसे . वर्तेथे वर्तध्वे वर्तितासे वर्तितासाथे वर्तिताध्वे वर्तते वर्तेते वर्तन्ते वर्तिता वर्तितारौं वर्तितारः
ભવિષ્યન્તી अवर्ते अवर्तावहि अवर्तामहि | वर्तिष्ये वर्तिष्यावहे वर्तिष्यामहे अवर्तथाः अवर्तेथाम् अवर्तध्वम् । वर्तिष्यसे. वर्तिष्येथे वर्तिष्यध्वे अवर्तत अवर्तेताम् अवर्तन्त वर्तिष्यते वर्तिष्येते वर्तिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वर्तेय वर्तेवहि वर्तेमहि अवर्तिष्ये अवर्तिष्यावहि अवर्तिष्यामहि वर्तेथाः वर्तेयाथाम् वर्तेध्वम् । | अवर्तिष्यथाः अवर्तिष्येथाम् अवर्तिष्यध्वम् वर्तेत वर्तेयाताम् वर्तेरन् । | अवर्तिष्यत अवर्तिष्येताम् अवर्तिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ वर्ते वर्तावहै वर्तामहै ।वर्तिषीय वर्तिषीवहि वर्तिषीमहि वर्तस्व वर्तेथाम् वर्तध्वम् | वर्तिषीष्ठाः वर्तिषीयास्थाम् वर्तिषीध्वम् वर्तताम् वर्तेताम् वर्तन्ताम् वर्तिषीष्ट वर्तिषीयास्ताम् वर्तिषीरन्
પરોક્ષા | मयतानी (१ को २) ववृते ववृतिवहे ववृतिमहे | अवर्तिषि अवर्तिष्वहि अवर्तिष्महि ववृतिषे ववृताथे ववृतिध्वे | अवतिष्ठाः अवर्तिषाथाम् अवर्तिध्वम् ववृते ववृताते ववृतिरे
अवर्तिड्ढ्वम् अवर्तिष्ट अवर्तिषाताम् अवर्तिषत બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
111 iftulitz111*19,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
४१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
शुभ् - मा.५. शोभ, टीपj (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी शोभे शोभावहे शोभामहे शोभिताहे शोभितास्वहे शोभितास्महे शोभसे शोभेथे शोभध्वे | शोभितासे शोभितासाथे शोभिताध्वे शोभते शोभेते शोभन्ते | शोभिता शोभितारौ शोभितारः હ્યસ્તની
भविष्यन्ती अशोभे अशोभावहि अशोभामहि | शोभिष्ये शोभिष्यावहे शोभिष्यामहे अशोभथाः अशोभेथाम् अशोभध्वम् । शोभिष्यसे शोभिष्येथे शोभिष्यध्वे अशोभत अशोभेताम् अशोभन्त शोभिष्यते शोभिष्येते शोभिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ शोभेय शोभेवहि शोभेमहि | अशोभिष्ये अशोभिष्यावहि अशोभिष्यामहि शोभेथाः शोभेयाथाम् शोभेध्वम् । | अशोभिष्यथा: अशोभिष्येथाम् अशोभिष्यध्वम् शोभेत . शोभेयाताम् शोभेरन् । अशोभिष्यत अशोभिष्येताम् अशोभिष्यन्त . सार्थ
આશીર્વાદાર્થ शोभै शोभावहै शोभामहै शोभिषीय शोभिषीवहि शोभिषीमहि शोभस्व शोभेथाम् शोभध्वम् शोभिषीष्ठाः शोभिषीयास्थाम् शोभिषीध्वम् शोभताम् शोभेताम् शोभन्ताम् शोभिषीष्ट शोभिषीयास्ताम् शोभिषीरन् ' પરોક્ષા
मधतनी (१ को १२) शुशुभे शुशुभिवहे शुशुभिमहे अशोभिषि अशोभिष्वहि अशोभिष्महि शुशुभिषे शुशुभाथे शुशुभिध्वे अशोभिष्ठाः अशोभिषाथाम् अशोभिध्वम् शुशुभे शुशुभाते शुशुभिरे
अशोभिड्ढ्वम् अशोभिष्ट अशोभिषाताम् अशोभिषत બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
४८
सेवे
सेवसे
सेवते
सेव्- खा.प. सेवयुं, सेवा रवी (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
सेवितास्वहे सेवितास्महे
सेवितासाथे सेविताध्वे
सेवितारौ सेवितारः
ભવિષ્યન્તી
सेविष्ये सेविष्यावहे सेविष्यामहे सेविष्यसे - सेविष्येथे सेविष्यध्वे सेविष्यते सेविष्येते सेविष्यन्ते
सेवावहे सेवामहे सेविताहे
सेवेथे सेवध्वे
सेवितासे
सेवेते सेवन्ते
सेविता
હ્યસ્તની
असेवे असेवावहि असेवामहि असेवथाः असेवेथाम् असेवध्वम् असेवत असेवेताम् असेवन्त વિધ્યર્થ
सेवेय सेवेवहि सेवेमहि सेवेथाः सेवेयाथाम् सेवेध्वम् सेवेत
सेवेयाताम् सेवेरन्
આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
सेवै सेवावहै सेवामहै सेवस्व सेवेथाम् सेवध्वम् सेवताम् सेवेताम् सेवन्ताम्
પરોક્ષા
सिषेवे सिषेविवहे सिषेविमहे सिषेविषे सिषेवाथे सिषेविध्वे/
वे
सिषेवे सिषेवाते सिषेविरे
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
असेविष्ये असेविष्यावहि असेविष्यामहि असेविष्यथाः असेविष्येथाम् असेविष्यध्वम् असेविष्यत असेविष्येताम् असेविष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
सेविषीय सेविषीवहि सेविषीमहि सेविषीष्ठाः सेविषीयास्थाम् सेविषीध्वम् / वम् सेविषीष्ट सेविषीयास्ताम् सेविषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
असेविषि असेविष्वहि असेविष्महि असेविष्ठाः असेविषाथाम् असेविध्वम्/
द्वम्/ड्वम्
असेविष्ट असेविषाताम् असेविषत
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
.. ४८ स्वाद् - .५. स्वाह लेवो, पा, यामj (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની स्वादे स्वादावहे स्वादामहे स्वादिताहे स्वादितास्वहे स्वादितास्महे स्वादसे स्वादेथे स्वादध्वे स्वादितासे स्वादितासाथे स्वादिताध्वे स्वादते स्वादेते स्वादन्ते | स्वादिता स्वादितारौ स्वादितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अस्वादे अस्वादावहि अस्वादामहि | स्वादिष्ये स्वादिष्यावहे स्वादिष्यामहे अस्वादथाः अस्वादेथाम् अस्वादध्वम् | स्वादिष्यसे स्वादिष्येथे स्वादिष्यध्वे अस्वादत अस्वादेताम् अस्वादन्त स्वादिष्यते स्वादिष्येते स्वादिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ स्वादेय स्वादेवहि स्वादेमहि । अस्वादिष्ये अस्वादिष्यावहि अस्वादिष्यामहि स्वादेथाः स्वादेयाथाम् स्वादेध्वम् अस्वादिष्यथाः अस्वादिष्येथाम् अस्वादिष्यध्वम् स्वादेत स्वादेयाताम् स्वादेरन् अस्वादिष्यत अस्वादिष्येताम् अस्वादिष्यन्त . सार्थ
माशीवार्थ स्वादै स्वादावहै स्वादामहै | स्वादिषीय स्वादिषीवहि स्वादिषीमहि स्वादस्व स्वादेथाम् स्वादध्वम् स्वादिषीष्ठाः स्वादिषीयास्थाम् स्वादिषीध्वम् स्वादताम् स्वादेताम् स्वादन्ताम् | स्वादिषीष्ट स्वादिषीयास्ताम् स्वादिषीरन् પરોક્ષા
मतनी (१ को १२) सस्वादे सस्वादिवहे सस्वादिमहे | अस्वादिषि अस्वादिष्वहि अस्वादिष्महि सस्वादिषे सस्वादाथे सस्वादिध्वे | अस्वादिष्ठाः अस्वादिषाथाम् अस्वादिध्वम् सस्वादे सस्वादाते सस्वादिरे
अस्वादिड्ढ्वम् | अस्वादिष्ट अस्वादिषाताम् अस्वादिषत
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
५०
વર્તમાના
ना
नयतः
अनयः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ नी - ५.५. 15 org, होर (मनिट)
। श्वस्तनी नयामि नयावः नयामः | नेतास्मि नेतास्वः नेतास्मः नयसि नयथः नयथ | नेतासि नेतास्थः नेतास्थ नयति
नयन्ति | नेता नेतारौ नेतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अनयम् अनयाव अनयाम | नेष्यामि नेष्यावः नेष्यामः
अनयतम् अनयत | नेष्यसि . नेष्यथः नेष्यथ अनयत् अनयताम् अनयन् नेष्यति नेष्यतः नेष्यन्ति વિધ્યર્થ
| ક્રિયાત્તિપત્યર્થ नयेयम् नयेव नयेम अनेष्यम् अनेष्याव अनेष्याम नयेः नयेतम् नयेत अनेष्यः अनेष्यतम् अनेष्यत नयेत् नयेताम् नयेयुः अनेष्यत् अनेष्यताम् अनेष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ नयानि नयाव नयाम | नीयासम् नीयास्व नीयास्म नय नयतम् नयत | नीयाः नीयास्तम् नीयास्त नयतु नयताम् नयन्तु | नीयात् नीयास्ताम् नीयासुः
| मद्यतनी (२ को प्र२) निनय/निनाय निन्यिव निन्यिम | अनैषम् अनैष्व अनैष्म निनयिथ/निनेथ निन्यथुः निन्य | अनैषीः अनैष्टम् अनैष्ट निनाय निन्यतुः निन्युः । अनैषीत् अनैष्टाम् अनैषुः
'પરોક્ષા
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
* * A.
| नेता
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
नी - मा.५. 45xg, हो२j (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની नये नयावहे नयामहे | नेताहे
। नेताहे नेतास्वहे नेतास्महे नयसे नयेथे नयध्वे | नेतासे नेतासाथे नेताध्वे नयते नयेते नयन्ते
नेतारौ नेतारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अनये अनयावहि अनयामहि | नेष्ये नेष्यावहे नेष्यामहे अनयथाः . अनयेथाम् अनयध्वम् | नेष्यसे नेष्येथे नेष्यध्वे अनयत अनयेताम् अनयन्त नेष्यते नेष्येते नेष्यन्ते , વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ नयेय नयेवहि नयेमहि अनेष्ये अनेष्यावहि अनेष्यामहि नयेथाः नयेयाथाम् नयेध्वम् अनेष्यथाः अनेष्येथाम् अनेष्यध्वम् नयेत नयेयाताम् नयेरन् अनेष्यत अनेष्येताम् अनेष्यन्त . सार्थ
આશીર્વાદાર્થ नयै नयावहै नयामहै नेषीय नेषीवहि नेषीमहि नयस्व नयेथाम् नयध्वम् नेषीष्ठाः नेषीयास्थाम् नेषीढ्वम् नयताम् नयेताम् नयन्ताम् | नेषीष्ट नेषीयास्ताम् नेषीरन् परोक्षा
मतनी (२ मे १२) निन्ये . निन्यिवहे निन्यिमहे अनेषि अनेष्वहि अनेष्महि निन्यिषे निन्याथे निन्यिध्वे/वे | अनेष्ठाः अनेषाथाम् अनेड्ढ्वम्/ निन्ये . निन्याते निन्यिरे
अनेढ्वम् | अनेष्ट अनेषाताम् अनेषत
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨
याच् - ५.५. याययुं, भांगवुं (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
याचितास्मि याचितास्वः याचितास्मः
याचितासि याचितास्थः याचितास्थ याचिता याचितारौ याचितार:
ભવિષ્યન્તી
याचिष्यामि याचिष्यावः याचिष्यामः याचिष्यसि याचिष्यथः याचिष्यथ याचिष्यति याचिष्यतः याचिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अयाचिष्यम् अयाचिष्याव अयाचिष्याम अयाचिष्यः अयाचिष्यतम् अयाचिष्यत अयाचिष्यत् अयाचिष्यताम् अयाचिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
याचामि
याचाव: याचामः
याचसि
याचथः याचथ
याचति याचतः याचन्ति
ઘસ્તની
अयाचम् अयाचाव अयाचाम
अयाचः अयाचतम् अयाचत अयाचत् अयाचताम् अयाचन् વિધ્યર્થ
याचेयम् याचेव याचे याचेः याचेतम् याचेत याचेत् याचेताम् याचेयुः
આજ્ઞાર્થ
याचानि याचाव' याचाम
याच याचतम् याचत
याचतु याचताम् याचन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
ययाच ययाचिव ययाचिम
ययाचिथ ययाचथुः ययाच ययाच ययाचतुः ययाचुः
याच्यासम् याच्यास्व . याच्यास्म याच्याः
याच्यास्तम् याच्यास्त याच्यास्ताम् याच्यासुः
याच्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अयाचिषम् अयाचिष्व अयाचिष्म अयाचिष्टम् अयाचिष्ट अयाचीत् अयाचिष्टाम् अयाचिषुः
अयाचीः
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
याच - मा.५. यायj, भing (सेट) વર્તમાના
સ્તની याचे याचावहे याचामहे याचिताहे याचितास्वहे याचितास्महे याचसे याचेथे याचध्वे याचितासे याचितासाथे याचिताध्वे याचते याचेते याचन्ते याचिता याचितारौ याचितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अयाचे अयाचावहि अयाचामहि | याचिष्ये याचिष्यावहे याचिष्यामहे अयाचथाः अयाचेथाम् अयाचध्वम् | याचिष्यसे याचिष्येथे याचिष्यध्वे अयाचत अयाचेताम् अयाचन्त याचिष्यते याचिष्येते याचिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ याचेय याचेवहि याचेमहि । | अयाचिष्ये अयाचिष्यावहि अयाचिष्यामहि याचेथाः याचेयाथाम् याचेध्वम् । | अयाचिष्यथाः अयाचिष्येथाम् अयाचिष्यध्वम् याचेत. याचेयाताम् याचेरन् । | अयाचिष्यत अयाचिष्येताम् अयाचिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ याचै याचावहै याचामहै याचिषीय याचिषीवहि याचिषीमहि याचस्व याचेथाम् याचध्वम् याचिषीष्ठाः याचिषीयास्थाम् याचिषीध्वम् याचताम् याचेताम् याचन्ताम् | याचिषीष्ट याचिषीयास्ताम् याचिषीरन् પરોક્ષા
मद्यतनी (१ को (२) ययाचे ययाचिवहे ययाचिमहे | अयाचिषि अयाचिष्वहि अयाचिष्महि ययाचिषे . ययाचाथे ययाचिध्वे | अयाचिष्ठाः अयाचिषाथाम् अयाचिध्वम्/ ययाचे ययाचाते ययाचिरे
अयाचिड्ढ्वम् अयाचिष्ट अयाचिषाताम् अयाचिषत
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-1 राज् - ५.५. शोमg, हीपj (सेट) વર્તમાના
. श्वस्तनी राजामि राजावः राजाम: | राजितास्मि राजितास्वः राजितास्मः राजसि राजथः राजथ राजितासि राजितास्थः राजितास्थ राजति राजतः राजन्ति | राजिता राजितारौ राजितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अराजम् अराजाव अराजाम | राजिष्यामि राजिष्याव: राजिष्यामः अराजः अराजतम् अराजत राजिष्यसि राजिष्यथ: राजिष्यथ अराजत् अराजताम् अराजन् राजिष्यति राजिष्यतः राजिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ . राजेयम् राजेव राजेम | अराजिष्यम् अराजिष्याव अराजिष्याम राजेः राजेतम् राजेत अराजिष्यः अराजिष्यतम् अराजिष्यत राजेत् राजेताम् राजेयुः अराजिष्यत् अराजिष्यताम् अराजिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ राजानि राजाव राजाम राज्यासम् राज्यास्व राज्यास्म राजतम् राजत
राज्यास्तम् राज्यास्त राजतु राजताम् राजन्तु राज्यात् राज्यास्ताम् राज्यासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (१ को प्र१२) रराज रराजिव रराजिम | अराजिषम् अराजिष्व अराजिष्म रराजिथ रराजथुः रराज अराजीः अराजिष्टम् अराजिष्ट रराज रराजतुः रराजुः अराजीत् अराजिष्टाम् अराजिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
राज
राज्याः
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫
राजे
राजसे राजते
EEEEEEEEEEEEEE
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
राज् - मा.५. शोमg, ही५j (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની राजावहे राजामहे राजिताहे राजितास्वहे राजितास्महे राजेथे राजध्वे | राजितासे राजितासाथे राजिताध्वे राजेते राजन्ते | राजिता राजितारौ राजितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अराजे अराजावहि अराजामहि | राजिष्ये राजिष्यावहे राजिष्यामहे अराजथाः अराजेथाम् अराजध्वम् | राजिष्यसे राजिष्येथे राजिष्यध्वे अराजत अराजेताम् अराजन्त | राजिष्यते राजिष्येते राजिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ राजेय राजेवहि राजेमहि अराजिष्ये अराजिष्यावहि अराजिष्यामहि राजेथाः राजेयाथाम् राजेध्वम् | अराजिष्यथाः अराजिष्येथाम् अराजिष्यध्वम् राजेत . राजेयाताम् राजेरन् | अराजिष्यत अराजिष्येताम् अराजिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ राजै राजावहै राजामहै | राजिषीय राजिषीवहि राजिषीमहि राजस्व राजेथाम् राजध्वम् राजिषीष्ठाः राजिषीयास्थाम् राजिषीध्वम् राजताम् राजेताम् राजन्ताम् | राजिषीष्ट राजिषीयास्ताम् राजिषीरन् પરોક્ષા
मद्यतनी (१ दो ५१२) रराजे रराजिवहे रराजिमहे | अराजिषि अराजिष्वहि अराजिष्महि रराजिषे - रराजाथे रराजिध्वे | अराजिष्ठा: अराजिषाथाम् अराजिध्वम्/ रराजे रराजाते रराजिरे
अराजिड्दवम् | अराजिष्ट अराजिषाताम् अराजिषत
બીજા રૂપ ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
. मार्थ
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬
वहामि वहसि वहथः वहथ
वहति वहतः वहन्ति
હ્યસ્તની
अवहम्
अवहः
अवहत्
वह् - ५.५. वहन $२, वहेवुं (अनिट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
वहाव: वहामः वोढास्मि वोढास्वः वोढास्मः
वोढासि
वोढास्थः वोढास्थ
वोढा
वोढा वोंढारः
ભવિષ્યન્તી
वक्ष्यावः वक्ष्यामः
वक्ष्यथः
वक्ष्यथ
वक्ष्यतः
वक्ष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अवक्ष्याव अवक्ष्याम
अवक्ष्यतम् अवक्ष्यत
अवक्ष्यताम् अवक्ष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
वहानि
वह
वहतु
अवहाव अवहाम
अवहतम् अवहत
अवहताम् अवहन्
વિધ્યર્થ
वहेयम् वहेव वहेम
वहेः
हेम् वहेत
वहेत्
वहेताम्
वहेयुः
આજ્ઞાર્થ
वहाव वहाम
वहतम् वहत
वहताम् वहन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
उवह / उवाह
ऊहिव ऊहिम
उवहिथ/उवोढ ऊहथुः ऊह
उवाह
ऊहतुः ऊहुः
वक्ष्यामि
वक्ष्यसि
वक्ष्यति
अवक्ष्यम्
अवक्ष्यः
अवक्ष्यत्
उह्यासम्
उह्याः
उह्यात्
उह्यास्व उह्यास्म
उह्यास्तम् उह्यास्त
उह्यास्ताम् उह्यासुः
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अवाक्ष्म
अवाक्षम् अवाक्ष्व अवाक्षी: अवोढम् अवाक्षीत् अवोढाम् अवाक्षुः
अवोढ
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
५१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वह् - .५. १४न ४२j, वडे_ (मनिट) વર્તમાના
શ્વસની वहे वहावहे वहामहे वोढाहे वोढास्वहे वोढास्महे वहसे वहेथे वहध्वे | वोढासे वोढासाथे वोढाध्वे वहते वहेते वहन्ते वोढा वोढारौ वोढार: Uસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवहे अवहावहि अवहामहि वक्ष्ये। वक्ष्यावहे वक्ष्यामहे अवहथाः अवहेथाम् अवहध्वम् । वक्ष्यसे वक्ष्येथे वक्ष्यध्वे अवहत अवहेताम् । अवहन्त वक्ष्यते वक्ष्येते वक्ष्यन्ते વિધ્યર્થ
| ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वहेय वहेवहि वहेमहि अवक्ष्ये अवक्ष्यावहि अवक्ष्यामहि वहेथाः वहेयाथाम् वहेध्वम् अवक्ष्यथाः अवक्ष्येथाम् अवक्ष्यध्वम् वहेत. वहेयाताम् वहेरन् अवक्ष्यत अवक्ष्येताम् अवक्ष्यन्त . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ वहै वहावहै वहामहै वक्षीय वक्षीवहि वक्षीमहि
वहस्व वहेथाम् वृहध्वम् । वक्षीष्ठाः वक्षीयास्थाम् वक्षीध्वम् . वहताम् वहेताम् वहन्ताम् वक्षीष्ट वक्षीयास्ताम् वक्षीरन् - परोक्षा
मद्यतनी (२ को प्र॥२) ऊहे
ऊहिवहे ऊहिवह
ऊहिमहे आहमह
अवक्षि अवक्ष्वहि अवक्ष्महि ऊहिषे । ऊहाथे ऊहिध्वे/ अवोढाः अवक्षाथाम् अवोवम्/ ऊहिट्वे
अवग्दवम्/अवग्ड्ढ्व म्/ ऊहे . ऊहाते ऊहिरे
अवोढ अवक्षाताम् अवक्षत
44_
#.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
* * 1111111, 1111019
વિધ્યર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ ईक्ष् - मा.५. aj (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी ईक्षावहे ईक्षामहे | ईक्षिताहे ईक्षितास्वहे ईक्षितास्महे ईक्षसे ईक्षेथे ईक्षध्वे | ईक्षितासे ईक्षितासाथे ईक्षिताध्वे
ईक्षेते ईक्षन्ते ईक्षिता ईक्षितारौ । ईक्षितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી ऐक्षे ऐक्षावहि ऐक्षामहि | ईक्षिष्ये ईक्षिष्यावहे ईक्षिष्यामहे । ऐक्षथाः ऐक्षेथाम् ऐक्षध्वम् ईक्षिष्यसे ईक्षिष्येथे ईक्षिष्यध्वे ऐक्षत ऐक्षेताम् ऐक्षन्त | ईक्षिष्यते ईक्षिष्येते ईक्षिष्यन्ते
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ . ईक्षेय ईक्षेवहि ईक्षेमहि ऐक्षिष्ये ऐक्षिष्यावहि ऐक्षिष्यामहि ईक्षेथाः ईक्षेयाथाम् ईक्षेध्वम् ऐक्षिष्यथाः ऐक्षिष्येथाम् ऐक्षिष्यध्वम्
ईक्षेयाताम् ईक्षेरन् ऐक्षिष्यत ऐक्षिष्येताम् ऐक्षिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
माशीवार्थ ई: ईक्षावहै ईक्षामहै। | ईक्षिषीय ईक्षिषीवहि ईक्षिषीमहि ईक्षस्व ईक्षेथाम् । ईक्षध्वम् । | ईक्षिषीष्ठाः ईक्षिषीयास्थाम् ईक्षिषीध्वम् ईक्षताम् ईक्षेताम् ईक्षन्ताम् । ईक्षिषीष्ट ईक्षिषीयास्ताम् ईक्षिषीरन्
मद्यतनी (१ को प्र॥२) ईक्षाञ्चक्रे ईक्षाञ्चकृवहे ईक्षाञ्चकृमहे | ऐक्षिषि ऐक्षिष्वहि ऐक्षिष्महि ईक्षाञ्चकृषे ईक्षाञ्चक्राथे ईक्षाञ्चकृवे | ऐक्षिष्ठाः ऐक्षिषाथाम् ऐक्षिध्वम्/ ईक्षाञ्चक्रे ईक्षाञ्चक्राते ईक्षाञ्चक्रिरे
ऐक्षिड्ढ्वम् ऐक्षिष्ट ऐक्षिषाताम् ऐक्षिषत
शेक्षा
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૯
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
काश् - मा.५. प्रशg (सेट) વર્તમાન
શ્વસ્તની काशे काशावहे काशामहे | काशिताहे काशितास्वहे काशितास्महे काशसे काशेथे काशध्वे | काशितासे काशितासाथे काशिताध्वे काशते काशेते काशन्ते | काशिता काशितारौ काशितारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યની अकाशे अकाशावहि अकाशामहि | काशिष्ये काशिष्यावहे काशिष्यामहे । अकाशथाः अकाशेथाम् अकाशध्वम् | काशिष्यसे काशिष्येथे काशिष्यध्वे अकाशत अकाशेताम् अकाशन्त काशिष्यते काशिष्येते काशिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ काशेय 'काशेवहि काशेमहि | अकाशिष्ये अकाशिष्यावहि अकाशिष्यामहि काशेथाः काशेयाथाम् काशेध्वम् । अकाशिष्यथाः अकाशिष्येथाम् अकाशिष्यध्वम् काशेत काशेयाताम् काशेरन् । | अकाशिष्यत अकाशिष्येताम् अकाशिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ काशै काशावहै काशामहै | काशिषीय काशिषीवहि काशिषीमहि काशस्व काशेथाम् काशध्वम् | काशिषीष्ठाः काशिषीयास्थाम् काशिषीध्वम् काशताम् काशेताम् काशन्ताम् । | काशिषीष्ट काशिषीयास्ताम् काशिषीरन् પરોક્ષા
मद्यतनी (१ दो ५.१२) चकाशे चकाशिवहे चकाशिमहे | अकाशिषि अकाशिष्वहि अकाशिष्महि चकाशिषे चकाशाथे चकाशिध्वे | अकाशिष्ठाः अकाशिषाथाम् अकाशिध्वम्/ चकाशे चकाशाते चकाशिरे
___अकाशिड्ढ्वम् | अकाशिष्ट अकाशिषाताम् अकाशिषत
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
EO
रोहामि रोहसि रोहति
अरोहम् अरोहः अरोहत्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ __ रुह् - ५.५. यऽj (मनिट) વર્તમાના
- શ્વસ્તની रोहावः रोहामः रोढास्मि रोढास्वः रोढास्मः रोहथः रोहथ रोढासि रोढास्थः रोढास्थ रोहतः रोहन्ति रोढा रोढारौ . रोढारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अरोहाव अरोहाम | रोक्ष्यामि रोक्ष्यावः रोक्ष्यामः अरोहतम् अरोहत | रोक्ष्यसि रोक्ष्यथ: . रोक्ष्यथ अरोहताम् अरोहन् । | रोक्ष्यति रोक्ष्यतः रोक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. रोहेव रोहेम अरोक्ष्यम् अरोक्ष्याव अरोक्ष्याम रोहेतम् रोहेत अरोक्ष्यः अरोक्ष्यतम् अरोक्ष्यंत रोहेताम् रोहेयुः अरोक्ष्यत् अरोक्ष्यताम् अरोक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ रोहाव रोहाम | रुह्यासम् रुह्यास्व रुह्यास्म रोहतम् . रोहत
रुह्यास्तम् रुह्यास्त रोहताम् रोहन्तु रुह्यात् रुह्यास्ताम् रुह्यासुः પરીક્ષા
मधतनी ( १२) रुरुहिव रुरुहिम अरुक्षम् अरुक्षाव अरुक्षाम रुरुहथुः रुरुह अरुक्षः अरुक्षतम् अरुक्षत रुरुहतुः रुरुहुः अरुक्षत् अरुक्षताम् अरुक्षन्
रोहेयम् रोहे: रोहेत्
रोहाणि रोह रोहतु
रुह्याः
रुरोह रुरोहिथ रुरोह
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
६१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
मुद् - मा.५. डर्ष भयो, मुश थj (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની मोदे मोदावहे मोदामहे | मोदिताहे मोदितास्वहे मोदितास्महे मोदसे मोदेथे मोदध्वे मोदितासे मोदितासाथे मोदिताध्वे मोदते मोदेते मोदन्ते | मोदिता मोदितारौ मोदितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अमोदे अमोदावहि अमोदामहि । मोदिष्ये मोदिष्यावहे मोदिष्यामहे अमोदथाः अमोदेथाम् अमोदध्वम् । मोदिष्यसे मोदिष्येथे मोदिष्यध्वे अमोदत अमोदेताम् अमोदन्त | मोदिष्यते मोदिष्येते मोदिष्यन्ते . विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ मोदेय मोदेवहि मोदेमहि । अमोदिष्ये अमोदिष्यावहि अमोदिष्यामहि मोदेथाः मोदेयाथाम् मोदेध्वम् । अमोदिष्यथाः अमोदिष्येथाम् अमोदिष्यध्वम् मोदेत मोदेयाताम् मोदेरन् अमोदिष्यत अमोदिष्येताम् अमोदिष्यन्त . सार्थ
આશીર્વાદાર્થ मोदै मोदावहै मोदामहै मोदिषीय मोदिषीवहि मोदिषीमहि मोदस्व मोदेथाम् मोदध्वम् । मोदिषीष्ठाः मोदिषीयास्थाम् मोदिषीध्वम् मोदताम् मोदेताम् मोदन्ताम् । | मोदिषीष्ट मोदिषीयास्ताम् मोदिषीरन् પરોક્ષા
मद्यतनी (१ को प्र१२) मुमुदे . मुमुदिवहे मुमुदिमहे | अमोदिषि अमोदिष्वहि अमोदिष्महि मुमुदिषे मुमुदाथे मुमुदिध्वे अमोदिष्ठाः अमोदिषाथाम् अमोदिध्वम्। मुमुदे मुमुदाते मुमुदिरे ।
अमोदिड्ड्वम् अमोदिष्ट अमोदिषाताम् अमोदिषत
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ-રૂપાવલી: ભાગ-૧ कम्प - मा.५. ५g, ४j (सेट) વર્તમાના
' श्वस्तनी कम्पे कम्पावहे कम्पामहे । | कम्पिताहे कम्पितास्वहे कम्पितास्महे कम्पसे कम्पेथे कम्पध्वे कम्पितासे कम्पितासाथे कम्पिताध्वे कम्पते कम्पेते कम्पन्ते | कम्पिता कम्पितारौ कम्पितारः હ્યસ્તની
भविष्यन्ती अकम्पे अकम्पावहि अकम्पामहि | कम्पिष्ये कम्पिष्यावहे कम्पिष्यामहे . अकम्पथाः अकम्पेथाम् अकम्पध्वम् | कम्पिष्यसे कम्पिष्येथे कम्पिष्यध्वे अकम्पत अकम्पेताम् अकम्पन्त | कम्पिष्यते कम्पिष्येते कम्पिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ कम्पेय कम्पेवहि कम्पेमहि । | अकम्पिष्ये अकम्पिष्यावहि अकम्पिष्यामहि कम्पेथाः कम्पेयाथाम् कम्पेध्वम् । अकम्पिष्यथाः अकम्पिष्येथाम् अकम्पिष्यध्वम् कम्पेत कम्पेयाताम् कम्पेरन् | अकम्पिष्यत अकम्पिष्येताम् अकम्पिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
- આશીર્વાદાર્થ कम्पै कम्पावहै. कम्पामहै | कम्पिषीय कम्पिषीवहि कम्पिषीमहि कम्पस्व कम्पेथाम् कम्पध्वम् । कम्पिषीष्ठाः कम्पिषीयास्थाम् कम्पिषीध्वम् कम्पताम् कम्पेताम् कम्पन्ताम् | कम्पिषीष्ट कम्पिषीयास्ताम् कम्पिषीरन् પરોક્ષા
.. मयतनी (१ को प्र२) चकम्पे चकम्पिवहे चकम्पिमहे | अकम्पिषि अकम्पिष्वहि अकम्पिष्महि चकम्पिषे चकम्पाथे चकम्पिध्वे | अकम्पिष्ठाः अकम्पिषाथाम् अकम्पिध्वम्/ चकम्पे चकम्पाते चकम्पिरे
_ अकम्पिड्ढ्वम् अकम्पिष्ट अकम्पिषाताम् अकम्पिषत
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
गर्जू - ५.५. गठन। २वी, ॥४j (सेट) વર્તમાના
સ્તની गर्जामि गर्जावः गर्जामः गर्जितास्मि गर्जितास्वः गर्जितास्मः गर्जसि गर्जथः गर्जथ। | गर्जितासि गर्जितास्थः गर्जितास्थ गर्जति गर्जतः गर्जन्ति | गर्जिता गर्जितारौ गर्जितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अगर्जम् अगर्जाव अगर्जाम गर्जिष्यामि गर्जिष्यावः गर्जिष्यामः अगर्जः अगर्जतम् अगर्जत गर्जिष्यसि गर्जिष्यथ: गर्जिष्यथ अगर्जत् अगर्जताम् अगर्जन् । गर्जिष्यति गर्जिष्यतः गर्जिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ गर्जेयम् गर्जेव गर्जेम | अगर्जिष्यम् अगर्जिष्याव अगर्जिष्याम गर्जेः गर्जेतम् गर्जेत | अगर्जिष्यः अगर्जिष्यतम् अगर्जिष्यत गर्जेत् गर्जेताम् गर्जेयुः अगर्जिष्यत् अगर्जिष्यताम् अगर्जिष्यन् . भार्थ
આશીર્વાદાર્થ गर्जानि गर्जाव गर्जामगासम् गास्व गास्म
गर्जतम् गर्जतगाः गास्तम् गास्त • गर्जतु गर्जताम् गर्जन्तु | गात् गास्ताम् गासुः પરોક્ષા
___ सतनी (१ को १२) जगर्ज जगर्जिव जगर्जिम अगर्जिषम् अगर्जिष्व अगर्जिष्म जगर्जिथ जग थुः जगर्ज अगर्जीः अगर्जिष्टम् अगर्जिष्ट जगर्ज जगर्जतुः जगणुः | अगर्जीत् अगर्जिष्टाम् अगर्जिषुः
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ वप् - ५.५. पावg (मनिट) વર્તમાના
। श्वस्तनी वपामि वपावः वपामः वप्तास्मि वप्तास्वः वप्तास्मः वपसि वपथः वपथ वप्तासि वप्तास्थः वप्तास्थ वपति वपतः वपन्ति वप्ता वप्तारौ वप्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवपम् अवपाव अवपाम वप्स्यामि वप्स्यावः वप्स्यामः . अवपः अवपतम् अवपत वप्स्यसि , वप्स्यथः वप्स्यथ अवपत् अवपताम् अवपन् । | वप्स्यति वप्स्यतः वप्स्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वपेयम् वपेव वपेम अवप्स्यम् अवप्स्याव अवप्स्याम वः वपेतम् वपेत अवस्यः अवप्स्यतम् अवप्स्यत वपेत् वपेताम् वपेयुः अवप्स्यत् अवप्स्यताम् अवप्स्यन् . આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ वपानि वपाव वपाम उप्यासम् उप्यास्व उप्यास्म वप वपतम् वपत । उप्याः उप्यास्तम् उप्यास्त वपतु वपताम् वपन्तु । उप्यात् उप्यास्ताम् उप्यासुः પરીક્ષા
अद्यतनी (२ को (२) उवप/उवाप ऊपिव ऊपिम । अवाप्सम् अवाप्स्व अवाप्स्म उवपिथ/उवप्थ ऊपथुः ऊप अवाप्सी: अवाप्तम् अवाप्त उवाप
ऊपतुः ऊपुः अवाप्सीत् अवाप्ताम् अवाप्सुः
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫.
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वप् - मा.५. वावg (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની वपे वपावहे वपामहे वप्ताहे वप्तास्वहे वप्तास्महे वपसे वपेथे वपध्वे | वप्तासे वप्तासाथे वप्ताध्वे वपते वपेते वपन्ते वप्ता वप्तारौ वप्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवपे अवपावहि अवपामहि वप्स्ये वप्स्यावहे वप्स्यामहे अवपथाः अवपेथाम् अवपध्वम् । वप्स्यसे वप्स्येथे वप्स्यध्वे अवपत अवपेताम् अवपन्त वप्स्यते वस्येते वप्स्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ वपेय वपेवहि वपेमहि | अवप्स्ये अवप्स्यावहि अवप्स्यामहि वपेथाः वपेयाथाम् वपेध्वम् अवप्स्यथाः अवप्स्येथाम् अवप्स्यध्वम् वपेत . वपेयाताम् वपेरन् । | अवप्स्यत अवस्येताम् अवप्स्यन्त . मार्थ
આશીર્વાદાર્થ वपै वपावहै वपामहै वप्सीय वप्सीवहि वप्सीमहि वपस्व वपेथाम् वपध्वम् वप्सीष्ठाः वप्सीयास्थाम् वप्सीध्वम् · वपताम् वपेताम् वपन्ताम् वप्सीष्ट वासीयास्ताम् वप्सीरन् પરીક્ષા
मतनी (
२२) ऊपे ऊपिवहे ऊपिमहे । | अवप्सि अवप्स्वहि अवप्स्महि ऊपिषे . ऊपाथे ऊपिध्वे अवस्थाः अवप्साथाम् अवब्ध्वम्/ ऊपे ऊपाते ऊपिरे
अवब्द्ध्व म् अवप्त अवप्साताम् अवप्सत
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૬
द्यो
द्योत
द्योतते
द्युत् - आ.प. हीपधुं (सेट)
વર્તમાના
ता
द्योत
द्योतेथे द्योतवे
द्योतेते
द्योतते
હ્યસ્તની
अद्यो अद्योतावहि अद्योतामहि अद्योतथाः अद्योतेथाम् अद्योतध्वम्
अद्योतत अद्योतेताम् अद्योतन्त
विध्यर्थ
वह महि
धोतेय द्योतेथाः द्योतेयाथाम् द्योतेध्वम् द्योत द्योतेयाताम् द्योतेरन् આજ્ઞાર્થ
द्योतै द्योताव है द्योतामहै द्योतस्व द्योतेथाम् द्योतध्वम् द्योतताम् द्योतेताम् द्योतन्ताम्
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
दिद्युते दिद्युतिवहे दिद्युतिमहे दिद्युतिषे दिद्युताथे दिद्युतिध्वे दिद्युते दिद्युताते दिद्युतिरे
શ્વસ્તની
द्योतिताहे द्योतितास्वहे द्योतितास्महे
द्योतितासे द्योतितासाथे द्योतिताध्वे
द्योतिता
द्योतितारौ द्योतितारः
ભવિષ્યન્તી
द्योतिष्यावहे द्योतिष्यामहे .
द्योतिष्येथे द्योतिष्यध्वे
द्योतिष्ये द्योतिष्यसे
द्योतिष्यते द्योतिष्येते द्योतिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अद्योतिष्ये अद्योतिष्यावहि अद्योतिष्यामह अद्योतिष्यथाः अद्योतिष्येथाम् अद्योतिष्यध्वम् अद्योतिष्यत अद्योतिष्येताम् अद्योतिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
द्योतिषीय द्योतिषीवहि द्योतिषीमहि द्योतिषीष्ठाः द्योतिषीयास्थाम् द्योतिषीध्वम् द्योतिषीष्ट द्योतिषीयास्ताम् द्योतिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अद्योतिषि अद्योतिष्वहि अद्योतिष्महि अद्योतिष्ठाः अद्योतिषाथाम् अद्योतिध्वम् / अद्योतिड्वम् अद्योतिष्ट अद्योतिषाताम् अद्योतिषत
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
रुच् - आ.प. रुययुं, गमयुं, हीपधुं (सेट)
વર્તમાના
रोचे
रोचावहे रोचामहे
रोचसे
रोचेथे
रोचध्वे
रोचते रोचेते
रोचन्ते
હસ્તની
अरोचे अरोचावहि अरोचामहि अरोचथाः अरोचेथाम् अरोचध्वम् अरोचत अरोचेताम् अरोचन्त
વિધ્યર્થ
चेय
रोचेंथा:
रोचेत
रोचे वहि
रोचेमहि
रोचेयाथाम् रोचेध्वम् रोचेयाताम् रोचेरन्
આજ્ઞાર્થ
रोचाव है रोचाम है
रोचै रोचस्व
रोचेथाम् रोचध्वम्
रोचताम् रोचेताम् रोचन्ताम्
પરોક્ષા
रुरुचे रुरुचिवहे रुरुचिमहे रुरुचिषे रुरुचाथे रुरुचिध्वे रुरुचे रुरुचाते रुरुचिरे
रोचिताहे
रोचिता से
रोचिता
रोचिष्ये
रोचिष्यसे रोचिष्यते
૬૭
શ્વસ્તની
रोचितास्वहे रोचितास्महे
रोचितासाथे रोचिताध्वे
रोचितारौ रोचितारः
ભવિષ્યન્તી
रोचिष्यावहे रोचिष्यामहे
रोचिष्येथे रोचिष्यध्वे रोचिष्येते रोचिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अरोचिष्ये अरोचिष्यावहि अरोचिष्यामहि अरोचिष्यथाः अरोचिष्येथाम् अरोचिष्यध्वम् अरोचिष्यत अरोचिष्येताम् अरोचिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
रोचिषीय रोचिषीवहि रोचिषीमहि रोचिषीष्ठाः रोचिषीयास्थाम् रोचिषीध्वम् रोचिषीष्ट रोचिषीयास्ताम् रोचिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अरोचिषि अरोचिष्वहि अरोचिष्महि अरोचिष्ठाः अरोचिषाथाम् अरोचिध्वम् / अरोचड्वम् अरोचिष्ट अरोचिषाताम् अरोचिषत
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
६८
श्रयावः
श्रयामः
श्रयथः
श्रयथ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ श्रि - ५.५. माश्रय देवो (सेट) વર્તમાના
. श्वस्तनी श्रयामि श्रयावः श्रयामः श्रयितास्मि श्रयितास्वः श्रयितास्मः श्रयसि
श्रयितासि श्रयितास्थः श्रयितास्थ श्रयति श्रयतः श्रयन्ति श्रयिता श्रयितारौ श्रयितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अश्रयम् अश्रयाव अश्रयाम | श्रयिष्यामि श्रयिष्यावः श्रयिष्यामः . अश्रयः अश्रयतम् अश्रयत श्रयिष्यसि . श्रयिष्यथः श्रयिष्यथ अश्रयत् अश्रयताम् अश्रयन् | श्रयिष्यति श्रयिष्यतः श्रयिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ - श्रयेयम् श्रयेव श्रयेम अश्रयिष्यम् अश्रयिष्याव अश्रयिष्याम श्रयेः श्रयेतम् श्रयेत अश्रयिष्यः अश्रयिष्यतम् अश्रयिष्यत श्रयेत् येताम् श्रयेयुः | अश्रयिष्यत् अश्रयिष्यताम् अश्रयिष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ श्रयाणि श्रयाव श्रयाम श्रीयासम् श्रीयास्व श्रीयास्म श्रय श्रयतम् श्रयत श्रीयाः श्रीयास्तम् श्रीयास्त श्रयतु श्रयताम् श्रयन्तु श्रीयात् श्रीयास्ताम् श्रीयासुः પરોક્ષા
तनी (७ भो ॥२). शिश्रय/शिश्राय शिश्रियिव शिश्रियिम | अशिश्रियम् अशिश्रियाव अशिश्रियाम शिश्रयिथ शिश्रियथुः शिश्रिय | अशिश्रियः अशिश्रियतम् अशिश्रियत शिश्राय शिश्रियतुः शिश्रियुः | अशिश्रियत् अशिश्रियताम् अशिश्रियन्
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
श्रि - मा.५. आश्रय देवो (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની श्रयावहे श्रयामहे श्रयिताहे श्रयितास्वहे श्रयितास्महे श्रयसे श्रयेथे श्रयध्वे अयितासे श्रयितासाथे श्रयिताध्वे श्रयते श्रयेते श्रयन्ते । | श्रयिता श्रयितारौ श्रयितारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી अश्रये अश्रयावहि अश्रयामहि | श्रयिष्ये श्रयिष्यावहे श्रयिष्यामहे अश्रयथाः अश्रयेथाम् अश्रयध्वम् | श्रयिष्यसे श्रयिष्येथे श्रयिष्यध्वे अश्रयत अश्रयेताम् अश्रयन्त | श्रयिष्यते श्रयिष्येते श्रयिष्यन्ते વિધ્યર્થ
यातिपत्यर्थ श्रयेय श्रयेवहि श्रयेमहि अश्रयिष्ये अश्रयिष्यावहि अश्रयिष्यामहि श्रयेथाः श्रयेयाथाम् श्रयेध्वम्
अश्रयिष्यथाः अश्रयिष्येथाम् अश्रयिष्यध्वम् श्रयेत श्रयेयाताम् श्रयेरन् । | अश्रयिष्यत अश्रयिष्येताम् अश्रयिष्यन्त . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ श्रयै श्रयावहै श्रयामहै
| श्रयिषीय श्रयिषीवहि श्रयिषीमहि श्रयस्व येथाम् श्रयध्वम्
| श्रयिषीष्ठाः श्रयिषीयास्थाम् श्रयिषीध्वम्/ श्रयताम् श्रयेताम् श्रयन्ताम्
वम् પરોક્ષા | श्रयिषीष्ट श्रयिषीयास्ताम् श्रयिषीरन् शिश्रिये शिश्रियिवहे शिश्रियिमहे मयतनी (७ भो ॥२) शिश्रियिषे शिश्रियाथे शिश्रियिध्वे।
| अशिश्रिये अशिश्रियावहि अशिश्रियामहि शिश्रियिवे
अशिश्रियथा: अशिश्रियेथाम् अशिश्रियध्वम् शिश्रिये शिश्रियाते शिश्रियिरे ।
अशिश्रियत अशिश्रियेताम् अशिश्रियन्त
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
७०
यते
यतसे
यत
यत् - खा.प. प्रयत्न १२वो (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
હ્યસ્તની
अयते
अयतावहि अयतामहि अयतथाः अयतेथाम् अयतध्वम् अयतत अयतेताम् अयतन्त વિધ્યર્થ
यतामहे यतिताहे
यतेथे
यतध्वे
यतितासे
यतेते यतन्ते
यतिता
यतेय यतेवहि यतेमहि यतेथाः यतेयाथाम् यतेध्वम् यतेत
यतेयाताम् यतेरन्
આજ્ઞાર્થ
येते
येतिषे
येते
यतै
यता है यता है
यतस्व
यतेथाम् यतध्वम्
यतताम् यतेताम् यतन्ताम्
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
येतिवहे तिम
येता
येतिध्वे
येताते येतिरे
यतितास्वहे यतितास्महे
यतितासाथे यतिताध्वे
यतितारौ यतितार:
ભવિષ્યન્તી
यतिष्ये यतिष्यावहे यतिष्यामहे यतिष्यसे यतिष्येथे यतिष्यध्वे
यतिष्यते
यतिष्येते यतिष्यन्ते ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अयतिष्ये अयतिष्यावहि अयतिष्यामहि अयतिष्यथाः अयतिष्येथाम् अयतिष्यध्वम् अयतिष्यत अयतिष्येताम् अयतिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
यतिषीय यतिषीवहि यतिषीमहि यतिषीष्ठाः यतिषीयास्थाम् यतिषीध्वम् यतिषीष्ट यतिषीयास्ताम् यतिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अयतिषि अयतिष्वहि अयतिष्महि अयतिष्ठाः अयतिषाथाम् अयतिध्वम् /
अयतिड्वम्
अयतिष्ट अयतिषाताम् अयतिषत
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
७१
MI I
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
ध्यै - ५.५. ध्यान २j (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની ध्यायामि ध्यायावः ध्यायामः ध्यातास्मि ध्यातास्वः ध्यातास्मः ध्यायसि ध्यायथः ध्यायथ ध्यातासि ध्यातास्थः ध्यातास्थ ध्यायति ध्यायतः ध्यायन्ति । | ध्याता ध्यातारौ ध्यातारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી अध्यायम् अध्यायाव अध्यायाम | ध्यास्यामि ध्यास्यांवः ध्यास्यामः अध्यायः अध्यायतम् अध्यायत ध्यास्यसि ध्यास्यथः ध्यास्यथ अध्यायत् अध्यायताम् अध्यायन् | ध्यास्यति ध्यास्यतः ध्यास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ध्यायेयम् ध्यायेव ध्यायेम अध्यास्यम् अध्यास्याव अध्यास्याम ध्यायः ध्यायेतम् ध्यायेत अध्यास्यः अध्यास्यतम् अध्यास्यत ध्यायेत् ध्यायेताम् ध्यायेयुः | अध्यास्यत् अध्यास्यताम् अध्यास्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ ध्यायाव ध्यायाम ध्यायासम् ध्यायास्व ध्यायास्म ध्याय ध्यायतम् ध्यायत | ध्यायाः ध्यायास्तम् ध्यायास्त • ध्यायतु ध्यायताम् ध्यायन्तु | ध्यायात् ध्यायास्ताम् ध्यायासुः પરીક્ષા
सतनी (४ थो ॥२) दध्यौ दध्यिव दध्यिम अध्यासिषम् अध्यासिष्व अध्यासिष्म दध्यिथ/दध्याथ दध्यथुः दध्य अध्यासीः अध्यासिष्टम् अध्यासिष्ट दध्यौ दध्यतुः दध्युः अध्यासीत् अध्यासिष्टाम् अध्यासिषुः
બીજા રૂપ ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
II II
मामा
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
भजथ
૭૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ भज् - ५.५. म४, सेवj (मनिट) વર્તમાના
। श्वस्तनी भजामि भजावः भजामः भक्तास्मि भक्तास्वः भक्तास्मः भजथः
भक्तासि भक्तास्थः भक्तास्थ भजति भजतः भजन्ति भक्ता भक्तारौ भक्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अभजम् अभजाव अभजाम | भक्ष्यामि भक्ष्यावः भक्ष्यामः अभजः अभजतम् अभजत | भक्ष्यसि . भक्ष्यथः भक्ष्यथ अभजत् अभजताम् अभजन् | भक्ष्यति भक्ष्यतः भक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : भजेयम् भजेव भजेम अभक्ष्यम् अभक्ष्याव अभक्ष्याम भजे: भजेतम् भजेत अभक्ष्यः अभक्ष्यतम् अभक्ष्यत भजेत् भजेताम् भजेयुः | अभक्ष्यत् अभक्ष्यताम् अभक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ भजानि भजाव
भजाव भजाम | भज्यासम् भज्यास्व भज्यास्म भज भजतम् भजत भज्याः भज्यास्तम् भज्यास्त भजतु भजताम् भजन्तु | भज्यात् भज्यास्ताम् भज्यासुः परोक्षा
मद्यतनी (
२ २ ) बभज/बभाज भेजिव भेजिम अभाक्षम् अभाक्ष्व अभाक्ष्म भेजिथ/बभक्थ भेजथुः भेज । अभाक्षीः अभाक्तम् अभाक्त बभाज भेजतुः भेजुः | अभाक्षीत् अभाक्ताम् अभाक्षुः
भजाम
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
93
भजसे
भक्ता
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भज् - मा.५. (मxg, सेवj (मनिट) वर्तमान .
શ્વસ્તની भजे भजावहे भजामहे भक्ताहे भक्तास्वहे भक्तास्महे
भजेथे भजध्वे भक्तासे भक्तासाथे भक्ताध्वे भजते भजेते भजन्ते
भक्तारौ भक्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अभजे अभजावहि अभजामहि | भक्ष्ये भक्ष्यावहे भक्ष्यामहे अभजथाः अभजेथाम् अभजध्वम् | भक्ष्यसे भक्ष्येथे भक्ष्यध्वे अभजत अभजेताम् अभजन्त | भक्ष्यते भक्ष्येते भक्ष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ भजेय भजेवहि भजेमहि | अभक्ष्ये अभक्ष्यावहि अभक्ष्यामहि भजेथाः भजेयाथाम् भजेध्वम् अभक्ष्यथाः अभक्ष्येथाम् अभक्ष्यध्वम् भजेत. भजेयाताम् भजेरन् अभक्ष्यत अभक्ष्येताम् अभक्ष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ भजै भजावहै भजामहै भक्षीय भक्षीवहि भक्षीमहि भजस्व भजेथाम् भजध्वम् | भक्षीष्ठाः भक्षीयास्थाम् भक्षीध्वम् भजताम् भजेताम् भजन्ताम् | भक्षीष्ट भक्षीयास्ताम् भक्षीरन् પરીક્ષા
मद्यतनी (२ को प्रार) भेजे भेजिवहे भेजिमहे अभक्षि अभक्ष्वहि अभक्ष्महि भेजिषे - भेजाथे भेजिध्वे अभक्थाः अभक्षाथाम् अभग्ध्वम्। भेजे भेजाते भेजिरे
ड्व म्/वम् अभक्त अभक्षाताम् अभक्षत
. આજ્ઞાર્થ
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
अकसम
अकसाव
अकसाम
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ ___ कस् - ५.५. पीलj (सेट) વર્તમાના
. श्वस्तनी कसामि कसावः कसामः | कसितास्मि कसितास्वः कसितास्मः कससि कसथः कसथ | कसितासि कसितास्थः कसितास्थ कसति कसतः कसन्ति | कसिता कसितारौ कसितारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી
कसिष्यामि कसिष्यावः कसिष्यामः अकसः अकसतम् अकसत | कसिष्यसि कसिष्यथ: कसिष्यथ अकसत् अकसताम् अकसन् | कसिष्यति कसिष्यतः कसिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ कसेयम् कसेव कसेम | अकसिष्यम् अकसिष्याव अकसिष्याम कसेः कसेतम् कसेत अकसिष्यः अकसिष्यतम् अकसिष्यत कसेत् कसेताम् कसेयुः | अकसिष्यत् अकसिष्यताम् अकसिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ कसानि कसाव कसाम | कस्यासम् कस्यास्व कस्यास्म कस कसतम्' कसत कस्याः कस्यास्तम् कस्यास्त कसतु कसताम् कसन्तु | कस्यात् कस्यास्ताम् कस्यासुः પરોક્ષા
मधनी (१ को प्र२) चकस/चकास चकसिव चकसिम अकसिषम् अकसिष्व अकसिष्म चकसिथ
| अकसीः अकसिष्टम् अकसिष्ट चकसतुः चकसुः | अकसीत् अकसिष्टाम् अकसिषुः
कर
चकस
चकास
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
७५
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
गै - ५.५. uj (मनिट) वर्तमान
શ્વસ્તની गायामि गायावः गायामः गातास्मि गातास्वः गातास्मः गायसि गायथः गायथ गातासि गातास्थः गातास्थ गायति गायतः गायन्ति गाता गातारौ गातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अगायम् अगायाव अगायाम | गास्यामि गास्यावः गास्यामः अगायः अगायतम् अगायत | गास्यसि गास्यथः गास्यथ अगायत् अगायताम् अगायन् | गास्यति गास्यतः गास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ गायेयम् गायेव गायेम अगास्यम् अगास्याव अगास्याम गाये: गायतम् गायेत अगास्यः अगास्यतम् अगास्यत गायेत् । गायेताम् गायेयुः अगास्यत् अगास्यताम् अगास्यन् . . मोरार्थ
આશીર્વાદાર્થ गायानि गायाव
गेयासम् गेयास्व गेयास्म गाय गायतम्
गेयास्तम् गेयास्त गायतु गायताम् गायन्तु | गेयात् गेयास्ताम् गेयासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (४ थो १२) जगौ जगिव जगिम |अगासिषम् अगासिष्व अगासिष्म जगिथ/जंगाथ जगथुः जग अगासीः अगासिष्टम् अगासिष्ट जगौ जगतुः जगुः अगासीत् अगासिष्टाम् अगासिषुः
गायाम
गायत
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
अद्रवाव
अद्रवाम
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ द्रु - ५.५. भीong, B२j (मनिट) વર્તમાના
। श्वस्तनी द्रवामि
द्रवावः द्रवामः | द्रोतास्मि द्रोतास्वः द्रोतास्मः द्रवसि
द्रवथः द्रवथ | द्रोतासि द्रोतास्थः द्रोतास्थ द्रवति द्रवतः द्रवन्ति | द्रोता द्रोतारौ द्रोतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अद्रवम
| द्रोष्यामि द्रोष्यावः द्रोष्यामः अद्रवः अद्रवतम् अद्रवत | द्रोष्यसि , द्रोष्यथः द्रोष्यथ अद्रवत् अद्रवताम् अद्रवन् द्रोष्यति द्रोष्यतः द्रोष्यन्ति विध्यर्थ
यात्तिपत्यर्थ । द्रवेयम् द्रवेव द्रवेम अद्रोष्यम् अद्रोष्याव अद्रोष्याम द्रवेः द्रवेतम् द्रवेत अद्रोष्यः अद्रोष्यतम् अद्रोष्यत द्रवेत् द्रवेताम् द्रवेयुः अद्रोष्यत् अद्रोष्यताम् अद्रोष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीवाहार्थ द्रवाणि द्रवाव द्रवाम द्रूयासम् द्रूयास्व द्रूयास्म
द्रवतम् । द्रवत द्रूयाः द्रूयास्तम् द्रूयास्त द्रवतु द्रवताम् द्रवन्तु द्रूयात् । द्रूयास्ताम् व्यासुः પરીક્ષા
___अद्यतनी (७ भो ॥२) दुद्रव/दुद्राव दुद्रुव दुद्रुम अदुद्रुवम् अदुद्रुवाव अदुद्रुवाम दुद्रोथ दुद्रुवथुः दुद्रुव अदुद्रुवः अदुद्रुवतम् अदुद्रुवत दुद्राव दुद्रुवतुः दुद्रुवुः अदुद्रुवत् अदुद्रुवताम् अदुद्रुवन्
द्रव
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
रटामि
रटसि
ति
अरटम्
अरट:
अरटत्
रंटेयम्
रटे:
रटेत्
रटानि
रट
रतु
ररट/रराट
रेटिथ
रराट
रट् - ५.५. २३वुं, २टवुं (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
रटावः रटामः रटितास्मि रटितास्वः रटितास्मः
रटथ:
रटितासि
रटितास्थः रटितास्थ
रटतः
रटिता
टितारौ रटितार:
ભવિષ્યન્તી
रटिष्यामि रटिष्यावः रटिष्यामः
रटिष्यसि रटिष्यथः रटिष्यथ
रटिष्यति रटिष्यतः
रटिष्यन्ति
હ્યસ્તની
रटथ
रटन्ति
अरटाव
अरटाम
अरटतम् अरटत
अरटताम् अरटन्
વિધ્યર્થ
रटेव टेम
रटेतम्
रटेत
रटेताम् रटेयुः
આજ્ઞાર્થ
रटाव
रटतम्
ताम्
પરોક્ષા
रटाम
स्टत
रटन्तु
99
रेटिव रेटिम
रेटथुः रेट रेटतुः रेटुः
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अरटिष्यम् अरटिष्याव अरटिष्याम
अरटिष्यः
अरटिष्यतम् अरटिष्यत
अरटिष्यत् अरटिष्यताम् अरटिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
रट्यासम् रट्यास्व रट्यास्म
रट्याः
रट्यास्तम् रट्यास्त
रट्यात् रट्यास्ताम् रट्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रार)
अरटिषम् अरटिष्व
अरटिष्म
अरटी: अरटिष्टम् अरटिष्ट अरटीत् अरटिष्टाम् अरटिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
७
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ तप् - ५.५. त५j (मनिट) વર્તમાના
• श्वस्तनी तपामि तपावः तपाम: | तप्तास्मि तप्तास्वः तप्तास्मः तपसि तपथः तपथ तप्तासि तप्तास्थः तप्तास्थ तपति तपतः तपन्ति तप्ता तप्तारौ तप्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अतपम् अतपाव अतपाम | तप्स्यामि तप्स्यावः तप्स्यामः अतपः अतपतम् अतपत तप्स्यसि , तप्स्यथः तप्स्यथ अतपत् अतपताम् अतपन् तप्स्यति तप्स्यतः तप्स्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : तपेयम् तपेव तपेम
अतप्स्यम् अतप्स्याव अतप्स्याम तपेः तपेतम् तपेत अतप्स्यः अतप्स्यतम् अतप्स्यत तपेत् तपेताम् तपेयुः अतप्स्यत् अतप्स्यताम् अतप्स्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ तपानि तपाव तपाम तप्यासम् तप्यास्व तप्यास्म तप तपतम तपत तप्याः तप्यास्तम् तप्यास्त तपतु तपताम् तपन्तु तप्यात् तप्यास्ताम् तप्यासुः પરોક્ષા
__ अद्यतनी (२ को १२) ततप/तताप तेपिव तेपिम | अताप्सम् अताप्स्व अताप्स्म तेपिथ/ततप्थ तेपथुः तेप अताप्सी: अताप्तम् अताप्त तताप तेपतुः तेपुः | अताप्सीत् अताप्ताम् अताप्सुः
।
EEEEEEEEEEE
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિધ્યર્થ
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
शिक्ष् - मा.५. शीug (सेट) वर्तमान
શ્વસ્તની शिक्षे शिक्षावहे शिक्षामहे | शिक्षिताहे शिक्षितास्वहे शिक्षितास्महे शिक्षसे शिक्षेथे शिक्षध्वे शिक्षितासे शिक्षितासाथे शिक्षिताध्वे शिक्षते शिक्षेते शिक्षन्ते शिक्षिता शिक्षितारौ शिक्षितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अशिक्षे अशिक्षावहि अशिक्षामहि | शिक्षिष्ये शिक्षिष्यावहे शिक्षिष्यामहे अशिक्षथाः अशिक्षेथाम् अशिक्षध्वम् | शिक्षिष्यसे शिक्षिष्येथे शिक्षिष्यध्वे अशिक्षत अशिक्षेताम् अशिक्षन्त | शिक्षिष्यते शिक्षिष्येते शिक्षिष्यन्ते
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ शिक्षेय शिक्षेवहि शिक्षेमहि | अशिक्षिष्ये अशिक्षिष्यावहि अशिक्षिष्यामहि शिक्षेथाः शिक्षेयाथाम् शिक्षेध्वम् अशिक्षिष्यथाः अशिक्षिष्येथाम् अशिक्षिष्यध्वम् शिक्षेत शिक्षेयाताम् शिक्षेरन् अशिक्षिष्यत अशिक्षिष्येताम् अशिक्षिष्यन्त . माशार्थ
माशीवार्थ शिक्षै शिक्षावहै शिक्षामहै | शिक्षिषीय शिक्षिषीवहि शिक्षिषीमहि शिक्षस्व शिक्षेथाम् शिक्षध्वम् शिक्षिषीष्ठाः शिक्षिषीयास्थाम् शिक्षिषीध्वम् · शिक्षताम् शिक्षेताम् शिक्षन्ताम् | शिक्षिषीष्ट शिक्षिषीयास्ताम् शिक्षिषीरन् પરીક્ષા
मतनी (१ दो २) शिशिक्षे शिशिक्षिवहे शिशिक्षिमहे | अशिक्षिषि अशिक्षिष्वहि अशिक्षिष्महि शिशिक्षिषे शिशिक्षाथे शिशिक्षिध्वे | अशिक्षिष्ठाः अशिक्षिषाथाम् अशिक्षिध्वम्/ शिशिक्षे शिशिक्षाते शिशिक्षिरे
अशिक्षिष्ट अशिक्षिषाताम् अशिक्षिषत
111
· अशिक्षिड्ढ्वम्
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०
भरामि
भरसि
भरति
भृ - ५.५. भवु, पोषयुं (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
भर्तास्वः भर्तास्मः
भर्तास्थः भर्तास्थ
भर्तारौ भर्तारः
भरावः
भरथः
भरथ
भरतः भरन्ति
હ્યસ્તની
अभरम् अभराव अभराम अभरः अभरतम् अभरत
अभरत् अभरताम् अभरन् વિધ્યર્થ
भराणि
भर
भरतु
भराम: भर्तास्मि
भर्तासि
भर्ता
भरेयम् भरेव भरेम भरे:
भरेतम् भरत
भरेत्
भरेताम् भरेयुः
આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
भराव
भराम
भरतम् भरत
भरताम् भरन्तु
પરોક્ષા
बभर/बभार बभृव बभृम बभर्थ
बभ्रथुः बभ्र
बभार
बभ्रतुः बभ्रुः
ભવિષ્યન્તી
भरिष्यामि भरिष्यावः भरिष्यामः
भरिष्यसि भरिष्यथः भरिष्यथ भरिष्यति भरिष्यतः भरिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अभरिष्यम् अभरिष्याव अभरिष्याम अभरिष्यः अभरिष्यतम् अभरिष्यत अभरिष्यत् अभरिष्यताम् अभरिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
-
भ्रियासम् भ्रियास्व श्रियास्म भ्रियाः
भ्रियास्तम् भ्रियास्त भ्रियास्ताम् भ्रियासुः
भ्रियात्
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अभार्षम् अभा अभा
अभार्षीः अभाष्र्ष्टम् अभाष्र्ट अभार्षीत् अभाष्टम् अभार्षुः
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भरे
भरसे
भरते
भृ- आ.प. भवु, पोषयुं (अनि2)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
भर्तास्वहे भर्तास्महे
भर्तासाथे भर्ताध्वे
भर्तारौ भर्तारः
भरेय
भरेथाः
भरेत
भरावहे भरामहे भर्ता
भरेथे
भरध्वे
भर्तासे
भरेते
भरन्ते
भर्ता
હ્યસ્તની
अभरे
अभरावहि अभरामहि अभरथाः अभरेथाम् अभरध्वम्
अभरत अभरेताम् अभरन्त
વિધ્યર્થ
भरेवहि भरेमहि
भरेयाथाम् भरेध्वम्
भरेयाताम् भरेरन्
આજ્ઞાર્થ
भरै
भराव है भराम है
भरस्व
भरेथाम
भरध्वम्
भरताम् भरेताम भरन्ताम्
પરોક્ષા
बभ्रे
बभूवहे बभृमहे
बभूषे भ्रा बभृढ्वे
बभ्रे
भ्रा बरे
भरिष्ये
भरिष्यसे
भरिष्यते
भृषीय
भृषीष्ठाः
भृषीष्ट
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अभरिष्ये अभरिष्यावहि अभरिष्यामहि अभरिष्यथाः अभरिष्येथाम् अभरिष्यध्वम् अभरिष्यत अभरिष्येताम् अभरिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
अभूषि
अभृथाः
अभृत
८१
ભવિષ્યન્તી
भरिष्यावहे भरिष्यामहे
भरिष्येथे भरिष्यध्वे
भरिष्येते भरिष्यन्ते
भृषीवहि भृषीमहि भृषीयास्थाम् भृषीढ्वम्
भृषीयास्ताम् भृषीरन्
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
अभृषाताम् अभृषत
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
अभृष्वहि अभृष्महि
अभृषाथाम् अभृढ्वम्/
अभृड्वम्
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
11
ह्वयति
हाता
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ | - ५.५. बोदाj (मनिट) વર્તમાના
' वस्तनी ह्वयामि यावः यामः | ह्वातास्मि ह्वातास्वः ह्वातास्मः ह्वयसि हयथः यथ ह्वातासि ह्वातास्थः ह्वातास्थ ह्वयतः ह्वयन्ति
ह्वातारौ ह्वातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अह्वयम् अह्वयाव अह्वयाम | ह्वास्यामि हास्यावः हास्यामः अह्वयः अह्वयतम् अह्वयत हास्यसि - हास्यथः हास्यथ अह्वयत् अह्वयताम् अह्वयन् हास्यति ह्वास्यतः हास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ह्वयेयम् ह्वयेव ह्वयेम अह्वास्यम् अह्वास्याव अह्वास्याम ह्वयेः ह्वयेतम् ह्वयेत अह्वास्यः अह्वास्यतम् अह्वास्यत ह्वयेत् ह्वयेताम् ह्वयेयुः अह्वास्यत् अह्वास्यताम् अह्वास्यन् . આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ ह्वयानि ह्वयाव . याम | हूयासम् हूयास्व हूयास्म
ह्वयतम् ह्वयत हूयाः हूयास्तम् हूयास्त ह्वयतु ह्वयताम् ह्वयन्तु हूयात् हूयास्ताम् हूयासुः પરોક્ષા
.. मथतनी (s at ut२) जुहव/जुहाव जुहुविव जुहुविम | अहम् अह्वाव अह्वाम जुहोथ/जुहविथ जुहुवथुः जुहुव | अह्वः. अह्वतम् अह्वत जुहाव जुहुवतुः जुहुवुः | अह्वत् अह्वताम् अह्वन्
ह्वय
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
८३
ह्वयसे
हास्यते
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
हे - आ.५. पोदार. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની ह्वयावहे ह्वयामहे | ह्वाताहे ह्वातास्वहे ह्वातास्महे
ह्वयेथे यध्वे ह्वातासे ह्वातासाथे ह्वाताध्वे ह्वयते ह्वयेते ह्वयन्ते ह्वाता ह्वातारौ ह्वातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अह्वये अह्वयावहि अह्वयामहि । ह्वास्ये ह्वास्यावहे ह्वास्यामहे अह्वयथाः अह्वयेथाम् अह्वयध्वम् । हास्यसे हास्येथे हास्यध्ये अह्वयत अह्वयेताम् अह्वयन्त ।
ह्वास्येते हास्यन्ते विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ह्वयेय ह्वयेवहि ह्वयेमहि | अह्वास्ये अह्वास्यावहि अह्वास्यामहि ह्वयेथाः ह्वयेयाथाम् ह्वयेध्वम् अह्वास्यथाः अह्वास्येथाम् अह्वास्यध्वम् ह्वयेत ह्वयेयाताम् ह्वयेरन् अह्वास्यत अह्वास्येताम् अह्वास्यन्त __ . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ ह्वयै ह्वयावहै ह्वयामहै | ह्वासीय बासीवहि ह्वासीमहि ह्वयस्व ह्वयेथाम् ह्वयध्वम् । | ह्वासीष्ठाः ह्वासीयास्थाम् ह्वासीध्वम् ह्वयताम् ह्वयेताम् ह्वयन्ताम् ह्वासीष्ट ह्वासीयास्ताम् ह्वासीरन् પરીક્ષા
__ मधतनी (२०१२) जुहुवे जुहुविवहे जुहुविमहे | अह्वासि अह्वास्वहि अह्वास्महि जुहुविषे जुहुवाथे जुहुविध्वे/ | अह्वास्थाः अह्वासाथाम् अह्वाध्वम्
वे | अह्वास्त अह्वासाताम् अह्वासत जुहुवे जुहुवाते . जुहुविरे
બીજા રૂપ ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ वाञ्छ् – ५.५. i७g, ६७j (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी वाञ्छामि वाञ्छावः वाञ्छामः वाञ्छितास्मि वाञ्छितास्व: वाञ्छितास्मः वाञ्छसि वाञ्छथः वाञ्छथ वाञ्छितासि वाञ्छितास्थ: वाञ्छितास्थ वाञ्छति वाञ्छतः वाञ्छन्ति | वाञ्छिता वाञ्छितारौ वाञ्छितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अवाञ्छम् अवाञ्छाव अवाञ्छाम | वाञ्छिष्यामि वाञ्छिष्याव: वाञ्छिष्यामः . अवाञ्छः अवाञ्छतम् अवाञ्छत | वाञ्छिष्यसि. वाञ्छिष्यथ: वाञ्छिष्यथ अवाञ्छत् अवाञ्छताम् अवाञ्छन् वाञ्छिष्यति वाञ्छिष्यतः वाञ्छिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : वाञ्छेयम् वाञ्छेव वाञ्छेम | अवाञ्छिष्यम् अवाञ्छिष्याव अवाञ्छिष्याम वाञ्छेः वाञ्छेतम् वाञ्छेत अवाञ्छिष्यः अवाञ्छिष्यतम् अवाञ्छिष्यत वाञ्छेत् वाञ्छेताम् वाञ्छेयुः | अवाञ्छिष्यत् अवाञ्छिष्यताम् अवाञ्छिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ वाञ्छानि वाञ्छाव वाञ्छाम | वाञ्छ्यासम् वाञ्छ्यास्व वाञ्छ्यास्म वाञ्छ वाञ्छतम् वाञ्छत वाञ्छ्याः वाञ्छ्यास्तम् वाञ्छ्यास्त वाञ्छतु वाञ्छताम् वाञ्छन्तु | वाञ्छ्यात् वाञ्छ्यास्ताम् वाञ्छ्यासुः પરીક્ષા
मातनी (१ को १२) ववाञ्छ ववाञ्छिव ववाञ्छिम | अवाञ्छिषम् अवाञ्छिष्व अवाञ्छिष्म ववाञ्छिथ ववाञ्छथुः ववाञ्छ | अवाञ्छीः अवाञ्छिष्टम् अवाञ्छिष्ट ववाञ्छ ववाञ्छतुः ववाञ्छुः । | अवाञ्छीत् अवाञ्छिष्टाम् अवाञ्छिषुः
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
श्लाघ् - आ.प. वजाएशबुं (सेट)
વર્તમાના
श्लाघे श्लाघावहे श्लाघामहे
श्लाघसे श्लाघेथे श्लाघध्वे श्लाघते श्लाघेते श्लाघन्ते ચસ્તની
श्लाघेय श्लाघेवहि श्लाघेमहि श्लाघेथाः श्लाघेयाथाम् श्लाघेध्वम् श्लाघेत श्लाघेयाताम् श्लाघेरन् આજ્ઞાર્થ
ભવિષ્યન્તી
अश्लाघे अश्लाघावहि अश्लाघामहि श्लाघिष्ये श्लाघिष्यावहे श्लाघिष्यामहे अश्लाघथाः अश्लाघेथाम् अश्लाघध्वम् श्लाघिष्यसे श्लाघिष्येथे श्लाघिष्यध्वे अश्लाघत अश्लाघेताम् अश्लाघन्त श्लाघिष्यते श्लाघिष्येते श्लाघिष्यन्ते વિધ્યર્થ
श्लाघै श्लाघावहै श्लाघामहै श्लाघस्व श्लाघेथाम् श्लाघध्वम् श्लाघताम् श्लाघेताम् श्लाघन्ताम्
પરોક્ષા
૮૫
शश्लाघे शश्लाघिवहे शश्लाघिमहे शश्लाघिषे शश्लाघाथे शश्लाघिध्वे शश्लाघे शश्लाघाते शश्लाघिरे
શ્વસ્તની
श्लाघिताहे श्लाघितास्वहे श्लाघितास्महे श्लाघितासे श्लाघितासाथे श्लाघिताध्वे श्लाघिता श्लाघितारौ श्लाघितारः
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अश्लाघिष्ये अश्लाघिष्यावहि अश्लाघिष्यामहि अश्लाघिष्यथाः अश्लाघिष्येथाम् अश्लाघिष्यध्वम् अश्लाघिष्यत अश्लाघिष्येताम् अश्लाघिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
श्लाघिषीय श्लाघिषीवहि श्लाघिषीमहि श्लाघिषीष्ठाः श्लाघिषीयास्थाम् श्लाघिषीध्वम् श्लाघिषीष्ट श्लाघिषीयास्ताम् श्लाघिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रार)
अश्लाघिषि अश्लाघिष्वहि अश्लाघिष्महि अश्लाघिष्ठाः अश्लाघिषाथाम् अश्लाघिध्वम् घड् अश्लाघिष्ट अश्लाघिषाताम् अश्लाघिषत
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬
फल् - ५.५. इजवुं (सेट)
વર્તમાના
फलामि फलाव: फलामः
फलसि फलथः फलथ फलति फलतः फलन्ति
હસ્તની
अफलम् अफलाव अफलाम अफल: अफलतम् अफलत
अफलत् अफलताम् अफलन् વિધ્યર્થ
फलेयम् फलेव फलेम फले: फलेतम् ... फलेत्
फलेत
फलेताम् फलेयुः
આજ્ઞાર્થ
फलानि फलाव फलाम
फल फलतम् फलत फलतु फलताम् फलन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
पफल/पफाल फेलिव फेलिम फेलिथ फेलथुः फेल पफाल फेलतुः फेलुः
શ્વસ્તની
फलितास्मि फलितास्वः फलितास्मः फलितासि फलितास्थः फलितास्थ फलिता फलितारौ फलितारः
ભવિષ્યન્તી
फलिष्यामि फलिष्यावः फलिष्यामः फलिष्यसि फ़लिष्यथः फलिष्यथ फलिष्यति फलिष्यतः फलिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अफलिष्यम् अफलिष्याव अफलिष्याम अफलिष्यः अफलिष्यतम् अफलिष्यत अफलिष्यत् अफलिष्यताम् अफलिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
फल्यासम् फल्यास्व फल्यास्म
फल्याः
फल्यास्तम् फल्यास्त फल्यास्ताम् फल्यासुः
फल्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अफालिषम् अफालिष्व अफालिष्म अफालिष्टम् अफालिष्ट
अफाली
अफालीत् अफालिष्टाम् अफालिषुः
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
८१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપે लङ्ग - आ.५. सांध, संघj, मोजा (सेट) વર્તમાના
श्वस्तनी लझे लङ्घावहे लवामहे लङ्घिताहे लङ्घितास्वहे लङ्घितास्महे लङ्घसे लोथे लङ्घध्वे | लङ्घितासे लङ्घितासाथे लङ्घिताध्वे लङ्घते लङ्घते लङ्घन्ते | लविता लङ्घितारौ लङ्घितारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अलङ्के अलङ्घावहि अलङ्घामहि | लऋिष्ये लङ्घिष्यावहे लङ्घिष्यामहे अलङ्घथाः अलङ्केथाम् अलङ्घध्वम् | लविष्यसे लविष्येथे लविष्यध्वे अलङ्घत - अलङ्केताम् अलङ्घन्त लङ्घिष्यते लङ्घिष्येते लविष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लङ्घय लोवहि लक्रेमहि अलङ्घिष्ये अलविष्यावहि अलविष्यामहि लोथाः लोयाथाम् लङ्घध्वम् | अलविष्यथाः अलङ्घिष्येथाम् अलविष्यध्वम् लङ्घत लङ्घयाताम् लङ्घरन् । अलविष्यत अलङ्घिष्येताम् अलविष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ ल. लवावहै लङ्घामहै | लङ्घिषीय लङ्घिषीवहि लङ्घिषीमहि लचस्व लकेथाम् लङ्घध्वम् लङ्घिषीष्ठाः लङ्घिषीयास्थाम् लङ्घिषीध्वम् . लङ्घताम् ल ताम् लङ्घन्ताम् | लङ्घिषीष्ट लङ्घिषीयास्ताम् लङ्घिषीरन् પરીક્ષા
मतनी (१ दो ५२) ललझे ललचिवहे ललङिमहे | अलविषि अलङ्घिष्वहि अलङ्घिष्महि ललविषे ललवाथे ललविध्वे | अलविष्ठाः अलङ्घिषाथाम् अलविध्वम् ललझे ललचाते ललविरे अलविष्ट अलङ्घिषाताम् अलङ्घिषत
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
८८
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુપાવલી : ભાગ-૧ लोक् - मा.५. mj (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની लोके लोकावहे लोकामहे | लोकिताहे लोकितास्वहे लोकितास्महे लोकसे लोकेथे लोकध्वे लोकितासे लोकितासाथे लोकिताध्वे लोकते लोकेते लोकन्ते । लोकिता लोकितारौ लोकितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अलोके अलोकावहि अलोकामहि | लोकिष्ये लोकिष्यावहे लोकिष्यामहे अलोकथाः अलोकेथाम् अलोकध्वम् । लोकिष्यसे लोकिष्येथे लोकिष्यध्वे अलोकत अलोकेताम् अलोकन्त | लोकिष्यते लोकिष्येते लोकिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लोकेय लोकेवहि लोकेमहि | अलोकिष्ये अलोकिष्यावहि अलोकिष्यामहि लोकेथाः लोकेयाथाम् लोकेध्वम् | अलोकिष्यथा: अलोकिष्येथाम् अलोकिष्यध्वम् लोकेत लोकेयाताम् लोकेरन् । अलोकिष्यत अलोकिष्येताम् अलोकिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ लोकै लोकावहै लोकामहै | लोकिषीय लोकिषीवहि लोकिषीमहि लोकस्व लोकेथाम् लोकध्वम् | लोकिषीष्ठाः लोकिषीयास्थाम् लोकिषीध्वम् लोकताम् लोकेताम् लोकन्ताम् । लोकिषीष्ट लोकिषीयास्ताम् लोकिषीरन् પરોક્ષા
___ मयतानी (१ दो ५६१२) लुलोके लुलोकिवहे लुलोकिमहे | अलोकिषि अलोकिष्वहि अलोकिष्महि लुलोकिषे लुलोकाथे लुलोकिध्वे | अलोकिष्ठाः अलोकिषाथाम् अलोकिध्वम् लुलोके लुलोकाते लुलोकिरे | अलोकिष्ट अलोकिषाताम् अलोकिषत
tuttu
111
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ सद् (सीद्) - ५.५. सीहा, दु:भी थर्पु (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની सीदामि सीदावः सीदामः |सत्तास्मि सत्तास्वः सत्तास्मः सीदसि सीदथः सीदथ सत्तासि सत्तास्थः सत्तास्थ सीदति सीदतः सीदन्ति । | सत्ता सत्तारौ सत्तारः बस्तनी .
ભવિષ્યની असीदम् असीदाव असीदाम | सत्स्यामि सत्स्यावः सत्स्यामः असीदः असीदतम् असीदत सत्स्यसि सत्स्यथः सत्स्यथ असीदत् असीदताम् असीदन् । सत्स्यति सत्स्यतः सत्स्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ सीदेयम् सीदेव सीदेम असत्स्यम् असत्स्याव असत्स्याम सीदेः सीदतम् सीदेत असत्स्यः असत्स्यतम् असत्स्यत सीदेत् सीदेताम् सीदेयुः असत्स्यत् असत्स्यताम् असत्स्यन् मार्थ
આશીર્વાદાર્થ सीदानि सीदाव सीदाम सद्यासम् सद्यास्व सद्यास्म सीद सीदतम् सीदत ।
सद्यास्तम् सद्यास्त सीदतु सीदताम् सीदन्तु सद्यात् सद्यास्ताम् सद्यासुः - परोक्षा
अद्यतनी (ो प्र२) ससद/ससाद सेदिव सेदिम असदम् असदाव असदाम सेदिथ/ससत्थ सेदथुः सेद असदः असदतम् असदत ससाद सेदतुः सेदुः | असदत् असदताम् असदन
सद्याः
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०
हसामि
हससि
हसति
हस् - ५.५. उसवुं (सेट)
વર્તમાના
हसाव:
हसाम:
हसथ: हसथ
हसतः
हसन्ति
હ્યસ્તની
अहसम् अहसाव अहसाम
अहसः
अहसतम् अहसत
अहसत्
अहसताम् अहसन्
વિધ્યર્થ
जहस / जहास
जहसिथ
जहास
हसेयम् हसेव हसेम हसे: हतम् हसेत हसेत् हसेताम् हसेयुः
આજ્ઞાર્થ
हसानि
हसाव
हस
हसतम्
हसतु हसताम्
પરોક્ષા
·
हसाम
हसत
हसन्तु
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
जहसिव जहसिम
जहसथुः जहस
जहसतुः जहसुः
શ્વસ્તની
हसितास्मि हसितास्वः हसितास्मः हसितासि हसितास्थः हसितास्थ हसिता
हसितारौ हसितार:
ભવિષ્યન્તી
हसिष्यामि हसिष्यावः हसिष्यामः हसिष्यसि हसिष्यथः हसिष्यथ हसिष्यति हसिष्यतः हसिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ .
अहसिष्यम् अहसिष्याव अहसिष्याम अहसिष्यः अहसिष्यतम् अहसिष्यत अहसिष्यत् अहसिष्यताम् अहसिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
हस्यासम् हस्यास्व हस्यास्म
हस्याः
हस्यास्तम् हस्यास्त हस्यास्ताम् हस्यासुः
हस्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रार)
अहसिषम् अहसिष्व अहसिष्म
अहसिष्टम् अहसिष्ट
अहसिष्टाम् अहसिषुः
अहसीः
अहसीत्
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
८१
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
___अय् - मा.५. ४. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની अये अयावहे अयामहे अयिताहे अयितास्वहे अयितास्महे अयसे अयेथे अयध्वे अयितासे अयितासाथे अयिताध्वे अयते अयेते अयन्ते । अयिता अयितारौ अयितारः स्तनी
ભવિષ્યન્તી आये आयावहि आयामहि अयिष्ये अयिष्यावहे अयिष्यामहे आयथाः आयेथाम् आयध्वम् अयिष्यसे अयिष्येथे अयिष्यध्वे आयत आयेताम् आयन्त अयिष्यते अयिष्येते अयिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ अयेय अयेवहि अयेमहि आयिष्ये आयिष्यावहि आयिष्यामहि अयेथाः अयेयाथाम् अयेध्वम् आयिष्यथाः आयिष्येथाम् आयिष्यध्वम् अयेत अयेयाताम् अयेरन् आयिष्यत आयिष्येताम् आयिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ अयै अयावहै अयामहै अयिषीय अयिषीवहि अयिषीमहि अयस्व अयेथाम् अयध्वम् अयिषीष्ठाः अयिषीयास्थाम् अयिषीध्वम् अयताम् अयेताम् अयन्ताम्
ट्वम् अयिषीष्ट अयिषीयास्ताम् अयिषीरन् પરોક્ષા अयाञ्चके अयाञ्चकवहे अयाञ्चकमहे मतना (१ को १२) अयाञ्चकुंषे अयाञ्चक्राथे अयाञ्चकृढ्वे आयिषि आयिष्वहि आयिष्महि अयाञ्चक्रे अयाञ्चक्राते अयाञ्चक्रिरे आयिष्ठाः आयिषाथाम् आयिध्वम्/
वम्/ड्ढ्व म् आयिष्ट आयिषाताम् आयिषत
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
$
હ્યસ્તની
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ परा+अय् - मा.५. ५८ायन थj. (सेट) વર્તમાન
. श्वस्तनी पलाये पलायावहे पलायामहे पलायिताहे पलायितास्वहे पलायितास्महे पलायसे पलायेथे पलायध्वे पलायितासे पलायितासाथे पलायिताध्वे पलायते पलायेते पलायन्ते पलायिता पलायितारौ पलायितार:
ભવિષ્યન્તી पलाये पलायावहि पलायामहि पलायिष्ये पलायिष्यावहे पलायिष्यामहे पलायथाः पलायेथाम् पलायध्वम् पलायिष्यसे पलायिष्येथे पलायिष्यध्वे पलायत पलायेताम् पलायन्त पलायिष्यते पलायिष्येते पलायिष्यन्ते વિધ્યર્થ
यात्तिपत्यर्थ - पलायेय पलायेवहि पलायेमहि पलायिष्ये पलायिष्यावहि पलायिष्यामहि पलायेथाः पलायेयाथाम् पलायेध्वम् पलायिष्यथाः पलायिष्येथाम् पलायिष्यध्वम् पलायेत पलायेयाताम् पलायेरन् पलायिष्यत पलायिष्येताम् पलायिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ पलायै पलायावहै पलायामहै पलायिषीय पलायिषीवहि पलायिषीमहि पलायस्व पलायेथाम् पलायध्वम् पलायिषीष्ठाः पलायिषीयास्थाम् पलायिषीध्वम्/ पलायताम् पलायेताम् पलायन्ताम्
पलायिषीष्ट पलायिषीयास्ताम् पलायिषीरन् પરોક્ષા पलायाञ्चक्रे पलायाञ्चकवहे पलायाञ्चकमहे मतना (१ थी ५१२) पलायाञ्चकृषे पलायाञ्चक्राथे पलायाञ्चकृढ्वे पलायिषि पलायिष्वहि पलायिष्महि पलायाञ्चक्रे पलायाञ्चक्राते पलायाञ्चक्रिरे पलायिष्ठाः पलायिषाथाम् पलायिध्वम्/
वम्/ड्ढ्व म् पलायिष्ट पलायिषाताम् पलायिषत
दवम्
111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
८3
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
अर्ज - ५.५. भेगqj. (सेट) વર્તમાન
શ્વસ્તની अर्जामि अर्जावः अर्जामः अर्जितास्मि अर्जितास्वः अर्जितास्मः अर्जसि अर्जथः अर्जथ अर्जितासि अर्जितास्थः अर्जितास्थ अर्जति अर्जतः अर्जन्ति अर्जिता अर्जितारौ अर्जितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યની आर्जम् आर्जाव आर्जाम अर्जिष्यामि अर्जिष्यावः अर्जिष्यामः आर्जः आर्जतम् आर्जत । अर्जिष्यसि अर्जिष्यथः अर्जिष्यथ आर्जत् आर्जताम् आर्जन् | अर्जिष्यति अर्जिष्यतः अर्जिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ अर्जेयम् अर्जेव अर्जेम | आर्जिष्यम् आर्जिष्याव आर्जिष्याम अर्जे: अर्जेतम् अर्जेत आर्जिष्यः आर्जिष्यतम् आर्जिष्यत अर्जेत् । अर्जेताम् . अर्जेयुः आर्जिष्यत् आर्जिष्यताम् आर्जिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ अर्जानि अर्जाव अर्जामअासम् अास्व अास्म
अर्ज अर्जतम् अर्जत अाः अास्तम् अास्त 'अर्जतु अर्जताम् अर्जन्तु | अात् अास्ताम् अासुः પરીક્ષા
अद्यतनी (१ दो ५७१२) आनर्ज आनर्जिव आनर्जिम आर्जिषम् आर्जिष्व आर्जिष्म आनर्जिथ आनर्जथुः आनर्ज | आर्जीः आर्जिष्टम् आर्जिष्ट आनर्ज आनर्जतुः आनर्जुः आर्जीत् आर्जिष्टाम् आर्जिषुः
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
८४
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ __ अर्ह - ५.५. भेगव. (सेट) વર્તમાના
। श्वस्तनी अर्हामि अर्हावः अमिः अर्हितास्मि अर्हितास्वः अर्हितास्मः अर्हसि अर्हथः अर्हथ अर्हितासि अर्हितास्थः अर्हितास्थ अर्हति अर्हतः अर्हन्ति अर्हिता अर्हितारौ अर्हितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી आर्हम् आर्हाव आमि अर्हिष्यामि अर्हिष्यावः अर्हिष्यामः आर्हः आर्हतम् आहेत अर्हिष्यसि अर्हिष्यथः अर्हिष्यथ आर्हत् आर्हताम् आर्हन् अर्हिष्यति अर्हिष्यतः अर्हिष्यन्ति વિધ્યર્થ
यात्तिपत्यर्थ अर्हेयम् अर्हेव अर्हेम आर्हिष्यम् आर्हिष्याव आर्हिष्याम
अर्हतम् अर्हेत आर्हिष्यः आर्हिष्यतम् आर्हिष्यत अर्हेत् अर्हेताम् अर्हेयुः | आर्हिष्यत् आर्हिष्यताम् आर्हिष्यन्
આજ્ઞાર્થ | माशीalan अर्हाणि अर्हाव अर्हाम अासम् अास्व अस्मि अर्ह अर्हतम् अर्हत | अाः अास्तम् अस्ति अर्हतु अर्हताम् अर्हन्तु | अर्थात् अास्ताम् अासुः પરીક્ષા
| . मयतनी (१ हो ॥२) आनर्ह आनर्हिव आनर्हिम आर्हिषम् आर्हिष्व आर्हिष्म आनर्हिथ आनर्हथुः आनर्ह | आर्लीः आर्हिष्टम् आर्हिष्ट आनर्ह आनर्हतुः आनर्हः आीत् आर्हिष्टाम् आर्हिषुः
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ आ+शंस् - मा.५. माशंस॥ २५वी, ७७j (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની आशंसे आशंसावहे आशंसामहे | आशंसिताहे आशंसितास्वहे आशंसितास्महे आशंससे आशंसेथे आशंसध्वे | आशंसितासे आशंसितासाथे आशंसिताध्वे आशंसते आशंसेते आशंसन्ते | आशंसिता आशंसितारौ आशंसितार: ૌસ્તની
भविष्यन्ती आशंसे आशंसावहि आशंसामहि | आशंसिष्ये आशंसिष्यावहे आशंसिष्यामहे आशंसथाः आशंसेथाम् आशंसध्वम् | आशंसिष्यसे आशंसिष्येथे आशंसिष्यध्वे आशंसत आशंसेताम् आशंसन्त आशंसिष्यते आशंसिष्येते आशंसिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ आशंसेय आशंसेवहि आशंसेमहि | आशंसिष्ये आशंसिष्यावहि आशंसिष्यामहि आशंसेथाः आशंसेयाथाम् आशंसेध्वम् | आशंसिष्यथाः आशंसिष्येथाम् आशंसिष्यध्वम् आशंसेत आशंसेयाताम् आशंसेरन् आशंसिष्यत आशंसिष्येताम् आशंसिष्यन्त . मार्थ
આશીર્વાદાર્થ आशंसै आशंसावहै आशंसामहै | आशंसिषीय आशंसिषीवहि आशंसिषीमहि आशंसस्व आशंसेथाम् आशंसध्वम् | आशंसिषीष्ठाः आशंसिषीयास्थाम् आशंसिषीध्वम् आशंसताम् आशंसेताम् आशंसन्ताम् | आशंसिषीष्ट आशंसिषीयास्ताम् आशंसिषीरन् પરોક્ષા
अद्यतनी (१ को १२) आशशंसे आशशंसिवहे आशशंसिमहे | आशंसिषि आशंसिष्वहि आशंसिष्महि आशशंसिषे आशशंसाथे आशशंसिध्वे | आशंसिष्ठाः आशंसिषाथाम् आशंसिध्वम् आशशंसे आशशंसाते आशशंसिरे | आशंसिष्ट आशंसिषाताम् आशंसिषत
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
एता
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ इ- ५.५. g. (मनिट) વર્તમાના
। श्वस्तनी अयामि अयावः अयामः । एतास्मि एतास्वः एतास्मः अयसि अयथः अयथ । | एतासि एतास्थः एतास्थ अयति अयतः अयन्ति
एतारौ एतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી आयम् आयाव आयाम | एष्यामि एष्यावः एष्यामः आयः आयतम् आयत | एष्यसि , एष्यथः एष्यथ आयत् आयताम् आयन् एष्यति एष्यतः एष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ अयेयम् अयेव अयेम | ऐष्यम् ऐष्याव ऐष्याम अयेः अयेतम् अयेत | ऐष्यः ऐष्यतम् ऐष्यत अयेत् अयेताम् अयेयुः | ऐष्यत् ऐष्यताम् ऐष्यन्
આજ્ઞાર્થ | माशीवार्थ अयानि अयाव अयाम ईयासम् ईयास्व ईयास्म अय अयतम् अयत | ईयाः ईयास्तम् ईयास्त अयतु अयताम् अयन्तु | ईयात् ' ईयास्ताम् ईयासुः પરીક્ષા
... मद्यतनी (५ भो ॥२) इयय/इयाय ईयिव ईयिम अगाम्
अगाम इययिथ/इयेथ ईयथुः ईय
अगातम् अगात इयाय ईयतुः ईयुः अगात् अगाताम् अगुः
EEEEEEEEEEEL
अगाव
अगा:
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
८७
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
ई - मा.५.६७g, वियारपुं. (सेट) वर्तमान
श्वस्तनी ईहावहे ईहामहे | ईहिताहे ईहितास्वहे ईहितास्महे ईहेथे ईहध्वे | ईहितासे ईहितासाथे ईहिताध्वे ईहेते ईहन्ते ईहिता ईहितारौ ईहितारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી ऐहे ऐहावहि ऐहामहि ईहिष्ये ईहिष्यावहे ईहिष्यामहे ऐहथाः ऐहेथाम ऐहध्वम् । ईहिष्यसे ईहिष्येथे ईहिष्यध्वे ऐहत ऐहेताम् ऐहन्त | ईहिष्यते ईहिष्येते ईहिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ईहेय ईहेवहि ईहेमहि | ऐहिष्ये ऐहिष्यावहि ऐहिष्यामहि ईहेथाः ईहेयाथाम् ईहेध्वम् । | ऐहिष्यथाः ऐहिष्येथाम् ऐहिष्यध्वम् ईहेत ईहेयाताम् ईहेरन् | ऐहिष्यत ऐहिष्येताम् ऐहिष्यन्त .. ॥रार्थ
આશીર્વાદાર્થ ईहै ईहावहै ईहामहै । ईहिषीय ईहिषीवहि ईहिषीमहि ईहस्व ईहेथाम् ईहध्वम् ईहिषीष्ठाः ईहिषीयास्थाम् ईहिषीध्वम्/ ईहताम् ईहेताम् ईहन्ताम्
ट्वम् પરીક્ષા
| ईहिषीष्ट ईहिषीयास्ताम् ईहिषीरन् ईहाञ्चक्रे ईहाञ्चकृवहे ईहाञ्चकृमहे
। मातनी (१ दो ५१२) ईहाञ्चकृषे ईहाञ्चक्राथे ईहाञ्चकृवे | ऐहिषि ऐहिष्वहि ऐहिष्महि ईहाञ्चक्रे ईहाञ्चक्राते ईहाञ्चक्रिरे | ऐहिष्ठाः ऐहिषाथाम् ऐहिध्वम्/
ट्वम्/ड्ढ्वम् | ऐहिष्ट ऐहिषाताम् ऐहिषत
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
s
191 111
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ कृष् - ५.५. यg, पेडपुं. (मनिट) વર્તમાના
श्वस्तनी कर्षामि कर्षावः कर्षामः कर्टास्मि कलस्वः कास्मः कर्षसि कर्षथः कर्षथ । | कर्दासि कटस्थः कटस्थ कर्षति कर्षतः कर्षन्ति कट कारौ कारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી अकर्षम् अकर्षाव अकर्षाम | कामि कावः कामः अकर्षः अकर्षतम् अकर्षत कर्थ्यसि , कप॑थः कर्पोथ अकर्षत् अकर्षताम् अकर्षन् । कयति कमंतः कयन्ति
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ कर्षेयम् कर्षेव कषेम अकय॑म् अकाव अकाम कर्षेः कषेतम् कर्षत अकर्यः अकय॑तम् अकयंत कर्षेत् कर्षताम् कर्षेयुः अकयंत् अकय॑ताम् अकय॑न् . माशार्थ
माशीवार्थ कर्षाणि कर्षाव कर्षाम | कृष्यासम् कृष्यास्व कृष्यास्म कर्ष कर्षतम् कर्षत कृष्याः कृष्यास्तम् कृष्यास्त कर्षतु कर्षताम् कर्षन्तु कृष्यात् कृष्यास्ताम् कृष्यासुः
. मयतनी (3 को प्र॥२) चकर्ष चकृषिव चकृषिम | अकृक्षम् अकृक्षाव अकृक्षाम चकर्षिथ चकृषथुः चकृष अकृक्षः अकृक्षतम् अकृक्षत चकर्ष चकृषतुः चकृषुः अकृक्षत् अकृक्षताम् अकृक्षन्
विध्यर्थ
બીજા રૂપ ૧૬૮ પેજ ઉપર છે.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
ut
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
क्वथ् – ५.५. mj (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની क्वथामि क्वथावः क्वथामः | क्वथितास्मि क्वथितास्वः क्वथितास्मः क्वथसि क्वथथः क्वथथ क्वथितासि क्वथितास्थः क्वथितास्थ क्वथति क्वथतः क्वथन्ति | क्वथिता क्वथितारौ क्वथितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अक्वथम् अक्वथाव अक्वथाम | क्वथिष्यामि क्वथिष्याव: क्वथिष्यामः अक्वथः अक्वथतम् अक्वथत | क्वथिष्यसि क्वथिष्यथः क्वथिष्यथ अक्वथत् अक्वथताम् अक्वथन् । क्वथिष्यति क्वथिष्यतः क्वथिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ क्वथेयम् क्वथेव क्वथेम | अक्वथिष्यम् अक्वथिष्याव अक्वथिष्याम क्वथे: क्वथेतम् क्वथेत | अक्वथिष्यः अक्वथिष्यतम् अक्वथिष्यत क्वथेत् क्वथेताम् क्वथेयुः अक्वथिष्यत् अक्वथिष्यताम् अक्वथिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ क्वथानि क्वथाव क्वथाम क्वथ्यासम् क्वथ्यास्व क्वथ्यास्म क्वथ क्वथतम् क्वथत | क्वथ्याः क्वथ्यास्तम् क्वथ्यास्त क्वथतु क्वथताम् क्वथन्तु | क्वथ्यात् क्वथ्यास्ताम् क्वथ्यासुः પરોક્ષા
मतनी (१ को प्रा२) चक्वथ/चक्वाथ चक्वथिव चक्वथिम | अक्वथिषम् अक्वथिष्व अक्वथिष्म चक्वथिथ चक्वथथुः चक्वथ | अक्वथीः अक्वथिष्टम् अक्वथिष्ट चक्वाथ चक्वथतुः चक्वथुः | अक्वथीत् अक्वथिष्टाम् अक्वथिषुः
બીજા રૂપ ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
जृम्भ् - आ.प. प्रगट थयुं, जगासुं जावं. (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
जृम्भिताहे जृम्भितास्वहे जृम्भितास्महे जृम्भितासे जृम्भितासाथे जृम्भिताध्वे
जृम्भिता
जृम्भितारौ जृम्भितार
ભવિષ્યન્તી
जृम्भिष्ये जृम्भिष्यावहे जृम्भिष्यामहे जृम्भिष्यसे जृम्भिष्येथे जृम्भिष्यध्वे जृम्भिष्यते जृम्भिष्येते जृम्भिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अजृम्भिष्ये अजृम्भिष्यावहि अजृम्भिष्यामहि अजृम्भिष्यथाः अजृम्भिष्येथाम् अजृम्भिष्यध्वम् अजृम्भिष्यत अजृम्भिष्येताम् अजृम्भिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
૧૦૦
जृम्भे जृम्भावहे जृम्भामहे
जृम्भसे जृम्भेथे जृम्भवे
जृम्भते
जृम्भेते
जृम्भन्ते
હ્યસ્તની
अजृम्भे अजृम्भावहि अजृम्भामहि अजृम्भथाः अजृम्भेथाम् अजृम्भध्वम् अजृम्भत अजृम्भेताम् अजृम्भन्त વિધ્યર્થ
जृम्भेय जृम्भेवहि जृम्भेमहि जृम्भेथाः जृम्भेयाथाम् जृम्भेध्वम् जृम्भेत जृम्भेयाताम् जृम्भेरन्
આજ્ઞાર્થ
जृम्भै जृम्भावहै जृम्भामहै जृम्भस्व जृम्भेथाम् जृम्भध्वम् जृम्भताम् जृम्भेताम् जृम्भन्ताम्
પરોક્ષા
जजृम्भे जजृम्भव जजृम्भिमहे जजृम्भिषे जजृम्भाथे जजृम्भिध्वे जजृम्भे जजृम्भाते जजृम्भिरे
•
जृम्भिषीय जृम्भिषीवहि जृम्भिषीमहि जृम्भिषीष्ठाः जृम्भिषीयास्थाम् जृम्भिषीध्वम् जृम्भिषीष्ट जृम्भिषीयास्ताम् जृम्भिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अजृम्भिषि अजृम्भिष्वहि अजृम्भिष्महि अजृम्भिष्ठाः अजृम्भिषाथाम् अजृम्भिध्वम् अजृम्भिष्ट अजृम्भिषाताम् अजृम्भिषत
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
2111
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
૧૦૧ ज्वल - ५.५. xeg, पण. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની ज्वलामि ज्वलावः ज्वलामः ज्वलितास्मि ज्वलितास्वः ज्वलितास्मः ज्वलसि ज्वलथः ज्वलथ | ज्वलितासि ज्वलितास्थः ज्वलितास्थ ज्वलति ज्वलतः ज्वलन्ति | ज्वलिता ज्वलितारौ ज्वलितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अज्वलम् अज्वलाव अज्वलाम |ज्वलिष्यामि ज्वलिष्यावः ज्वलिष्यामः अज्वलः अज्वलतम् अज्वलत ज्वलिष्यसि ज्वलिष्यथ: ज्वलिष्यथ अज्वलत् अज्वलताम् अज्वलन् ज्वलिष्यति ज्वंलिष्यतः ज्वलिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ज्वलेयम् ज्वलेव ज्वलेम अज्वलिष्यम् अज्वलिष्याव अज्वलिष्याम ज्वलेः ज्वलेतम् ज्वलेत | अज्वलिष्यः अज्वलिष्यतम् अज्वलिष्यत ज्वलेत् ज्वलेताम् ज्वलेयुः | अज्वलिष्यत् अज्वलिष्यताम् अज्वलिष्यन् . सार्थ
આશીર્વાદાર્થ ज्वलानि ज्वलाव ज्वलाम | ज्वल्यासम् ज्वल्यास्व ज्वल्यास्म ज्वल ज्वलतम् ज्वलत | ज्वल्याः ज्वल्यास्तम् ज्वल्यास्त ज्वलतु ज्वलताम् ज्वलन्तु ज्वल्यात् ज्वल्यास्ताम् ज्वल्यासुः પરોક્ષા
मतनी (१ को प्रा२) जज्वाल/जज्वल जज्वलिव जज्वलिम अज्वालिषम् अज्वालिष्व अज्वालिष्म जज्वलिंथ
जज्वलथुः जज्वल | अज्वालीः अज्वालिष्टम् अज्वालिष्ट जज्वलतुः जज्वलुः | अज्वालीत् अज्वालिष्टाम् अज्वालिषुः
जज्वाल
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨
त्राये
त्रायसे
त्रायध्वे
त्रायते त्रायेते त्रायन्ते त्राता
હ્યસ્તની
अत्राये अत्रायावहि अत्रायामहि अत्रायथाः अत्रायेथाम् अत्रायध्वम्
अत्रायत अत्रायेताम् अत्रायन्त વિધ્યર્થ
त्रै - आ.प. रक्षा 5. (अनि2)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
त्रायेय त्राहि त्रायेमहि त्रायेथाः त्रायेयाथाम् त्रायेध्वम् त्रायेत
त्रायेयाताम् त्रायेरन्
આજ્ઞાર્થ
तत्रे
त्रायाव त्रायामहे त्राता त्रातास्व त्रातास्महे त्रायेथे
त्रातासे
त्राताध्वे
तारौ त्रातारे:
त्रायै
त्रायावहै त्रायामहै
त्रायस्व त्रायेथाम् ं त्रायध्वम् त्रायताम् त्रायेताम्
त्रायन्ताम्
પરોક્ષા
त्रिषे
茫
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
त्रिव
तत्राथे
तत्रा
त्रास्ये
त्रास्यसे
त्रास्यते
त्रातासा
ભવિષ્યન્તી
त्रास्यावहे त्रास्यामहे
त्रास्येथे त्रास्यध्वे त्रास्येते त्रास्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ -
अत्रास् अत्रास्यावहि अत्रास्यामहि अत्रास्यथाः अत्रास्येथाम् अत्रास्यध्वम् अत्रास्यत अत्रास्येताम् अत्रास्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
त्रिम
अत्रासि
तत्रिढ्वे/ध्वे अत्रास्था:
तत्रिरे
अत्रास्त
त्रासीय
त्रासीवहि त्रासी महि त्रासीष्ठाः त्रासीयास्थाम् त्रासीध्वम्
त्रासीष्ट · त्रासीयास्ताम् त्रासीन्
अद्यतनी (२ भे प्रकार )
अत्रास्वहि अत्रास्महि
अत्रासाथाम् अत्राध्वम्
अत्रासाताम् अत्रासत
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
૧૦૩ त्वर - .५. Guam ४२वी. (सेट) વર્તમાના.
શ્વસ્તની त्वरे त्वरावहे त्वरामहे | त्वरिताहे त्वरितास्वहे त्वरितास्महे त्वरसे त्वरेथे त्वरध्वे | त्वरितासे त्वरितासाथे त्वरिताध्वे त्वरते त्वरेते त्वरन्ते | त्वरिता त्वरितारौ त्वरितारः હ્રસ્તની
ભવિષ્યન્તી अत्वरे अत्वरावहि अत्वरामहि | त्वरिष्ये त्वरिष्यावहे त्वरिष्यामहे अत्वरथाः अत्वरेथाम् अत्वरध्वम् | त्वरिष्यसे त्वरिष्येथे त्वरिष्यध्वे अत्वरत अत्वरेताम् अत्वरन्त | त्वरिष्यते त्वरिष्येते त्वरिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ त्वरेय त्वरेवहि त्वरेमहि अत्वरिष्ये अत्वरिष्यावहि अत्वरिष्यामहि त्वरेथाः त्वरेयाथाम् त्वरेध्वम् अत्वरिष्यथाः अत्वरिष्येथाम् अत्वरिष्यध्वम् त्वरेत त्वरेयाताम् त्वरेरन् | अत्वरिष्यत अत्वरिष्येताम् अत्वरिष्यन्त
। माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ त्वरै त्वरावहै त्वरामहै त्वरिषीय त्वरिषीवहि त्वरिषीमहि त्वरस्व त्वरेथाम् त्वरध्वम् | त्वरिषीष्ठाः त्वरिषीयास्थाम् त्वरिषीध्वम्। त्वरताम् त्वरेताम् त्वरन्ताम्
ट्वम् | त्वरिषीष्ट त्वरिषीयास्ताम् त्वरिषीरन् પરોક્ષા तत्वरे तत्वरिवहे तत्वरिमहे
__ अद्यतनी (१ दो ५१२) तत्वरिषे तत्वराथे तत्वरिट्वे | अत्वरिषि अत्वरिष्वहि अत्वरिष्महि तत्वरे तत्वराते तत्वरिरे | अत्वरिष्ठाः अत्वरिषाथाम् अत्वरिध्वम्।
. वम् | अत्वरिष्ट अत्वरिषाताम् अत्वरिषत
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪
धयावः
in
धाता
अधयः
IIT
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ धे - ५.५. पावj (मनिट) વર્તમાના
, श्वस्तनी धयामि
धयामः धातास्मि धातास्वः धातास्मः धयसि
धयथः धयथ धातासि धातास्थः धातास्थ धयति धयतः धयन्ति
धातारौ धांतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अधयम् अधयाव अधयाम धास्यामि धास्यावः धास्यामः
अधयतम् अधयत धास्यसि धास्यथः धास्यथ अधयत् अधयताम् अधयन्
धास्यति धास्यतः धास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. धयेयम् धयेव धयेम अधास्यम् अधास्याव अधास्याम धये: धयेतम् धयेत अधास्यः अधास्यतम् अधास्यत धयेत् धयेताम् धयेयुः अधास्यत् अधास्यताम् अधास्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ धयानि
धेयासम् धेयास्व धेयास्म धय धयतम् ' धयत | धेयाः धेयास्तम् धेयास्त धयतु धयताम् धयन्तु धेयात् धेयास्ताम् धेयासुः પરીક્ષા
मातनी (५ भो ॥२) दधिव दधिम | अधाम् अधाव अधाम दधिथ/दधाथ दधथुः दध अधाः अधातम् अधात दधौ दधतुः दधुः | अधात् अधाताम् अधुः
धयाव
धयाम
दधौ
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫
मान
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भ्रम् - ५.५. ममg, म2. (सेट) વર્તમાના.
શ્વસ્તની भ्रमामि भ्रमावः भ्रमामः | भ्रमितास्मि भ्रमितास्वः भ्रमितास्मः भ्रमसि भ्रमथः भ्रमथ भ्रमितासि भ्रमितास्थः भ्रमितास्थ भ्रमति भ्रमतः भ्रमन्ति भ्रमिता भ्रमितारौ भ्रमितारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી अभ्रमम् अभ्रमाव अभ्रमाम | भ्रमिष्यामि भ्रमिष्यावः भ्रमिष्यामः अभ्रमः अभ्रमतम् अभ्रमत | भ्रमिष्यसि भ्रमिष्यथः भ्रमिष्यथ अभ्रमत् अभ्रमताम् अभ्रमन् | भ्रमिष्यति भ्रमिष्यतः भ्रमिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ भ्रमेयम् भ्रमेव भ्रमेम अभ्रमिष्यम् अभ्रमिष्याव अभ्रमिष्याम भ्रमः भ्रमेतम् भ्रमेत अभ्रमिष्यः अभ्रमिष्यतम् अभ्रमिष्यत भ्रमेत् .. भ्रमेताम् भ्रमेयुः | अभ्रमिष्यत् अभ्रमिष्यताम् अभ्रमिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ भ्रमाणि भ्रमाव भ्रमाम भ्रम्यासम् भ्रम्यास्व भ्रम्यास्म भ्रम भ्रमतम्
| भ्रम्याः भ्रम्यास्तम् भ्रम्यास्त भ्रमतु भ्रमताम् भ्रमन्तु भ्रम्यात् भ्रम्यास्ताम् भ्रम्यासुः परोक्षा
मद्यतनी (१ को प्रार) बभ्रम/बभ्राम बभ्रमिव बभ्रमिम | अभ्रमिषम् अभ्रमिष्व अभ्रमिष्म बभ्रमिथं बभ्रमथुः बभ्रम अभ्रमीः अभ्रमिष्टम् अभ्रमिष्ट बभ्राम बभ्रमतुः बभ्रमुः । अभ्रमीत् अभ्रमिष्टाम् अभ्रमिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૮ પેજ ઉપર છે.
भ्रमत
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०६
बुध् - ५.५. जोध २वो. (सेट)
વર્તમાના
बोधामि बोधावः बोधामः
बोध बोधथः बोधथ बोधति बोधतः बोधन्ति
હ્યસ્તની
अबोधम् अबोधाव अबोधाम अबोधः अबोधतम् अबोधत अबोधत् अबोधताम् अबोधन् વિધ્યર્થ
बोधेयम् बोधेव बोधे बोधे: बोधेतम् बोधेत बोधेत् बोधेताम् बोधेयुः
આજ્ઞાર્થ
बोधानि बोधाव बोधाम बोध
बोधतम् · बोधत
बोध
बोधताम् बोधन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
बुबोध बुबुधिव बुबुधिम
बुबोधिथ बुबुधथुः बुबुध बुबोध
बुबुधतुः बुबुधुः
શ્વસ્તની
बोधतास्मि बोधितास्वः बोधितास्मः बोधितासि बोधितास्थः बोधितास्थ बोधता बोधितारौ बोधितारः
ભવિષ્યન્તી
बोधिष्यामि बोधिष्यावः बोधिष्यामः बोधिष्यसि बोधिष्यथः बोधिष्यथ बोधिष्यति बोधिष्यतः बोधिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अबोधिष्यम् अबोधिष्याव अबोधिष्याम अबोधिष्यः अबोधिष्यतम् अबोधिष्यत अबोधिष्यत् अबोधिष्यताम् अबोधिष्यन्ं
આશીર્વાદાર્થ `
बुध्यासम्
बुध्याः
बुध्यात्
बुध्यास्व बुध्यास्म
बुध्यास्तम् बुध्यास्त
बुध्यास्ताम् बुध्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अबोधिषम् अबोधिष्व अबोधिष्म अबोधीः अबोधिष्टम् अबोधिष्ट अबोधीत् अबोधिष्टाम् अबोधिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૭ પેજ ઉપર છે.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
बोधे
बोध
बो
बुध् - आ.प. बोध रवो. (सेट)
વર્તમાના
बोधावहे
बो
बोधे
बोधामहे बोधिताहे
बोधितासे
बोधिता
बोध
बोधन्ते
હ્યસ્તની
अबोधे अबोधावहि अबोधामहि अबोधथाः अबोधेथाम् अबोधध्वम् अबोधत अबोधेताम् अबोधन्त
વિધ્યર્થ
बोधे बोधेवहि बोधेमहि बोधेथाः बोधेयाथाम् बोधेध्वम्
बोधे
बोधेयाताम् बोधेरन्
આજ્ઞાર્થ
बोधै बोधावहै बोधाम है बोधस्व बोधेथाम् बोधध्वम् बोधताम् बोधेताम् बोधन्ताम्
પરોક્ષા
बुबुधे बुबुधिवहे बुबुधिमहे बुबुधिषे बुबुधाथे बुबुधिध्वे बुबुधे बुबुधाते बुबुधिरे
૧૦૭
શ્વસ્તની
बोधितास्वहे बोधितास्महे
बोधितासाथे बोधिताध्वे
बोधितारौ बोधितारः
ભવિષ્યન્તી
बोधिष्ये
बोधिष्यावहे बोधिष्यामहे
बोधिष्यसे
बोधिष्येथे बोधिष्यध्वे
बोधिष्यते बोधिष्येते बोधिष्यन्ते
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अबोधिष्ये अबोधिष्यावहि अबोधिष्यामहि अबोधिष्यथाः अबोधिष्येथाम् अबोधिष्यध्वम् अबोधिष्यत अबोधिष्येताम् अबोधिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
बोधिषीय बोधिषीवहि बोधिषीमहि बोधिषीष्ठाः बोधिषीयास्थाम् बोधिषीध्वम् बोधिषीष्ट बोधिषीयास्ताम् बोधिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अबोधिषि अबोधिष्वहि अबोधिष्महि अबोधिष्ठाः अबोधिषाथाम् अबोधिध्वम् /
ड्वम्/द्वम्
अबोधिष्ट अबोधिषाताम् अबोधिषत
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮
भ्राज् - खा.प. हीपधुं, शोभवु. (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
भ्राजितास्वहे भ्राजितास्महे
भ्राजितासाथे भ्राजिताध्वे
भ्राजितारौ भ्राजितारः
भ्राजे
भ्राजसे भ्राजेथे भ्राजध्वे
भ्राजते भ्राजेते भ्राजन्ते
भ्राजावहे भ्राजामहे भ्राजिताहे
भ्राजितासे
भ्राजिता
હ્યસ્તની
अभ्राजे अभ्राजावहि अभ्राजामहि अभ्राजथाः अभ्राजेथाम् अभ्राजध्वम्
अभ्राजत अभ्राजेताम् अभ्राजन्त
વિધ્યર્થ
भ्राजेय भ्राजेवहि भ्राजेमहि भ्राजेथाः भ्राजेयाथाम् भ्राजेध्वम् भ्राजेत
भ्राजेयाताम् भ्राजेरन्
આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
भ्राजै भ्राजावहै भ्राजामहै भ्राजस्व भ्राजेथाम् भ्राजध्वम् भ्राजताम् भ्राजेताम् भ्राजन्ताम्
પરોક્ષા
बभ्राजे बभ्राजिव बभ्राजिमहे बभ्राजिषे बभ्राजाथे बभ्राजिध्वे बाजे बभ्राजाते बभ्राजिरे
भ्राजिष्ये
भ्राजिष्यसे
भ्राजिष्यते
ભવિષ્યની
भ्राजिष्यावहे भ्राजिष्यामहे
भ्राजिष्येथे भ्राजिष्यध्वे भ्राजिष्येते भ्राजिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अभ्राजिष्ये अभ्राजिष्यावहि अभ्राजिष्यामहि अभ्राजिष्यथाः अभ्राजिष्येथाम् अभ्राजिष्यध्वम् अभ्राजिष्यत अभ्राजिष्येताम् अभ्राजिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
भ्राजिषीय भ्राजिषीवहि भ्राजिषीमहि भ्राजिषीष्ठाः भ्राजिषीयास्थाम् भ्राजिषीध्वम् भ्राजिषीष्ट भ्राजिषीयास्ताम् भ्राजिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अभ्राजिषि अभ्राजिष्वहि अभ्राजिष्महि अभ्राजिष्ठाः अभ्राजिषाथाम् अभ्राजिध्वम्/ ड्वम्/वम् अभ्राजिष्ट अभ्राजिषाताम् अभ्राजिषत
બીજા રૂપો ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
HTH - 2.4. Elug. (A2)
વર્તમાના
भ्रासावहे भ्रासामहे भ्रासिताहे
भ्रासितासे
भ्रासिता
भ्रासे
भ्रासध्वे
भ्राससे भ्रासेथे भ्रासते भ्रासेते भ्रासन्ते
ઘસ્તની
अभ्रासे अभ्रासावहि अभ्रासामहि अभ्रासथाः अभ्रासेथाम् अभ्रासध्वम्
अभ्रासत अभ्रासेताम् अभ्रासन्त વિધ્યર્થ
भ्रासेय भ्रासेवहि भ्रासेमहि भ्रासेथाः भ्रासेयाथाम् भ्रासेध्वम् भ्रासेत
भ्रासेयाताम् भ्रासेरन्
આજ્ઞાર્થ
भ्रासै भ्रासावहै भ्रासाम है भ्रासस्व भ्रासेथाम् भ्रासध्वम् भ्रासताम् भ्रासेताम् भ्रासन्ताम्
પરોક્ષા
बभ्रासे. बभ्रासिव बभ्रासिमहे बभ्रासिषे बभ्रासाथे बभ्रासिध्वे बासे बभ्रासाते बभ्रासिरे
૧૦૯
શ્વસ્તની
भ्रासितास्वहे भ्रासितास्महे
भ्रासितासाथे भ्रासिताध्वे
भ्रासितारौ भ्रासितारः
ભવિષ્યન્તી
भ्रासिष्ये
भ्रासिष्यावहे भ्रासिष्यामहे
भ्रासिष्यसे
भ्रासिष्येथे भ्रासिष्यध्वे
भ्रासिष्यते भ्रासिष्येते भ्रासिष्यन्ते
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अभ्रासिष्ये अभ्रासिष्यावहि अभ्रासिष्यामहि अभ्रासिष्यथाः अभ्रासिष्येथाम् अभ्रासिष्यध्वम् अभ्रासिष्यत अभ्रासिष्येताम् अभ्रासिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
भ्रासिषीय भ्रासिषीवहि भ्रासिषीमहि भ्रासिषीष्ठाः भ्रासिषीयास्थाम् भ्रासिषीध्वम् भ्रासिषीष्ट भ्रासिषीयास्ताम् भ्रासिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रार)
अभ्रासिषि अभ्रासिष्वहि अभ्रासिष्महि अभ्रासिष्ठाः अभ्रासिषाथाम् अभ्रासिध्वम् / द्वम् अभ्रासिष्ट अभ्रासिषाताम् अभ्रासिषत
બીજા રૂપો ૧૬૯ પેજ ઉપર છે.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦
2011-211.4. Elug. (2)
વર્તમાના
भ्लासे भ्लासावहे भ्लासामहे
भ्लाससे भ्लासेथे भ्लासध्वे भ्लासते भ्लासेते भ्लासन्ते
હ્યસ્તની
अभ्लासे अभ्लासावहि अभ्लासामहि अभ्लासथाः अभ्लासेथाम् अभ्लासध्वम् अभ्लासत अभ्लासेताम् अभ्लासन्त વિધ્યર્થ
भ्लासेय भ्लासेवहि भ्लासेमहि भ्लासेथाः भ्लासेयाथाम् भ्लासेध्वम् भ्लासेत भ्लासेयाताम् भ्लासेरन्
આજ્ઞાર્થ
भ्लासै भ्लासावहै भ्लासामहै भ्लासस्व भ्लासेथाम् भ्लासध्वम् भ्लासताम् भ्लासेताम् भ्लासन्ताम्
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
बलासे बभ्लासिवहे बभ्लासिमहे बभ्लासिषे बभ्लासाथे बभ्लासिध्वे भ्लासे बभ्लासाते बभ्लासिरे
શ્વસ્તની
भ्लासिताहे भ्लासितास्वहे भ्लासितास्महे भ्लासितासे भ्लासितासाथे भ्लासिताध्वे भ्लासिता भ्लासितारौ भ्लासितारः
ભવિષ્યન્તી
भ्लासिष्ये भ्लासिष्यावहे भ्लासिष्यामहे भ्लासिष्यसे भ्लासिष्येथे भ्लासिष्यध्वे भ्लासिष्यते भ्लासिष्येते भ्लासिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अभ्लासिष्ये अभ्लासिष्यावहि अभ्लासिष्यामहि अभ्लासिष्यथाः अभ्लासिष्येथाम् अभ्लासिष्यध्वम् अभ्लासिष्यत अभ्लासिष्येताम् अभ्लासिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
भ्लासिषीय भ्लासिषीवहि भ्लासिषीमहि भ्लासिषीष्ठाः भ्लासिषीयास्थाम् भ्लासिषीध्वम् भ्लासिषीष्ट भ्लासिषीयास्ताम् भ्लासिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रा२ )
अभ्लासिषि अभ्लासिष्वहि अभ्लासिष्महि अभ्लासिष्ठाः अभ्लासिषाथाम् अभ्लासिध्वम्/ ढ्वम् अभ्लासिष्ट अभ्लासिषाताम् अभ्लासिषत
બીજા રૂપો ૧૬૯ પેજ ઉપર છે.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
म्लै - 4.4. szHigj. (112) (अनिट्)
વર્તમાના
म्लायामि म्लायावः म्लायामः म्लायसि म्लायथः म्लायथ म्लायति म्लायतः म्लायति
હ્યસ્તની
अम्लायम् अम्लायाव अम्लायाम अम्लायः अम्लायतम् अम्लायत अम्लायत् अम्लायताम् अम्लायन्
વિધ્યર્થ
म्लायेयम् म्लायेव मलायेम म्लांयेः म्लायेतम् म्लायेत म्लायेत् म्लायेताम् म्लायेयुः
આજ્ઞાર્થ
म्लायानि म्लायाव म्लायाम
म्लाय म्लायतम् म्लायत म्लायतु
मलायताम् म्लायन्तु
પરોક્ષા
मम्लौ
मम्लिव मम्लिम
मम्लिथ/मम्लाथ मम्लथुः मम्ल
मम्लौ
मम्लतुः मम्लुः
૧૧૧
શ્વસ્તની
म्लातास्मि म्लातास्वः म्लातास्मः म्लातासि म्लातास्थः म्लातास्थ म्लातारौ म्लातारः
म्लाता
ભવિષ્યન્તી
म्लास्यामि म्लास्यावः म्लास्यामः म्लास्यसि म्लास्यथः म्लास्यति म्लांस्यतः म्लास्यन्ति
म्लास्यथ
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अम्लास्यम् अम्लास्याव अम्लास्याम अम्लास्यः अम्लास्यतम् अम्लास्यत अम्लास्यत् अम्लास्यताम् अम्लास्यन्
આશીર્વાદાર્થ
म्लायासम् म्लायास्व म्लायास्म
म्लायाः
म्लायास्तम् म्लायास्त म्लायास्ताम् म्लायासुः
मलायात्
अद्यतनी (४ थो प्रहार )
अम्लासिषम् अम्लासिष्व अम्लासिष्म अम्लासीः अम्लासिष्टम् अम्लासिष्ट अम्लासीत् अम्लासिष्टाम् अम्लासिषुः
બીજા રૂપો ૧૬૮ પેજ ઉપર છે.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
११२२
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ-રૂપાવલી : ભાગ-૧ लम्ब् - .५. मान ले, 42. (सेट) वर्तमान
' श्वस्तनी लम्बे लम्बावहे लम्बामहे लम्बिताहे लम्बितास्वहे लम्बितास्महे लम्बसे लम्बेथे लम्बध्वे | लम्बितासे लम्बितासाथे लम्बिताध्वे लम्बते लम्बेते लम्बन्ते लम्बिता लम्बितारौ लम्बितारः હ્યસ્તની
भविष्यन्ती अलम्बे अलम्बावहि अलम्बामहि | लम्बिष्ये लम्बिष्यावहे लम्बिष्यामहे . अलम्बथाः अलम्बेथाम् अलम्बध्वम् | लम्बिष्यसे - लम्बिष्येथे लम्बिष्यध्वे अलम्बत अलम्बेताम् अलम्बन्त | लम्बिष्यते लम्बिष्येते लम्बिष्यन्ते વિધ્યર્થ
| ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लम्बेय लम्बेवहि लम्बेमहि | अलम्बिष्ये अलम्बिष्यावहि अलम्बिष्यामहि लम्बेथाः लम्बेयाथाम् लम्बेध्वम् । अलम्बिष्यथाः अलम्बिष्येथाम् अलम्बिष्यध्वम् लम्बेत लम्बेयाताम् लम्बेरन् । | अलम्बिष्यत अलम्बिष्येताम् अलम्बिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ लम्बै लम्बावहै लम्बामहै लम्बिषीय लम्बिषीवहि लम्बिषीमहि लम्बस्व लम्बेथाम् लम्बध्वम् लम्बिषीष्ठाः लम्बिषीयास्थाम् लम्बिषीध्वम् लम्बताम् लम्बेताम् लम्बन्ताम् । लम्बिषीष्ट लम्बिषीयास्ताम् लम्बिषीरन् ५शेक्षा
... मयतनी (१ यो प्र२) ललम्बे ललम्बिवहे ललम्बिमहे | अलम्बिषि अलम्बिष्वहि अलम्बिष्महि ललम्बिषे ललम्बाथे ललम्बिध्वे | अलम्बिष्ठाः अलम्बिषाथाम् अलम्बिध्वम् ललम्बे ललम्बाते ललम्बिरे | अलम्बिष्ट अलम्बिषाताम् अलम्बिषत
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
faş - 4.4. vulina seg. (Az)
વર્તમાના
સ્તની
लिङ्गामि लिङ्गावः लिङ्गाम: लिङ्गसि लिङ्गथः लिङ्गथ लिङ्गति लिङ्गतः लिङ्गन्ति
હસ્તની
अलिङ्गम् अलिङ्गाव अलिङ्गाम अलिङ्गः अलिङ्गतम् अलिङ्गत अलिङ्गत् अलिङ्गताम् अलिङ्गन्
વિધ્યર્થ
लिङ्गेयम् लिङ्गेव लिङ्गेम लिङ्गे: लिङ्गेतम् लिङ्गेत लिङ्गेत् लिङ्गेताम् लिङ्गेयुः
આજ્ઞાર્થ
लिङ्गानि लिङ्गाव लिङ्गाम लिङ्ग लिङ्गतम् लिङ्गत लिङ्गतु लिङ्गताम् लिङ्गन्तु
પરોક્ષા
लिलिङ्ग लिलिङ्गिव लिलिङ्गिम लिलिङ्गिथ लिंलिङ्गथुः लिलिङ्ग लिलिङ्ग लिलिङ्गतुः लिलिङ्गः
૧૧૩
लिङ्गितास्मि लिङ्गित्तास्वः लिङ्गितास्मः लिङ्गितासि लिङ्गितास्थः लिङ्गितास्थ लिङ्गिता लिङ्गितारौ लिङ्गितारः
ભવિષ્યન્તી
लिङ्गिष्यामि लिङ्गिष्यावः लिङ्गिष्यामः लिङ्गिष्यसि लिङ्गिष्यथः लिङ्गिष्यथ लिङ्गिष्यति लिङ्गिष्यतः लिङ्गिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अलिङ्गिष्यम् अलिङ्गिष्याव अलिङ्गिष्याम अलिङ्गिष्यः अलिङ्गिष्यतम् अलिङ्गिष्यत अलिङ्गिष्यत् अलिङ्गिष्यताम् अलिङ्गिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
लिङ्ग्यासम् लिङ्ग्यास्व लिङ्ग्यास्म लिङ्ग्याः लिङ्ग्यास्तम् लिङ्ग्यास्त लिङ्ग्यात् लिङ्ग्यास्ताम् लिङ्ग्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अलिङ्गिषम् अलिङ्गिष्व अलिङ्गिष्म अलिङ्गीः अलिङ्गिष्टम् अलिङ्गिष्ट अलिङ्गीत् अलिङ्गिष्टाम् अलिङ्गिषुः
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪
लषामि लषावः लषामः
लषसि लषथः लषथ लषति लषतः लषन्ति હસ્તની
लष् - ५.५. अभिलाष २वो. (सेट)
વર્તમાના
अलषम् अलषाव अलषाम अलषः अलषतम् अलषत अलषत् अलषताम् अलषन् વિધ્યર્થ
लषेयम् लषेव लषेम लषे: लषेम् लषेत लषेत् लषेताम् लषेयुः
આજ્ઞાર્થ
लषाणि
लष
लषतु
लषाव लषाम
लषतम् लषत
लषताम् लषन्तु
પરોક્ષા
ललाष / ललष
लेषिथ
ललाष
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
लेषिव लेषिम
लेषथुः
लेष
लेषतुः लेषुः
શ્વસ્તની
लषितास्मि लषितास्वः लषितास्मः लषितासि लषितास्थः लषितास्थ लषितारौ लषितारः
लषिता
ભવિષ્યન્તી
लषिष्यामि लषिष्यावः लषिष्यामः लषिष्यसि लषिष्यथः लषिष्यथ लषिष्यति लषिष्यतः लषिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अलषिष्यम् अलषिष्याव अलषिष्याम अलषिष्यः अलषिष्यतम् अलषिष्यत अलषिष्यत् अलषिष्यताम् अलषिष्यन्ं
આશીર્વાદાર્થ
लष्यासम् लष्यास्व लष्यास्म लष्याः
लष्यास्तम् लष्यास्त लष्यास्ताम् लष्यासुः
लष्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अलषिषम् अलषिष्व अलषिष्म
अलषीः
अलषिष्टम् अलषिष्ट
अलषीत् अलषिष्टाम् अलषिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૦ પેજ ઉપર છે.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫
लषते
य
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
लष् - .५. मामा ४२वो. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની लषे लषावहे लषामहे लषिताहे लषितास्वहे लषितास्महे लषसे लषेथे लषध्वे | लषितासे लषितासाथे लषिताध्वे
लषेते लषन्ते | लषिता लषितारौ लषितार: હ્રસ્તની
ભવિષ્યન્તી अलषे अलषावहि अलषामहि | लषिष्ये लषिष्यावहे लषिष्यामहे अलषथाः अलषेथाम् अलषध्वम् लषिष्यसे लषिष्येथे लषिष्यध्वे अलषत अलषेताम् अलषन्त । | लषिष्यते लषिष्येते लषिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लषेय लषेवहि लषमहि | अलषिष्ये अलषिष्यावहि अलषिष्यामहि लषेथाः लषेयाथाम् लषेध्वम् । | अलषिष्यथाः अलषिष्येथाम् अलषिष्यध्वम् लषेत । लषयाताम् लषेरन् अलषिष्यत अलषिष्येताम् अलषिष्यन्त . माार्थ
આશીર્વાદાર્થ लषै लषावहै लषामहै लषिषीय लषिषीवहि लषिषीमहि लषस्व लषेथाम् लषध्वम् लषिषीष्ठाः लषिषीयास्थाम् लषिषीध्वम् 'लषताम् लषेताम् लषन्ताम् | लषिषीष्ट लषिषीयास्ताम् लषिषीरन्
मद्यतनी (१ को १२) लेषे लेषिवहे लेषिमहे अलषिषि अलषिष्वहि अलषिष्महि लेषिषे लेषाथे लेषिध्वे । | अलषिष्ठाः अलषिषाथाम् अलषिध्वम्/ लेषे लेषाते लेषिरे
दवम्/ड्ढ्व म् अलषिष्ट अलषिषाताम् अलषिषत બીજા રૂપો ૧૭૦ પેજ ઉપર છે.
'EEEEEEEEEEER
પરોક્ષા
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
A
હ્યસ્તની
EEEEEEEEEEEE
૧૧૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ लुण्ट् - ५.५. ५2. (सेट) વર્તમાના
' श्वस्तनी लुण्टामि लुण्टावः लुण्टामः लुण्टितास्मि लुण्टितास्वः लुण्टितास्मः लुण्टसि लुण्टथः लुण्टथ | लुण्टितासि लुण्टितास्थः लुण्टितास्थ लुण्टति लुण्टतः लुण्टन्ति लुण्टिता लुण्टितारौं लुण्टितारः
ભવિષ્યની अलुण्टम् अलुण्टव अलुण्टाम | लुण्टिष्यामि लुण्टिष्याव: लुण्टिष्यामः अलुण्टः अलुण्टतम् अलुण्टत | लुण्टिष्यसि लुण्टिष्यथः लुण्टिष्यथ अलुण्टत् अलुण्टताम् अलुण्टन् । लुण्टिष्यति लुण्टिष्यतः लुण्टिष्यन्ति
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ लुण्टेयम् लुण्टेव लुण्टेम | अलुण्टिष्यम् अलुण्टिष्याव अलुण्टिष्याम लुण्टेः लुण्टेतम् लुण्टेत अलुण्टिष्यः अलुण्टिष्यतम् अलुण्टिष्यत लुण्टेत् लुण्टेताम् लुण्टेयुः । अलुण्टिष्यत् अलुण्टिष्यताम् अलुण्टिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ लुण्यनि लुण्यव लुण्टाम लुण्ट्यासम् लुण्ट्यास्व लुण्ट्यास्म लुण्ट लुण्टतम् लुण्टत लुण्ट्याः लुण्ट्यास्तम् लुण्ट्यास्त लुण्टतु लुण्टताम् लुण्टन्तु | लुण्ट्यात् लुण्ट्यास्ताम् लुण्ट्यासुः પરોક્ષા
.. मयतनी (१ eो १२) लुलुण्ट लुलुण्टिव लुलुण्टिम | अलुण्टिषम् अलुण्टिष्व अलुण्टिष्म लुलुण्टिथ लुलुण्टथुः लुलुण्ट । | अलुण्टीः अलुण्टिष्टम् अलुण्टिष्ट लुलुण्ट लुलुण्टतुः लुलुण्टुः । अलुण्टीत् अलुण्टिष्टाम् अलुण्टिषुः
LDE VIE BLE BLE 166
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના
કર્તરિ
રૂપ
gia - u.u. sêg. (A2)
વર્તમાના
शंसावः शंसामः
शंसथ
शंसन्ति
शंसामि
शंससि शंसथः
शंसति शंसतः
સ્તની
अशंसम् अशंसाव अशंसाम अशंसः अशंसतम् अशंसत
अशंसत् अशंसताम् अशंसन् વિધ્યર્થ
शंसेयम् शंसेव शंसेम शंसे: शंसेतम् शंसेताम् शंसेयुः
शंसेत
शंसेत्
આજ્ઞાર્થ
शंसानि शंसाव शंसाम
शंस शंसतम् शंसत
शंसतु
शंसताम् शंसन्तु
પરોક્ષા
शशंस शशंसिव शशंमिम
शशंसिथ शशंसथुः शशंस शशंस शशंसतुः शशंसुः
૧૧૭
શ્વસ્તની
शंसितास्मि शंसितास्वः शंसितास्मः शंसितासि शंसितास्थः शंसितास्थ
शंसिता
शंसितारौ शंसितार:
ભવિષ્યન્તી
शंसिष्यामि शंसिष्यावः शंसिष्यामः शंसिष्यसि शंसिष्यथः शंसिष्यथ शंसिष्यति शंसिष्यतः शंसिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अशंसिष्यम् अशंसिष्याव अशंसिष्याम अशंसिष्यः अशंसिष्यतम् अशंसिष्यत
अशंसिष्यत् अशंसिष्यताम् अशंसिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
शस्यासम् शस्यास्व शस्यास्म
शस्याः
शस्यास्तम् शस्यास्त शस्यास्ताम् शस्यासुः
शस्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अशंसिषम् अशंसिष्व अशंसिष्म
अशंसीः
अशंसिष्टम् अशंसिष्ट अशंसीत् अशंसिष्टाम् अशंसिषुः
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮
शङ्के
शङ्कसे
शङ्कते
शङ्केथे
शङ्केते
शङ्क -
- खा.प. शंडा ५२वी.
વર્તમાના
शङ्कावहे शङ्कामहे शङ्किताहे
शङ्कध्वे
शङ्कितासे
शङ्कन्ते शङ्किता
હ્યસ્તની
अशङ्के अशङ्कावहि अशङ्कामहि अशङ्कथाः अशङ्केथाम् अशङ्कध्वम् अशङ्कत अशङ्केताम् अशङ्कन्त વિધ્યર્થ
शङ्केय शङ्केवहि शङ्केमहि शङ्केथा: शङ्केयाथाम् शङ्केध्वम् शङ्केत शङ्केयाताम् शङ्केरन्
આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
शङ्क शङ्कावहै. शङ्कामहै शङ्कस्व शङ्केथाम् शङ्कध्वम् शङ्कताम् शङ्केताम् शङ्कन्ताम् પરોક્ષા
शशङ्के शङ्कवहे शङ्कमहे शशङ्किषे शशङ्काथे शशङ्किध्वे शशङ्के शशङ्काते शशङ्किरे
શ્વસ્તની
शङ्कितास्वहे शङ्कितास्महे शङ्कितासाथे शङ्किताध्वे
शङ्कितारौ शङ्कितार:
ભવિષ્યન્તી
शङ्किष्ये
शङ्किष्यावहे शङ्किष्यामहे शङ्किष्यसे शङ्किष्येथे शङ्किष्यध्वे शङ्किष्यते शङ्किष्येते शङ्किष्यन्ते
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अशङ्किष्ये अशङ्किष्यावहि अशङ्किष्यामहि अशङ्किष्यथाः अशङ्किष्येथाम् अशङ्किष्यध्वम् अशङ्किष्यत अशङ्किष्येताम् अशङ्किष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
.
शङ्किषीय शङ्किषीवहि शङ्किषीमहि शङ्किषीष्ठाः शङ्किषीयास्थाम् शङ्किषीध्वम् शङ्किषीष्ट शङ्किषीयास्ताम् शङ्किषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अशङ्किषि अशङ्किष्वहि अशङ्किष्महि अशङ्किष्ठाः अशङ्किषाथाम् अशङ्किध्वम् अशङ्किष्ट अशङ्किषाताम् अशङ्किषत
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૯
अशसाव
अशसाम
अशसः
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
शस् - ५.५. डिंसा ४२वी, अ५g. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની शसामि शसावः शसामः |शसितास्मि शसितास्वः शसितास्मः शससि शसथः शसथ शसितासि शसितास्थः शसितास्थ शसति शसतः शसन्ति शसिता शसितारौ शसितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अशसम्
शसिष्यामि शसिष्यावः शसिष्यामः अशसतम् अशसत | शसिष्यसि शसिष्यथः शसिष्यथ अशसत् अशसताम् अशसन् | शसिष्यति शसिष्यतः शसिष्यन्ति
। વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ शसेयम् शसेव शसेम | अशसिष्यम् अशसिष्याव अशसिष्याम शसेः शसेतम् शसेत अशसिष्यः अशसिष्यतम् अशसिष्यत शसेत् शसेताम् शसेयुः | अशसिष्यत् अशसिष्यताम् अशसिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ शसानि शसाव शसाम | शस्यासम् शस्यास्व शस्यास्म शस शसतम् शसत शस्याः शस्यास्तम् शस्यास्त शसतु शसताम् शसन्तु | शस्यात् शस्यास्ताम् शस्यासुः પરોક્ષા
मतनी(१ दो ५२) शशास/शशस. शशसिव शशसिम | अशसिषम् अशसिष्व अशसिष्म शशसिथ शशसथुः शशस | अशसी: अशसिष्टम् अशसिष्ट शशास __ शशसतुः शशसुः अशसीत् अशसिष्टाम् अशसिषुः
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૦
सहे
सहसे
सहते
सह् - आ.प. सहन 5वुं. (सेट)
વર્તમાના
શ્રેસ્તની
सहितास्वहे सहितास्महे
सहितासाथे सहिताध्वे
सहितारौ सहितारः
सहावहे सहामहे सहिताहे
सहे
सहवे
संहितासे
स
सहन्ते
सहिता
હસ્તની
सहिष्ये
असहे असहावहि असहामहि असहथाः असहेथाम् असहध्वम् असहत असहेताम् असहन्त सहिष्यते
सहिष्यसे
વિધ્યર્થ
सहेवहि महि
सहेय सहेथा: सहेयाथाम् सहेध्वम्
सहेत
सहेयाताम् सहेरन्
આજ્ઞાર્થ
सेहे
सेहिषे
से
सह
सहाव सहामह
सहस्व
सहेथाम् सहध्वम्
सहताम् सहेताम् सहन्ताम्
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
सेहिवहे
सेहाथे
हाते
सेहिमहे
सेहिध्वे / दवे
सेहिरे
ભવિષ્યન્તી
सहिष्यावहे सहिष्यामहे
सहिष्येथे सहिष्यध्वे सहिष्येते सहिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
असहिष्ये असहिष्यावहि असहिष्यामहि असहिष्यथाः असहिष्येथाम् असहिष्यध्वम् असहिष्यत असहिष्येताम् असहिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
सहिषीय सहिषीवहि सहिषीमहि सहिषीष्ठाः सहिषीयास्थाम् सहिषीध्वम् /
वम्
सहिषीष्ट सहिषीयास्ताम् सहिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार)
असहिषि असहिष्वहि असहिष्महि असहिष्ठाः असहिषाथाम् असहिध्वम् / ड्वम्/वम् असहिष्ट असहिषाताम् असहिषत
બીજા રૂપો ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧ ૨૧
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
स्पन्द् - मा.५. ३२४. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની स्पन्दे स्पन्दावहे स्पन्दामहे । | स्पन्दिताहे स्पन्दितास्वहे स्पन्दितास्महे स्पन्दसे स्पन्देथे स्पन्दध्वे | स्पन्दितासे स्पन्दितासाथे स्पन्दिताध्वे स्पन्दते स्पन्देते स्पन्दन्ते | स्पन्दिता स्पन्दितारौ स्पन्दितारः હસ્તની
भविष्यन्ती अस्पन्दे अस्पन्दावहि अस्पन्दामहि | स्पन्दिष्ये स्पन्दिष्यावहे स्पन्दिष्यामहे अस्पन्दथाः अस्पन्देथाम् अस्पन्दध्वम् स्पन्दिष्यसे स्पन्दिष्येथे स्पन्दिष्यध्वे अस्पन्दत अस्पन्देताम् अस्पन्दन्त स्पन्दिष्यते स्पन्दिष्येते स्पन्दिष्यन्ते विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ स्पन्देय स्पन्देवहि स्पन्देमहि । अस्पन्दिष्ये अस्पन्दिष्यावहि अस्पन्दिष्यामहि स्पन्देथाः स्पन्देयाथाम् स्पन्देध्वम् । अस्पन्दिष्यथाः अस्पन्दिष्येथाम् अस्पन्दिष्यध्वम् स्पन्देत स्पन्देयाताम् स्पन्देरन् । अस्पन्दिष्यत अस्पन्दिष्येताम् अस्पन्दिष्यन्त . सार्थ
આશીર્વાદાર્થ स्पन्दै स्पन्दावहै स्पन्दामहै | स्पन्दिषीय स्पन्दिषीवहि स्पन्दिषीमहि स्पन्दस्व स्पन्देथाम् स्पन्दध्वम् । स्पन्दिषीष्ठाः स्पन्दिषीयास्थाम् स्पन्दिषीध्वम् स्पन्दताम् स्पन्देताम् स्पन्दन्ताम् | स्पन्दिषीष्ट स्पन्दिषीयास्ताम् स्पन्दिषीरन् પરોક્ષા
मातनी (१ को १२) पस्पन्दे . पस्पन्दिवहे पस्पन्दिमहे | अस्पन्दिषि अस्पन्दिष्वहि अस्पन्दिष्महि पस्पन्दिषे पस्पन्दाथे पस्पन्दिध्वे | अस्पन्दिष्ठाः अस्पन्दिषाथाम् अस्पन्दिध्वम् पस्पन्दे पस्पन्दाते पस्पन्दिरे अस्पन्दिष्ट अस्पन्दिषाताम् अस्पन्दिषत
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ स्पर्ध - मा.५. स२॥ ४२वी, स्पर्धा ४२वी. (सेट) વર્તમાના
' श्वस्तनी स्पर्धे स्पर्धावहे स्पर्धामहे स्पर्धिताहे स्पर्धितास्वहे स्पर्धितास्महे स्पर्धसे स्पर्धेथे स्पर्धध्वे स्पर्धितासे स्पर्धितासाथे स्पर्धिताध्वे स्पर्धते स्पर्धेते स्पर्धन्ते । | स्पर्धिता स्पर्धितारौ स्पर्धितारः હસ્તની
ભવિષ્યન્તી अस्पर्धे अस्पर्धावहि अस्पर्धामहि | स्पर्धिष्ये स्पर्धिष्यावहे स्पर्धिष्यामहे . अस्पर्धथा: अस्पर्धेथाम् अस्पर्धध्वम् | स्पर्धिष्यसे स्पर्धिष्येथे स्पर्धिष्यध्वे अस्पर्धत अस्पर्धेताम् अस्पर्धन्त स्पर्धिष्यते स्पर्धिष्येते स्पर्धिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ स्पर्धेय स्पर्धेवहि स्पर्धेमहि | अस्पर्धिष्ये अस्पर्धिष्यावहि अस्पर्धिष्यामहि स्पर्धेथाः स्पर्धेयाथाम् स्पर्धेध्वम् । अस्पर्धिष्यथाः अस्पर्धिष्येथाम् अस्पर्धिष्यध्वम् स्पर्धेत स्पर्धेयाताम् स्पर्धेरन् । अस्पर्धिष्यत अस्पर्धिष्येताम् अस्पर्धिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ स्पर्धे स्पर्धावहै , स्पर्धामहै | स्पर्धिषीय स्पर्धिषीवहि स्पर्धिषीमहि स्पर्धस्व स्पर्धेथाम् स्पर्धध्वम् | स्पर्धिषीष्ठाः स्पर्धिषीयास्थाम् स्पर्धिषीध्वम् स्पर्धताम् स्पर्धेताम् स्पर्धन्ताम् । स्पर्धिषीष्ट स्पर्धिषीयास्ताम् स्पर्धिषीरन् परोक्षा
. मद्यतनी (१ यो प्रा२) पस्पर्धे पस्पर्धिवहे पस्पर्धिमहे | अस्पर्धिषि अस्पर्धिष्वहि अस्पर्धिष्महि पस्पर्धिषे पस्पर्धाथे पस्पर्धिध्वे अस्पर्धिष्ठाः अस्पर्धिषाथाम् अस्पर्धिध्वम् पस्पर्धे पस्पर्धाते पस्पर्धिरे । | अस्पर्धिष्ट अस्पर्धिषाताम् अस्पर्धिषत
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના
કર્તરિ
રૂપ
ऋ (ऋच्छ्) - ५.५. ४धुं (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
ऋच्छामि ऋच्छावः ऋच्छामः अर्तास्मि
अर्तासि
ऋच्छसि ऋच्छथः ऋच्छथ ऋच्छति ऋच्छतः ऋच्छन्ति હ્યસ્તની
अर्ता
आर्च्छम् आर्च्छाव आर्च्छाम आर्च्छ: आर्च्छतम् आच्र्च्छत आर्च्छत् आर्च्छताम् आर्च्छन् વિધ્યર્થ
ऋच्छेयम् ऋच्छेव ऋच्छेम ऋच्छेः ऋच्छेतम् ऋच्छेत ऋच्छेत् ऋच्छेताम् ऋच्छेयुः
આજ્ઞાર્થ
ऋच्छानि ऋच्छाव ऋच्छाम ऋच्छ ऋच्छतम् ऋच्छत
ऋच्छतु ऋच्छताम् ऋच्छन्तु
પરોક્ષા
A
आर
आरिव
आरिथ आरथुः
आर
आरतुः
आरिम
आर
आरुः
૧૨૩
अर्तास्वः
अर्तास्मः
अर्तास्थः अर्तास्थ
अर्तारौ अर्तारः
ભવિષ્યન્તી
अरिष्यामि अरिष्यावः अरिष्यामः अरिष्यसि अरिष्यथः अरिष्यथ अरिष्यति अरिष्यतः अरिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
आरिष्यम् आरिष्याव आरिष्याम आरिष्यः आरिष्यतम् आरिष्यत आरिष्यत् आरिष्यताम् आरिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
अर्यासम् अर्यास्व अर्यास्म अर्याः
अर्यास्तम् अर्यास्त अर्यास्ताम् अर्यासुः
अर्यात्
अद्यतनी (हु ट्ठो प्रार)
आरम् आराव
आराम
आर:
आरतम्
आरत
आरत्
आरताम् आरन्
બીજા રૂપો ૧૭૦ પેજ ઉપર છે.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૪
क्रम् - ५.५. यास (सेट)
વર્તમાના
क्रामामि क्रामावः क्रामामः
क्रामसि क्रामथः क्रामथ क्रामति क्रामतः क्रामन्ति હ્યસ્તની
अक्रामम् अक्रामाव अक्रामाम अक्रामः अक्रामतम् अक्रामत
अक्रामत् अक्रामताम् अक्रामन्
વિધ્યર્થ
क्राम
क्रामेयम् क्रामेव क्रामेः क्रामेतम् क्रामेत क्रामेत् क्रामेताम् क्रामेयुः
આજ્ઞાર્થ
क्रामाणि क्रामाव क्रामाम
क्राम क्रामतम् क्रामत क्रामतु क्रामताम् क्रामन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
चक्रम/चक्राम चक्रमिव चक्रमिम चक्रमिथ
चक्रमथुः चक्रम
चक्राम
चक्रमतुः चक्रमुः
'श्वस्तनी
क्रमितास्मि क्रमितास्वः क्रमितास्मः क्रमितास क्रमितास्थः क्रमितास्थ क्रमिता क्रमितारौ क्रमितार:
ભવિષ્યન્તી
क्रमिष्यामि क्रमिष्यावः क्रमिष्यामः क्रमिष्यसि क्रमिष्यथः क्रमिष्यथ क्रमिष्यति क्रमिष्यतः क्रमिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अक्रमिष्यम् अक्रमिष्याव अक्रमिष्याम अक्रमिष्यः अक्रमिष्यतम् अक्रमिष्यत अक्रमिष्यत् अक्रमिष्यताम् अक्रमिष्यन्.
આશીર્વાદાર્થ
क्रम्यासम् क्रम्यास्व क्रम्यास्म क्रम्याः
क्रम्यास्तम् क्रम्यास्त क्रम्यास्ताम् क्रम्यासुः
क्रम्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अक्रमिषम् अक्रमिष्व अक्रमिष्म अक्रमीः अक्रमिष्टम् अक्रमिष्ट अक्रमीत् अक्रमिष्टाम् अक्रमिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૧ પેજ ઉપર છે.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
कृप् - आ.५. समर्थ थj. (वेट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
कल्पावहे कल्पामहे कल्पिताहे कल्पितास्वहे कल्पितास्महे कल्पितासे कल्पितासाथे कल्पिताध्वे कल्पिता कल्पितारौ कल्पितारः
હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી
कल्पिष्यावहे कल्पिष्यामहे
अकल्पे अकल्पावहि अकल्पामहि कल्पिष्ये अकल्पथाः अकल्पेथाम् अकल्पध्वम् कल्पिष्यसे कल्पिष्येथे कल्पिष्यध्वे अकल्पत अकल्पेताम् अकल्पन्त कल्पिष्यते कल्पिष्येते कल्पिष्यन्ते
વિધ્યર્થ
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अकल्पिष्ये अकल्पिष्यावहि अकल्पिष्यामहि अकल्पिष्यथाः अकल्पिष्येथाम् अकल्पिष्यध्वम् अकल्पिष्यत अकल्पिष्येताम् अकल्पिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
कल्पे कल्पसे कल्पेथे कल्पवे कल्पते कल्पे कल्पन्ते
कल्पेय कल्पेवहि कल्पेमहि कल्पेथाः कल्पेयाथाम् कल्पेध्वम् कल्पेत कल्पेयाताम् कल्पेरन्
આજ્ઞાર્થ
कल्पै कल्पावहै कल्पामहै कल्पस्व कल्पेथाम् .कल्पध्वम्. कल्पताम् कल्पेताम् कल्पन्ताम्
પરોક્ષા
૧૨૫
चक्लृपे चक्लृपिवहे चक्लृपिमहे चक्लृपिषे चक्लृपाथे चक्लृपिध्वे चक्लृपे चक्लृपाते चक्लृपिरे
कल्पिषीय कल्पिषीवहि कल्पिषीमहि कल्पिषीष्ठाः कल्पिषीयास्थाम् कल्पिषीध्वम् कल्पिषीष्ट कल्पिषीयास्ताम् कल्पिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अकल्पिषि अकल्पिष्वहि अकल्पिष्महि अकल्पिष्ठाः अकल्पिषाथाम् अकल्पिध्वम् अकल्पिष्ट अकल्पिषाताम् अकल्पिषत
બીજા રૂપો ૧૭૧ પેજ ઉપર છે.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૬
गुप् - ५.५. २क्षा २धुं. (पेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
गोपायामि गोपायावः गोपायामः गोपायितास्मि गोपायितास्वः गोपायितास्मः गोपायसि गोपायथः गोपायथ गोपायितासि गोपायितास्थः गोपायितास्थ गोपायति गोपायतः गोपायन्ति गोपायिता गोपायितारौ गोपायितारः
હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી
अगोपायम् अगोपायाव अगोपायाम गोपायिष्यामि गोपायिष्यावः गोपायिष्यामः अगोपायः अगोपायतम् अगोपायत गोपायिष्यसि गोपायिष्यथः गोपायिष्यथ अगोपायत् अगोपायताम् अगोपायन् गोपायिष्यति गोपायिष्यतः गोपायिष्यन्ति
વિધ્યર્થ
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अगोपायिष्यम् अगोपायिष्याव अगोपायिष्याम अगोपायिष्यः अगोपायिष्यतम् अगोपायिष्यत अगोपायिष्यत् अगोपायिष्यताम् अगोपायिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
गोपायेयम् गोपायेव गोपायेम गोपाये: गोपायेतम् गोपायेत गोपायेत् गोपायेताम् गोपायेयुः આજ્ઞાર્થ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
गोपायानि गोपायाव गोपायाम गोपाय गोपायतम् गोपायत गोपायतु गोपायताम् गोपायन्तु
પરોક્ષા गोपायाञ्चकार / गोपायाञ्चकृव गोपायाञ्चकृम
चकर
गोपायाञ्चकर्थ गोपायाञ्चक्रथुः गोपायाञ्चक्र गोपायाञ्चकार गोपायाञ्चक्रतुः गोपायाञ्चक्रुः
गोपाय्यासम् गोपाय्यास्व गोपाय्यास्म गोपाय्याः गोपाय्यास्तम् गोपाय्यास्त गोपाय्यात् गोपाय्यास्ताम् गोपाय्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अगोपायिषम् अगोपायिष्व अगोपायिष्म अगोपायी: अगोपायिष्टम् अगोपायिष्ट अगोपायत् अगोपायिष्टाम् अगोपायिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૨ પેજ ઉપર છે.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
(
रट्
तप्स्यमान
तप् शिक्षु शिक्षिष्यमाण
भृ
to
द्रोष्यमाण द्राविष्यमाण
tur
ભવિષ્ય કર્મણિ કૃદન્ત
त्रास्यमान
त्रायिष्यमाण
त्वरिष्यमाण
रटिष्यमाण त्वर्
धे
ह
कृष्
भरिष्यमाण भ्रम् भारिष्यमाण बुध्
ह्वास्यमान भ्राज् ह्वायिष्यमाण भ्रास् वाञ्छ् वाञ्छिष्यमाण भ्लास्
श्लाघ् श्लाघिष्यमाण म्लै फ्ल् फलिष्यमाण लङ्घ लङ्घिष्यमाण लम्बू
सद्
हस्
सत्स्यमान लष् हसिष्यमाण लिङ्ग् लिङ्गिष्यमाण अयिष्यमाण लुण्ट् लुण्टिष्यमाण यम्
अय्
परा+अय् पलायिष्यमाण शंस् शंसिष्यमाण रञ्ज्
गुह
घ्रा
धास्यमान चम् धायिष्यमाण दंश्
भ्रमिष्यमाण धूप् बोधिष्यमाण
भ्राजिष्यमाण ध्मा
भ्रासिष्यमाण
भ्लासिष्यमाण पण्
क्रक्ष्यमाण क्रम्
क्वथ् क्वथिष्यमाण कृप् जृम्भू जृम्भिष्यमाण गुंप्
ज्वल् ज्वलिष्यमाण
म्लास्यमान
म्लायिष्यमाण पन्
लम्बिष्यमाण
लषिष्यमाण म्ना
एष्यमाण सह् सहिष्यमाण सस्ज् आयिष्यमाण स्पर्स् स्पर्धिष्यमाण मथ्
'ईहिष्यमाण ऋ अरिष्यमाण धृ कर्क्ष्यमाण
आरिष्यमाण
क्रमिष्यमाण वेष्ट्
कल्पिष्यमाण स्मि
गोपिष्यमाण गोपायिष्यमाण
૧૨૭
गूहिष्यमाण
प्रास्यमान
प्रायिष्यमाण
चमिष्यमाण
रक्ष्यमाण
शत्स्यमान
अर्ज् अर्जिष्यमाण शङ्क शङ्किष्यमाण शद् अर्हिष्यमाण शस् शसिष्यमाण ष्ठिव् ष्ठेविष्यमाण आ+शंस् आशंसिष्यमाण स्पन्द् स्पन्दिष्यमाण सञ्ज
अर्ह
दक्ष्यमाण
धूपिष्यमाण
धूपायिष्यमाण
ध्मास्यमान
ध्मायिष्यमाण
पणिष्यमाण
पणायिष्यमाण
पनिष्यमाण
पनायिष्यमाण
म्नास्यमान
म्नायिष्यमाण
यस्यमान
सङ्क्ष्यमाण
सज्जिष्यमाण
मथिष्यमाण
धरिष्यमाण
धारिष्यमाण
वेष्टिष्यमाण
मेष्यमाण
स्मायिष्यमाण
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૮
गुह - ५.५. संताड (वेट्)
વર્તમાના
गूहाव: गूहाम:
गुहामि गूहसि गूहथः गूहथ
गूहति
गूहतः गूहन्ति
હ્યસ્તની
अगूहम् अगूहाव अगूहाम अगूहः
अगूहतम् अगूहत
अगूहत्
अगूहताम् अगूहन्
વિધ્યર્થ
गूहेयम् गूहेव गुहेम
गुहेः गूहेतम् गुहेत
गुहेत्
गूहेताम् गूहेयुः
આજ્ઞાર્થ
गूहानि
गूहाव गूहाम
गूह
गूहतम्ं गूहत
गूहतु गूहताम् गूहन्तु
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
जुगूह जुगुहिव जुगुहिम
जुगूहिथ जुगुहथुः जुगुह जुगूह जुगुहतुः जुगुहुः
શ્વસ્તની
गूहितास्मि गूहितास्वः गूहितास्मः गूहितासि गूहितास्थः गूहितास्थ गूहितारौ गूहितार:
गूहिता
ભવિષ્યન્તી
गूहिष्यामि गूहिष्यावः गूहिष्यामः गूहिष्यसि गूहिष्यथः गूहिष्यथ गूहिष्यति गूहिष्यतः गूहिष्यन्ति
ક્રિયાનાિપત્યર્થ
अगूहिष्यम् अगूहिष्याव अगूहिष्याम अगूहिष्यः अगूहिष्यतम् अगूहिष्यत अगूहिष्यत् अगूहिष्यताम् अगूहिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
गुह्यासम् गुह्यास्व गुह्यास्म
गुह्याः
गुह्यास्तम् गुह्यास्त
गुह्यात्
गुह्यास्ताम् गुह्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अगूहिषम् अगूहिष्व अगूहिष्म
अगूहीः अगूहिष्टम् अगूहिष्ट अगूंहीत् अगूहिष्टाम् अगूहिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૩ પેજ ઉપર છે.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિધ્યર્થ
*EEEEEEEEEEE
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ ૧૨૯
૧૨૯ गुह् - मा.५. संतusj (वेट) वर्तमान
श्वस्तनी गृहावहे गूहामहे | गृहिताहे गृहितास्वहे गृहितास्महे गृहेथे गृहध्वे - | गृहितासे गृहितासाथे गृहिताध्वे गृहेते गृहन्ते गृहिता गृहितारौ गृहितारः बस्तनी
ભવિષ્યન્તી अगूहे अगूहावहि अगूहामहि गूहिष्ये गूहिष्यावहे गूहिष्यामहे अगूहथाः अगूहेथाम् अगूहध्वम् | गृहिष्यसे गूहिष्येथे गूहिष्यध्वे अगूहत अगूहेताम् अगूहन्त गहिष्यते गूहिष्येते गूहिष्यन्ते
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ गूहेय गृहेवहि गूहेमहि अगूहिष्ये अगूहिष्यावहि अगूहिष्यामहि गृहेथाः गृहेयाथाम् गृहेध्वम् | अगूहिष्यथाः अगूहिष्येथाम् अगूहिष्यध्वम् गृहेत . गूहेयाताम् गृहेरन् अगूहिष्यत अगृहिष्येताम् अगूहिष्यन्त मार्थ
माशीहार्थ गृहै गूहावहै गूहामहै | गूहिषीय गूहिषीवहि गूहिषीमहि गृहस्व गृहेथाम् गृहध्वम् | गृहिषीष्ठाः गूहिषीयास्थाम् गृहिषीध्वम्। गूहताम् गृहेताम् गृहन्ताम्
वम् गूहिषीष्ट गूहिषीयास्ताम् गृहिषीरन् પરોક્ષા जुगुहे जुगुहिवहे जुगुहिमहे | मनी (१ दो प्रा२) जुगुहिषे . जुगुहाथे जुगुहिध्वे
| अगूहिषि अगूहिष्वहि अगूहिष्महि जुगुहे जुगुहाते जुगुहिरे ।
अगूहिष्ठाः अगूहिषाथाम् अगूहिध्वम्/
दवम् अगूहिष्ट अगूहिषाताम् अगूहिषत બીજા રૂપો ૧૭૩ પેજ ઉપર છે.
11111111111111 1 *11
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
घ्राता
૧૩૦
૧૩૦ હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ घ्रा (जिघ्) - ५.५. सुंघg. (मनिट) વર્તમાના
• श्वस्तनी जिघ्रामि जिघ्रावः जिघ्रामः घ्रातास्मि घ्रातास्वः घ्रातास्मः जिघ्रसि जिघ्रथः जिघ्रथ घ्रातासि घ्रातास्थः घ्रातास्थ जिघ्रति जिघ्रतः जिघ्रन्ति
घ्रातारौ । घ्रातारः હ્રસ્તની
ભવિષ્યન્તી अजिघ्रम् अजिघ्राव अजिघ्राम | घ्रास्यामि घ्रास्यावः घ्रास्यामः अजिघ्रः अजिघ्रतम् अजिघ्रत | घ्रास्यसि ,घ्रास्यथः घ्रास्यथ अजिघ्रत् अजिघ्रताम् अजिघ्रन् । घ्रास्यति घ्रास्यतः घ्रास्यन्ति विध्यर्थ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. जिघ्रयम् जि व जिप्रेम अघ्रास्यम् अघ्रास्याव अघ्रास्याम जिघ्रः जिघ्रतम् जिप्रेत अघ्रास्यः अघ्रास्यतम् अघ्रास्यत जिभ्रेत् जिघ्रताम् जिब्रेयुः | अघ्रास्यत् अघ्रास्यताम् अघ्रास्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ जिघ्राणि जिघ्राव जिघ्राम |घेयासम् प्रेयास्व घेयास्म जिघ्र जिघ्रतम् जिघ्रत | घेयाः प्रेयास्तम् घेयास्त जिघ्रतु जिघ्रताम् जिघ्रन्तु | घेयात् । घेयास्ताम् घेयासुः
પરીક્ષા ___मतनी (४ थो ५॥२) जघ्रौ जघ्रिव जघ्रिम | अघ्रासिषम् अघ्रासिष्व अघ्रासिष्म जघ्रिथ/जघ्राथ जघ्रथुः जघ्र अघ्रासीः अघ्रासिष्टम् अघ्रासिष्ट जघ्रौ जघ्रतुः जः अघ्रासीत् अघ्रासिष्टाम् अघ्रासिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૧
* flitet til
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
आ+चम् - ५.५. पीj, या2g, यूसj (सेट) વર્તમાના
શ્વસની आचामामि आचामावः आचामामः | आचमितास्मि आचमितास्वः आचमितास्मः आचामसि आचामथः आचामथ
| आचमितासि आचमितास्थ: आचमितास्थ आचामति आचामतः आचामन्ति | आचमिता आचमितारौ आचमितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી आचामम् आचामाव आचामाम | आचमिष्यामि आचमिष्याव: आचमिष्यामः आचामः आचामतम् आचामत | आचमिष्यसि आचमिष्यथ: आचमिष्यथ आचामत् आचामताम् आचामन् । | आचमिष्यति आचमिष्यतः आचमिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ आचामेयम् आचामेव आचामेम | | आचमिष्यम् आचमिष्याव आचमिष्याम आचामेः आचामेतम् आचामेत | आचमिष्यः आचमिष्यतम् आचमिष्यत आचामेत् आचामेताम् आचामेयुः | आचमिष्यत् आचमिष्यताम् आचमिष्यन् . माशार्थ
माशीवार्थ आचामानि आचामाव आचामाम आचम्यासम् आचम्यास्व आचम्यास्म आचाम आचामतम् आचामत ' आचम्याः आचम्यास्तम् आचम्यास्त आचामतु आचामताम् आचामन्तु | आचम्यात् आचम्यास्ताम् आचम्यासुः પરીક્ષા
मतनी (१ यो प्रार) आचचाम/आचचम आचेमिव आचेमिम | आचमिषम् आचमिष्व आचमिष्म आचेमिथ आचेमथुः आचेम आचमी: आचमिष्टम् आचमिष्ट आचचाम आचेमतुः आचेमुः । आचमीत् आचमिष्टाम् आचमिषुः
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલીઃ ભાગ-૧ दंश् (दश्) - ५.५. ५ भा२यो, ४२७j (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની दशामि दशावः दशामः | दंष्टास्मि दंष्टास्वः दंष्टास्मः दशसि दशथः दशथ | दंष्टासि दंष्टास्थः दंष्टास्थ दशति दशतः दशन्ति | दंष्टा दंष्टारौ दंष्टारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अदशम् अदशाव अदशाम | दक्ष्यामि दझ्यावः दक्ष्यामः अदशः अदशतम् अदशत | दक्ष्यसि दक्ष्यथः दक्ष्यथ अदशत् ___ अदशताम् अदशन् | दक्ष्यति दक्ष्यतः दक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : दशेयम् दशेव दशेम
अदक्ष्यम् अदक्ष्याव अदक्ष्याम दशेः दशेतम् दशेत अदक्ष्यः अदक्ष्यतम् अदक्ष्यत दशेत् दशेताम् दशेयुः अदक्ष्यत् अदक्ष्यताम् अदक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ दशानि दशाव , दशाम | दश्यासम् दश्यास्व दश्यास्म
दशतम् दशत दश्याः दश्यास्तम् दश्यास्त दशतु दशताम् दशन्तु | दश्यात् दश्यास्ताम् दश्यासुः પરોક્ષા
... अघतनी (२ को प्रा२) ददंश ददंशिव ददंशिम | अदाक्षम् अदाक्ष्व अदाङ्म ददंशिथ/ददंष्ठ ददंशथुः ददंश | अदाक्षीः अदांष्टम् अदांष्ट ददंश ददंशतुः ददंशुः | अदाङ्क्षीत् अदांष्टाम् अदाक्षुः
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૩
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
धूप - ५.५. संतपj (सेट) વર્તમાના
શ્વસની धूपायामि धूपायावः धूपायामः | धूपायितास्मि धूपायितास्वः धूपायितास्मः धूपायसि धूपायथः धूपायथ धूपायितासि धूपायितास्थः धूपायितास्थ धूपायति धूपायतः धूपायन्ति | धूपायिता धूपायितारौ धूपायितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अधूपायम् अधूपायाव अधूपायाम | धूपायिष्यामि धूपायिष्याव: धूपायिष्यामः अधूपायः अधूपायतम् अधूपायत धूपायिष्यसि धूपायिष्यथः धूपायिष्यथ अधूपायत् अधूपायताम् अधूपायन् | धूपायिष्यति धूपायिष्यतः धूपायिष्यन्ति विध्यर्थ
यातिपत्यर्थ धूपायेयम् धूपायेव धूपायेम अधूपायिष्यम् अधूपायिष्याव अधूपायिष्याम धूपायेः धूपायेतम् धूपायेत अधूपायिष्यः अधूपायिष्यतम् अधूपायिष्यत धूपायेत् धूपायेताम् धूपायेयुः । | अधूपायिष्यत् अधूपायिष्यताम् अधूपायिष्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ धूपायानि धूपायाव धूपायाम | धूपाय्यासम् धूपाय्यास्व धूपाय्यास्म धूपाय धूपायतम् धूपायत धूपाय्याः धूपाय्यास्तम् धूपाय्यास्त धूपायतु धूपायताम् धूपायन्तु धूपाय्यात् धूपाय्यास्ताम् धूपाय्यासुः પરોક્ષા
__ अद्यतनी (१ को २) धूपायाञ्चकार/ धूपायाञ्चकृव धूपायाञ्चकृम | अधूपायिषम् अधूपायिष्व अधूपायिष्म
| अधूपायीः अधूपायिष्टम् अधूपायिष्ट धूपायाञ्चकर्थ धूपायाञ्चक्रथुः धूपायाञ्चक्र अधूपायीत् अधूपायिष्टाम् अधूपायिषुः धूपायाञ्चकार धूपायाञ्चक्रतुः धूपायाञ्चक्रुः
બીજા રૂપો ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
चकर
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ ध्मा (धम्) - ५.५. तपाj, भy, jg (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની धमामि धमावः धमामः | ध्मातास्मि ध्मातास्वः ध्मातास्मः धमसि धमथः धमथ ध्मातासि ध्मातास्थः ध्मातास्थ धमति धमतः धमन्ति ध्माता ध्मातारौ मातार: વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अधमम् अधमाव अधमाम ध्मास्यामि ध्मास्यावः ध्मास्यामः अधमः अधमतम् अधमत ध्मास्यसि ध्मास्यथः ध्मास्यथ अधमत् अधमताम् अधमन् ध्मास्यति ध्मास्यतः ध्मास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : धमेयम् धमेव धमेम अध्मास्यम् अध्मास्याव अध्मास्याम धमेः धमेतम् धमेत अध्मास्यः अध्मास्यतम् अध्मास्यत धमेत् धमेताम् धमेयुः अध्मास्यत् अध्मास्यताम् अध्मास्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ धमानि धमाव . धमाम ध्मायासम् ध्मायास्व ध्मायास्म
धमतम् धमत ध्मायाः ध्मायास्तम् ध्मायास्त धमताम् धमन्तु ध्मायात् ध्मायास्ताम् ध्मायासुः
मद्यतनी (४ थो प्र॥२) दध्मिव दध्मिम | अध्मासिषम् अध्मासिष्व अध्मासिष्म दध्मिथ/दध्माथ दध्मथुः दध्म । अध्मासी: अध्मासिष्टम् अध्मासिष्ट दध्मौ दध्मतुः दध्मुः | अध्मासीत् अध्मासिष्टाम् अध्मासिषुः
धम
धमतु
પરીક્ષા
दध्मौ
બીજા રૂપ ૧૭૨ પેજ ઉપર છે.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૫
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
आ+म्ना (मन्) - ५.५. भानपुं. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની आमनामि आमनावः आमनाम: आम्नातास्मि आम्नातास्वः आम्नातास्मः आमनसि आमनथः आमनथ | आम्नातासि आम्नातास्थ: आम्नातास्थ आमनति आमनतः आमनन्ति | आम्नाता आम्नातारौ आम्नातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી आमनम् आमनाव आमनाम | आम्नास्यामि आम्नास्याव: आम्नास्यामः आमनः आमनतम् आमनत | आम्नास्यसि आम्नास्यथः आम्नास्यथ आमनत् आमनताम् आमनन् | आम्नास्यति आम्नास्यतः आम्नास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ आमनेयम् आमनेव आमनेम आम्नास्यम् आम्नास्याव आम्नास्याम आमनेः आमनेतम् आमनेत | आम्नास्यः आम्नास्यतम् आम्नास्यत आमनेत् आमनेताम् आमनेयुः | आम्नास्यत् आम्नास्यताम् आम्नास्यन् . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ आमनानि आमनाव आमनाम | आम्नायासम् आम्नायास्व आम्नायास्म आमन आमनतम् आमनत | आम्नायाः आम्नायास्तम् आम्नायास्त आमनतु आमनताम् आमनन्तु | आम्नायात् आम्नायास्ताम् आम्नायासुः
मतनी (४ थो ५२) आमम्नौ . आमम्निव आमम्निम आम्नासिषम् आम्नासिष्व आम्नासिष्म आमम्निथ/आमम्नाथ आमम्नथुः आमम्न आम्नासी: आम्नासिष्टम् आम्नासिष्ट आमम्नौ आमम्नतुः आमम्नुः | आम्नासीत् आम्नासिष्टाम् आम्नासिषुः
બીજા રૂપ ૧૭૩ પેજ ઉપર છે.
II 1111111
III III III II
પરોક્ષા
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૬
FFEEEEEEEEEE
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ ___ पण - मा.५. व्यापार ४२वो, स्तुति १२वी. (सेट) વર્તમાના
'श्वस्तनी पणे पणावहे पणामहे | पणिताहे पणितास्वहे पणितास्महे पणसे पणेथे पणध्वे | पणितासे पणितासाथे पणिताध्वे पणते पणेते पणन्ते | पणिता पणितारौ पणितारः હ્યુસ્ટની
ભવિષ્યન્તી अपणे अपणावहि अपणामहि | पणिष्ये पणिष्यावहे पणिष्यामहे अपणथाः अपणेथाम् अपणध्वम् | पणिष्यसे पणिष्येथे पणिष्यध्वे अपणत अपणेताम् अपणन्त पणिष्यते पणिष्येते पणिष्यन्ते વિધ્યર્થ
| ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पणेय पणेवहि पणेमहि । अपणिष्ये अपणिष्यावहि अपणिष्यामहि पणेथाः पणेयाथाम् पणेध्वम् | अपणिष्यथाः अपणिष्येथाम् अपणिष्यध्वम् पणेत
पणेयाताम् पणेरन् | अपणिष्यत अपणिष्येताम् अपणिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ पण पणावहै , पणामहै | पणिषीय पणिषीवहि पणिषीमहि पणस्व पणेथाम् पणध्वम् पणिषीष्ठाः पणिषीयास्थाम् पणिषीध्वम् पणताम् पणेताम् पणन्ताम् पणिषीष्ट पणिषीयास्ताम् पणिषीरन्
...मयतनी (१ यो ७२) पेणे पेणिवहे पेणिमहे | अपणिषि अपणिष्वहि अपणिष्महि पेणिषे पेणाथे पेणिध्वे | अपणिष्ठाः अपणिषाथाम् अपणिध्वम्। पेणे पेणाते पेणिरे
वम् अपणिष्ट अपणिषाताम् अपणिषत
પરીક્ષા
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
૧૩૭
पण् - ५.५. व्यापार ४२वो, होड ४२वी, स्तुति अरवी (सेट)
વર્તમાના
पणायामि पणायावः पणायामः पणास पणायथः पणायथ पणायति पणायतः पणायन्ति હ્યસ્તની
अपणायम् अपणायाव अपणायाम अपणायः अपणायतम् अपणायत अपणायत् अपणायताम् अपणायन् વિધ્યર્થ
पणायेयम् पणायेव पणाम पणायेः पणायेतम् पणायेत पणायेत् पणायेताम् पणायेयुः
આજ્ઞાર્થ
पणायानि पणायाव पणायाम पणाय पणायतम् पणायत पणायतु पणायताम् पणायन्तु
પરોક્ષા
पणायाञ्चकार/ पणायाञ्चकृव पणायाञ्चकृम
चकर
पणायाञ्चकर्थ पणायाञ्चक्रथुः पणायाञ्चक्र पणायाञ्चकार पणायाञ्चक्रतुः, पणायाञ्चक्रुः
શ્વસ્તની
पणायितास्मि पणायितास्वः पणायितास्मः पणायितासि पणायितास्थः पणायितास्थ पणायिता पणायितारौ पणायितारः
ભવિષ્યન્તી
| पणायिष्यामि पणायिष्यावः पणायिष्यामः पणायिष्यसि पणायिष्यथः पणायिष्यथ पणायिष्यति पणायिष्यतः पणायिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अपणायिष्यम् अपणायिष्याव अपणायिष्याम अपणायिष्यः अपणायिष्यतम् अपणायिष्यत अपणायिष्यत् अपणायिष्यताम् अपणायिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
पणाय्यासम् पणाय्यास्व
पणाय्याः
पणाय्यास्म
पणाय्यास्तम् पणाय्यास्त
पणाय्यात् पणाय्यास्ताम् पणाय्यासुः
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अपणायिषम् अपणायिष्व अपणायिष्म अपणायीः अपणायिष्टम् अपणायिष्ट अपणायीत् अपणायिष्टाम् अपणायिषुः
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३८
पने
पनसे
पनते
47 - 241.4. zgla szd (Az)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
पनितास्वहे पनितास्महे
पनितासाथे पनिताध्वे
पनितारौ पनितारः
पनावहे पनाम
पनवे
पनन्ते
पथे
पनेते
ઘસ્તની
अपने अपनावहि अपनामहि अपनथाः अपनेथाम् अपनध्वम्
अपनत अपनेताम् अपनन्त
વિધ્યર્થ
नेवहि महि
नेय पनेथाः पनेयाथाम् पनेध्वम्
पत
पनेयाताम् पनेरन्
આજ્ઞાર્થ
पनै
पनावहै पनाम
पनस्व
पनेथाम् पनध्वम्
पनताम् पनेताम् पनन्ताम्
પરોક્ષા
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
पेने पेनिवहे पेनम
पेनिषे
पेनाथे पेनिध्वे
पेने
पेना
पेनिरे
पनिताहे
पनितासे
पनिता
पनिष्ये
पनिष्यसे
पनिष्यते
"
ભવિષ્યન્તી
पनिष्यावहे पनिष्यामहे
पनिष्येथे पनिष्यध्वे
पनिष्येते पनिष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अपनिष्ये अपनिष्यावहि अपनिष्यामहि अपनिष्यथाः अपनिष्येथाम् अपनिष्यध्वम् अपनिष्यत अपनिष्येताम् अपनिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
पनिषीय पनिषीवहि पनिषीमहि पनिषीष्ठाः पनिषीयास्थाम् पनिषीध्वम् पनिषीष्ट पनिषीयास्ताम् पनिषीरन्
अपनिषि
अपनिष्ठाः
अद्यतनी (१ सो प्रा२ )
अपनिष्वहि अपनिष्महि
अपनिषाथाम् अपनिध्वम्/
दवम्
अपनिष्ट अपनिषाताम् अपनिषत
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૯
a I
I
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
पन् – ५.५. स्तुति ४२वी (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની पनायामि पनायावः पनायामः | पनायितास्मि पनायितास्वः पनायितास्मः पनायसि पनायथः पनायथ | पनायितासि पनायितास्थः पनायितास्थ पनायति पनायतः पनायन्ति पनायिता पनायितारौ पनायितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अपनायम् अपनायाव अपनायाम | पनायिष्यामि पनायिष्याव: पनायिष्यामः अपनायः अपनायतम् अपनायत पनायिष्यसि पनायिष्यथ: पनायिष्यथ अपनायत् अपनायताम् अपनायन् | पनायिष्यति पनायिष्यतः पनायिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ पनायेयम् पनायेव पनायेम | अपनायिष्यम् अपनायिष्याव अपनायिष्याम पनायेः पनायेतम् पनायेत अपनायिष्यः अपनायिष्यतम् अपनायिष्यत पनायेत् पनायेताम्. पनायेयुः अपनायिष्यत् अपनायिष्यताम् अपनायिष्यन् . सार्थ
माशीहार्थ पनायानि पनायाव पनायाम | पनाय्यासम् पनाय्यास्व पनाय्यास्म पनाय पनायतम् फ्नायत | पनाय्याः पनाय्यास्तम् पनाय्यास्त पनायतु पनायताम् पनायन्तु | पनाय्यात् पनाय्यास्ताम् पनाय्यासुः પરોક્ષા
मतनी (१ को १२) पनायाञ्चकार/ पनायाञ्चकृव पनायाञ्चकृम | अपनायिषम् अपनायिष्व अपनायिष्म
अपनायीः अपनायिष्टम् अपनायिष्ट पनायाञ्चकर्थ पनायाञ्चक्रथुः पनायाञ्चक्र | अपनायीत् अपनायिष्टाम् अपनायिषुः पनायाञ्चकार पनायाञ्चक्रतुः पनायाञ्चक्रुः
III
चकर
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
यच्छथः
૧૪૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ यम् (यच्छ) - ५.५. नियममा २५g. (अनिट) વર્તમાના
'श्वस्तनी यच्छामि यच्छावः यच्छामः यन्तास्मि यन्तास्वः यन्तास्मः
यच्छथ | यन्तासि यन्तास्थः यन्तास्थ यच्छति यच्छतः यच्छन्ति । | यन्ता यन्तारौ यन्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अयच्छम् अयच्छाव अयच्छाम । यस्यामि यंस्यावः यस्यामः अयच्छ: अयच्छतम् अयच्छत | यस्यसि यस्यथः यस्यथ अयच्छत् अयच्छताम् अयच्छन् | यस्यति यस्यतः यस्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ “ यच्छेयम् यच्छेव यच्छेम। | अयंस्यम् अयंस्याव अयंस्याम यच्छेः यच्छेतम् यच्छेत | अयंस्यः अयंस्यतम् अयंस्यत. यच्छेत् यच्छेताम् यच्छेयुः | अयंस्यत् अयंस्यताम् अयंस्यन् . આજ્ઞાર્થ
आशीवार्थ यच्छानि यच्छाव , यच्छाम यम्यासम् यम्यास्व यम्यास्म यच्छ यच्छतम् यच्छत | यम्याः यम्यास्तम् यम्यास्त यच्छतु
यच्छताम् यच्छन्तु | यम्यात् यम्यास्ताम् यम्यासुः પરીક્ષા
. अतनी (४ थो १२) ययम/ययाम येमिव येमिम । अयंसिषम् अयंसिष्व अयंसिष्म येमिथ/ययन्थ येमथुः येम | अयंसीः अयंसिष्टम् अयंसिष्ट ययाम येमतुः येमुः । अयंसीत् अयंसिष्टाम् अयंसिषुः
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૧
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ પહેલા ગણના અદ્યતની કર્મણિરૂપ
પહેલો પ્રકાર अपठिषि | भाष् - अभाषिषि ई - ऐहिषि पत् - अपतिषि |वृत - अवर्तिषि क्वथ - अक्वथिषि रक्ष - अरक्षिषि
|शुभ - अशोभिषि जृम्भ - अजृम्भिषि वद् - अवदिषि | सेव - असेविषि ज्वल - अज्वलिषि भण् - अभणिषि
| स्वाद् - अस्वादिषि त्वर् - अत्वरिषि खाद् - अखादिषि
| याच् - अयाचिषि | भ्रम् - अभ्रमिषि अट - आटिषि
राज् - अराजिषि |बुध् - अबोधिषि अर्च् - आर्चिषि | मुद् - अमोदिषि
|भ्राज् - अभ्राजिषि चल् - अचलिषि
कम्प - अकम्पिषि भ्रास् - अभ्रासिषि चर् - अचरिषि | गर्छ - अगर्जिषि भ्लास् - अभ्लासिषि जीव् - अजीविषि द्युत् - अद्योतिषि
लष् - अलषिषि क्षर - अक्षरिषि
रुच् - अरोचिषि लम्ब् - अलम्बिषि क्रीड् - अक्रीडिषि
कस् - अकसिषि लिङ्ग् - अलिङ्गिषि जप - अजपिषि
| रट् - अरटिषि लुण्ट - अलुण्टिषि जिम् - अजेमिषि
| तप् - अतपिषि शंस् - अशंसिषि निन्द् - अनिन्दिषि
|शिक्ष - अशिक्षिषि शङ्क् - अशकिषि वृष् - अवर्षिषि
वाञ्छ् - अवाञ्छिषि शस् - अशसिषि शुच् - अशोचिषि
| श्लाघ् - अश्लाधिषि श्लाघ् - अश्लाधिषि धाव् - अधाविषि
लम् - अलविषि अभविषि
सह - असहिषि | हस् - अहसिषि अभाविषि
स्पन्द् - अस्पन्दिषि | फल - अफलिषि अतरिषि
स्पर्ध - अस्पर्धिषि | यत् - अयतिषि क्रम् - अक्रमिषि अतारिषि
|श्रि - अश्रयिषि अतीर्षि
अकल्पिषि
अश्रायिषि वन्द् - अवन्दिषि
अक्लृप्सि | अय् - आयिषि वृध् - अवर्धिषि
गुप् - अगोपायिषि अर्ज - आर्जिषि काश् - अकाशिषि
अगोपिषि डी - अडयिषि | अर्ह - आर्हिषि
अगुप्सि
ལ
कृप् -
अडायिषि
आ+शंस्- आशंसिषि
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ __ रञ् (रज्) - ५.५. रंग, शी थ. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની रजामि रजावः रजामः रक्तास्मि रक्तास्वः रक्तास्मः रजसि रजथः रजथ | रक्तासि रक्तास्थः रक्तास्थ रजति रजतः रजन्ति रङ्क्ता रक्तारौ रङ्क्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अरजम् अरजाव अरजाम रक्ष्यामि रक्ष्यावः रक्ष्यामः अरजः अरजतम् अरजत रक्ष्यसि रक्ष्यथः रक्ष्यथ अरजत् अरजताम् अरजन् रक्ष्यति रक्ष्यतः रक्ष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ : रजेयम् रजेव रजेम अरड्क्ष्यम् अरक्ष्याव अरझ्याम रजेः रजेतम रजेत
अरक्ष्यः अरक्ष्यतम् अरक्ष्यत रजेत् रजेताम् रजेयुः अरक्ष्यत् अरक्ष्यताम् अरड्क्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ रजानि रजाव . रजाम रज्यासम् रज्यास्व रज्यास्म रज रजतम् रजत रज्याः रज्यास्तम् रज्यास्त रजतु रजताम् रजन्तु | रज्यात् रज्यास्ताम् रज्यासुः परोक्षा
. अद्यतनी (२ को प्रस२) ररञ्ज ररञ्जिव ररञ्जिम | अराक्षम् अराव अराक्ष्म ररञ्जिथ/ररक्थ ररञ्जथुः ररञ्ज अराक्षीः अराङ्क्तम् अराङ्क्त ररञ्ज ररञ्जतुः ररञ्जः अराङ्क्षीत् अराङ्क्ताम् अराक्षुः
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૩
रजे
रजते
હ્યસ્તની
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ रञ्ज (रज्) - आ.५. रंगg, राणी थयु. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની रजावहे रजामहे रक्ताहे रक्तास्वहे रक्तास्महे रजसे रजेथे रजध्वे | रक्तासे रक्तासाथे रक्ताध्वे रजेते रजन्ते | रङ्क्ता रक्तारौ रक्तारः
ભવિષ્યન્તી अरजे अरजावहि अरजामहि | रक्ष्ये रक्ष्यावहे रक्ष्यामहे अरजथाः अरजेथाम् अरजध्वम् | रक्ष्यसे रक्ष्येथे रक्ष्यध्वे अरजत अरजेताम् अरजन्त | रक्ष्यते रक्ष्येते रक्ष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ रजेय रजेवहि रजेमहि | अरक्ष्ये अरक्ष्यावहि अरक्ष्यामहि रजेथाः रजेयाथाम् रजेध्वम् अरझ्यथाः अरक्ष्येथाम् अरक्ष्यध्वम् रजेत . रजेयाताम् रजेरन् | अरक्ष्यत अरक्ष्येताम् अरक्ष्यन्त . माशार्थ
આશીર્વાદાર્થ रजै रजावहै रजामहै । | रङ्क्षीय रञ्जीवहि रङ्क्षीमहि रजस्व रजेथाम रजध्वम् | रङ्क्षीष्ठाः रङ्क्षीयास्थाम् रङ्क्षीध्वम् रजताम् रजेताम् रजन्ताम् । | रङ्क्षीष्ट रङ्क्षीयास्ताम् रङ्क्षीरन् પરીક્ષા
अद्यतनी (२ को प्र५२) रर) ररञ्जिवहे ररञ्जिमहे अरङ्क्षि अरक्ष्वहि अरह्महि ररञ्जिषे - ररञ्जाथे ररञ्जिध्वे अरथाः अरङ्क्षाथाम् अरध्वम् ररले ररञ्जाते ररञ्जिरे
अरड्व म्
अरध्वम् | अरङ्क्त अरङ्क्षाताम् अरङ्क्षत
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
शत्तास्वः
૧૪૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ शद् (शीय) - ५.५. नष्ट थयु. (मनिट)
વર્તમાના | स्तनी शीये शीयावहे शीयामहे | शत्तास्मि शत्तास्वः शत्तास्मः शीयसे शीयेथे शीयध्वे शत्तासि शत्तास्थः शत्तास्थ शीयते शीयेते शीयन्ते । शत्ता शत्तारौ शत्तारः હસ્તની
ભવિષ્યની अशीये अशीयावहि अशीयामहि | शत्स्यामि शत्स्यावः शत्स्यामः अशीयथाः अशीयेथाम् अशीयध्वम् । शत्स्यसि शत्स्यथः शत्स्यथ अशीयत अशीयेताम् अशीयन्त शत्स्यति शत्स्यतः शत्स्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. शीयेय शीयेवहि शीयेमहि | अशत्स्यम् अशत्स्याव अशत्स्याम शीयेथाः शीयेयाथाम् शीयेध्वम् अशत्स्यः अशत्स्यतम् अशत्स्यत शीयेत शीयेयाताम् शीयेरन् । | अशत्स्यत् अशत्स्यताम् अशत्स्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ शीय शीयावहै शीयामहै | शद्यासम् शद्यास्व शद्यास्म शीयस्व शीयेथाम् शीयध्वम् शद्याः शद्यास्तम् शद्यास्त शीयताम् शीयेताम् शीयन्ताम् । | शद्यात्. शद्यास्ताम् शद्यासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (२ से १२) शशद/शशाद शेदिव शेदिम | अशात्सम् अशात्स्व अशात्स्म शेदिथ/शशत्थ शेदथुः शेद अशात्सी: अशात्तम् अशात्त शशाद शेदतुः शेदुः । | अशात्सीत् अशात्ताम् अशात्सुः
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૫
I
સ્તની
II
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
ष्ठिव - ५.५.३७g, थु... (सेट)
વર્તમાના ष्ठीवामि ष्ठीवावः ष्ठीवामः । ठेवितास्मि ष्ठेवितास्वः ठेवितास्मः ष्ठीवसि ष्ठीवथः ष्ठीवथ । | ष्ठेवितासि ष्ठेवितास्थः ष्ठेवितास्थ ष्ठीवति ष्ठीवतः ष्ठीवन्ति ।
| ठेविता ठेवितारौ ठेवितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अष्ठीवम् अष्ठीवाव अष्ठीवाम | | ष्ठेविष्यामि ष्ठेविष्यावः ष्ठेविष्यामः अष्ठीवः अष्ठीवतम् अष्ठीवत | ष्ठेविष्यसि ठेविष्यथः ठेविष्यथ अष्ठीवत् अष्ठीवताम् अष्ठीवन् ठेविष्यति ठेविष्यतः ष्ठेविष्यन्ति , વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ ष्ठीवेयम् ष्ठीवेव ष्ठीवेम अष्ठेविष्यम् अष्ठेविष्याव अष्ठेविष्याम ष्ठीवः ष्ठीवेतम् ष्ठीवेत अष्ठेविष्यः अष्ठेविष्यतम् अष्ठेविष्यत ष्ठीवेत् ष्ठीवेताम् ठीवेयुः अष्ठेविष्यत् अष्ठेविष्यताम् अष्ठेविष्यन् . माार्थ
माशीवार्थ ष्ठीवानि ष्ठीवाव ठीवाम ष्ठीव्यासम् ष्ठीव्यास्व ष्ठीव्यास्म ष्ठीव ष्ठीवतम् ष्ठीवत | ष्ठीव्याः ष्ठीव्यास्तम् ष्ठीव्यास्त ष्ठीवतु ठीवताम् ष्ठीवन्तु ठीव्यात् ष्ठीव्यास्ताम् ष्ठीव्यासुः
પરોક્ષા | अद्यतनी (१ दो ॥२) तिष्ठेव . तिष्ठिविव तिष्ठिविम अष्ठेविषम् अष्ठेविष्व अष्ठेविष्म तिष्ठेविथ तिष्ठिवथुः तिष्ठिव | अष्ठेवीः अष्ठेविष्टम् अष्ठेविष्ट तिष्ठेव तिष्ठिवतुः तिष्ठिवुः अष्ठेवीत् अष्ठेविष्टाम् अष्ठेविषुः
1
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિધ્યર્થ
૧૪૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ सञ्ज (सज्) - ५.५. योj, मासत थj. (मनिट) વર્તમાના
' श्वस्तनी सजामि सजावः सजामः | सङ्क्तास्मि सङ्क्तास्वः सङ्क्तास्मः सजसि सजथः सजथ | सङ्क्तासि सत्तास्थः सङ्क्तास्थ सजति
सजतः सजन्ति सङ्क्ता सङ्क्तारौ सङ्क्तारः Uસ્તની
ભવિષ્યન્તી असजम् असजाव असजाम सक्ष्यामि सक्ष्याव: सक्ष्यामः असजः असजतम् असजत | सक्ष्यसि - सक्ष्यथ: सक्ष्यथ असजत् असजताम् असजन् सक्ष्यति सक्ष्यतः सह्यन्ति
- ક્રિયાત્તિપત્યર્થ सजेयम् सजेव सजेम असक्ष्यम् असह्याव असङ्ख्याम सजे: सजेतम् सजेत असक्ष्यः असक्ष्यतम् असक्ष्यत सजेत् सजेताम् सजेयुः | असक्ष्यत् असक्ष्यताम् असक्ष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ सजानि सजाव , सजाम | सज्यासम् सज्यास्व सज्यास्म
सजतम् सजत सज्याः सज्यास्तम् सज्यास्त सजतु सजताम् सजन्तु सज्यात् सज्यास्ताम् सज्यासुः પરોક્ષા
.... आयतनी (२ ॥२) ससञ्ज ससञ्जिव ससञ्जिम असाक्षम् असाक्ष्व असाक्ष्म ससञ्जिथ/ ससञ्जथुः ससञ्ज असाक्षीः असाङ्क्तम् असाङ्क्त ससक्थ
असाक्षीत् असाङ्क्ताम् असाक्षुः ससञ्ज ससञ्जतुः ससञ्जः
सज
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
१४७
111 I
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ सस्ज् - ५.५. स४४ थयु, तैयार थयु. (सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની सज्जामि सज्जावः सज्जामः । |सज्जितास्मि सज्जितास्वः सज्जितास्मः
सज्जथः सज्जथ |सज्जितासि सज्जितास्थः सज्जितास्थ सज्जतः सजन्ति सज्जिता सज्जितारौ सज्जितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી असज्जम् असज्जाव असज्जाम सज्जिष्यामि सज्जिष्यावः सज्जिष्यामः असज्जः असज्जतम् असज्जत |सज्जिष्यसि सज्जिष्यथ: सज्जिष्यथ असज्जत् असज्जताम् असज्जन् सजिष्यति सज्जिष्यतः सज्जिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ सज्जेयम् सज्जेव सज्जेम | असज्जिष्यम् असज्जिष्याव असज्जिष्याम सज्जेः . सज्जेतम् सज्जेत असज्जिष्यः असजिष्यतम् असज्जिष्यत सजेत् सज्जेताम् सज्जेयुः असज्जिष्यत् असज्जिष्यताम् असज्जिष्यन् * આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ सज्जानि सज्जाव सज्जाम सज्यासम् सज्ज्यास्व सज्ज्यास्म
सज्जतम् सज्जत सज्याः सज्ज्यास्तम् सज्यास्त सज्जताम् सज्जन्तु सज्यात् सज्यास्ताम् सज्यासुः પરોક્ષા
अद्यतनी (१ को १२) ससज्ज ससजिव ससज्जिम असज्जिषम् असज्जिष्व असज्जिष्म ससज्जिथ ससज्जथुः ससज्ज असज्जीः असज्जिष्टम् असज्जिष्ट ससज्ज ससज्जतुः ससज्जुः | असज्जीत् असज्जिष्टाम् असज्जिषुः
सज्ज
सजा
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
अमथाम
૧૪૮
હૈમ સંસ્કૃત ધારૂપાવલી : ભાગ-૧ मथ् - ५.५. मथ'. (सेट) વર્તમાના
શ્વસની मथामि मथावः मथामः मथितास्मि मथितास्वः मथितास्मः मथसि मथथः मथथ | मथितासि मथितास्थः मथितास्थ मथति मथतः मथन्ति | मथिता मथितारौ मथितारः ાસ્તની
ભવિષ્યન્તી अमथम्
| मथिष्यामि मथिष्यावः मथिष्यामः अमथः अमथतम् अमथत मथिष्यसि मथिष्यथ: मथिष्यथ अमथत् अमथताम् अमथन् । | मथिष्यति मथिष्यतः मथिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ मथेयम् मथेव मथेम अमथिष्यम् अमथिष्याव अमथिष्याम मथे: मथेतम् मथेत अमथिष्यः अमथिष्यतम् अमथिष्यत मथेत् मथताम् मथेयुः | अमथिष्यत् अमथिष्यताम् अमथिष्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ मथानि मथाव - मथाम | मथ्यासम् मथ्यास्व मथ्यास्म मथ मथतम् मथत मथ्याः मथ्यास्तम् मथ्यास्त मथतु मथताम् मथन्तु मथ्यात् मथ्यास्ताम् मथ्यासुः
- मद्यतनी (१ को प्र२) ममथ/ममाथ मेथिव मेथिम | अमथिषम् अमथिष्व अमथिष्म मेथिथ मेथथुः मेथ अमथीः अमथिष्टम् अमथिष्ट
मेथतुः मेथुः अमथीत् अमथिष्टाम् अमथिषुः
પરોક્ષા
ममाथ
બીજા રૂપ ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૯
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ स्मि - मा.५. स्मित २p, थोडं उस. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની स्मये स्मयावहे स्मयामहे |स्मेताहे स्मतास्वहे स्मतास्महे स्मयसे स्मयेथे स्मयध्वे स्मेतासे स्मेतासाथे स्मेताध्वे स्मयते स्मयेते स्मयन्ते | स्मेता स्मेतारौ स्मेतारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अस्मये अस्मयावहि अस्मयामहि | स्मेष्ये स्मेष्यावहे स्मेष्यामहे अस्मयथाः अस्मयेथाम् अस्मयध्वम् | स्मेष्यसे स्मेष्येथे स्मेष्यध्वे अस्मयत अस्मयेताम् अस्मयन्त स्मेष्यते स्मेष्येते स्मेष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ स्मयेय स्मयेवहि स्मयेमहि अस्मेष्ये अस्मेष्यावहि अस्मेष्यामहि स्मयेथाः स्मयेयाथाम् स्मयेध्वम् अस्मेष्यथाः अस्मेष्येथाम् अस्मेष्यध्वम् स्मयेत . स्मयेयाताम् स्मयेरन् अस्मेष्यत अस्मेष्येताम् अस्मेष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ स्मयै स्मयावहै स्मयामहै | स्मेषीय स्मेषीवहि स्मेषीमहि स्मयस्व स्मयेथाम् स्मयध्वम् स्मेषीष्ठाः स्मेषीयास्थाम् स्मेषीध्वम् स्मयताम् स्मयेताम् स्मयन्ताम् स्मेषीष्ट स्मेषीयास्ताम् स्मेषीरन् परोक्षा
अद्यतनी (२ को प्रा२) सिष्मिये सिष्मियिवहे सिष्मियिमहे अस्मेषि अस्मेष्वहि अस्मेष्महि सिष्मियिषे सिष्मियाथे सिष्मियिध्वे/ | अस्मेष्ठाः अस्मेषाथाम् अस्मेध्वम्
ढ्वे | अस्मेष्ट अस्मेषाताम् अस्मेषत सिष्मिये सिष्मियाते सिष्मियिरे
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૦
धरामि
धरसि
धरति
धरावः धरामः
धरथः
धरथ
धरतः धरन्ति
હ્યસ્તની
अधरम् अधराव अधराम
अधरः अधरतम् अधरत
अधरत् अधरताम् अधरन्
વિધ્યર્થ
धरेयम्
धरे:
धरेत्
धराणि
धर
धरतु
धृ - ५.५. धारा २. (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
द
दधार
धरेव धरेम
धरेतम
धरेत
धरेताम् धरेयुः
આજ્ઞાર્થ
धराव धराम
धरतम् धरत
धरताम् धरन्तु
પરોક્ષા
दर/धार दध्रिव
दध्रिम
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
दध्रथुः दध्र
दध्रतुः
दधुः
धर्तास्मि
धर्तासि
धर्ता
धर्तास्वः धर्तास्मः
धर्तास्थः धर्तास्थ
धर्तारौ धर्तारः
ભવિષ્યની
धरिष्यामि धरिष्यावः धरिष्यामः धरिष्यसि धरिष्यथः धरिष्यथ धरिष्यति धरिष्यतः
धरिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अधरिष्यम् अधरिष्याव अधरिष्याम अधरिष्यः अधरिष्यतम् अधरिष्यत अधरिष्यत् अधरिष्यताम् अधरिष्यंन्
આશીર્વાદાર્થ
थ्रियासम् ध्रियास्व ध्रियास्म
ध्रियाः
ध्रियास्तम् श्रियास्त
ध्रियात्
ध्रियास्ताम् ध्रियासुः
अद्यतनी (२ भे प्रकार )
अधार्षम् अधाव
अधा
अधार्षीः अधाष्ट॑म् अधार्ष्ट अधार्षीत् अधार्थम् अधार्षुः
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૧
વિધ્યર્થ
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
धृ - 1.५. धा२९ २j. (मनिट) વર્તમાના
શ્વસ્તની धरावहे धरामहे धर्ताहे धर्तास्वहे धर्तास्महे धरेथे धरध्वे | धर्तासे
। धर्तासाथे धर्ताध्वे धरेते धरन्ते धर्ता धर्तारौ धर्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अधरे अधरावहि अधरामहि धरिष्ये धरिष्यावहे धरिष्यामहे अधरथाः अधरेथाम् अधरध्वम् | धरिष्यसे धरिष्येथे धरिष्यध्वे अधरत अधरेताम् अधरन्त | धरिष्यते धरिष्येते धरिष्यन्ते
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ धरेय धरेवहि धरेमहि अधरिष्ये अधरिष्यावहि अधरिष्यामहि धरेथाः धरेयाथाम् धरेध्वम् अधरिष्यथा: अधरिष्येथाम् अधरिष्यध्वम् धरेत . धरेयाताम् धरेरन् | अधरिष्यत अधरिष्येताम् अधरिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ धरै धरावहै धरामहै | धृषीय धृषीवहि धृषीमहि धरस्व धरेथाम् धरध्वम् | धृषीष्ठाः धृषीयास्थाम् धृषीढ्वम् धरताम् धरेताम् धरन्ताम् | धृषीष्ट धृषीयास्ताम् धृषीरन् પરીક્ષા
मद्यतनी (२ को प्रार) दधे दध्रिवहे दधिमहे अधृषि अधृष्वहि अधृष्महि दधिषे दध्राथे दध्रिध्वे/वे | अधृथाः अधृषाथाम् अधृवम्/ दधे दध्राते दधिरे
ड्ढ्वम् अधृत अधृषाताम् अधृषत
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्वस्तनी
૧૫૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ खन् - ५.५. ए
વર્તમાના खनामि खनावः खनाम: | खनितास्मि खनितास्वः खनितास्मः खनसि खनथः खनथ | खनितासि खनितास्थः खनितास्थ खनति खनतः खनन्ति खनिता खनितारौ खनितारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યની अखनम् अखनाव अखनाम खनिष्यामि खनिष्यावः खनिष्यामः अखनः अखनतम् अखनत | खनिष्यसि खनिष्यथः खनिष्यथ अखनत् अखनताम् अखनन् खनिष्यति खनिष्यतः खनिष्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ. खनेयम् खनेव खनेम अखनिष्यम् अखनिष्याव अखनिष्याम खनेः खनेतम् खनेत अखनिष्यः अखनिष्यतम् अखनिष्यत खनेत् खनेताम् खनेयुः । अखनिष्यत् अखनिष्यताम् अखनिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ खनानि
खन्यासम् खन्यास्व खन्यास्म खन खनतम् खनत खन्याः खन्यास्तम् खन्यास्त खनतु
खनताम् खनन्तु खन्यात् खन्यास्ताम् खन्यासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (१ को १२) चखन/चखान चख्वि चख्मि | अखनिषम् अखनिष्व अखनिष्म चखनिथ चख्नथुः चख्न अखनी: अखनिष्टम अखनिष्ट चखान चख्नतुः चख्नुः अखनीत् अखनिष्टाम् अखनिषुः
EEEEEEEEE
खनाव
खनाम
બીજા રૂપો ૧૭૪ પેજ ઉપર છે.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૩
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
खन् - मा.५. पुं(सेट) વર્તમાના
શ્વસ્તની खनावहे खनामहे खनिताहे खनितास्वहे खनितास्महे खनसे खनेथे खनध्वे . | खनितासे खनितासाथे खनिताध्वे
खनेते खनन्ते खनिता खनितारौ खनितार: હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अखने अखनावहि अखनामहि | खनिष्ये खनिष्यावहे खनिष्यामहे अखनथाः अखनेथाम् अखनध्वम् ।खनिष्यसे खनिष्येथे खनिष्यध्वे अखनत अखनेताम् अखनन्त । | खनिष्यते खनिष्येते खनिष्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ खनेय खनेवहि खनेमहि । अखनिष्ये अखनिष्यावहि अखनिष्यापहि खनेथाः खनेयाथाम् खनेध्वम् । | अखनिष्यथाः अखनिष्येथाम् अखनिष्यध्वम् खनेत . खनेयाताम् खनेरन् अखनिष्यत अखनिष्येताम् अखनिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
माशीहार्थ खनै खनावहै खनामहै खनिषीय खनिषीवहि खनिषीमहि खनस्व खनेथाम् खनध्वम् खनिषीष्ठाः खनिषीयास्थाम् खनिषीध्वम् खनताम् खनेताम् खनन्ताम् खनिषीष्ट खनिषीयास्ताम् खनिषीरन् પરોક્ષા
मद्यतनी (१ को १२) चख्ने चख्निवहे चख्निमहे अखनिषि अखनिष्वहि अखनिष्महि चनिषे . चख्नाथे चख्निध्वे | अखनिष्ठाः अखनिषाथाम् अखनिध्वम् चख्ने चख्नाते चख्तिरे अखनिष्ट अखनिषाताम् अखनिषत
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
यज् - ५.५. धूभ $२वी, यज्ञ अरवो. (अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
यष्टास्वः यष्टास्मः
यष्टास्थः
यष्टास्थ
यष्टारौ यष्टारः
ભવિષ્યન્તી
यजावः यजामः यष्टास्मि
यष्टासि
यष्टा
यजामि
यजसि यजथः यजथ
यजति यजतः यजन्ति
હ્યસ્તની
अयजम् अयजाव अयजाम
अयजः अयजतम् अयजत
अयजत् अयजताम् अयजन् વિધ્યર્થ
यजेयम् यजेव यजेम
यजेः यजेतम् यजेत यजेत् यजेताम् यजेयुः
આજ્ઞાર્થ
यजानि यजाव यजाम
यज
यजतम् यजत
यजतु
यजताम् यजन्तु
પરોક્ષા
इयज/इयाज ईजिव ईजिम इयजिथ / इयष्ठ ईजथुः इयाज ईजतुः ईजुः
ईज
यक्ष्यामि
यक्ष्यसि
यक्ष्यति
यक्ष्यावः यक्ष्यामः
यक्ष्यथः यक्ष्यथ
यक्ष्यतः यक्ष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ .
अयक्ष्याव अयक्ष्याम
अयक्ष्यतम् अयक्ष्यत
अयक्ष्यत् अयक्ष्यताम् अयक्ष्यन्ं
આશીર્વાદાર્થ
अयक्ष्यम्
अयक्ष्यः
इज्यासम् इज्यास्व इज्यास्म इज्या:
इज्यास्तम् इज्यास्त इज्यास्ताम् इज्यासुः
इज्यात्.
अद्यतनी (२ भे प्रहार)
अयाक्ष्म
अयाक्षम् अयाक्ष्व अयाक्षीः अयाष्टम् अयाक्षीत् अयाष्टाम् अयाक्षुः
अयाष्ट
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના
કર્તરિ રૂપ
यज् - आ.प. पूभ 5२वी, यज्ञ अरवो. (अनि2 )
-
વર્તમાના
यजे
यजसे
यजते
હસ્તની
अयजे अयजावहि अयजामहि अयजथाः अयजेथाम् अयजध्वम्
अयजत अयजेताम् अयजन्त
વિધ્યર્થ
यजेवहि यजेमहि
यजेयाथाम् यजेध्वम्
यजेयाताम् यजेरन्
આજ્ઞાર્થ
यजेय
यजेथाः
यजेत
यजाव यजामहे
यजेथे
यजध्वे
यजेते
यजन्ते
ईजे
ईजि
ईजे
यजै
यजस्व
. यजताम् यजेताम्
પરોક્ષા
यजा है यजामहै
जेथाम् यजध्वम्
यजन्ताम्
ईजिवहे ईजिमहे
ईजिवे
ईजिरे
जा
ईजाते
यष्टाहे
यष्टासे
यष्टा
यक्ष्ये
यक्ष्यसे
यक्ष्यते
अयक्ष्ये
अयक्ष्यथाः
अयक्ष्यत
यक्षीय
यक्षीष्ठाः
यक्षीष्ट
अयक्षि
अयष्ठाः
अयष्ट
૧૫૫
શ્વસ્તની
यष्टास्वहे यष्टास्महे
यष्टासाथे यष्टाध्वे
यष्टारौ यष्टारः
ભવિષ્યન્તી
यक्ष्यावहे यक्ष्यामहे
यक्ष्येथे यक्ष्यध्वे
यक्ष्येते यक्ष्यन्ते
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अयक्ष्यावहि अयक्ष्यामहि
अयक्ष्येथाम् अयक्ष्यध्वम्
अयक्ष्येताम् अयक्ष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
अद्यतनी (२ भे प्रहार )
यक्षीवहि यक्षीमहि
यक्षीयास्थाम् यक्षीध्वम्
यक्षीयास्ताम् यक्षीरन्
अयवहि अयक्ष्महि
अयक्षाथाम् अयग्वम्/
ध्वम्/ड्ढ्वम्
अयक्षाताम् अयक्षत
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
. वस्तनी
૧૫૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ वेष्ट - मा.५. वीeg, qug. (सेट)
વર્તમાના वेष्टे वेष्टावहे वेष्टामहे | वेष्टिताहे वेष्टितास्वहे वेष्टितास्महे वेष्टसे वेष्टेथे वेष्टध्वे | वेष्टितासे वेष्टितासाथे वेष्टिताध्वे
वेष्टेते वेष्टन्ते वेष्टिता वेष्टितारौ · वेष्टिप्तारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अवेष्टे अवेष्टावहि अवेष्टामहि | वेष्टिष्ये वेष्टिष्यावहे वेष्टिष्यामहे अवेष्टथाः अवेष्टेथाम् अवेष्टध्वम् । वेष्टिष्यसे वेष्टिष्येथे · वेष्टिष्यध्वे अवेष्टत अवेष्टेताम् अवेष्टन्त वेष्टिष्यते वेष्टिष्येते वेष्टिष्यन्ते વિધ્યર્થ
यातिपत्यर्थ. वेष्टेय वेष्टेवहि वेष्टेमहि अवेष्टिष्ये अवेष्टिष्यावहि अवेष्टिष्यामहि वेष्टेथाः वेष्टेयाथाम् वेष्टेध्वम् । | अवेष्टिष्यथा: अवेष्टिष्येथाम् अवेष्टिष्यध्वम् वेष्टेत वेष्टेयाताम् वेष्टेरन् । | अवेष्टिष्यत अवेष्टिष्येताम् अवेष्टिष्यन्त આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ वेष्टै वेष्टावहै वेष्टामहै वेष्टिषीय वेष्टिषीवहि वेष्टिषीमहि वेष्टस्व वेष्टेथाम् । वेष्टध्वम् वेष्टिषीष्ठाः वेष्टिषीयास्थाम् वेष्टिषीध्वम् वेष्टताम् वेष्टेताम् वेष्टन्ताम् वेष्टिषीष्ट वेष्टिषीयास्ताम् वेष्टिषीरन् પરોક્ષા
मतनी (१ दो प्र२) विवेष्टे विवेष्टिवहे विवेष्टिमहे | अवेष्टिषि अवेष्टिष्वहि अवेष्टिष्महि विवेष्टिषे विवेष्टाथे विवेष्टिध्वे | अवेष्टिष्ठाः अवेष्टिषाथाम् अवेष्टिध्वम् विवेष्टे विवेष्टाते विवेष्टिरे अवेष्टिष्ट अवेष्टिषाताम् अवेष्टिषत
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
भिक्षू - खा.प. भागवु. (सेट)
વર્તમાના
भिक्षे
भिक्षावहे भिक्षामहे
भिक्षसे भिक्षेथे भिक्षध्वे
भिक्षते
भिक्षेते भिक्षते
ઘસ્તની
अभिक्षे
अभिक्षावहि अभिक्षामहि अभिक्षथाः अभिक्षेथाम् अभिक्षध्वम् अभिक्षत अभिक्षेताम् अभिक्षन्त વિધ્યર્થ
भिक्षेय भिक्षेवहि भिक्षेमहि भिक्षेथाः भिक्षेयाथाम् भिक्षेध्वम् भिक्षेत भिक्षेयाताम् भिक्षेरन् આજ્ઞાર્થ
भिक्षै भिक्षावहै भिक्षामहै भिक्षस्व भिक्षेथाम् भिक्षध्वम् भिक्षताम् भिक्षेताम् भिक्षन्ताम्
પરોક્ષા
बिभिक्षे बिभिक्षिवहे बिभिक्षिमहे बिभिक्षिषे बिभिक्षाथे बिभिक्षिध्वे बिभिक्षे बिभिक्षाते बिभिक्षिरे
भिक्षिताहे
भिक्षितासे
भिक्षिता
भिक्षिष्ये
भिक्षिष्यसे
भिक्षिष्यते
૧૫૭
શ્વસ્તની
भिक्षितास्वहे भक्षितास्महे
भिक्षितासाथे भक्षिताध्वे
भिक्षितारौ भिक्षितारः
ભવિષ્યન્તી
भिक्षिष्यावहे भिक्षिष्यामहे
भिक्षिष्येथे भिक्षिष्यध्वे भिक्षिष्येते भिक्षिष्यन्ते
ક્રિયાજ્ઞિપત્યર્થ
अभिक्षिष्ये अभिक्षिष्यावहि अभिक्षिष्यामहि अभिक्षिष्यथाः अभिक्षिष्येथाम् अभिक्षिष्यध्वम् अभिक्षिष्यत अभिक्षिष्येताम् अभिक्षिष्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
भिक्षिषीय भक्षिषीवहि भिक्षिषीमहि भिक्षिषीष्ठाः भिक्षिषीयास्थाम् भिक्षिषीध्वम् भिक्षिषीष्ट भिक्षिषीयास्ताम् भिक्षिषीरन्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
अभिक्षिषि अभिक्षिष्वहि अभिक्षिष्महि अभिक्षिष्ठाः अभिक्षिषाथाम् अभिक्षिध्वम् अभिक्षिष्ट अभिक्षिषाताम् अभिक्षिषत
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૮
वयामि
वयावः वयामः
वयसि वयथः वयथ वयति वयतः वयन्ति
હ્યસ્તની
अवयम्
अवयः
अवयत्
वे - ५.५. वायुं,
વર્તમાના
वयानि
वय
वयतु
अवयाव
अवयाम
अवयतम् अवयत
अवयताम् अवयन्
વિધ્યર્થ
वयेयम् वयेव वयेम
वयेः वयेतम् वयेत
वयेत्
वयेताम् वयेयुः
આજ્ઞાર્થ
वयाव वयाम
वयतम् वयत
वयताम् वयन्तु
પરોક્ષા
ववौ
वविव वविम
वविध/ववाथ ववथुः वव
aaौ
ववतुः ववुः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
पहुं वायुं. (अनि2)
શ્વસ્તની
वातास्मि वातास्वः वातास्मः
वातासि
वातास्थः वातास्थ
वाता
वाता
वातारः
ભવિષ્યન્તી
वास्यावः वास्यामः
वास्यथः
वास्यतः
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
अवास्यम् अवास्याव अवास्याम
अवास्यः
अवास्यतम् अवास्यत
अवास्यत् अवास्यताम् अवास्यन्
આશીર્વાદાર્થ
वास्यामि
वास्यसि
वास्त
वास्यथ
वास्यन्ति
ऊयासम् ऊयास्व ऊयास्म
ऊयाः
ऊयास्त
ऊयात्
ऊयास्तम्
ऊयास्ताम् ऊयासुः
अद्यतनी (४ थो प्रार)
अवासिषम् अवासिष्व अवासिष्म अवासिष्टम् अवासिष्ट
अवासीः
अवासीत् अवासिष्टाम् अवासिषुः
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
वये
वयसे
वयते
હ્યસ્તની
अवये
अवयावहि अवयामहि
अवयथाः अवयेथाम् अवयध्वम् अवयत अवयेताम् अवयन्त
વિધ્યર્થ
वय
वयेवहि महि वयेथाः वयेयाथाम् वयेध्वम्
वयेत
वयेयाताम् वयेरन्
આજ્ઞાર્થ
वयै
वयस्व
वयताम्
वे - आ.प. वावु पहुं वावु . ( अनिट् )
વર્તમાના
શ્વસ્તની
वयावहे याम
वातास्वहे वातास्महे
येथे
वयध्वे
वातासाथे वाताध्वे
वयेते वयन्ते
वातारौ वातारः
ववे
वविषे
ववे
वयावहै वयामहै
वयेथाम् वयध्वम्
वयेताम्
वयन्ताम्
પરોક્ષા
वविवहे
ववा
ववाते
वाता
वाता
वाता
वास्
वास्यसे
वास्ते
वासीय
'वासीष्ठाः
वासीष्ट
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ
अवास्ये अवास्यावहि अवास्यामहि अवास्यथाः अवास्येथाम् अवास्यध्वम् अवास्यत
अवास्येताम् अवास्यन्त
આશીર્વાદાર્થ
૧૫૯
विम
अवासि
वविध्वे/ढ्वे अवास्थाः
वविरे
ભવિષ્યન્તી
वास्यावहे वास्यामहे
वास्येथे वायवे
वास्
वास्यन्ते
अद्यतनी (२ भे प्रार)
अवास्त
वासीवहि वासी महि
वासीयास्थाम् वासीध्वम्
वासीयास्ताम्, वासीरन्
अवास्वहि अवास्महि
अवासाथाम् अवाध्वम्
अवाद्ध्वम्
अवासाताम् अवासत
બીજા રૂપો ૧૬૬ પેજ ઉપર છે.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬o
ययन
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ-રૂપાવલી: ભાગ-૧ ___व्ये - ५.५. ढisg. (मनिट) વર્તમાના
' श्वस्तनी व्ययामि व्ययावः व्ययामः | व्यातास्मि व्यातास्वः व्यातास्मः व्ययसि व्ययथः व्ययथ । | व्यातासि व्यातास्थः व्यातास्थ
व्ययतः व्ययन्ति | व्याता व्यातारौ व्यातारः વ્યસ્તની
ભવિષ્યન્તી अव्ययम् अव्ययाव अव्ययाम
व्यास्यावः व्यास्यामः . अव्ययः अव्ययतम् अव्ययत व्यास्यसि · व्यास्यथः व्यास्यथ अव्ययत् अव्ययताम् अव्ययन् | व्यास्यति व्यास्यतः व्यास्यन्ति વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ व्ययेयम् व्ययेव व्ययेम अव्यास्यम् अव्यास्याव अव्यास्याम व्ययः व्ययेतम् व्ययेत अव्यास्यः अव्यास्यतम् अव्यास्यत व्ययेत् व्ययेताम् व्ययेयुः | अव्यास्यत् अव्यास्यताम् अव्यास्यन् આજ્ઞાર્થ
माशीवार्थ व्ययानि व्ययाव, व्ययाम | वीयासम् वीयास्व वीयास्म
व्ययतम् व्ययत | वीयाः वीयास्तम् वीयास्त व्ययतु व्ययताम् व्ययन्तु | वीयात् वीयास्ताम् वीयासुः
પરોક્ષા | ... मयतनी (४ थो ५१२) विव्यय/ विव्यिव विव्यिम अव्यासिषम् अव्यासिष्व अव्यासिष्म
अव्यासी: अव्यासिष्टम् अव्यासिष्ट विव्ययिथ विव्यथुः विव्य अव्यासीत् अव्यासिष्टाम् अव्यासिषुः विव्याय विव्यतुः विव्युः
व्यय
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૧
|
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
व्ये - मा.५. ढisg. (मनिट) वर्तमान .
શ્વસ્તની व्यये व्ययावहे व्ययामहे |व्याताहे व्यातास्वहे व्यातास्महे व्ययसे व्ययेथे व्ययध्वे | व्यातासे व्यातासाथे व्याताध्वे व्ययते व्ययेते व्ययन्ते व्याता व्यातारौ व्यातारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अव्यये अव्ययावहि अव्ययामहि | व्यास्ये व्यास्यावहे व्यास्यामहे अव्ययथाः अव्ययेथाम् अव्ययध्वम् | व्यास्यसे व्यास्येथे व्यास्यध्वे अव्ययत अव्ययेताम् अव्ययन्त व्यास्यते व्यास्येते व्यास्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ व्ययेय व्ययेवहि व्ययेमहि | अव्यास्ये अव्यास्यावहि अव्यास्यामहि व्ययेथाः व्ययेयाथाम् व्ययेध्वम् | अव्यास्यथाः अव्यास्येथाम् अव्यास्यध्वम् व्ययेत । व्ययेयाताम् व्ययेरन् । | अव्यास्यत अव्यास्येताम् अव्यास्यन्त . सार्थ
माशीवार्थ व्यय व्ययावहै व्ययामहै व्यासीय व्यासीवहि व्यासीमहि व्ययस्व व्ययेथाम् व्ययध्वम् व्यासीष्ठाः व्यासीयास्थाम् व्यासीध्वम् व्ययताम् व्ययेताम् व्ययन्ताम् | व्यासीष्ट व्यासीयास्ताम् व्यासीरन् પરીક્ષા
मतनी (२ ) ut२) विव्ये विव्यिवहे विव्यिमहे | अव्यासि अव्यास्वहि अव्यास्महि विव्यिषे विव्याथे विव्यिवे/ध्वे | अव्यास्थाः अव्यासाथाम् अव्याध्वम् विव्ये विव्याते विव्यिरे
अव्याद्ध्वम् अव्यास्त अव्यासाताम् अव्यासत
II
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૨
श्वयथः
श्वयथ
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ श्वि - ५.५. ४, ५g. (सेट) વર્તમાના
. श्वस्तनी श्वयामि श्वयावः श्वयामः श्वयितास्मि श्वयितास्वः श्वयितास्मः श्वयसि
श्वयितासि श्वयितास्थः श्वयितास्थ श्वयति श्वयतः श्वयन्ति श्वयिता श्वयितारौ श्वयितारः હ્યસ્તની
ભવિષ્યની अश्वयम् अश्वयाव अश्वयाम श्वयिष्यामि श्वयिष्यावः श्वयिष्यामः अश्वयः अश्वयतम अश्वयत श्वयिष्यसि. श्वयिष्यथ: श्वयिष्यथ अश्वयत् अश्वयताम् अश्वयन् । | श्वयिष्यति श्वयिष्यतः श्वयिष्यन्ति વિધ્યર્થ
यात्तिपत्यर्थ - श्वयेयम् श्वयेव श्वयेम | अश्वयिष्यम् अश्वयिष्याव अश्वयिष्याम श्वयेः
श्वयेतम् श्वयेत अश्वयिष्यः अश्वयिष्यतम् अश्वयिष्यत श्वयेत् श्वयेताम् श्वयेयुः अश्वयिष्यत् अश्वयिष्यताम् अश्वयिष्यन् આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ श्वयानि श्वयाव
| शूयासम् शूयास्व शूयास्म श्वय श्वयतम् श्वयत शूयाः शूयास्तम् शूयास्त श्वयतु श्वयताम् श्वयन्तु | शूयात् शूयास्ताम् शूयासुः પરીક્ષા
मद्यतनी (१ दो ५१२) शुशव/शुशाव शुशुविव शुशुविम | अश्वयिषम् अश्वयिष्व अश्वयिष्म शुशविथ शुशुवथुः शुशुव .. | अश्वयीः अश्वयिष्टम् अश्वयिष्ट शुशाव शुशुवतुः शुशुवुः । अश्वयीत् अश्वयिष्टाम् अश्वयिषुः
श्वयाम
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
गदामि
ऐय॑म् ईयेयम्
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
૧૬૩ પહેલા ગણના ધાતુના પ્ર.પુ.એ.વ. ના રૂપો
व्रज् ५.५. चेष्ट मा.५. गद् ५.५. लग् ५.५. ईष्र्ण्य ५.५. અર્થ જવું - ચેષ્ટા કરવી |બોલવું લાગવું ઈર્ષા કરવી वत. व्रजामि चेष्टे ।
लगामि ईर्ष्यामि अव्रजम् |अचेष्टे
अगदम्
अलगम् व्रजेयम् |चेष्टेय. गदेयम्
लगेयम् व्रजानि चेष्टै गदानि लगानि ईर्ष्याणि
व्रजितास्मि चेष्टिताहे गदितास्मि लगितास्मि ईर्ण्यितास्मि भवि. व्रजिष्यामि चेष्टिष्ये गदिष्यामि लगिष्यामि ईर्ण्यिष्यामि किया. | अव्रजिष्यम् अचेष्टिष्ये |अगदिष्यम् अलगिष्यम् ऐर्ण्यिष्यम् माशी. व्रज्यासम् चेष्टिषीय | गद्यासम् लग्यासम् ईर्ष्यासम् परीक्षा वव्रज/वव्राज | चिचेष्टे | जगद/जगाद ललग/ललाग | ईर्ष्याञ्चकार मा. अव्राजिषम् अचेष्टिषि अगादिषम्/ अलागिषम्/ | ऐjिषम्
अगदिषम् अलगिषम् ધાતુ पु .५. लस् ५.५. |अञ्च् ५.५. खण्ड् .५/जल्प ५.५. અર્થ જવું, તરવું આસક્ત થવું જવું ખંડિત કરવું |કહેવું
प्रवे लसामि अञ्चामि खण्डे जल्पामि अप्रवे अलसम् आञ्चम् अखण्डे
अजल्पम् प्रवेय लसेयम् |अञ्चेयम् खण्डेय
जल्पेयम् प्रवै । लसानि
अञ्चानि खण्डै जल्पानि प्रविताहे |लसितास्मि अञ्चितास्मि खण्डिताहे जल्पितास्मि भवि. | प्रविष्ये |लसिष्यामि |अञ्चिष्यामि खण्डिष्ये |जल्पिष्यामि लिया. | अप्रविष्ये अलसिष्यम्
आञ्चिष्यम् अखण्डिष्ये अजल्पिष्यम् माशी. | प्रविषीय लस्यासम् | अच्यासम् खण्डिषीय
|जल्प्यासम् परीक्षा पुप्रवे ललस/ललास आनञ्च चखण्डे सध. | अप्रोषि अलासिषम्/ आञ्चिषम् अखण्डिषि | अजल्पिषम्
अलसिषम्
सा.
श्व.
जजल्प
એકવચનના રૂપ ઉપરથી સંપૂર્ણ રૂપો આગળના ધાતુરૂપાવલીના રૂપો પ્રમાણે યથાયોગ્ય સમજવા.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
रभसे
रभते
| EEEEEE_r
૧૬૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ रभ् - मा.५. सारंम ४२वो. (मनिट) વર્તમાના
• श्वस्तनी रभे रभावहे रभामहे | रब्धाहे रब्धास्वहे रब्धास्महे
रभेथे रभध्वे रब्धासे रब्धासाथे रब्धाध्वे रभेते रभन्ते | रब्धा रब्धारौ रब्धारः Uસ્તની
ભવિષ્યન્તી अरभे अरभावहि अरभामहि | रप्स्ये रप्स्यावहे रप्स्यामहे अरभथाः अरभेथाम् अरभध्वम् । रप्स्यसे - रप्स्येथे रप्स्यध्वे अरभत अरभेताम् अरभन्त रप्स्यते रप्स्येते रप्स्यन्ते વિધ્યર્થ
ક્રિયાત્તિપત્યર્થ रभेय रभेवहि रभेमहि | अरप्स्ये अरप्स्यावहि अरप्स्यामहि रभेथाः रभेयाथाम् रभेध्वम् अरप्स्यथाः अरप्स्येथाम् अरप्स्यध्वम् रभेत रभेयाताम् रभेरन् | अरप्स्यत अरप्स्येताम् अरप्स्यन्त . આજ્ઞાર્થ
આશીર્વાદાર્થ रभै रभावहै . रभामहै | रप्सीय रप्सीवहि रप्सीमहि रभस्व रभेथाम् रभध्वम् | रप्सीष्ठाः रप्सीयास्थाम् रप्सीध्वम् रभताम् रभेताम् रभन्ताम् रप्सीष्ट रप्सीयास्ताम् रप्सीरन् परोक्षा
.... मयतनी (२ को प्रस२) रेभे रेभिवहे रेभिमहे अरप्सि अरप्स्वहि अरप्स्महि रेभिषे रेभाथे रेभिध्वे अरब्धाः अरप्साथाम् अरब्ध्वम् रेभे . रेभाते रेभिरे अरब्ध अरप्साताम् अरप्सत
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્તરિ રૂપ
सनामि
सनसि
सनति
सन् - ५.५. भ४न 5२. (सेट)
વર્તમાના
શ્વસ્તની
सनाव: सनाम:
सनथः
सनथ
सनतः
सनन्ति
હ્યસ્તની
असनम् असनाव असनाम
असनः
असनतम् असनत
असनत्
असनताम् असनन्
વિધ્યર્થ
सनानि
सन
सन
सनेयम् सनेव सनेम
सः सनेतम् सनेत
सत्
सनेताम् सनेयुः
આજ્ઞાર્થ
सनाव
सनाम
सनतम् सनत
सनताम् सनन्तु
પરોક્ષા
सेनिव सेनिम
सेनथुः सेन
सेनतुः सेनुः
ससन / ससान
सेनिथ
ससान
૧૬૫
सनितास्मि सनितास्वः सनितास्मः सनितासि सनितास्थः सनितास्थ
सनिता
सनितारौ सनितारः
ભવિષ્યન્તી
सनिष्यामि सनिष्यावः सनिष्यामः सनिष्यसि सनिष्यथः सनिष्यथ
सनिष्यति सनिष्यतः
सनिष्यन्ति
ક્રિયાક્ત્તિપત્યર્થ
असनिष्यम् असनिष्याव असनिष्याम असनिष्यः असनिष्यतम् असनिष्यत असनिष्यत् असनिष्यताम् असनिष्यन्
આશીર્વાદાર્થ
सन्यासम् सन्यास्व सन्यास्म
'सन्याः
सन्यास्तम् सन्यास्त सन्यास्ताम् सन्यासुः
सन्यात्
अद्यतनी (१ सो प्रहार )
असानिषम् असानिष्व असानिष्म
असानीः
असानिष्टम् असानिष्ट
असानीत् असानिष्टाम् असानिषुः
બીજા રૂપો ૧૭૩ પેજ ઉપર છે.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૬.
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો पठ् - ५.५. म. (१) __ भण् - ५.५. मध (१८) अपाठिषम् अपाठिष्व अपाठिष्म अभाणिषम् अभाणिष्व अभाणिष्म अपाठीः अपाठिष्टम् अपाठिष्ट । अभाणी: अभाणिष्टम् अभाणिष्ट अपाठीत् अपाठिष्टाम् अपाठिषुः | अभाणीत् अभाणिष्टाम् अभाणिषुः
जप - ५.५. मध. (१दो) सृ - ५.५. मध. (२) अजापिषम् अजापिष्व अजापिष्म | असार्षम् असाव॑ असाह्म अजापीः अजापिष्टम् अजापिष्ट अजापीत् अजापिष्टाम् अजापिषुः । असार्षीत् असार्टाम् असाएः
दृश् - ५.५. मध. (२) | शुभ् - ५.५. म. (sal) अद्राक्षम् अद्राक्ष्व अद्राक्ष्म अशुभम् . अशुभाव अशुभाम अद्राक्षीः अद्राष्टम् अद्राष्ट। अशुभः अशुभतम् अशुभत अद्राक्षीत् अद्राष्टाम् अद्राक्षुः अशुभत् अशुभताम् अशुभत् वृत् - ५.५. भविष्यन्ती
। वे - मा.५. परोक्षा वामि वावः वामः | ऊये ऊयिवहे ऊयिमहे वय॑सि वय॑थः वय॑थ ।। ऊयिषे ऊयाथे ऊयिध्वे/वे वय॑ति वय॑तः वय॑न्ति ऊये ऊयाते ऊयिरे
वृत् - ५.५. यात्तिपत्यर्थ । वे - मा.५. परीक्षा अवय॑म् अवाव अवाम | ऊवे ऊविवहे ऊविमहे अवय॑ः अवय॑तम् अवयंत | ऊविषे ऊवाथे ऊविध्वे/वे अवय॑त् अवय॑ताम् अवय॑न् । ऊवे ऊवाते ऊविरे
वे - ५.५. परीक्षा | वे - ५.५. ५रोक्षा ववौ ऊविव विम | उवय/उवाय. ऊयिव ऊयिम वविथ/ववाथ ऊवथुः ऊव । उवयिथ ऊयथुः ऊय ववौ ऊवतुः ऊवुः
उवाय ऊयतुः ऊयुः
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપ
रराज
रेजिथ
रराज
रेजे
रेजिषे
रेजे
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
राज् - ५.५. परोक्षा
रेजिव
रेजिम
रेज
रेजुः
रेजथुः
रेजतुः
राज् - आ.प. परोक्षा
रेजिवहे
रेजिम
रेजाथे
रेजिध्वे
रेजाते
रेजिरे
रट् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अराटिषम् अराटिष्व अराटिष्म अराटीः अराटिष्टम् अराटिष्ट अराटीत् अराटिष्टाम् अराटिषुः
ह्वे - आ.प. अद्यतनी (हुट्टो) अह्वे 'अह्वावहि अह्वामहि अह्वेथाम् अह्वध्वम्
अह्वथा:
अह्वत
अह्वेताम्
अह्वन्त धे - ५.५. अद्यतनी ( ४थो) अधासिषम् अधासिष्व अधासिष्म अधासीः अधासिष्टम् अधासिष्ट अधासीत् अधासिष्टाम् अधासिषुः
धे - प.प. अद्यतनी (उभो) अदधम् अदधाव अदधाम अदधः अदधतम् अदधत अदधत् अदधताम् अदधन्
૧૬૭
ध्यै - प.प. आशीर्वाहार्थ
ध्येयासम् ध्येयास्व
ध्येयाः
ध्येयात्
ध्येयास्म
ध्येयास्तम् ध्येयास्त ध्येयास्ताम् ध्येयासुः
कस् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अकासिषम् अकासिष्व अकासिष्म अकासीः अकासिष्टम् अकासिष्ट अकासीत् अकासिष्टाम् अकासिषुः
भृ - ५.५. परोक्षा बिभराञ्चकर/ बिभराञ्चकृव बिभराञ्चकृम बिभराञ्चकार
बिभराञ्चकर्थ बिभराञ्चक्रथुः बिभराञ्चक्र बिभराञ्चकार बिभराञ्चक्रतुः बिभराञ्चक्रुः
भृ - खा.प. परोक्षा बिभराञ्चक्रे बिभराञ्चकृवहे बिभराञ्चकृमहे बिभराञ्चकृषे बिभराञ्चक्राथे बिभराञ्चकृवे बिभराञ्चक्रे बिभराञ्चक्राते बिभराञ्चक्रिरे
बुध् - ५.५. अद्यतनी (ट्टो) अबुधम् अबुधाव अबुधाम अबुधः अबुधतम् अबुधत अबुधताम् अबुधन्
अबुधत्
श्वि - ५.५. परोक्षा
शिश्वय/ शिश्वाय शिश्वियिव शिश्वियिम शिश्वयिथ
शिश्वियथुः शिश्विय
शिश्वाय
शिश्वियतुः शिश्वियुः
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી: ભાગ-૧ પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો कृष् - ५.५. श्वस्तनी
| भ्रम् -'४. ५.५. वर्तमान। क्रष्टास्मि क्रष्टास्वः क्रष्टास्मः | भ्राम्यामि भ्राम्यावः भ्राम्यामः क्रष्टासि क्रष्टास्थः क्रष्टास्थ भ्राम्यसि भ्राम्यथः भ्राम्यथ क्रष्टा क्रष्टारौ क्रष्टारः भ्राम्यति भ्राम्यतः भ्राम्यन्ति
कृष् - ५.५. भविष्यन्ती भ्रम् - ४.५.५. स्तनी क्रक्ष्यामि क्रक्ष्यावः क्रक्ष्यामः | अभ्राम्यम् अभ्राम्याव अभ्राम्याम क्रक्ष्यसि क्रक्ष्यथः क्रक्ष्यथ अभ्राम्यः अभ्राम्यतम् अभ्राम्यत क्रक्ष्यति क्रक्ष्यतः क्रक्ष्यन्ति | अभ्राम्यत् अभ्राम्यताम् अभ्राम्यन्
कृष् - ५.५. यातिपत्यर्थ | भ्रम् - ४. ५.५. विध्यर्थ अक्रक्ष्यम् अक्रक्ष्याव अक्रक्ष्याम | भ्राम्येयम् भ्राम्येव भ्राम्येम अक्रक्ष्ष्यः अक्रक्ष्यतम् अक्रक्ष्यत | भ्राम्येः भ्राम्येतम् भ्राम्येत अक्रक्ष्ष्यत् अक्रक्ष्यताम् अक्रक्ष्यन् । | भ्राम्येत् भ्राम्येताम् भ्राम्येयुः कृष् - ५.५. आयतनी (२०) । भ्रम् - ४. ५.५. माशार्थ अक्राक्षम् अक्राश्व अक्राम। | भ्राम्याणि भ्राम्याव भ्राम्याम अक्राक्षी: अक्राष्टम् अक्राष्ट भ्राम्य भ्राम्यतम् भ्राम्यत अक्राक्षीत् अक्राष्टाम् अक्राक्षुः भ्राम्यतु भ्राम्यताम् भ्राम्यन्तु कृष् - ५.५. अद्यतनी (२०) । अकार्भम् अकाल अकार्म | बभ्रम/बभ्राम भ्रमिव भ्रमिम अकार्षीः अकार्टम् अकार्ट | भ्रमिथ भ्रमथुः भ्रम अकार्षीत् अकार्टाम् अकार्वाः | बभ्राम भ्रमतुः भ्रमुः ___ म्लै - ५.५. माशीवार्थ | भ्रम् - ५.५. अद्यतनी (sal) म्लेयासम् म्लेयास्व म्लेयास्म अभ्रमम् अभ्रमाव अभ्रमाम म्लेयाः म्लेयास्तम् म्लेयास्त
अभ्रमतम् अभ्रमत म्लेयात् म्लेयास्ताम् म्लेयासुः | अभ्रमत् अभ्रमताम् अभ्रमन्
अभ्रमः
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપ
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
भ्लास् - ४. खा. ५. वर्तमाना भ्लास्ये भ्लास्यावहे भ्लास्यामहे भ्लास्यसे भ्लास्येथे भ्लास्यध्वे भ्लास्यते भ्लास्येते भ्लास्यन्ते
भ्लास् - ४. आ.प. विध्यर्थ
भ्लास्येमहि
भ्लास्येय भ्लास्येवहि भ्लास्येथाः भ्लास्येयाथाम् भ्लास्येध्वम्
भ्लास्येत भ्लास्येयाताम् भ्लास्येरन्
भ्लास् - ४. खा.प. ह्यस्तनी भ्रास् - ४. खा.प. ह्यस्तनी अभ्लास्ये अभ्लास्यावहि अभ्लास्यामहि | अभ्रास्ये अभ्रास्यावहि अभ्रास्यामहि अभ्लास्यथाः अभ्लास्येथाम् अभ्लास्यध्वम् अभ्रास्यथाः अभ्रास्येथाम् अभ्रास्यध्वम् अभ्लास्यत अभ्लास्येताम् अभ्लास्यन्त अभ्रास्यत अभ्रास्येताम् अभ्रास्यन्त
TH-8.241.4. zusuá
भ्लास्यै
भ्लास्यावहै भ्लास्याम है भ्लास्यस्व भ्लास्येथाम् भ्लास्यध्वम् भ्लास्यताम् भ्लास्येताम् भ्लास्यन्ताम्
भ्लास् - खा.प. परोक्षा
लेसे
भ्लेसिषे
भ्लेसे
भ्लेसिवहे भ्लेसिमहे
भलेसाथे भ्लेसिध्वे
भलेसाते भ्लेसिरे
वृध् - ५.५. भविष्यन्ती वर्स्यामि वस्यवः वर्स्यामः वर्त्स्यसि वर्त्स्यथः वर्त्स्यथ वर्त्स्यति वर्त्स्यतः वर्त्स्यन्ति
भ्रास् - ४. आ.प. वर्तमाना भ्रास्यावहे भ्रास्यामहे
भ्रास्ये
भ्रास्यसे
भ्रास्येथे भ्रास्यध्वे
भ्रास्यते
भ्रास्येते भ्रास्यन्ते
૧૬૯
भ्रास् - ४. खा. ५. विध्यर्थ
भ्रास्येवहि भ्रास्येमहि भ्रास्येयाथाम् भ्रास्येध्वम् भ्रास्येयाताम् भ्रास्येरन्
भ्रास्य
भ्रास्येथाः
भ्रास्येत
भ्रास् - ४. खा.५. आज्ञार्थ
भ्रास्यै
भ्रास्यावहै भ्रास्यामहै भ्रास्येथाम् भ्रास्यध्वम्
भ्रास्यस्व
भ्रास्यताम् भ्रास्येताम् भ्रास्यन्ताम्
भ्रास् - खा.प. परोक्षा
थ्रेसिव
थ्रेसिमहे
थ्रेसा
थ्रेसिध्वे
थ्रेसाते
थ्रेसिरे
से
थ्रेसिषे
थ्रेसे
वृध् - ५.५. डियात्तिपत्यर्थ अवर्त्स्यम् अवयव अवस्यम अवर्त्स्यः अवर्त्स्यतम् अवर्त्स्यत अवर्त्स्यत् अवर्त्स्यताम् अवर्त्स्यन्
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૦
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
लष् - ४. ५.५. वर्तमाना
लष्यामि लष्यावः लष्यामः
लष्यसि लष्यथः लष्यथ लष्यति लष्यतः लष्यन्ति
लष् - ४. ५.५. ह्यस्तनी अलष्यम् अलष्याव अलष्याम अलष्यः अलष्यतम् अलष्यत अलष्यत् अलष्यताम् अलष्यन्
लष् - ४. ५.५. विध्यर्थ लष्येयम् लष्येव लष्येम लष्येः लष्येतम् लक्ष्येत लष्येत् लष्येताम् लष्येयुः
लष् - ४. ५.५. आज्ञार्थ
लष्यानि लष्याव लष्याम लष्य लष्यतम् लष्यत लष्यतु लष्यताम् लष्यन्तु
लष् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अलाषिषम् अलाषिष्व अलाषिष्म अलाषी: अलाषिष्टम् अलाषिष्ट अलाषीत् अलाषिष्टाम् अलाषिषुः
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
श्वि - प.प. अद्यतनी (हट्ठो)
अश्वम् अश्वाव अश्वाम अश्वः अश्वतम् अश्वत अश्वत् अश्वताम् अश्वन्
लष् - ४. आ.प. वर्तमाना लष्यावहे लष्यामहे
लष्ये
लष्यसे
येथे
लष्यध्वे
लय
ये
लष्यन्ते
लष् - ४. आ.प. ह्यस्तनी अलष्ये अलष्यावहि अलष्यामहि अलष्यथाः अलष्येथाम् अलष्यध्वम् अलष्यत अलष्येताम् अलष्यन्त
लष् - ४. आ.प. विध्यर्थ
लष्येवहि लष्येमहि लष्येयाथाम् लष्येध्वम्
लष्येयाताम् लक्ष्येरन्
लष्येय
लष्येथाः
लष्येत
लष् - ४. खा.प. आज्ञार्थ
लष्यस्व
लष्यावहै लष्यामहै लष्येथाम् लष्यध्वम् लष्यताम् लष्येताम् लष्यन्ताम्
लष्यै
ऋ - ५.५. अद्यतनी (२भे) आर्षम्
आर्षीः
आर्षीत्
आ
आ
आष्र्ष्टम् आष्ट आष्टम् आर्षुः
श्वि - ५.५. अद्यतनी (उभो) अशिश्वियम् अशिश्वियाव अशिश्वियाम अशिश्वियः अशिश्वियतम् अशिश्वियत अशिश्वियत् अशिश्वियताम् अशिश्वियन्
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપ
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
क्रम् - ४. ५.५. वर्तमाना
क्राम्यामि क्राम्यावः क्राम्यामः क्राम्यसि क्राम्यथः क्राम्यथ क्राम्यति क्राम्यतः क्राम्यन्ति
क्रम् - ४. ५.५. ह्यस्तनी अक्राम्यम् अक्राम्याव अक्राम्याम अक्राम्यः अक्राम्यतम् अक्राम्यत अक्राम्यत् अक्राम्यताम् अक्राम्यन्
क्रम् - ४. ५.५. विध्यर्थ क्राम्येयम् क्राम्येव क्राम्येम क्राम्येः क्राम्येतम् क्राम्येत क्राम्येत् क्राम्येताम् क्राम्येयुः
क्रम् - ४. ५.५. खाज्ञार्थ क्राम्याणि क्राम्याव क्राम्याम क्राम्यतम् क्राम्यत
क्राम्य
क्राम्यतु
क्राम्यताम् क्राम्यन्तु
कृप् - ५.५. श्वस्तनी
कल्प्तास्मि कल्प्तास्वः कल्प्तास्मः कल्प्तासि कल्प्तास्थः कल्प्तास्थ कल्प्ता कल्प्तारौ कल्प्तारः
૧૭૧
कृप् - ५.५. भविष्यन्ती कल्प्स्यामि कल्प्स्यावः कल्प्स्यामः कल्प्स्यसि कल्प्स्यथः कल्प्स्यथ कल्प्स्यति कल्प्स्यतः कल्प्स्यन्ति
कृप् - ५.५. डियात्तिपत्यर्थ अकल्प्स्यम् अकल्प्स्याव अकल्प्स्याम अकल्प्स्यः अकल्प्स्यतम् अकल्प्स्यत अकल्प्स्यत् अकल्प्स्यताम् अकल्प्स्यन्
कृप् - खा.प. श्वस्तनी कल्प्ताहे कल्प्तास्वहे कल्प्तास्महे कल्प्तासे कल्प्तासाथे कल्प्ताध्वे कल्प्ता कल्प्तारौ कल्प्तारः
कृप् - आ.प. भविष्यन्ती कल्प्स्ये कल्प्स्यावहे कल्प्स्यामहे कल्प्स्यसे कल्प्स्येथे कल्प्स्यध्वे कल्प्स्यते कल्प्स्येते कल्प्स्यन्ते
कृप् - आ.प. डियात्तिपत्यर्थ अकल्प्स्ये अकल्प्स्यावहि अकल्प्स्यामहि अकल्प्स्यथाः अकल्प्स्येथाम् अकल्प्स्यध्वम् अकल्प्स्यत अकल्प्स्येताम् अकल्प्स्यन्त
कृप् - ५.५. अद्यतनी (२भे) अक्लृप्सि अक्लृप्स्वहि अक्लृप्स्महि अक्लृप्थाः अक्लृप्साथाम् अक्लृब्ध्वम्
कृप् - आ.प. आशीर्वाहार्थ क्लृप्सीय क्लृप्सीवहि क्लृप्सीय क्लृप्सीवहि
क्लृप्सीमहि क्लृप्सीष्ठाः क्लृप्सीयास्थाम् क्लृप्सीध्वम्
अक्लृप्त अक्लृप्साताम् अक्लृप्सत क्लृप्सीष्ट क्लृप्सीयास्ताम् क्लृप्सीरन्
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો गुप् - ५.५. श्वस्तनी गुप्'- ५.५. श्वस्तनी गोपितास्मि गोपितास्वः गोपितास्मः | गोप्तास्मि गोप्तास्वः गोप्तास्मः गोपितासि गोपितास्थः गोपितास्थ | गोप्तासि गोप्तास्थः गोप्तास्थ गोपिता गोपितारौ गोपितारः | गोप्ता गोप्तारौ गोप्तार: ___ गुप् - ५.५. भविष्यन्ती | गुप् - ५.५. भविष्यन्ती गोपिष्यामि गोपिष्याव: गोपिष्यामः | गोप्स्यामि गोप्स्यावः गोप्स्यामः गोपिष्यसि गोपिष्यथ: गोपिष्यथ । गोप्स्यसि गोप्स्यथः- गोप्स्यथ गोपिष्यति गोपिष्यतः गोपिष्यन्ति गोप्स्यति गोप्स्यतः गोप्स्यन्ति
गुप् - ५.५. यात्तिपत्यर्थ | गुप् - ५.५. हयात्तिपत्यर्थ अगोपिष्यम् अगोपिष्याव अगोपिष्याम | अगोप्स्यम् अगोप्स्याव अगोप्स्याम अगोपिष्यः अगोपिष्यतम् अगोपिष्यत | अगोप्स्यः अगोप्स्यतम् अगोप्स्यत अगोपिष्यत् अगोपिष्यताम् अगोपिष्यन् | अगोप्स्यत् अगोप्स्यताम् अगोप्स्यन्
गुप् - ५.५. माशीवार्थ गुप् - ५.५. मद्यतनी (२) गुप्यासम् गुप्यास्व गुप्यास्म अगौप्सम् अगौप्स्व अगौप्स्म गुप्याः गुप्यास्तम् गुप्यास्त अगौप्सीः अगौप्तम् अगौप्त गुप्यात् गुप्यास्ताम् गुप्यासुः | अगौप्सीत् अगौप्ताम् अगौप्सः गुप् - ५.५. अद्यतनी (१cl) | ध्मा - ५.५. माशीवार्थ अगोपिषम् अगोपिष्व अगोपिष्म | ध्येयासम् ध्मेयास्व ध्येयास्म अगोपीः अगोपिष्टम् अगोपिष्ट ध्येयाः ध्मेयास्तम् ध्येयास्त अगोपीत् अगोपिष्टाम् अगोपिषुः | ध्येयात् ध्येयास्ताम् ध्यासुः
गुप् - ५.५. परीक्षा धूप् - ५.५. परीक्षा जुगोप जुगुपिव जुगुपिम । | दुधूप दुधूपिव दुधूपिम जुगोपिथ जुगुपथुः जुगुप दुधूपिथ दुधूपथुः दुधूप जुगोप जुगुपतुः जुगुपुः दुधूप दुधूपतुः दुधूपुः
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપ
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
गुह - ५.५. श्वस्तनी
गोढास्मि गोढास्वः गोढास्मः
गोढासि गोढास्थः गोढाथ गोढा गोढारौ गोढारः
गुह - प.प. भविष्यन्ती
घोक्ष्यामि घोक्ष्यावः घोक्ष्यामः घोक्ष्यसि घोक्ष्यथः घोक्ष्यथ घोक्ष्यति घोक्ष्यतः घोक्ष्यन्ति
गुह् - ५.५. डियात्तिपत्यर्थ अघोक्ष्यम् अघोक्ष्याव अघोक्ष्याम अघोक्ष्यः अघोक्ष्यतम् अघोक्ष्यत अघोक्ष्यत् अघोक्ष्यताम् अघोक्ष्यन्
गुह् - ५.५. अद्यतनी (उभे) अघुक्षम् अघुक्षाव अघुक्षा अघुक्षः अघुक्षतम् अघुक्षत अघुक्षत् अघुक्षताम् अघुक्षन् आ+म्ना - ५.५. आशीर्वाहार्थ आम्नेयासम् आग्नेयास्व आम्नेयास्म आम्नेयाः आम्नेयास्तम् आम्नेयास्त आग्नेयात् आग्नेयास्ताम् आग्नेयासुः
असनिषम् असनिषा असनिष्म असनीः असनिष्टम् असनिष्ट
गुह् - खा.प. श्वस्तनी गोढास्वहे गोढास्महे
गोढासाथे गोढाध्वे गोढारौ गोढार:
गोढाहे
गोढासे
गोढा
१७3
गुह - आ.प. भविष्यन्ती घोक्ष्ये घोक्ष्यावहे घोक्ष्यामहे घोक्ष्यसे घोक्ष्येथे घोक्ष्यध्वे घोक्ष्यते घोक्ष्येते घोक्ष्यन्ते
गुह आप डियात्तिपत्यर्थ अघोक्ष्ये अघोक्ष्यावहि अघोक्ष्यामहि अघोक्ष्यथाः अघोक्ष्येथाम् अघोक्ष्यध्वम् अघोक्ष्यत अघोक्ष्येताम् अघोक्ष्यन्त
-
गुह् - आ.प. अद्यतनी (उभे) अघुक्षि अघुक्षावहि अघुक्षामहि
अहि
'अघुक्षथा: / अघुक्षाथाम् अघुक्षध्वम्/ अगूड्वम् अगूढाः
अघुक्षत/
अघुक्षाताम् अघुक्षन्त
अगूढ
गुह् - आ.प. आशीर्वाद्यार्थ घुक्षीय घुक्षीवहि घुक्षीमहि घुक्षीष्ठाः घुक्षीयास्थाम् घुक्षीध्वम् / घुक्षीवम्
असनीत् असनिष्टाम् असनिषुः घुक्षीष्ट घुक्षीयास्ताम् घुक्षीरन्
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૪
भ्राज् - खा.प. परोक्षा
जिवहे थ्रेजिमहे
भ्रेजिध्वे
थ्रेजिरे
भेजे
भ्रेजिषे
भेजे
घ्रा
अघ्राम्
अघ्राः
अघ्रात्
भेजा
भेजाते
घ्रा
૫.૫. આશીર્વાદાર્થ
घ्रायासम् घ्रायास्व घ्रायास्म
घ्रायाः
घ्रायास्तम् घ्रायास्त
घ्रायात्
घ्रायास्ताम् घ्रायासुः
-
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપો
प.प. अद्यतनी (पभो)
अघ्राव
अघ्राम
अघ्रातम् अघ्रात
अघ्राताम् अध्रुः
सह- खा.प. श्वस्तनी !
सोढा
सोढास्वहे सोढास्महे
सोढा सोढासा सोढाध्वे
सोढा
सोढा सोढार:
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧
क्वथ् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अक्वाथिषम् अक्वाथिष्व अक्वाथिष्म अक्वाथीः अक्वाथिष्टम् अक्वाथिष्ट अक्वाथीत् अक्वाथिष्टाम् अक्वाथिषुः मथ् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अमाथिषम् अमाथिष्व अमाथिष्म अमाथी अमाथिष्टम् अमाथिष्ट
धूप् - ५.५. श्वस्तनी धूपितास्मि धूपितास्वः धूपितास्मः धूपितासि धूपितास्थः धूपितास्थ
धूपिता
धूपितारौ धूपितारः
धूप् - ५.५. भविष्यन्ती
धूपिष्यामि धूपिष्यावः धूपिष्यामः धूपिष्यसि धूपिष्यथः धूपिष्यथ धूपिष्यति धूपिष्यतः
धूपिष्यन्ति
धूप् ५.५ डियात्तिपत्यर्थ अधूपिष्यम् अधूपिष्याव अधूपिष्याम अधूपिष्यः अधूपिष्यतम् अधूपिष्यत अधूपिष्यत् अधूपिष्यताम् अधूपिष्यन्
-
धूप् - ५.५. आशीर्वाद्यार्थ
धूप्यासम्
धूप्याः
धूप्यात्
धूप्यास्व धूप्यास्म धूप्यास्तम् धूप्यास्त
धूप्यास्ताम् धूप्यासुः
धूप् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अधूपिषम् अधूपिष्व अधूपिष्म अधूपीः अधूपीत्
अधूपिष्टम् अधूपिष्ट अधूपिष्टाम् अधूपिषुः
खन् - ५.५. अद्यतनी (१सो) अखानिषम् अखानिष्व अखानिष्प अखानीः अखानिष्टम् अखानिष्ट अमाथीत् अमाथिष्टाम् अमाथिषुः अखानीत् अखानिष्टाम् अखानिषुः
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૫
..
પહેલા ગણના વિકલ્પ રૂપ
પહેલા ગણના અદ્યતની કર્મણિરૂપ पदो पर धूप् - अधूपायिषि काश - अकाशिषि
. अधूपिषि पन् - अपनायिषि गुह् - अगहिषि
|पण् - अपणायिषि | अपनिषि अघुक्षि
अपणिषि ष्ठिव् - अष्ठेविषि चम - अचमिषि ईक्ष - ऐक्षिषि
| सस्ज् - असज्जिषि | બીજો પ્રકાર पा - - अपासि सद् - असत्सि
अपायिषि नम् - अनंसि
|इ - . एषि/आयिषि
अहषि वस् - अवत्सि
कृष् - अकृक्षि
अहारिषि अधक्षि
त्रै - . अत्रासि दह -
अनेषि
अत्रायिषि त्य - अत्यक्षि
अनायिषि जि - अजेषि
अधिषि लभ् - अलप्सि
अधायिषि अजायिषि | रम् - अरंसि
अम्लासि असृषि | वह - अवक्षि
अम्लायिषि असारिषि
पच् - अपक्षि स्मृ- अस्मृषि वप् - अवप्सि
आरिषि अस्मारिषि अभक्षि
अघ्रासि क्षि - अक्षेषि ध्यै - अध्यासि
अघ्रायिषि अक्षायिषि
अध्यायिषि | दंश - अदक्षि गम् - अगसि
अगासि ध्मा - अध्मासि अगंसि अगायिषि
अध्मायिषि दृश् - अदृक्षि :
अद्रोषि
अम्नासि अदर्शिषि अद्राविषि
अम्नायिषि स्था - अस्थिषि
भृ - अभृषि - अयंसि अस्थायिषि
अभारिषि | रज्ज् - अरक्षि अदिषि
अह्वासि शद् - अशत्सि अदायिषि
अह्वायिषि सञ् - असङ्क्षि
आर्षि
| भज् -
द्रु
दा
हे -
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૬
ધાતુ
नम्
पठ्
पत्
रक्ष
वद्
वस्
भण्
खाद्
दह्
अट्
अर्च
चल्
चर्
जीव्
त्यज्
क्षर्
क्रीड्
जप्
जिम्
निन्द्
वृष्
शुच्
जि
तृ
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો
વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ શ્વસ્તની
नम्यते अनम्यत
नम्येत
पठ्यते
अपठ्यत पठ्येत
पत्यते
अपत्यत
पत्येत
रक्ष्यते
| अरक्ष्यत
रक्ष्येत
उद्यते
औद्यत उद्येत
उष्यते
औष्यत उष्येत
भण्यते
अभण्यत
भण्येत
खाद्यते
अखाद्यत खाद्येत
अदह्यत
दह्येत
आट्यत अट्येत
आर्च्छत
अर्च्छत
अचल्यत चल्येत
अचर्यत चर्येत
दह्यते
अट्यते
अर्च्यते
चल्यते
चर्यते
जीव्यते
त्यज्यते
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
क्षर्यते'
क्रीड्यते
जप्यते
जिम्यते
निन्द्यते
वृष्यते
शुच्यते
जीयते
तीर्यते
अजीव्यत जीव्येत
अत्यज्यत त्यज्येत
अक्षर्यत क्षत
अक्रीड्यत क्रीड्येत
अजप्यत जप्येत
| अजिम्यत जिम्येत
अनिन्द्यत निन्द्येत
अवृष्यत वृष्येत
अशुच्यत शुच्येत | अजीयत जीयेत
| अतीर्यत तीर्येत
नम्यताम् नन्ता
पठ्यताम् पठिता
पत्यताम् पतिता
रक्ष्यताम् रक्षिता
उद्यताम् वदिता
उष्यताम् वस्ता
भण्यताम् भणिता
खाद्यताम् खादिता
दह्यताम् | दग्धा
अट्यताम् अटिता
अर्च्यताम् अर्चिता
चल्यताम् चलिता
चर्यताम् चरिता
जीव्यताम् जीविता
त्यज्यताम् त्यक्ता
क्षर्यताम् क्षरिता
क्रीड्यताम् क्रीडिता
जप्यताम् जपिता
जिम्यताम् मिता निन्द्यताम् निन्दिता
वृष्यताम् वर्षिता
शुच्यताम् शोचिता जीयताम् जेता
जायिता
तीर्यताम् तरिता
तारिता
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા
नंस्यते अनंस्यत नंसीष्ट नेमे पठिष्यते अपठिष्यत
पठिषीष्ट
पेठे
पतिष्यते अपतिष्यत
| पतिषीष्ट
पेते
रक्षिषीष्ट
ररक्षे
रक्षिष्यते अरक्षिष्यत वदिष्यते अवदिष्यत
वदिषीष्ट
ऊदे
वत्स्यते
ऊषे
अवत्स्यत वत्सीष्ट
भणिष्यते अभणिष्यत भणिषीष्ट बभणे
खादिष्यते
अखादिष्यत खादिषीष्ट
M
अधक्ष्यत
धक्षीष्ट
अटिष्यते
आटिष्यत
अटिषीष्ट
अर्चिष्यते आर्चिष्यत
अर्चिषीष्ट
चलिष्यते अचलिष्यत
चलिषीष्ट
चरिष्यते अचरिष्यत | चरिषीष्ट जीविष्यते अजीविष्यत जीविषीष्ट
अक्षरिष्यत क्षरिषीष्ट
त्यक्ष्यते अत्यक्ष्यत त्यक्षीष्ट क्षरिष्यते • क्रीडिष्यते अक्रीडिष्यत क्रीडिषीष्ट जपिष्यते अजपिष्यत |जपिषीष्ट जेमिष्यते अजेमिष्यत जेमिषीष्ट
निन्दिष्यते अनिन्दिष्यत निन्दिषीष्ट वर्षिष्य अवर्षिष्यत वर्षिषीष्ट ववृषे
शोचिष्यते
अशोचिष्यत
शोचिषीष्ट
जेषीष्ट
जेष्यते अजेष्यत जायिष्यते अजायिष्यत
जायिषीष्ट
तरिषीष्ट/तीर्षीष्ट तेरे
तरिष्यते अतरिष्यत तारिष्यते अतारिष्यत
तारिषीष्ट
1
चखादे
देहे
| आटे
आनर्चे
चेले
चेरे
जिजीवे
तत्यजे
चक्षरे
चिक्रीडे
जेपे
जिजिमे
निनिन्दे
शुशुचे
जिग्ये
અદ્યતની
अनमि
अपाठि
| अपाति
अरक्षि
अवादि
अवासि
अभाणि
अखादि
अदाहि
आटि
आर्चि
अचालि
अचारि
अजीवि
अत्याजि
अक्षारि
अक्रीडि
अजापि
अजेमि
अनिन्दि
अवर्षि
| अशोचि
अजायि
अतारि
૧૭૭
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
१७८
ધાતુ
धाव्
भू
تلو
सृ
स्मृ
क्षि
کی
स्था
दा
पा
वन्द्
वृध्
पच्
क्षीयते
गम् गम्यते
दृश्
दृश्यते
स्थीयते
दीयते
पीयते
वन्द्यते
अवन्द्यत वन्द्येत
वृध्यते
| अवृध्यत
वृध्येत
| पच्यते
अपच्यत
पच्येत
ह्रियते
अह्नियत ह्रियेत
डीयते
अडीयत डीयेत
भाष्यते अभाष्यत भाष्येत
he
ह
डी
भाष्
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો
વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ શ્વસ્તની
धाव्यते
धाव्यताम् धाविता
भूयते
भूयताम् |भविता
भाविंता
स्त्रियते
स्मर्यते
डैभ संस्कृत धातु ३पावसी : भाग-१
अधाव्यत धाव्येत
अभूयत
भूयेत
स्त्रियेत
अस्त्रियत
अस्मर्यत स्मर्येत
अक्षीयत क्षीयेत
अगम्यत गम्येत
अदृश्यत दृश्येत
अस्थीयत स्थीयेत
अदीयत
दीयेत
अपीयत पीयेत
स्त्रियताम् सर्ता
सारिता
स्मर्यताम् स्मर्ता
स्मारिता
क्षीयताम् क्षेता
क्षायिता
गम्यताम् गन्ता
दृश्यताम् द्रष्टा
दर्शिता
स्थीयताम् स्थाता
स्थायिता
दीयताम् दाता
दायिता
पीयताम् पाता
| पायिता
वन्द्यताम् वन्दिता
वृध्यताम् वर्धिता
| पच्यताम् पक्ता ह्रियताम् हर्ता
हारिता डीयताम् डयिता
डायिता
भाष्यताम् भाषिता
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૯
-
અદ્યતની अधावि अभावि
असारि
अस्मारि
क्षेष्यते
अक्षायि
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો ભવિષ્યન્સી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા धाविष्यते अधाविष्यत धाविषीष्ट दधावे भविष्यते अभविष्यत भविषीष्ट भाविष्यते
अभाविष्यत |भाविषीष्ट सरिष्यते असरिष्यत सृषीष्ट सत्रे सारिष्यते असारिष्यत सारिषीष्ट स्मरिष्यते अस्मरिष्यत स्मृषीष्ट सस्मरे स्मारिष्यते । अस्मारिष्यत स्मारिषीष्ट
अक्षेष्यत क्षेषीष्टचिक्षिये क्षायिष्यते अक्षायिष्यत |
|क्षायिषीष्ट गंस्यते अगंस्यत
गंसीष्ट
जग्मे द्रक्ष्यते अद्रक्ष्यत दृक्षीष्ट ददृशे दर्शिष्यते . अदर्शिष्यत । दर्शिषीष्ट स्थास्यते अस्थास्यत स्थासीष्ट
तस्थे स्थायिष्यते अस्थायिष्यत स्थायिषीष्ट दास्यते अदास्यत दासीष्ट ददे दायिष्यते अदायिष्यत दायिषीष्ट पास्यते अपास्यत पासीष्ट पपे पायिष्यते अपायिष्यत
| पायिषीष्ट वन्दिष्यते अवन्दिष्यत वन्दिषीष्ट ववन्दे वर्धिष्यते । अवर्धिष्यत वर्धिषीष्ट ववृधे पक्ष्यते अपक्ष्यत
|पेचे हरिष्यते अहरिष्यत हृषीष्ट जहे हारिष्यते अहारिष्यत हारिषीष्ट डयिष्यते अडयिष्यत डयिषीष्ट |डिड्ये डायिष्यते अडायिष्यत डायिषीष्ट भाषिष्यते अभाषिष्यत भाषिषीष्ट बभाषे
अगमि अदर्शि
अस्थायि
अदायि
अपायि
अवन्दि
अवधि
पक्षीष्ट
अपाचि अहारि
अडायि
अभाषि
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦
रम्
रन्ता
लभ्
丽测钢
वृत्यते | शुभ्यते
स्वाद्
नी
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો વર્તમાના શસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની | रम्यते अरम्यत रम्येत | रम्यताम् लभ्यते अलभ्यत | लभ्येत लभ्यताम् लब्धा
अवृत्यत वृत्येत वृत्यताम् वर्तिता
अशुभ्यत शुभ्येत शुभ्यताम् शोभिता | सेव्यते असेव्यत | सेव्येत
| सेव्यताम् सेविता | स्वाद्यते अस्वाद्यत | स्वाद्येत स्वाद्यताम् |स्वादिता |नीयते अनीयत नीयेत. नीयताम् नेता
नायिता याच्यते अयाच्यत | याच्येत याच्यताम् |याचिता राज्यते अराज्यत राज्येत राज्यताम् राजिता उह्यते औद्यत | उह्येत | उह्यताम् वोढा ईक्ष्यते । ऐक्ष्यत ईक्ष्येत ईक्ष्यताम् ईक्षिता काश्यते अकाश्यत | काश्येत | काश्यताम् | काशिता रुह्यते अरुह्यत रुह्येत
रुह्यताम्
रोढा मुद्यते . अमुद्यत मुद्येत मुद्यताम् मोदिता कम्प्यते अकम्प्यत कम्प्येत कम्प्यताम् |कम्पिता
औप्यत उप्येत उप्यताम् अगMत गर्येत गय॑ताम् गर्जिता अद्युत्यत द्युत्येत द्युत्यताम् द्योतिता
अरुच्यत । | रुच्येत रुच्यताम् रोचिता श्रीयते अश्रीयत श्रीयेत
श्रीयताम्
श्रायिता अयत्यत यत्येत
यत्यताम्
यतिता भज्यते अभज्यत | भज्येत भज्यताम् भक्ता ध्यायते
|ध्याता ध्यायिता
उप्यते
वप्ता
गय॑ते
द्युत्यते
职丽时间丽阿切丽啊均
रुच्यते
श्रयिता
यत्यते
।
अध्यायत
ध्यायताम्
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૧
-
અદ્યતની
रंसीष्ट
लेभे
अरामि अलाभि अवर्ति अशोभि असेवि अस्वादि अनायि
सिषेवे
निन्ये
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો ભવિષ્યની ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા रंस्यते अरंस्यत लप्स्यते अलप्स्यत लप्सीष्ट वर्तिष्यते अवर्तिष्यत वर्तिषीष्ट ववृते शोभिष्यते अशोभिष्यत शोभिषीष्ट शुशुभे सेविष्यते असेविष्यत सेविषीष्ट स्वादिष्यते अस्वादिष्यत स्वादिषीष्ट सस्वादे नेष्यते अनेष्यत नेषीष्ट नायिष्यते अनायिष्यत नायिषीष्ट याचिष्यते अयाचिष्यत याचिषीष्ट ययाचे राजिष्यते अराजिष्यत राजिषीष्ट
|रराजे/रेजे वक्ष्यते अवक्ष्यत वक्षीष्ट ऊहे ईक्षिष्यते ऐक्षिष्यत ईक्षिषीष्ट ईक्षाञ्चक्रे काशिष्यते अकाशिष्यत काशिषीष्ट चकाशे रोक्ष्यते . अरोक्ष्यत रुक्षीष्ट रुरुहे मोदिष्यते अमोदिष्यत मोदिषीष्ट मुमुदे कम्पिष्यते अकम्पिष्यत · कम्पिषीष्ट चकम्पे वप्स्यते अवप्स्यत
वप्सीष्ट
ऊपे गर्जिष्यते अगर्जिष्यत गर्जिषीष्ट जगर्ने द्योतिष्यते अद्योतिष्यत
द्योतिषीष्ट रोचिष्यते. अरोचिष्यत रोचिषीष्ट रुरुचे श्रयिष्यते अश्रयिष्यत श्रयिषीष्ट शिश्रिये श्रायिष्यते अश्रायिष्यत श्रायिषीष्ट यतिष्यते अयतिष्यत . यतिषीष्ट येते भक्ष्यते अभक्ष्यत भक्षीष्ट |भेजे ध्यास्यते अध्यास्यत ध्यासीष्ट ध्यायिष्यते अध्यायिष्यत |ध्यायिषीष्ट
अयाचि अराजि अवाहि | ऐक्षि अकाशि अरोहि अमोदि अकम्पि
अवापि
अगर्जि अद्योति
दिद्युते
अरोचि
अश्रायि
अयाति अभाजि अध्यायि
दध्ये
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨
द्रूयते
अद्रूयत
| रट्यते
अरट्यत
तप्यते
तप्ता
डैम संस्कृत पातु ३पावली : 01-१ પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો વર્તમાના ઘસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની कस्यते अकस्यत | कस्येत कस्यताम् कसिता गीयते अगीयत गीयेत गीयताम् गाता
गायिता येतद्रूयताम् द्रोता
द्राविता रट्येत रट्यताम् .
रटिता अतप्यत | तप्येत तप्यताम् शिक्ष्यते अशिक्ष्यत शिक्ष्येत शिक्ष्यताम् |शिक्षिता | भ्रियते अभ्रियत भ्रियताम् भर्ता
भारिता हूयते अहूयत हूयेत |हूयताम् ह्वाता
हायिता वाञ्छ्यते अवाञ्छ्यत वाञ्छ्येत |वाञ्छ्यताम् वाञ्छिता श्लाघ्यते अश्लाघ्यत | श्लाघ्येत | श्लाघ्यताम् | लाघिता फल्यते अफल्यत फल्येत फल्यताम् फलिता लझ्यते अलभ्यत | लछ्येत लझ्यताम् लविता लोक्यते अलोक्यत | लोक्येत लोक्यताम् | लोकिता सद्यते
| सद्येत सद्यताम् सत्ता हस्यते अहस्यत | हस्येत हस्यताम् हसिता
आय्यत | अय्येत अय्यताम् अयिता
पलाय्यत | पलाय्येत | पलाय्यताम् पलायिता अय॑ते आयंत | अर्येत अर्ग्यताम् अर्जिता अद्यते आयत अर्खेत । अद्यताम् अर्हिता आशंस्यते आशंस्यत | आशंस्येत आशंस्यताम् आशंसिता ईयते ऐयत ईयेत ईयताम् एता
आयिता
वाञ्छ् श्लाघ्
EFFFFFFFFFEE EFFERE
फल
लोक्
असद्यत
सद् हस् अय् परा+अय्
अय्यते
पलाय्यत
अर्ज
अर्ह
आ+शंस्
इ
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૩
अराटि
भृषीष्ट
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા અદ્યતની कसिष्यते अकसिष्यत कसिषीष्ट चकसे अकासि गास्यते अगास्यत गासीष्ट जगे अगायि गायिष्यते अगायिष्यत गायिषीष्ट द्रोष्यते
अद्रोष्यत द्रोषीष्ट दुद्रुवे अद्रावि द्राविष्यते अद्राविष्यत द्राविषीष्ट रटिष्यते अरटिष्यत रटिषीष्ट रेटे तप्स्यते . अतप्स्यत तप्सीष्ट तेपे . अतापि शिक्षिष्यते अशिक्षिष्यत | शिक्षिषीष्ट शिशिक्षे अशिक्षि भरिष्यते अभरिष्यत ।
बभ्रे अभारि भारिष्यते अभारिष्यत भारिषीष्ट ह्वास्यते अह्वास्यत ह्वासीष्ट जुहुवे अह्वायि ह्वायिष्यते अह्वायिष्यत हायिषीष्ट वाञ्छिष्यते अवाञ्छिष्यत वाञ्छिषीष्ट ववाञ्छे अवाञ्छि श्लाघिष्यते अश्लाघिष्यत |श्लाघिषीष्ट शश्लाघे अश्लाघि फलिष्यते अफलिष्यत फलिषीष्ट
अफालि लनिष्यते अलनिष्यत लतिषीष्ट ललले अलङ्घि लोकिष्यते अलोकिष्यत |लोकिषीष्ट
लुलोके
अलोकि सत्स्यते असत्स्यत सत्सीष्ट
असादि हसिष्यते अहसिष्यत हसिषीष्ट जहसे अहसि अयिष्यते आयिष्यत अयिषीष्ट अयाञ्चक्रे आयि पलायिष्यते पलायिष्यत पलायिषीष्ट पलायाञ्चक्रे पलायि अर्जिष्यते आर्जिष्यत अर्जिषीष्ट आनर्जे |आर्जि अर्हिष्यते आर्हिष्यत. अर्हिषीष्ट आनर्हे । आशंसिष्यते आशंसिष्यत आशंसिषीष्ट आशशंसे आशंसि एष्यते ऐष्यत एषीष्ट
आयि आयिष्यते आयिष्यत आयिषीष्ट
|फेले
सेदे
आर्हि
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૪
क्वथ् जृम्भ ज्वल्
त्वर्यताम्
धाता
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો વર્તમાના હસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની | ईह्यते ऐशत ईह्येत ईह्यताम् ईहिता कृष्यते अकृष्यत कृष्येत । कृष्यताम् का
क्रष्टा क्वथ्यते अक्वथ्यत | क्वथ्येत क्वथ्यताम् क्वथिता जृम्भ्यते अजृम्भ्यत | जृम्भ्येत जृम्भ्यताम् जृम्भिता ज्वल्यते अज्वल्यत | ज्वल्येत ज्वल्यताम् |ज्वलिता त्रायते अत्रायत त्रायेत त्रायताम् त्राता
त्रायिता त्वर्यते अत्वर्यत त्वर्येत
त्वरिता धीयते अधीयत धीयेत
धीयताम्
धायिता अभ्रम्यत भ्रम्येत
भ्रम्यताम्
भ्रमिता - अबुध्यत
बुध्यताम् | भ्राज्यते अभ्राज्यत भ्राज्येत भ्राज्यताम् भ्राजिता
अभ्रास्यत भ्रास्येत भ्रास्यताम् भ्रासिता भ्लास्यते अभ्लास्यत | भ्लास्येत भ्लास्यताम् भ्लासिता म्लायते अम्लायत म्लायेत म्लायताम् म्लाता
म्लायिता लम्ब्यते अलम्ब्यत | लम्ब्येत लम्ब्यताम् | लम्बिता लष्यते अलष्यत लष्येत लष्यताम् लषिता लिङ्ग्यते अलिङ्ग्यत लिङ्ग्येत |लिङ्ग्यताम् लिङ्गिता लुण्ट्यते |अलुण्ट्यत | लुण्ट्येत लुण्ट्यताम् लुण्टिता |शस्यते अशस्यत शस्येत । शस्यताम् शंसिता शक्यते अशक्यत शब्येत शक्यताम् शङ्किता शस्यते अशस्यत शस्येत शस्यताम् शसिता | स्पन्द्यते अस्पन्द्यत | स्पन्द्येत स्पन्द्यताम् ।स्पन्दिता
| भ्रम्यते |बुध्यते
बोधिता ।
भ्राज्
भ्रास्
| भ्रास्यते
भ्लास् म्लै
लम्ब्
लष्
शङ्क
शस् स्पन्द्
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૫
अकर्षि
चक्वथे
तत्वरे दधे
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાથે પરોક્ષા અદ્યતની ईहिष्यते ऐहिष्यत ईहिषीष्ट हाञ्चक्रे ऐहि कय॑ते
अकयंत कृक्षीष्ट चकृषे क्रक्ष्यते अक्रक्ष्यत क्वथिष्यते अक्वथिष्यत क्वथिषीष्ट
अक्वाथि जृम्भिष्यते अजृम्भिष्यत जृम्भिषीष्ट जजृम्भे
अजृम्भि ज्वलिष्यते अज्वलिष्यत ज्वलिषीष्ट
जज्वले
अज्वालि त्रास्यते . अत्रास्यत त्रासीष्ट तत्रे अत्रायि त्रायिष्यते
अत्रायिष्यत त्रायिषीष्ट त्वरिष्यते अत्वरिष्यत त्वरिषीष्ट
अत्वारि धास्यते अधास्यत धासीष्ट
अधायि धायिष्यते अधायिष्यत
धायिषीष्ट भ्रमिष्यते अभ्रमिष्यत भ्रमिषीष्ट बभ्रमे/भ्रमे अभ्रमि बोधिष्यते अबोधिष्यत बोधिषीष्ट
अबोधि भ्राजिष्यते अभ्राजिष्यत भ्राजिषीष्ट बभ्राजे/भ्रेजे अभ्राजि भ्रासिष्यते अभ्रासिष्यत भ्रासिषीष्ट बभ्रासे/ से अभ्रासि भ्लासिष्यते अभ्लासिष्यत भ्लासिषीष्ट बभ्लासे/भ्लेसे अभ्लासि म्लास्यते अम्लास्यत म्लासीष्ट मम्ले
अम्लायि म्लायिष्यते अम्लायिष्यत म्लायिषीष्ट लम्बिष्यते अलम्बिष्यत लम्बिषीष्ट ललम्बे अलम्बि लषिष्यते अलषिष्यत लषिषीष्ट
अलाषि लिङ्गिष्यते अलिङ्गिष्यत
| लिङ्गिषीष्ट
लिलिङ्गे अलिङ्गि लुण्टिष्यते अलुण्टिष्यत लुण्टिषीष्ट लुलुण्टे अलुण्टि शंसिष्यते अशंसिष्यत शंसिषीष्ट शशंसे अशंसि शङ्किष्यते अशङ्किष्यत शङ्किषीष्ट शशङ्के अशङ्कि शसिष्यते अशसिष्यत शसिषीष्ट
अशासि स्पन्दिष्यते अस्पन्दिष्यत स्पन्दिषीष्ट पस्पन्दे अस्पन्दि
WE BEL: 1x billi bin
बुबुधे
शशसे
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૬
LOTT
डैम संस्कृत पातु ३पावली : भाग-१ પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો વર્તમાના વ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની सह्यते असह्यत | सह्येत सह्यताम् सहिता/सोढा स्पर्ध्यते
अस्पऱ्यात | स्पर्यत स्पर्ध्यताम् स्पर्धिता अर्यते आर्यत अर्येत अर्यताम् अर्ता
आरिता
अघ्रायत
Llar tezli lili
क्रम्यते अक्रम्यत क्रम्येत क्रम्यताम् क्रमिता क्लृप्यते अक्लृप्यत | क्लृप्येत क्लृप्यताम् . कल्प्ता
कल्पिता गुप्यते अगुप्यत गुप्येत गुप्यताम् गोप्ता
गोपिता गोपाय्यते अगोपाय्यत गोपाय्येत गोपाय्यताम् गोपायिता गुह्यते
गुह्येत गुह्यताम् गृहिता घ्रायते |घ्रायेत घ्रायताम् घ्राता
नायिता चम्यते अचम्यत चम्येत चम्यताम् चमिता दश्यते अदश्यत दश्येत दश्यताम् दंष्टा धूप्यते । अधूप्यत
धूप्यताम् धूपिता . धूपाय्यते । अधूपाय्यत | धूपाय्येत धूपाय्यताम् | धूपायिता अध्मायत |ध्मायेत ध्मायताम् |ध्माता
ध्मायिता पण्यते अपण्यत पण्येत पण्यताम् पणिता पणाय्यते अपणाय्यत | पणाय्येत |पणाय्यताम् पणायिता पन्यते
| पन्येत पन्यताम् पनिता पनाय्यते अपनाय्यत | पनाय्येत पनाय्यताम् पनायिता म्नायते अम्नायत म्नायेत म्नायताम् नाता
म्नायिता यम्यते अयम्यत । यम्येत यम्यताम् ।यन्ता
EFFEEEEEEEEEEEE
धूप्येत
ध्मायते
अपन्यत
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
१८७
અદ્યતની असाहि अस्पर्धि आरि
अक्रमि अकल्पि
चकल्पे
अगोपि
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
- પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો ભવિષ્યની ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા सहिष्यते असहिष्यत सहिषीष्ट सेहे स्पर्धिष्यते अस्पर्धिष्यत स्पर्धिषीष्ट पस्पर्धे । अरिष्यते आरिष्यत ऋषीष्ट आरे आरिष्यते आरिष्यत आरिषीष्ट कंस्यते अर्ध्नस्यत
क्रंसीष्ट
चक्रमे कल्प्स्य ते अकल्प्स्य त क्लप्सीष्ट कल्पिष्यते. अकल्पिष्यत कल्पिषीष्ट गोप्स्यते अगोप्स्यत गुप्सीष्ट जुगुपे गोपिष्यते अगोपिष्यत गोपिषीष्ट गोपायिष्यते । अगोपायिष्यत गोपायिषीष्ट गोपायाञ्चक्रे गूहिष्यते अगूहिष्यत गहिषीष्ट जुगूहे घ्रास्यते अघ्रास्यत घ्रासीष्ट जने घ्रायिष्यते अघ्रायिष्यत
अघायिष्यत घ्रायिषीष्ट चमिष्यते . अचमिष्यत चमिषीष्ट दक्ष्यते अदक्ष्यत दक्षीष्ट ददंशे धूपिष्यते अधूपिष्यत . |धूपिषीष्ट । धूपायिष्यते अधूपायिष्यत |धूपायिषीष्ट धूपायाञ्चक्रे ध्मास्यते अध्मास्यत ध्मासीष्ट दध्मे ध्मायिष्यते अध्मायिष्यत |ध्मायिषीष्ट पणिष्यते अपणिष्यत पणिषीष्ट पेणे पणायिष्यते अपणायिष्यत |पणायिषीष्ट पणायाञ्चक्रे पनिष्यते अपनिष्यत । पनिषीष्ट पेने पनायिष्यते अपनायिष्यत पनायिषीष्ट पनायाञ्चक्रे म्नास्यते अम्नास्यत म्नासीष्ट । म्नायिष्यते अम्नायिष्यत म्नायिषीष्ट यंस्यते अयंस्यत यंसीष्ट येमे
अगोपाय अगूहि अघ्रायि
अचामि
अदंशि
| दुधूपे
अधूपि अधूपायि अध्मायि
अपाणि अपणायि अपानि अपनायि अम्नायि
मम्ने
अयामि
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
१८८
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ પહેલા ગણના કર્મણિ રૂપો વર્તમાના શસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની रज्यते अरज्यत रज्येत रज्यताम् रक्ता शद्यते अशद्यत शद्येत शद्यताम् शत्ता ष्ठीव्यते अष्ठीव्यत ष्ठीव्येत ष्ठीव्यताम् ष्ठेविता सज्यते असज्यत |सज्येत सज्यताम सङक्ता सज्ज्यते असज्ज्यत सज्ज्येत सज्ज्यताम् |सज्जिता मथ्यते अमथ्यत मथ्येत मथ्यताम् मथिता
अध्रियत ध्रियेत ध्रियताम् धर्ता
ध्रियते
धारिता
वेष्ट्यते स्मीयते
खनिता ।
खन्यते खायते भिक्ष्यते | इज्यते |रभ्यते - ऊयते
यष्टा
रभ्यताम्
अवेष्ट्यत वेष्ट्येत वेष्ट्यताम् वेष्टिता अस्मीयत स्मीयेत स्मीयताम् स्मता
स्मायिता अखन्यत खन्येत खन्यताम् अखायत खायेत खायताम् अभिक्ष्यत | भिक्ष्येत भिक्ष्यताम् भिक्षिता ऐज्यत इज्येत इज्यताम् अरभ्यत रभ्येत
रब्धा औयत
ऊयताम् वाता
वायिता अवीयत
वीयताम्
व्याता
व्यायिता अशूयत शूयेत शूयताम् श्वयिता
श्वायिता असन्यत
सन्यताम् सनिता सायताम्
वीयते
|शूयते
| सन्यते
सायते
असायत
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૯
अशत्स्यत
પહેલા ગણના કર્મણિરૂપો
પહેલા ગણના કમણિ રૂપો ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા અઘતની रक्ष्यते अरक्ष्यत रङ्क्षीष्ट
अरञ्जि शत्स्य ते
शत्सीष्ट शेदे अशादि ष्ठेविष्यते अष्ठेविष्यत ठेविषीष्ट |टिष्ठिवे/तिष्ठिवे | अष्ठेवि सक्ष्यते असक्ष्यत सङ्क्षीष्ट ससञ्जे असञ्जि सज्जिष्यते असज्जिष्यत सजिषीष्ट ससजे
असज्जि मथिष्यते अमथिष्यत मथिषीष्ट
अमाथि धरिष्यते । अधरिष्यत
या
धृषीष्ट धृषाष्ट दधे
अधारि धारिष्यते अधारिष्यत धारिषीष्ट वाष्टष्यते अवेष्टिष्यत |वेष्टिषीष्ट विवेष्टे अवेष्टि स्मेष्यते अस्मेष्यत स्मेषीष्ट सिष्मिये
अस्मायि स्मायिष्यते अस्मायिष्यत स्मायिषीष्ट खनिष्यते अखनिष्यत खनिषीष्ट चखने अखानि
/ मेथे
आयत - रप्सीष्ट :
| रेभे
अराभि
भिक्षिष्यते यक्ष्यते रप्स्यते वास्यते वायिष्यते व्यास्यते व्यायिष्यते श्वयिष्यते श्वायिष्यते
अभिक्षिष्यत |भिक्षिषीष्ट बिभिक्षे अभिक्षि अयक्ष्यत यक्षीष्ट
अयाजि अरप्स्य त । अवास्यत वासीष्ट ववे/ऊवे/ऊये | अवायि अवायिष्यत वायिषीष्ट अव्यास्यत । व्यासीष्ट विव्ये अव्यायि अव्यायिष्यत व्यायिषीष्ट अश्वयिष्यत श्वयिषीष्ट शिश्विये अश्वायि अश्वायिष्यत श्वायिषीष्ट
शुशुवे असनिष्यत सनिषीष्ट सेने . असानि
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૦
नमत्
पठत्
पतत्
रक्षित
उद्यमान
वदत् वसत्
उदित
भणितुम्
खादत्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના કૃદન્ત વર્તમાન | વર્તમાન | હેત્વર્થ કે સંબંધક | કર્મણિ કર્તરિ | કર્મણિ | કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત
नम्यमान नन्तुम् नत्वा नत पठ्यमान | पठितुम् पठित्वा पठित पत्यमान पतितुम् पतित्वा रक्ष्यमाण रक्षितुम् रक्षित्वा
वदितुम् उदित्वा उष्यमाण वस्तुम् उषित्वा उषित भणत् भण्यमान
भणित्वा भणित खाद्यमान खादितुम्
खादित्वा खादित दहत्
दह्यमान दग्धुम् दग्ध्वा दग्ध अटत् अट्यमान | अटितुम् अटित्वा अटित अर्चत् अर्घ्यमान | अर्चितुम् अर्चित्वा अर्चित चलत् चल्यमान
चलितुम्
चलित्वा चलित चर्यमाण
चरित्वा जीव्यमान जीवितुम् जीवित्वा
जीवित त्यजत् त्यज्यमान |त्यक्तुम् त्यक्त्वा त्यक्त
क्षर्यमाण | क्षरितुम् क्षरित्वा क्षरित क्रीडत्' क्रीड्यमान | क्रीडितुम् क्रीडित्वा क्रीडित जपत् जप्यमान
जपितुम्.
जपित्वा जपित जिम्यमान | जेमितुम् जेमित्वा जेमित निन्दत् निन्द्यमान
|निन्दितुम्
निन्दित्वा निन्दित वर्षत् वृष्यमाण वर्षितुम् वर्षित्वा वर्षित
शुच्यमान शोचितुम् शोचित्वा शोचित जयत् जीयमान
जित्वा जित | तीर्यमाण तरितुम्
तीर्ण धावत् धाव्यमान धावितुम् धावित्वा धावित भवत् भूयमान
| भवितुम्
भूत्वा सरत् | स्रियमाण सर्तुम् सृत्वा स्मरत् | स्मर्यमाण स्मर्तुम् स्मृत्वा | क्षयंत् |क्षीयमान क्षेतुम् | क्षित्वा |क्षित
चरितुम्
चरित
चरत् जीवत्
UTIITTI TUTTI
FFEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE F FFFF
क्षरत्
जेमत्.
शोचत्
जेतुम् .
तरत्
तीर्वा
(स्मृत
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
नेमिवस्
रक्ष्य
वास्य
खाद्य
धक्ष्यत्
પહેલા ગણના કૃદન્ત
૧૯૧ પહેલા ગણના કૃદના કર્તરિ | વિધ્યર્થ કૃદન્ત | પરોક્ષ | ભવિષ્ય भूत हन्त तव्य | अनीय | य भूतन्तहन्त नतवत नन्तव्य नमनीय नम्य
नस्यत् पठितवत् पठितव्य पठनीय पाठ्य
पेठिवस् पठिष्यत् पतितवत् पतितव्य पतनीय पात्य पेतिवस्
|पतिष्यत् रक्षितवत् रक्षितव्य रक्षणीय
ररक्ष्वस् | रक्षिष्यत् उदितवत् वदितव्य वदनीय वाद्य ऊदिवस् ।
वदिष्यत् उषितवत् वस्तव्य वसनीय
ऊषिवस् वत्स्यत् भणितवत् | भणितव्य | भणनीय भण्य बभण्वस् भणिष्यत् खादितवत् | खादितव्य | खादनीय
चिखाद्वस् खादिष्यत् दग्धवत् दग्धव्य दहनीय
दाह्य
देहिवस् अटितवत्
| अटितव्य अटनीय आट्य आटिवस् अटिष्यत् अर्चितवत् | अर्चितव्य अर्चणीय | अर्घ्य आनर्चिवस् अर्चिष्यत् चलितवत् चलितव्य चलनीय चाल्य
| चलिष्यत् चरितवत् | चरितव्य | चरणीय चर्य
| चरिष्यत् | जीवितव्य जीवनीय जीव्य जिजीव्वस् जीविष्यत् त्यक्तवत् । | त्यक्तव्य त्यजनीय त्याज्य तत्यज्वस् त्यक्ष्यत् क्षरितवत् | क्षरितव्य | क्षरणीय
चक्षरिवस् | क्षरिष्यत् क्रीडितवत् | क्रीडितव्य | क्रीडनीय क्रीड्य चिक्रीड्वस् | क्रीडिष्यत् जपितवत् | जपितव्य जपनीय जप्य
जेपिवस्
जपिष्यत् | जेमितव्य जेमनीय
जिजिम्वस् निन्दितवत्
|निन्दितव्य | निन्दनीय निन्द्य निनिन्द्वस् निन्दिष्यत् | वर्षितव्य | वर्षणीय वृष्य
वर्षिष्यत् शोचितवत्
| शोचितव्य | शोचनीय | शोच्य शुशुच्चस् जितवत् जेतव्य जयनीय
जिगिवस् तीर्णवत् तरितव्य तरणीय तार्य तितीर्वस्
| तरिष्यत् धावितवत्
धावितव्य धावनीय धाव्य दधाव्वस् धाविष्यत् भूतवत् भवितव्य भवनीय भाव्य बभूवस् | भविष्यत् सृतवत् | सर्तव्य |सरणीय
ससृवस् सरिष्यत् स्मृतवत् | स्मर्तव्य | स्मरणीय स्मार्य सस्मृवस् स्मरिष्यत् क्षितवत् क्षेतव्य | क्षयणीय क्षेय चिक्षिवस् |क्षेष्यत्
चेलिवस् चेरिवस्
जीवितवत्
क्षर्य
जेमितवत्
जेम्य
जेमिष्यत्
वर्षितवत्
ववृष्वस्
शोचिष्यत्
जेष्यत्
सार्य
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના કૃદન્ત વર્તમાન | વર્તમાન ! હેત્વર્થ કે સંબંધક | કર્મણિ
કર્તરિ | કર્મણિ | કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત गच्छत्
गत
गम्यमान
ग
गत्वा
| पश्यत्
| दृश्यमान
| दृष्ट्वा
स्थित
/ दत्त
2 44
तिष्ठत् यच्छत् पिबत् वन्दमान वर्धमान
| स्थीयमान स्थातुम् दीयमान
| दातुम् पीयमान | पातुम् वन्द्यमान वृध्यमान
स्थित्वा दत्त्वा पीत्वा | वन्दित्वा वर्धित्वा
पीत वन्दित
वन्दितुम् वर्धितुम्
हरत्
हर्तुम्
हत
।
हरमाण
op ol
हृत
डयित्वा
डयमान भाषमाण रममाण लभमान शोभमान वर्तमान सेवमान स्वादमान पचत् पचमान
ह्रियमाण हियमाण हर्तुम् डीयमान डयितुम् भाष्यमाण भाषितुम् रम्यमाण | रन्तुम् । लभ्यमान |लब्धुम् | शुभ्यमाण शोभितुम् वृत्यमान वर्तितुम् सेव्यमान
| सेवितुम् स्वाद्यमान स्वादितुम् पच्यमान पच्यमान | नीयमान | नेतुम् . नीयमान नेतुम् याच्यमान
याचितुम् याच्यमान
याचितुम् राज्यमान | राजितुम् राज्यमान | राजितुम् | उह्यमान वोढुम्
हृत्वा | हृत्वा
डयित भाषित्वा भाषित रत्वा/रमित्वा लब्ध्वा लब्ध शोभित्वा शोभित वर्तित्वा वृत्त सेवित्वा सेवित स्वादित्वा
स्वादित | पक्त्वा पक्व पक्तवा पक्व नीत्वा नीत नीत्वा
याचित याचित्वा याचित राजित्वा राजित | राजित्वा राजित ।ऊवा ऊढ
| पक्तुम्
亚铜啊啊市計啊啊啊啊派
नयत्
याचित्वा
नयमान याचत् याचमान राजत् राजमान | वहत्
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કૃદન્ત
૧૯૩
दश्य
द्रक्ष्यत्
स्थितवत्
पपिवस्.
वन्दितवत्
પહેલા ગણના કૃદન્ત કર્તરિ | વિધ્યર્થ કૃદન્ત પરોક્ષ | ભવિષ્ય भूत हन्त तव्य | अनीय
| य भूत हन्त हन्त गतवत् गन्तव्य | गमनीय गम्य जग्मिवस् गमिष्यत्
जगन्वस् दृष्टवत् द्रष्टव्य | दर्शनीय
ददृश्वस्
ददृशिवस् स्थातव्य स्थानीय
तस्थिवस् स्थास्यत् दत्तवत् दातव्य दानीय
ददिवस् दास्यत् पीतवत् पातव्य पानीय
| पास्यत् वन्दितव्य वन्दनीय
ववन्दान वन्दिष्यमाण वृद्धवत् वर्धितव्य | वर्धनीय
ववृधान
वर्धिष्यमाण
वय॑त् हृतवत् हर्तव्य | हरणीय
जहवस् हरिष्यत् हृतवत् हर्तव्य हरणीय
जहाण
हरिष्यमाण डयितवत् डयितव्य डयनीय
डिड्यान डयिष्यमाण भाषितवत् भाषितव्य भाषणीय | भाष्य बभाषाण भाषिष्यमाण रतवत् रन्तव्य रमणीय रम्य
रंस्यमान लब्धवत् लब्धव्य | लभनीय लभ्य लेभान लप्स्यमान शोभितवत्
| शोभितव्य शोभनीय शोभ्य शुशुभान शोभिष्यमाण वृत्तवत् वर्तितव्य
| वर्तनीय वृत्य ववृतान वर्तिष्यमाण सेवितवत् | सेवितव्य | सेवनीय सेव्य सिषेवाण सेविष्यमाण स्वादितवत्
| स्वादितव्य | स्वादनीय स्वाद्य सस्वादान |स्वादिष्यमाण पक्ववत् पक्तव्य पचनीय पाक्य
पेचिवस्
पक्ष्यत् पक्तव्य पचनीय
पेचान पक्ष्यमाण नेतव्य नयनीय | नेतव्य नयनीय
|निन्यान नेष्यमाण | याचितव्य | याचनीय याच्य ययाच्वस् | याचिष्यत् याचितवत् याचितव्य याचनीय
याच्य
ययाचान याचिष्यमाण राजितवत् राजितव्य | राजनीय
|रराज्वरेजिवस् राजिष्यत् राजितवत् | राजितव्य राजनीय | राज्य |रराजान/रेजान | राजिष्यमाण ऊढवत | वोढव्य वहनीय | वाह्य/वह्य ऊहिवस् वक्ष्यत्
"E_E. EFFE. EEEEEEEEEEEE ## FEEEE
रेमाण
पाक्य
नेय
निनीवस्
नेष्यत्
पक्ववत् . नीतवत् नीतवत् याचितवत्
राज्य
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
मोदित
उप्त
उप्त
गर्जत्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ પહેલા ગણના કૃદન્ત વર્તમાન
| वर्तमान | इत्यर्थ | संबंध | भात કર્તરિ કર્મણિ | કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત वहमान उह्यमान
| वोढुम्
ऊवा | ऊढ ईक्षमाण ईक्ष्यमाण
| ईक्षितुम्
ईक्षित्वा ईक्षित काशमान काश्यमान काशितुम् | काशित्वा | काशित रोहत् रुह्यमाण | रोदुम्
रुदवा
रोढ मोदमान मुद्यमान
मोदितुम्
मोदित्वा
मुदित्वा । कम्पमान कम्प्यमान कम्पितुम् कम्पित्वा कम्पित वपत् उप्यमान वस्तुम्
उपत्वा वपमान उप्यमान | वप्तुम् | उपत्वा
गय॑माण गर्जितुम् गर्जित्वा गर्जित द्योतमान द्युत्यमान
द्योतितुम्
द्योतित्वा | द्युतित रोचमान रुच्यमान
रुचित्वा रुचित श्रीयमाण
|श्रित्वा श्रयमाण श्रीयमाण
|श्रित्वा यतमान यत्यमान यतितुम् यतित्वा यतित भजत् भज्यमान
भक्त्वा भजमान भज्यमान भक्तुम् भक्त्वा ध्यायत् ध्यायमान ध्यातुम् ध्यात्वा गायत् गीयमान
गीत्वा द्रवत् द्रूयमान | द्रोतुम् रट्यमान
| रटित्वा |रटित तपत् तप्यमान तप्तुम् तप्त्वा तप्त कसत् कस्यमान कसितुम् कसित्वा कसित शिक्षमाण शिक्ष्यमाण
शिक्षितुम्
|शिक्षित्वा भरत् भ्रियमाण
भृत्वा भरमाण भ्रियमाण | भर्तुम् | भृत्वा ह्वयत् हूयमाण ह्वातुम् ह्वयमान हूयमाण ह्वातुम् | हूत्वा | वाञ्छत् | वाञ्छ्यमान | वाञ्छितुम् । वाञ्छित्वा वाञ्छित
श्रयत् ।
रोचितुम् श्रयितुम् श्रयितुम्
श्रित
श्रित
भक्तुम्
भक्त
ध्यात
गातुम्
द्रुत्वा
रटत्
रटितुम्
भर्तुम्
EEEEEEEE
हूत्वां
वाञ्छ
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કૃદન્ત
૧૯૫ પહેલા ગણના કૃદન્ત કર્તરિ | વિધ્યર્થ કૃદન્ત परोक्ष | भविष्य भूतन्त| तव्य | अनीय | य भूतन्त| हन्त ऊढवत् | वोढव्य | वहनीय वाह्यावह्य ऊहान वक्ष्यमाण
ईक्षितव्य | ईक्षणीय ईक्ष्य ईक्षाञ्चक्राण ईक्षिष्यमाण काशितवत् | काशितव्य काशनीय काश्य
काशिष्यमोण रुढवत् रोढव्य | रोहणीय
रुरुह्वस्. | रोक्ष्यत् मोदितवत्
मोदितव्य मोदनीय | मोद्य मुमुदान मोदिष्यमाण:
ईक्षितवत्
चकाशान
रोह्य
श्रेय यत्य
भाज्य
भेजिवस्
कम्पितवत् । कम्पितव्य | कम्पनीय | कम्प्य उप्तवत् वप्तव्य वपनीय
वाप्य उप्तवत्
वप्तव्य | वपनीय वाप्य गर्जितवत् गर्जितव्य गर्जणीय गर्थे द्युतितवत् द्योतितव्य | द्योतनीय द्योत्य रुचितवत्
| रोचितव्य रोचनीय रोच्य श्रितवत् श्रयितव्य श्रयणीय श्रितवत्
श्रयितव्य श्रयणीय यतितवत्
| यतितव्य यतनीय भक्तवत् भक्तव्य भजनीय भक्तवत् भक्तव्य | भजनीय भाज्य ध्यातवत् ध्यातव्य ध्यानीय ध्येय
गातव्य गानीय द्रुतवत् द्रोतव्य द्रवणीय द्रव्य रटितवत् | रटितव्य रटनीय रट्य तप्तवत् । तप्तव्य तपनीय कसितवत्
| कसितव्य कसनीय कस्य शिक्षितवत् | शिक्षितव्य | शिक्षणीय शिक्ष्य भृतवत् भर्तव्य, भरणीय भृतवत् भर्तव्य, भरणीय | भृत्य हूतवत् ह्वातव्य | ह्वानीय हूतवत्
| ह्वानीय । वाञ्छितवत् । वाञ्छितव्य' | वाञ्छनीय |वाञ्छ्य
FEEEEEEE FREE FEE FEEEEEEy.ref
चकम्पमान कम्पिष्यमाण ऊपिवस् वप्स्यत् ऊपान वस्यमान जगनुस् गर्जिष्यत् |दिद्युतान द्योतिष्यमाण रुरुचान | रोचिष्यमाण शिश्रीवस्
श्रयिष्यत् शिश्रियाण | श्रयिष्यमाण येतान यतिष्यमाण
| भक्ष्यत् भेजान भक्ष्यमाण दध्यिवस् ध्यास्यत् जगिवस् |गास्यत्
द्रोष्यत् रटिष्यत्
तप्स्यत् चकस्वस् कसिष्यत् |शिशिक्षाण |शिक्षिष्यमाण बभृवस् भरिष्यत् बभ्राण भरिष्यमाण जुहवस् हास्यत् जुहुवान हास्यमान ववाञ्छ्वस् |वाञ्छिष्यत्
गीतवत्
गेय
दुद्रुवस्
रेटिवस् तेपिवस्
तप्य
भृत्य
ह्वातव्य
| ह्वेय
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬
श्लाघ्
क्षि
کی
फल्
लङ्घ
लोक्
सद्
हस्
अय्
अर्ज्
आ+शंस्
अर्ह
इ
CKFEFÉE BEE KE
ह
कृष्
क्वथ्
जृम्भू
ज्वल्
त्रै
त्वर्
धे
भ्रम्
बुध्
बुध् भ्राज्
भ्रास्
भ्लास्
પહેલા ગણના કૃદન્ત
વર્તમાન | વર્તમાન હેત્વર્થ કરિ કર્મણિ કૃદન્ત
श्लाघमान
क्षयत्
फलत्
लङ्घमान
लोकमान
सीदत्
हसत्
अयमान
अर्जत् आशंसमान
अर्हत्
अयत्
ईहमान
कर्षत् कृष्यमाण
क्वथत्
क्वथ्यमान
ज्वलत्
त्रायमाण
त्वरमान
धयत्
भ्रमत्
श्लाघ्यमान श्लाघितुम् क्षीयमाण क्षेतुम्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
फल्यमान फलितुम्
लङ्घितुम्
लोकितुम्
लङ्घ्यमान
लोक्यमान
सद्यमान
आशंस्यमान आशंसितुम्
अर्हितुम्
अर्ह्यमान
ईयमान
ईह्यमान
सत्तुम्
सत्त्वा
हस्यमान
हसितुम्
हसित्वा
अय्यमान
अयितुम् अयित्वा
अर्ज्यमान अर्जितुम् अर्जित्वा
जृम्भमान, जृम्भ्यमान
त्रायमाण
त्वर्यमाण
धायमान
भ्रम्यमाण
एतुम्
ईहितुम्
त्रातुम्
त्वरितुम्
સંબંધક કર્મણિ
ભૂતકૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત
कष्टुम, क्रष्टुम् कृष्ट्वा क्वथितुम् क्वथित्वां
जृम्भितुम्
ज्वल्यमान ज्वलितुम्
धातुम्
भ्रमितुम्
श्लाघित्वा
श्लाघित
क्षित्वा
क्षित
फलित्वा
फलित
लङ्घित्वा लङ्घित
लोकित्वा
लोकित
बोधत् बुध्यमान
बोधितुम्
बोधमान बुध्यमान बोधितुम् भ्राजमान भ्राज्यमाण भ्राजितुम्
आशंस्य
अर्हित्वा
ईत्वा
ईहित्वा
जृम्भित्वा
ज्वलित्वा
त्रात्वा
त्वरित्वा
हित्वा
भ्रमित्वा
भ्रान्त्वा
बोधित्वा
| बोधित्वा
भ्राजित्वा
सन्न
हसित
अयित
अर्जित
आशंसित
अर्हित
ईत
ईहित
| कृष्ट
क्वथित
जृम्भित
ज्वलित
त्रात
त्वरित
हित
भ्रान्त
बोधित
| बोधित
भ्राजित
भ्रासमान भ्रास्यमान भ्रासितुम्
भ्रासित्वा भ्रासित
भ्लासमान भ्लास्यमान भ्लासितुम् भ्लासित्वा भ्लासित
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
क्षयणीय
क्षेष्यत्
सत्स्य
त्
પહેલા ગણના કૃદન્ત
૧૯૭ પહેલા ગણના કૃદન્ત કર્તરિ | વિધ્યર્થ કૃદન્ત | પરોક્ષ | ભવિષ્ય भूतन्त| तव्य | अनीय | य भूतन्त | हन्त श्लाघितवत् | श्लाघनीय
|श्लाघ्य
| श्लाघितव्य शश्लाघान |श्लाघिष्यमाण क्षितवत् | क्षेतव्य
क्षेय चिक्षिवस् फलितवत् | फलितव्य फलनीय फल्य फलिवस् फलिष्यत् लचितवत् लक्षितव्य |लङ्घनीय लक्ष्य ललवान लङ्घिष्यमाण लोकितवत् | लोकितव्य | लोकनीय लोक्य लुलोकान लोकिष्यमाण सन्नवत् सत्तव्य सदनीय साद्य सेदिवस् हसितवत् . हसितव्य . हसनीय हास्य जहस्वस् हसिष्यत् अयितवत् | अयितव्य । अयनीय आय्य आयान अयिष्यत् अर्जितवत्
| अर्जितव्य अर्जणीय अर्घ्य आनर्चस् अर्जिष्यत् आशंसितवत् आशंसितव्य | | आशंसनीय आशंस्य आशंसान आशंसिष्यमाण अर्हितवत् | अर्हितव्य अर्हणीय | अर्य आनह्वस् अर्हिष्यत् ईतवत् ईतव्य
एय ईयिवस् ईहितवत् | ईहितव्य | ईहनीय
ईहांचक्राण |ईहिष्यमाण कृष्टवत् कर्टव्य/क्रष्टव्य | कर्षणीय कृष्य चकृष्वस् कीत्/क्रक्ष्यत् क्वथितवत् क्वथितव्य | क्वथनीय क्वथ्य चक्वथ्वस् | क्वथिष्यत् जृम्भितवत् जृम्भितव्य | जृम्भनीय जृम्भ्य जजृम्भान जृम्भिष्यमाण ज्वलितवत् ज्वलितव्य ज्वलनीय ज्वाल्य जज्वल्वस् ज्वलिष्यत् त्रातवत् त्रातव्य त्रायणीय
तत्राण त्रास्यमान त्वरितवत् त्वरितव्य | त्वरणीय
तत्वराण त्वरिष्यमाण हितवत् धातव्य धयनीय धाय
दधिवस्
धास्यत् भ्रान्तवत् भ्रमितव्य भ्रमणीय
भ्रमिष्यत्
भ्रेमिवस् | बोधितव्य बोधनीय
बुबुध्वस् बोधिष्यत् बोधितवत् बोधितव्य |बोधनीय बोध्य
बुबुधान
|बोधिष्यमाण भ्राजितवत् | भ्राजितव्य
भ्राजनीय
भ्राज्य बभ्राजान/भ्रेजान भ्राजिष्यमाण
अयनीय
| एष्यत्
ईह्य
|त्राय त्वार्य
बभ्रंवस्
बोधितवत्
बोध्य
भ्रासितवत् भ्लासितवत्
| भ्रासितव्य | भ्रासनीय | भ्लासितव्य | भ्लासनीय
भ्रास्य भ्लास्य
बभ्रासान/भ्रेसान भ्रासिष्यमाण बभ्लासान भ्लासिष्यमाण भ्लेसान
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૮
लषित
लम्बितुम्
लिङ्गत्
शसत्
AAI
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ પહેલા ગણના કૃદન્ત વર્તમાન | वर्तमान | त्वर्थ | संबंध | मणि
કર્તરિ | કર્મણિ | કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત ભૂત કૃદન્ત म्लायत् म्लायमान म्लायितुम् | म्लायित्वा म्लान लषत्
लष्यमाण लषितुम् लषित्वा लषित लषमाण लष्यमाण | लषितुम् लषित्वा लम्बमान लम्ब्यमान
लम्बित्वा लम्बित लिङ्ग्यमान लिङ्गितुम् लिङ्गित्वा | लिङ्गित लुण्टत् लुण्ट्यमान | लुण्टितुम्
| लुण्टित्वा
लुण्टित शंसत् शस्यमान शंसितुम् शसित्वा शस्त शङ्कमान | शक्यमान शङ्कितुम् | शङ्कित्वा शङ्कित शस्यमान शसितुम्
शसित्वा शस्त सहमान सह्यमान | सहितुम्/सोदुम्सोवा सहित स्पन्दमान | स्पन्द्यमान | स्पन्दितुम् | स्पन्दित्वा स्पन्दित . स्पर्धमान स्पर्ध्यमान | स्पर्धितुम् |स्पर्धित्वा स्पर्धित ऋच्छत् | अर्यमाण अर्तुम् । ऋत्वा ऋत, क्रामत् क्राम्यमाण
क्रमितुम्
क्रमित्वा क्रान्त क्रममाण
क्रान्त्वा . जिघ्रत् घ्रायमाण | घ्रातुम् घ्रात्वा |घ्रात, चमत् चम्यमान चमितुम् चमित्वा चमित धूपायत् धूप्यमान
धूपायित्वा
धूपायित धूपितुम् धूपित्वा धूपित धमत्
ध्मायमान ध्मातुम् ध्मात्वा |ध्मात पणमान पण्यमान | पणितुम् पणित्वा |पणित पणायत्
पणाय्यमान |पणायितुम् पणायित्वा पणायित पनमान पन्यमान
पनित्वा पनित पनायत् पनाय्यमान | पनायितुम्
पनायित्वा पनायित रजत् रज्यमान
रङक्त्वा रञ्जमान रज्यमान
रङक्त्वा रक्त ष्ठीव्यमान | ठेवितुम्
ट्यूत सज्जत् सज्यमान सज्जितुम् सज्जित्वा सज्जित
धूपायितुम्
पनितुम्
रक्त
ठीवत्
ठेवित्वाः
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના કૃદન્ત
કર્તરિ
ભૂત કૃદન્ત
પહેલા ગણના કૃદન્ત
વિધ્યર્થ કૃદન્ત अनीय
तव्य
म्लानवत् म्लायितव्य लषितवत् लषितव्य लषणीय लषितवत् लषितव्य लषणीय लम्बितवत् लम्बितव्य लम्बनीय लिङ्गितवत् लिङ्गितव्य लिङ्गनीय लुटितवत् लुटितव्य लुण्टनीय शस्तवत् शंसितव्य शंसनीय शङ्कितत् शङ्कितव्य शङ्कनीय शसितवत् शसितव्य शसनीय
ऋतवत्
क्रान्तवत्
सहितवत्
सहितव्य/सोढव्य सहनीय
स्पन्दितवत् स्पन्दितव्य स्पन्दनीय
स्पर्धतंत्
स्पर्धितव्य स्पर्धनीय
अर्तव्य अरणीय
क्रमितव्य,
क्रमणीय
म्लानीय म्लेय
लाष्य
लाष्य
लम्ब्य
लिङ्ग्य
घ्रातवत् घ्रातव्य घ्राणीय चमितवत् चमितव्य चमनीय धूपायितवत्, धूपायितव्य धूपनीय धूपितवत् धूपितव्य
ध्मातवत् ध्मातव्य ध्मानीय पणितवत् पणितव्य पणनीय पणायितवत् पणायितव्य पनितवत् पनितव्य पननीय पनायितवंत् पनायितव्य
रक्तवत् रङ्कतव्य रञ्जनीय रक्तवत् रङ्कतव्य रञ्जनीय ट्यूतवत् ष्ठेवितव्य ठेवनीय सज्जितवत् सज्जितव्य सज्जनीय
य
लुण्ट्य
शंस्य
शङ्कक्य
शस्य
सह्य
स्पन्द्य
स्पर्ध्य
आर्य
क्रम्य
प्रेय
चाम्य
धूप्य
मेय
पाण्य
पान्य
रज्ज्य
रज्ज्य
ष्ठेव्य
सज्ज्य
પરોક્ષ
ભૂત કૃદન્ત
मम्लिवस्
लेषिवस्
लेषाण
૧૯૯
पस्पन्दान
पस्पर्धान
आविस्
चक्रण्वस्
ભવિષ્ય
કૃદન્ત
म्लास्यत्
लषिष्यत्
लषिष्यमाण
ललम्बान लम्बिष्यमाण
लिलिङ्गवस् लिङ्गिष्यत्
लुलुण्ट्वस् लुण्टिष्यत् शशस्वस् शंसिष्यत्
शशङ्कान
शङ्किष्यमाण
शशस्वस्
शसिष्यत्
सेहान
सहिष्यमाण
स्पन्दिष्यमाण
स्पर्धिष्यमाण
अरिष्यत्
क्रमिष्यत्
जघ्रिवस् प्रास्यत् चेमिवस् चमिष्यत्
धूपायाञ्चकृवस् धूपायिष्यत् दुधूप्वस् धूपिष्यत् दध्मिवस् ध्मास्यत्
पेणान
पणिष्यमाण
| पणायाञ्चकृवस् पणायिष्यत्
पेनान पनिष्यमाण |पनायाञ्चकृवस् पनायिष्यत्
ररज्वस् रक्ष्यत्
ररजान
रक्ष्यमाण
तिष्ठिव्वस्
| ष्ठेविष्यत् सज्जिष्यत्
ससज्वस्
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
२००
५.५.
५.५.
四刑呢明明烟明明顶呱限珊丽亚丽丽丽丽钢钢钢现职职向pv明日
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની ५.५. | निसामि अनिनंसम् नि सेयम् |निनंसानिनिसितास्मि
५.५. | पिपठिषामि अपिपठिषम् | पिपठिषेयम् पिपठिषाणि पिपठिषितास्मि पत् ५.५. पिपतिषामि अपिपतिषम् | पिपतिषेयम् पिपतिषाणि पिपतिषितास्मि
५.५. | पित्सामि अपित्सम् पित्सेयम् पित्सानि पित्सितास्मि ५.५. | रिरक्षिषामि अरिरक्षिषम् | रिरक्षिषेयम् | रिरक्षिषाणि रिरक्षिषितास्मि ५.५. | बिभणिषामि
अबिभणिषम्
| बिभणिषेयम् | बिभणिषाणि बिभणिषितास्मि ५.५. विवदिषामि अविवदिषम् | विवदिषेयम् |विवदिषाणि विवदिषितास्मि
५.५. विवत्सामि अविवत्सम् विवत्सेयम् .. | विवत्सानि विवत्सितास्मि __५.५. | दिधक्षामि अदिधक्षम् दिधलेयम् दिधक्षाणि दिधक्षितास्मि
चिखादिषामि अचिखादिषम् | चिखादिषेयम् चिखादिषाणि चिखादिषितास्मि अट् ५.५. | अटिटिषामि आटिटिषम् अटिटिषेयम् अटिटिषाणि |अंटिटिषितास्मि
| अर्चिचिषामि आर्चिचिषम् अर्चिचिषेयम् | अर्चिचिषाणि |अर्चिचिषितास्मि चल ५.५. | चिचलिषामि अचिचलिषम् | चिचलिषेयम् चिचलिषाणि चिचलिषितास्मि
५.५. चिचरिषामि अचिचरिषम् चिचरिषेयम् चिचरिषाणि चिचरिषितास्मि त्यज् ५.५. | तित्यक्षामि अतित्यक्षम् |तित्यक्षेयम् तित्यक्षाणि तित्यक्षितास्मि.
५.५. | चिक्षरिषामि अचिक्षरिषम् | चिक्षरिषेयम् | चिक्षरिषाणि चिक्षरिषितास्मि ५.५. | जिजीविषामि अजिजीविषम् | जिजीविषेयम् | जिजीविषाणि |जिजीविषितास्मि ५.५. | चिक्रीडिषामि अचिक्रीडिषम् | चिक्रीडिषेयम् | चिक्रीडिषाणि चिक्रीडिषितास्मि ५.५. | जिजपिषामि अजिजपिषम् | जिजपिषेयम् |जिजपिषाणि जिजपिषितास्मि
५.५. | जिजिमिषामि अजिजिमिषम् | जिजिमिषेयम् | जिजिमिषाणि जिजिमिषितास्मि जिम ५.५. जिजेमिषामि अजिजेमिषम् | जिजेमिषेयम् जिजेमिषाणि जिजेमिषितास्मि
५.५. निनिन्दिषामि अनिनिन्दिषम् | निनिन्दिषेयम् निनिन्दिषाणि निनिन्दिषितास्मि ५.५. | विवर्षिषामि अविवर्षिषम् | विवर्षिषेयम्
र्षिषितास्मि | शुशुचिषामि अशुशुचिषम् शुशुचिषेयम् शुशुचिषाणि शुशुचिषितास्मि __५.५. | शुशोचिषामि अशुशोचिषम् । शुशोचिषेयम् शुशोचिषाणि शुशोचिषितास्मि
५.५. | जिगीषामि अजिगीषम् |जिगीषेयम् । | जिगीषाणि जिगीषितास्मि तु ५.५. तितरिषामि अतितरिषम् तितरिषेयम् तितरिषाणि तितरिषितास्मि
५.५. | तितीर्षामि अतितीर्षम् | तितीर्षयम् तितीर्षाणि तितीर्षितास्मि ___५.५. | दिधाविषामि |अदिधाविषम् | दिधाविषेयम् | दिधाविषाणि दिधाविषितास्मि भू ५.५. बुभूषामि अबुभूषम् बुभूषेयम् बुभूषाणि बुभूषितास्मि
1111111111111111111
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
૨૦૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા अद्यतनी. निमंसिष्यामि । अनि सिष्यम् | निस्यासम् | निसाञ्चकार/चकर अनि सिषम् पिपठिषिष्यामि | अपिपठिषिष्यम् | पिपठिष्यासम् | पिपठिषाञ्चकार/चकर अपिपठिषिषम् पिपतिषिष्यामि | अपिपतिषिष्यम् |पिपतिष्यासम् | पिपतिषाञ्चकार/चकर | अपिपतिषिषम् पित्सिष्यामि | अपित्सिष्यम् पित्स्यासम् पित्साञ्चकार/चकर अपित्सिषम् रिरक्षिषिष्यामि | अरिरक्षिषिष्यम् |रिरक्षिष्यासम् रिरक्षिषाञ्चकार/चकर | अरिरक्षिषिम् बिभणिषिष्यामि | अबिभणिषिष्यम् | बिभणिष्यासम् । बिभणिषाञ्चकार/चकर अबिभणिषिषम् विवदिषिष्यामि | अविवदिषिष्यम् । विवदिष्यासम् | विवदिषाञ्चकार/चकर | अविवदिषिषम् विवत्सिष्यामि | अविवत्सिष्यम् । | विवत्स्यासम् विवत्साञ्चकार/चकर अविवत्सिषम् दिधक्षिष्यामि | अदिधक्षिष्यम् | दिधक्ष्यासम् दिधक्षाञ्चकार/चकर अदिधक्षिषम् चिखादिषिष्यामि | अचिखादिषिष्यम् | चिखादिष्यासम् | चिखादिषाञ्चकार/चकर अचिखादिषिषम अटिटिषिष्यामि | आटिटिषिष्यम् । | अटिटिष्यासम् | अटिटिषाञ्चकार/चकर | आटिटिषिषम् अर्चिचिषिष्यामि | आर्चिचिषिष्यम् । | अर्चिचिष्यासम् | अर्चिचिषाञ्चकार/चकर | आर्चिचिषिषम् चिचलिषिष्यामि | अचिचलिषिष्यम् | चिचलिष्यासम् | चिचलिषाञ्चकार/चकर | अचिचलिषिषम् चिचरिषिष्यामि । अचिचरिषिष्यम् | चिचरिष्यासम् | चिचरिषाञ्चकार/चकर | अचिचरिषिषम् तित्यक्षिष्यामि । | अतित्यक्षिष्यम् तित्यक्ष्यासम् तित्यक्षाञ्चकार/चकर अतित्यक्षिषम् चिक्षरिषिष्यामि । अचिक्षरिषिष्यम् | चिक्षरिष्यासम् | चिक्षरिषाञ्चकार/चकर | अचिक्षरिषिषम् जिजीविषिष्यामि | अजिजीविषिष्यम् | जिजीविष्यासम् | जिजीविषाञ्चकार/चकर | अजिजीविषिषम् चिक्रीडिषिष्यामि | अचिक्रीडिषिष्यम् | चिक्रीडिष्यासम् | चिक्रीडिषाञ्चकार/चकर | अचिक्रीडिषिषम् जिजपिषिष्यामि | अजिजपिषिष्यम् . | जिजपिष्यासम् । जिजपिषाञ्चकारचकर | अजिजपिषिषम् जिजिमिषिष्यामि | अजिजिमिषिष्यम् जिजिमिष्यासम् जिजिमिषाञ्चकार/चकर | अजिजिमिषिषम् जिजेमिषिष्यामि | अजिजेमिषिष्यम् । | जिजेमिष्यासम् | जिजेमिषाञ्चकाराचकर | अजिजेमिषिषम् निनिन्दिषिष्यामि | अनिनिन्दिषिष्यम् | निनिन्दिष्यासम् | निनिन्दिषाञ्चकार/चकर | अनिनिन्दिषिषम् विवर्षिषिष्यामि | अविवर्षिषिष्यम् | विवर्षिष्यासम् | विवर्षिषाञ्चकार/चकर | अविवर्षिषिषम् शुशुचिषिष्यामि | अशुशुचिषिष्यम् | शुशुचिष्यासम् | शुशुचिषाञ्चकार/चकर | अशुशुचिषिषम् शुशोचिषिष्यामि | अशुशोचिषिष्यम् शुशोचिष्यासम् । शुशोचिषाञ्चकार/चकर | अशुशोचिषिषम् जिगीषिष्यामि | अजिगीषिष्यम् । जिगीष्यासम् | जिगीषाञ्चकार/चकर अजिगीषिषम् तितरिषिष्यामि | अतितरिषिष्यम् तितरिष्यासम् तितरिषाञ्चकारचकर अतितरिषिषम् तितीर्षिष्यामि । अतितीर्षिष्यम् .. तितीर्थ्यासम् | तितीर्षाञ्चकार/चकर अतितीर्षिषम् दिधाविषिष्यामि | अदिधाविषिष्यम् | दिधाविष्यासम् | दिधाविषाञ्चकार/चकर | अदिधाविषिषम् बुभूषिष्यामि । अबुभूषिष्यम् । बुभूष्यासम् बुभूषाञ्चकार/चकर | अबुभूषिषम्
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
如一日四码四列网可印丽明明啊啊E B司啊阿阿羽羽测测钢研
૨૦૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ ધાતુ | વર્તમાના | હ્યસ્તની 7 વિધ્યર્થ |. આજ્ઞાર્થ | ઋસ્તની सृ ५.५. | सिसीर्षामि असिसीर्षम् | सिसीयम् सिसीर्षाणि |सिसीर्षितास्मि स्मृ ५.५. | सुस्मूर्षे असुस्मूर्षे सुस्मूर्षय सुस्मूर्षे सुस्मूर्षिताहे
__५.५. | चिक्षीषामि अचिक्षीषम् । | चिक्षीषेयम् चिक्षीषाणि चिक्षीषितास्मि गम् ५.५. | जिगमिषामि अजिगमिषम् | जिगमिषेयम् | जिगमिषाणि जिगमिषितास्मि
५.५. | दिदृक्षे अदिदृक्षे दिदृक्षेय | दिदृ? दिदृक्षिताहे __५.५. | तिष्ठासामि अतिष्ठासम् | तिष्ठासेयम् |तिष्ठासानि तिष्ठासितास्मि
५.५. | दित्सामि अदित्सम् | दित्सेयम् | दित्सानि दित्सितास्मि
५.५. | पिपासामि अपिपासम् पिपासेयम् | पिपासानि पिपासितास्मि वन्द् मा.५. विवन्दिषे अविवन्दिषे | विवन्दिषेय | विवन्दिषै विवन्दिषिताहे वृध् ५.५. विवृत्सामि अविवृत्सम्
विवृत्सेयम्
| विवृत्सानि विवृत्सितास्मि वृध्. मा.५. विवर्धिषे अविवर्धिषे | विवर्धिषेय विवर्धिषै
विवर्धिषिताहे ____५.५. | पिपक्षामि अपिपक्षम् | पिपक्षेयम् पिपक्षाणि पिपक्षितास्मि मा.५. | पिपक्षे अपिपक्षे | पिपक्षेय | पिपक्ष
पिपक्षिताहे ह ५.५. | जिहीर्षामि अजिहीर्षम् | जिहीर्षयम् | जिहीर्षाणि जिहीर्षितास्मि हृ मा.५. | जिहीर्षे अजिहीर्षे | जिहीर्षेय | जिहीर्षे जिहीर्षिताहे ___.५. डिडयिषे अडिडयिषे | डिडयिषेय डिडयिषै |डिडयिषिताहे
मा.५. | बिभाषिषे अबिभाषिषे | बिभाषिषेय | बिभाषिषै. बिभाषिषिताहे रम् मा.५. | रिंसे अरिंसे | रिंसेय रिरंसै |रिरंसिताहे म.५. लिप्से । अलिप्से | लिप्सेय
लिप्सिताहे वृत् ५.५. विवृत्सामि
अविवृत्सम् | विवृत्सेयम् | विवृत्सानि विवृत्सितास्मि वृत् मा.५. विवर्तिषे अविवर्तिषे | विवर्तिषेय | विवर्तिषै विवर्तिषिताहे मा.५. | शुशुभिषे अशुशुभिषे
| शुशुभिषेय
शुशुभिषिताहे मा.५. | शुशोभिषे अशुशोभिषे शुशोभिषेय
शुशोभिषिताहे म.५. | सिषेविषे असिषेविषे | सिषेविषय | सिषेविषै सिषेविषिताहे - मा.५. | सिस्वादिषे असिस्वादिषे | सिस्वादिषेय सिस्वादिषै सिस्वादिषिताहे नी ५.५. निनीषामि अनिनीषम् निनीषेयम् निनीषाणि निनीषितास्मि नी मा.५. निनीषे अनिनीषे निनीषेय निनीषै निनीषिताहे
__५.५. | यियाचिषामि अयियाचिषम् | यियाचिषेयम् यियाचिषाणि यियाचिषितास्मि याच् ॥५. | यियाचिषे अयियाचिषे | यियाचिषेय यियाचिषै यियाचिषिताहे राज् ५.५. | रिराजिषामि अरिराजिषम् |रिराजिषेयम् |रिराजिषाणि रिराजिषितास्मि राज् मा.५. | रिराजिषे अरिराजिषे |रिराजिषेय रिराजिषै रिराजिषिताहे.
| लिप्स
| शुशुभिषै
| शुशोभिषै
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
રૂપ
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા
सिसीर्षिष्यामि
सिसीर्षाञ्चकार/चकर
असिसीर्षिष्यम् सिसीर्ष्यासम् सुस्मूर्षिषीय
अस्मूर्षि
सुमूर्षये चिक्षीषिष्यामि
अचिक्षीषिष्यम् चिक्षीयासम्
जिगमिषिष्यामि अजिगमिषिष्यम्
जिगमिष्यासम् दिदृक्षषीय
दिदृक्षिष्ये अदिदृक्षिष्ये अतिष्ठासिष्यम्
तिष्ठास्यासम्
| दित्स्यासम्
तिष्ठासिष्यामि दित्सिष्यामि अदित्सिष्यम् पिपासिष्यामि अपिपासिष्यम् विवन्दिषिष्ये अविवन्दिषिष्ये
विवृत्सिष्यामि अविवृत्सिष्यम् विवृत्स्यासम्
विवर्धिषिष्ये अविवर्धिषिष्ये
विवर्धिषिषीय
पिपक्षिष्यामि
पिपक्षिष्ये
जिहीर्षिष्यामि
जिहीर्षष्ये
डिडयिषिष्ये अडिडयिषिष्ये
बिभषिषिष्ये
अबिभषिषिष्ये
रिसिये
लिप्सिष्ये
. विवृत्सिष्यामि विवर्तिषिष्ये
अपिपक्षिष्यम् पिपक्ष्यासम्
अपिपक्षिष्ये
पिपक्षिषीय
पिपास्यासम्
विवन्दिषिषीय
अजिहीर्षिष्यम्
जिहीर्ष्यासम्
अजिहीर्षिष्ये जिहीर्षिषीय
ssयिषिषीय
बिभषिषिषीय
अरिरंसिष्ये
अलिप्सिष्ये
रिरंसिषीय
लिप्सिषीय
अविवृत्सिष्यम् विवृत्स्यासम्
अविवर्तिषिष्ये
विवर्तिषिषीय
अशुशुभिषिष्ये
अशुशोभिषिष्ये
शुशुभिषिष्ये
शुशोभिषिष्ये
सिषेविषिष्ये. असिषेविषिष्ये
सिस्वादिषिष्ये असिस्वादिषिष्ये
निनीषिष्यामि अनिनीषिष्यम् निनीष्यासम्
निनीषिषीय
शुशुभिषिषीय
शुशोभिषिषीय
सिषेविषिषीय
सिस्वादिषिषीय
यियाचिष्यासम्
निनीषिष्ये अनिनीषिष्ये यियाचिषिष्यामि अयियाचिषिष्यम्' यियाचिषिष्ये अयियाचिषिष्ये यियाचिषिषीय रिराजिषिष्यामि अरिजिषिष्यम् रिराजिष्यासम् रिजिषिष्ये अरिराजिषिष्ये. रिजिषिषीय
અદ્યતની
असिसीर्षिषम् असुस्मूर्षिषि
सुमूर्षाञ्चक्रे चिक्षीषाञ्चकार/चकर अचिक्षीषिषम्
जिगमिषाञ्चकार/चकर अजिगमिषिषम्
अदिदृक्षिषि
दिदृक्षाञ्चक्रे तिष्ठासाञ्चकार/चकर अतिष्ठासिषम्
दित्साञ्चकार/चकर
अदित्सिषम्
पिपासाञ्चकार/चकर
| अपिपासिषम् अविवन्दिषिषि
विवन्दिषाञ्चक्रे
विवृत्साञ्चकार/चकर
विवर्धिषाञ्चक्रे
पिपक्षाञ्चकार/चकर
पिपक्षाञ्चक्रे
जिहीर्षाञ्चकार/चकर
जिहीर्षाञ्चक्रे
डिडयिषाञ्चक्रे
बिभाषिषाञ्चक्रे
रिसाञ्चक्रे
लिप्साञ्चक्रे
विवृत्साञ्चकार/च
विवर्तिषाञ्चक्रे
૨૦૩
शुशुभिषाञ्चक्रे
शुशोभिषाञ्चक्रे
सिषेविषाञ्चक्रे
सिस्वादिषाञ्चक्रे
निनीषाञ्चकार/चकर
निनीषाञ्चक्रे
अविवृत्सिषम्
अविवर्धिषिषि
अपिपक्षिषम्
अपिपक्षिषि
अजिहीर्षिषम्
अजिहीर्षषि
अडिडयिषिषि
अबिभषिषिषि
अरिंरंसिषि
अलिप्सिषि
अविवृत्सिषम्
अविवर्तिषिषि
अशुशुभिषिषि
अशुशोभिषिषि
असिषेविषिषि
असिस्वादिषिषि
अनिनीषिषम्
अनिनीषिषि
यियाचिषाञ्चकार/चकर अयियाचिषिषम् यियाचिषाञ्चक्रे
अयियाचिषिषि
रिराजिषाञ्चकार/चकर अरिराजिषिषम् रिराजिषाञ्चक्रे
अरिराजिषिषि
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
| विवप्सै
૨૦૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ
વર્તમાના | હ્યસ્તની ! વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની वह् ५.५. विवक्षामि अविवक्षम् विवक्षेयम् विवक्षाणि विवक्षितास्मि वह मा.५. | विवक्षे अविवक्षे विवक्षेय विव? विवक्षिताहे
मा.प. ईचिक्षिषे | ऐचिक्षिषे | ईचिक्षिषेय ईचिक्षिषै ईचिक्षिषिताहे मा.५. |चिकाशिषे अचिकाशिषे | चिकाशिषेय चिकाशिषै |चिकाशिषिताहे ५.५. रुरुक्षामि अरुरुक्षम् रुरुक्षेयम् रुरुक्षाणि रुरुक्षितास्मि मा.५. | मुमुदिषे अमुमुदिषे । मुमुदिषेय
मुमुदिषिताहे मा.५. | मुमोदिषे अमुमोदिषे मुमोदिषेय मुमोदिषै मुमोदिषिताहे मा.५. | चिकम्पिषे
अचिकम्पिषे | चिकम्पिषेय चिकम्पिषै चिकम्पिषिताहे ५.५. विवप्सामि अविवप्सम् | विवप्सेयम् |विवप्सानि विवप्सितास्मि मा.प. विवप्से अविवप्से विवप्सेय
| विवप्सिताहे | जिगर्जिषामि
अजिगर्जिषम् | जिगर्जिषेयम् |जिगर्जिषाणि जिगर्जिषितास्मि मा.५. | दिद्युतिषे अदिद्युतिषे दिद्युतिषेय दिद्युतिषै | दिद्यतिषिताहे मा.५. | दिद्योतिषे अदिद्योतिषे दिद्योतिषेय | दिद्योतिषै दिद्योतिषिताहे मा.५. | रुरुचिषे अरुरुचिषे रुचिषेय
| रुरुचिषिताहे मा.५. रुरोचिषे अरुरोचिषे रुरोचिषेय
| रुरोचिषिताहे ५.५. शिश्रीषामि अशिश्रीषम् | शिश्रीषेयम् शिश्रीषाणि । शिश्रीषितास्मि ५.५..
| शिश्रयिषामि अशिश्रयिषम् | शिश्रयिषेयम् शियिषाणि शिश्रयिषितास्मि भा.५. / शिश्रीषे अशिश्रीषे शिश्रीषेय
शिश्रीषिताहे मा.५. | शिश्रयिषे अशिश्रयिषे | शिश्रयिषेय | शिश्रयिषै शिश्रयिषिताहे मा.५. | यियतिषे अयियतिषे यियतिषेय यियतिषै यियतिषिताहे ५.५. | बिभक्षामि अबिभक्षम् |बिभक्षेयम् | बिभक्षाणि |बिभक्षितास्मि
मा.५. | बिभक्षे अबिभक्षे बिभक्षेय | बिभक्षै बिभक्षिताहे __५.५. दिध्यासामि अदिध्यासम् | दिध्यासेयम् दिध्यासानि दिध्यासितास्मि ___५.५. चिकसिषामि अचिकसिषम् | चिकसिषेयम् |चिकसिषाणि चिकसिषितास्मि
__५.५. जिगासामि अजिगासम् |जिगासेयम् |जिगासानि जिगासितास्मि द्रु ५.५. दुद्रुषामि अदुद्रुषम् द्रुषेयम्
द्रषितास्मि रट् ५.५. रिटिषामि अरिरटिषम् | रिटिषेयम् रिरटिषाणि रिरटिषितास्मि
___५.५. | तितप्सामि अतितप्सम् |तितप्सेयम् |तितप्सानि तितप्सितास्मि शिक्ष मा.प. शिशिक्षिषे अशिशिक्षिषे शिशिक्षिषेय | शिशिक्षिषै। शिशिक्षिषिताहे
| बुभूमि | अबुभूर्षम् | बुभूषेयम् बुभूर्षाणि बुभूर्षितास्मि भृ ५.५. बिभरिषामि अबिभरिषम् | बिभरिषेयम् बिभरिषाणि बिभरिषितास्मि
कि
呢朝丽返现阴阳明明朗朗阿阿切切切切啊啊啊动兩ig BE
रुरुचिषै रुरोचिषै
| शिश्रीषै
| दुद्रुषाणि
भृ
५.५.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
अविवप्सिषम्
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
૨૦૫ તે પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા | અદ્યતની विवक्षिष्यामि । अविवक्षिष्यम् । | विवक्ष्यासम् | विवक्षाञ्चकार/चकर अविवक्षिषम् विवक्षिष्ये | अविवक्षिष्ये विवक्षिषीय विवक्षाञ्चके अविवक्षिषि ईचिक्षिषिष्ये | ऐचिक्षिषिष्ये ईचिक्षिषिषीय ईचिक्षिषाञ्चक्रे | ऐचिक्षिषिषि चिकाशिषिष्ये अचिकाशिषिष्ये चिकाशिषिषीय चिकाशिषाञ्चक्रे अचिकाशिषिषि
रुक्षिष्यामि | अरुरुक्षिष्यम् रुरुक्ष्यासम् । रुरुक्षाञ्चकारचकर अरुरुक्षिषम् मुमुदिषिष्ये | अमुमुदिषिष्ये
मुमुदिषिषीय | मुमुदिषाञ्चक्रे अमुमुदिषिषि मुमोदिषिष्ये | अमुमोदिषिष्ये मुमोदिषिषीय | मुमोदिषाञ्चक्रे
अमुमोदिषिषि चिकम्पिषिष्ये | अचिकम्पिषिष्ये चिकम्पिषिषीय | चिकम्पिषाञ्चक्रे अचिकम्पिषिषि विवप्सिष्यामि अविवप्सिष्यम् । | विवप्स्यासम् | विवप्साञ्चकार/चकर विवप्सिष्ये | अविवप्सिष्ये विवप्सिषीय विवप्साञ्चक्रे | अविवप्सिषि जिगर्जिषिष्यामि | अजिगर्जिषिष्यम् | जिगर्जिष्यासम् जिगर्जिषाञ्चकार/चकर | अजिगर्जिषिषम् दिद्युतिषिष्ये अदिद्युतिषिष्ये | दिद्युतिषिषीय दिद्युतिषाञ्चक्रे अदिद्युतिषिषि दिद्योतिषिष्ये अदिद्योतिषिष्ये दिद्योतिषिषीय | दिद्योतिषाञ्चक्रे अदिद्योतिषिषि रुरुचिषिष्ये अरुरुचिषिष्ये रुरुचिषिषीय रुरुचिषाञ्चक्रे अरुरुचिषिषि रुरोचिषिष्ये । अरुरोचिषिष्ये . रुरोचिषिषीय रुरोचिषाञ्चके अरुरोचिषिषि शिश्रीषिष्यामि । अशिश्रीषिष्यम् शिश्रीष्यासम् । शिश्रीषाञ्चकार/चकर अशिश्रीषिषम् शिश्रयिषिष्यामि | अशिश्रयिषिष्यम् | शिश्रयिष्यासम् शिश्रयिषाञ्चकार/चकर अशिश्रयिषिषम् शिश्रीषिष्ये अशिश्रीषिष्ये । शिश्रीषिषीय शिश्रीषाञ्चक्रे अशिश्रीषिषि शिश्रयिषिष्ये अशिश्रयिषिष्ये । | शिश्रयिषिषीय | शिश्रयिषाञ्चक्रे
अशिश्रयिषिषि यियतिषिष्ये अयियतिषिष्ये यियतिषिषीय यियतिषाञ्चक्रे अयियतिषिषि बिभक्षिष्यामि | अबिभक्षिष्यम् बिभक्ष्यासम् बिभक्षाञ्चकार/चकर
अबिभक्षिषम् बिभक्षिष्ये | अबिभक्षिष्ये बिभक्षिषीय बिभक्षाञ्चक्रे अबिभक्षिषि दिध्यासिष्यामि । अदिध्यासिष्यम् दिध्यास्यासम् | दिध्यासाञ्चकार/चकर अदिध्यासिषम् चिकसिषिष्यामि अचिकसिषिष्यम् | चिकसिष्यासम् | चिकसिषाञ्चकार/चकर | अचिकसिषिषम् जिगासिष्यामि | अजिगासिष्यम् । जिगास्यासम्
जिगासाञ्चकार/चकर अजिगासिषम् द्रषिष्यामि | अदुद्रुषिष्यम् दुद्रुष्यासम् दुद्रुषाञ्चकार/चकर अदुदूषिषम् रिरटिषिष्यामि
| अरिरटिषिष्यम् रिरटिष्यासम् । रिरटिषाञ्चकार/चकर अरिरटिषिषम् तितप्सिष्यामि | अतितप्सिष्यम् । तितपस्यासम् तितप्साञ्चकार/चकर अतितप्सिषम् शिशिक्षिषिष्ये | अशिशिक्षिषिष्ये शिशिक्षिषिषीय शिशिक्षिषाञ्चक्रे अशिशिक्षिषिषि बुभूर्षिष्यामि | अबुभूर्षिष्यम् बुभूासम् बुभूञ्चिका/चकर अबुभूर्षिषम् बिभरिषिष्यामि । अबिभरिषिष्यम् | बिभरिष्यासम् | बिभरिषाञ्चकारचकर अबिभरिषिषम्
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
aato New
૨૦૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ ધાતુ | વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની भृ मा.५. | बुभूर्षे अबुभूर्षे बुभूषेय बुभूष बुभूर्षिताहे भृ मा.५. | बिभरिषे अबिभरिषे | बिभरिषेय बिभरिङ्ग बिभरिषिताहे हे ५.५. | जुहूषामि |अजुहूषम् | जुहूषेयम् जुहूषाणि . जुहूषितास्मि
मा.५. जुहूषे अजुहूषे जुहूषेय जुहूरै जुहूषिताहे
५.५. | विवाञ्छिषामि |अविवाञ्छिषम् | विवाञ्छिषेयम् विवाञ्छिषाणि | विवाञ्छिषितास्मि श्लाघ् मा.५. | शिश्लाधिषे अशिश्लाधिषे | शिश्लाधिषेय | शिश्लाषैि शिश्लाघिषिताहे
भा.५. | पिफलिषामि अपिफलिषम् | पिफलिषेयम् | पिफलिषाणि पिफलिषितास्मि भा.५. लिलङ्घिषे अलिलङ्घिषे लिलविषेय · लिलचिषै लिलङिषिताहे
मा.५. | लुलोकिषे अलुलोकिषे । लुलोकिषेय लुलोकिषै लुलोकिषिताहे सद् ५.५. सिषत्सामि असिषत्सम् | सिषत्सेयम् सिषत्सानि सिषत्सितास्मि ५.५. | जिहसिषामि
| जिहसिषेयम् जिहसिषाणि जिहसिषितास्मि अय् मा.५. | अयियिषे आयियिषे
अयियिषेय
| अयियिषै अयियिषिताहे ५.५. अर्जिजिषामि |आर्जिजिषम् अर्जिजिषेयम् | अर्जिजिषाणि अर्जिजिषितास्मि ५.५. अर्जिहिषामि आर्जिहिषम्
| अर्जिहिषेयम् अर्जिहिषाणि अर्जिहिषितास्मि मा.५.
अशिशंसिषे | शिशंसिषेय शिशंसिषै . शिशंसिषिताहे ५.५. इषिषामि ऐषिषम् इषिषेयम् इषिषाणि इषिषितास्मि
मा.५. | ईजिहिषे ऐजिहिषे ईजिहिषेय ईजिहिषै। ईजिहिषिताहे ___५.५. | चिकृक्षामि अचिकृक्षम् | चिकृक्षेयम् चिकृक्षाणि चिकृक्षितास्मि क्वथ् ५.५. | चिक्वथिषामि अचिक्वथिषम् | चिक्वथिषेयम् | चिक्वथिषाणि |चिक्वथिषितास्मि जृम्भ् मा.५. | जिजृम्भिषे अजिजृम्भिषे | जिजृम्भिषेय | जिजृम्भिषै जिजृम्भिषिताहे.. ज्वल ५.५. | जिवंलिषामि अजिवलिषम् | जिज्वलिषेयम् | जिज्वलिषाणि | जिज्वलिषितास्मि
भा.५. तित्रासे अतित्रासे तित्रासेय तित्रासै | तित्रासिताहे मा.५. तित्वरिषे । अतित्वरिषे तित्वरिषेय तित्वरिषै। |तित्वरिषिताहे ५.५. धित्सामि अधित्सम् |धित्सेयम् धित्सानि धित्सितास्मि ५.५. | बिभ्रमिषामि अबिभ्रमिषम् | बिभ्रमिषेयम् | बिभ्रमिषाणि | बिभ्रमिषितास्मि ५.५. | बुबुधिषामि अबुबुधिषम् | बुबुधिषेयम् बुबुधिषाणि बुबुधिषितास्मि ५.५. बुबोधिषामि अबुबोधिषम् | बुबोधिषेयम् बुबोधिषाणि बुबोधिषितास्मि भा.५. / बुबुधिषे अबुबुधिषे
बुबुधिषिताहे मा.५. | बुबोधिषे अबुबोधिषे | बुबोधिषेय बुबोधिषै बुबोधिषिताहे भ.५. बिभ्राजिषे अबिभाजिषे | बिभ्राजिषेय बिभ्राजिषै बिभ्राजिषिताहे
| शिशंसिषे
网爾丽丽珊珊派丽 w狼刑啊啊丽;兩日四明明明明啊
| बुबुधिषेय
बुबुधिष
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
जुहूष्यासम्
પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક
२०७ પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક રૂપ ભવિષ્યન્તી કિયાતિપત્યથી આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા अद्यतनी बुभूर्षिष्ये अबुभूर्षिष्ये बुभूर्षिषीय | बुभूञ्चिक्रे अबुभूर्षिषि बिभरिषिष्ये अबिभरिषिष्ये । | बिभरिषिषीय बिभरिषाञ्चके
अबिभरिषिषि जुहूषिष्यामि | अजुहूषिष्यम्
जुहूषाञ्चकार/चकर
अजुहूषिषम् जुषिष्ये अजुहूषिष्ये जुहूषिषीय जुहूषाञ्चक्रे
अजुहूषिषि विवाञ्छिषिष्यामि अविवाञ्छिषिष्यम् | विवाञ्छिष्यासम् | विवाञ्छिषाञ्चकार/चकर अविवाञ्छिषिषम् शिश्लाघिषिष्ये | अशिश्लाधिषिष्ये | शिश्लाधिषिषीय | शिश्लाघिषाञ्चक्रे . अशिश्लाधिषिषि पिफलिषिष्यामि | अपिफलिषिष्यम् | पिफलिष्यासम् | पिफलिषाञ्चकारा/चकर | अपिफलिषिषम् लिलकिषिष्ये | अलिलविषिष्ये | लिलविषिषीय | लिलङ्घिषाञ्चक्रे अलिलऋिषिषि लुलोकिषिष्ये | अलुलोकिषिष्ये लुलोकिषिषीय
| लुलोकिषाञ्चक्रे अलुलोकिषिषि सिषत्सिष्यामि | असिषत्सिष्यम् सिषत्स्यासम् सिषत्साञ्चकार/चकर |असिषत्सिषम् जिहसिषिष्यामि | अजिहसिषिष्यम् | जिहसिष्यासम् जिहसिषाञ्चकारचकर | अजिहसिषिषम् अयियिषिष्ये आयियिषिष्ये
अयियिषिषीय
अयियिषाञ्चक्रे | आयियिषिषि अर्जिजिषिष्यामि | आर्जिजिषिष्यम् | अर्जिजिष्यासम् अर्जिजिषाञ्चकार/चकर | आर्जिजिषिम् अर्जिहिषिष्यामि | आर्जिहिषिष्यम् अर्जिहिष्यासम् अर्जिहिषाञ्चकार/चकर | आर्जिहिषिषम् शिशंसिषिष्ये । अशिशंसिषिष्ये शिशंसिषिषीय | शिशंसिषाञ्चक्रे अशिशंसिषिषि इषिषिष्यामि . ऐषिषिष्यम् इषिष्यासम् इषिषाश्चकार/चकर ऐषिषिषम् ईजिहिषिष्ये ऐजिहिषिष्ये । | ईजिहिषिषीय | ईजिहिषाश्चक्रे ऐजिहिषिषि चिकृक्षिष्यामि | अचिकृक्षिष्यम् | चिकृक्ष्यासम् । चिकृक्षाञ्चका/चकर अचिकृक्षिषम् चिक्वथिषिष्यामि अचिक्वथिषिष्यम् | चिक्वथिष्यासम् | चिक्वथिषाञ्चकार/चकर अचिक्वथिषिषम् . जिजृम्भिषिष्ये | अजिजृम्भिषिष्ये | जिजृम्भिषिषीय | जिजृम्भिषाञ्चक्रे जिज्वलिषिष्यामि अजिज्वलिषिष्यम् | जिज्वलिष्यासम् | जिज्वलिषाञ्चका/चकर अजिज्वलिषिषम् तित्रासिष्ये | तित्रासिषीय | तित्रासाञ्चके
अतित्रासिषि तित्वरिषिष्ये । अतित्वरिषिष्ये |तित्वरिषिषीय । तित्वरिषाञ्चक्रे अतित्वरिषिषि धित्सिष्यामि | अधित्सिष्यम्
धित्स्यासम् धित्साञ्चकार/चकर अधित्सिषम् बिभ्रमिषिष्यामि | अबिभ्रमिषिष्यम् | बिभ्रमिष्यासम् | बिभ्रमिषाञ्चकार/चकर अबिभ्रमिषिषम् बुबुधिषिष्यामि | अबुबुधिषिष्यम् बुबुधिष्यासम् बुबुधिषाञ्चकार/चकर | अबुबुधिषिषम् बुबोधिषिष्यामि | अबुबोधिषिष्यम् | बुबोधिष्यासम् | बुबोधिषाञ्चकार/चकर | अबुबोधिषिषम् बुबुधिषिष्ये | अबुबुधिषिष्ये । बुबुधिषिषीय बुबुधिषाचक्रे अबुबुधिषिषि बुबोधिषिष्ये | अबुबोधिषिष्ये बुबोधिषिषीय बुबोधिषाञ्चक्रे अबुबोधिषिषि बिभ्राजिषिष्ये । अबिभ्राजिषिष्ये | बिभ्राजिषिषीय | बिभ्राजिषाञ्चक्रे अबिभ्राजिषिषि
lin
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૮
વર્તમાના
ધાતુ भ्रास्
२८.५. बिभ्रासिषे
भ्लास् २८.५. बिभ्लासिषे
म्लै ५.५. मिम्लासामि
लष् ५.५. लिलषिषामि
लष् खा.प. लिलषिषे लम्बू २.५. लिलम्बिषे
लिङ्ग ५.५. लिलिङ्गिषामि लुण्ट् ५.५. लुलुण्टिषामि शंस् ५.५. शिशंसिषामि
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
.प. शिशङ्क शस् ५. ५. शिशसिषामि सह २.५. सिसहिषे
स्पन्द् २.५. पिस्पन्दिषे
स्पर्धं ख.५. पिस्पर्धिषे
ऋ
चम्
दंश्
धूप्
क्रम्
क्रम्
कृप्
कृप्
कृप्
गुप्
गुप्
गुप्
गुप्
गुह
गुह् ५. जुघुक्षे
घ्रा
५.५. | अरिरिषामि
५. ५.
चिक्रमिषामि
खा. ५. चिक्रंसे
५. ५.
चिक्लृप्सामि
आ.प. चिक्लृप्
२०.५. चिकल्पिषे
५. ५. जुगुपिषामि
५. ५. जुगोपिषामि
५. ५. जुगोपायिषामि
५.५. जुगुप्सामि
५. ५. जुघुक्षामि
५.५. जिघ्रासामि
५. ५. चिचमिषामि
५.५. दिदङ्क्षामि
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
રૂપ
આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
बिभ्रासिषिताहे
बिभ्लासिषिताहे
मिम्लासितास्मि
मिम्लासानि लिलषिषाणि लिलषिषितास्मि | लिलषिषिताहे
હ્યસ્તની વિધ્યર્થ
अबिभ्रासिषे बिभ्रासिषेय | बिभ्रासिषै अबिभ्लासिषे बिभ्लासिषेय बिभ्लासिषै
लिलषिषै
अमिम्लासम् मिम्लासेयम् अलिलषिषम् लिलषिषेयम् अलिलषिषे लिलषिषेय अलिलम्बिषे लिलम्बिषेय लिलम्बिषै लिलम्बिषिताहे अलिलिङ्गिषम् लिलिङ्गिषेयम् लिलिङ्गिषाणि लिलिङ्गिषितास्मि अलुलुष्टिषम् लुलुण्टिषेयम् - लुलुण्टिषाणि लुलुण्टिषितास्मि अशिशंसिषम् शिशंसिषेयम् शिशंसिषाणि शिशंसिषितास्मि अशिशङ्किषे शिशङ्किषेय शिशङ्किषै शिशङ्किषिताहे अशिशसिषम् शिशसिषेयम् शिशसिषाणि शिशसिषितास्मि असिसहिषे सिसहिषेय सिसहिषै | अपिस्पन्दिषे
सिसहिषिता हे
पिस्पन्दिषेय पिस्पन्दिषै
पिस्पन्दिषिताहे
अपिस्पर्धिषे
पिस्पर्धिषेय
पिस्पर्धिषै
| पिस्पर्धिषिताहे
अरिरिषाणि
अरिरिषितास्मि
आरिरिषम् अरिरिषेयम् अचिक्रमिषम् चिक्रमिषेयम्
चिक्रमिषाणि चिक्रमिषितास्मि
अचिक्रंसे
चिक्रंसेय चिक्रंसै चिक्रंसिताहे
अचिक्लृप्सम् चिक्लृप्सेयम्
चिक्लृप्सानि चिक्लृप्सितास्मि
चिक्लृप्सेय
चिक्लृप्सै
चिक्लृप्सिताहे
चिकल्पिषै
| चिकल्पिषताहे
अचिक्लृप्से अचिकल्पिषे चिकल्पिषेय अजुगुपिषम् जुगुपिषेयम् अजुगोपिषम् जुगोपिषेयम्
अजुगुप्सम्
अजुघुक्षम्
अजुघुक्षे
जुगुपिषाणि
जुगुपिषितास्मि
जुगोपिषाणि जुगोपिषितास्मि
अजुगोपायिषम् जुगोपायिषेयम् जुगोपायिषाणि जुगोपायिषितास्मि
जुगुप्सेयम् जुगुप्सानि
जुघुक्षेयम्
जुघुक्षाणि
जुघुक्षेय जुघुक्षै
जुगुप्सितास्मि
जुघुक्षितास्मि
अजिघ्रासम् जिघ्रासेयम् अचिचमिषम् चिचमिषेयम्
अदिदङ्क्षम् दिदङ्क्षेयम् दिदङ्क्षाणि
५. ५. दुधूपिषामि अदुधूपिषम् दुधूपिषेयम् दुधूपिषाणि
| जुघुक्षिताहे
जिघ्रासानि
जिघ्रासितास्मि
चिचमिषाणि चिचमिषितास्मि
दिदङ्क्षितास्मि दुधूपिषितास्मि
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક રૂપ
પરોક્ષા
અદ્યતની
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ बिभ्रासिषिष्ये अबिभ्रासिषिष्ये बिभ्रासिषिषीय बिभ्रासिषाञ्चक्रे अबिभ्रासिषिषि बिभ्लासिषिष्ये अबिभ्लासिषिष्ये बिलासिषिषीय बिभ्लासिषाञ्चक्रे अबिभ्लासिषिषि मिम्लासिष्यामि अमिम्लासिष्यम् मिम्लास्यासम् मिम्लासाञ्चकार/चकर अमिम्लासिषम् लिलषिषिष्यामि अलिलषिषिष्यम् लिलषिष्यासम् लिलषिषाञ्चकार/चकर अलिलषिषिषम् लिलषिषिष्ये अलिलषिषिष्ये लिलषिषिषीय लिलषिषाञ्चक्रे अलिलषिषिषि लिलम्बिषिष्ये अलिलम्बिषिष्ये लिलम्बिषिषीय लिलम्बिषाञ्चक्रे अलिलम्बिषिषि लिलिङ्गिषिष्यामि | अलिलिङ्गिषिष्यम् लिलिङ्गिष्यासम् लिलिङ्गिषाञ्चकार/चकर अलिलिङ्गिषिषम् लुलुष्टिषिष्यामि अलुलुण्टिषिष्यम् लुलुण्टिष्यासम् लुलुण्टिषाञ्चकार/चकर अलुलुण्टिषिषम् शिशंसिषिष्यामि अशिशंसिषिष्यम् शिशंसिष्यासम् शिशंसिषाञ्चकार/चकर अशिशंसिषिषम् शिशङ्किषिष्ये अशिशङ्किषिष्ये शिशङ्किषिषीय शिशङ्किषाञ्चक्रे अशिशङ्किषषि शिशसिषिष्यामि अशिशसिषिष्यम् शिशसिष्यासम् शिशसिषाञ्चकार/चकर अशिशसिषिषम् सिसहिषिष्ये असिसहिषिष्ये सिसाहिषिषीय सिसहिषाञ्चक्रे असिसहिषिषि पिस्पन्दिषिष्ये अपिस्पन्दिषिष्ये पिस्पन्दिषिषीय पिस्पन्दिषाञ्चक्रे
अपिस्पन्दिषिषि
अपिस्पर्धिषिष्ये पिस्पर्धिषिषीय
आरिरिषिष्यम्
अरिरिष्यासम्
चिक्रमिषिष्यामि - अचिक्रमिषिष्यम्
चिक्रमिष्यासम्
पिस्पर्धिषाञ्चक्रे अपिस्पर्धिषिषि अरिरिषाञ्चकार/चकर आरिरिषिषम् चिक्रमिषाञ्चकार/चकर अचिक्रमिषिषम् चिक्रंसाञ्चक्रे अचिक्रंसिषि चिक्लृप्सिष्यामि अचिक्लृप्सिष्यम् चिक्लृप्स्यासम् चिक्लृप्साञ्चकार/चकर अचिक्लृप्सिषम् चिक्लृप्सिष्ये अचिक्लृप्सिष्ये चिक्लृप्सिषीयं चिक्लृप्साञ्चक्रे अचिक्लृप्सिषि चिकल्पिषष्ये अचिकल्पिषिष्ये चिकल्पिषषीय चिकल्पिषाञ्चक्रे अचिकल्पिषषि
चिक्रंसिष्ये अचिक्रंसिष्ये चिक्रंसिषीय
जुगुपिषिष्यामि अजुगुपिषिष्यम् जुगुपिष्यासम् जुगोपिषिष्यामि अजुगोपिषिष्यम् जुगोपिष्यासम् जुगोपायिषिष्यामि अजुगोपायिषिष्यम् जुगोपायिष्यासम् जुगुप्सिष्यामि अजुगुप्सिष्यम् जुगुप्स्यासम् जुघुक्षिष्यामि अजुषुक्षिष्यम्
अक्ष
पिस्पर्धिषिष्ये
अरिरिषिष्यामि
૨૦૯
जिघ्रासिष्यामि अजिघ्रासिष्यम् चिचमिषिष्यामि अचिचमिषिष्यम् दिदक्षिष्यामि अदिदक्षिष्यम् दिदङ्क्षयासम् दुधूपिषिष्यामि अदुधूपिषिष्यम् दुधूपिष्यासम्
*
जुगुपिषाञ्चकार/चकर अजुगुपिषिषम् जुगोपिषाचकार/चकर अजुगोपिषिषम् जुगोपायिषाञ्चकार/चकर अजुगोपायिषिषम् जुगुप्साञ्चकार/चकर अजुगुप्सिषम्
जुघुक्ष्यासम्
जुघुक्षाञ्चकार/चकर अक्षम्
जुषुक्षिषीय
जुघुक्षाञ्चक्रे अजुघुक्षिषि जिघ्रासाञ्चकार/चकर अजिघ्रासिषम्
जिघ्रास्यासम्
चिचमिष्यासम् चिचमिषाञ्चकार/चकर अचिचमिषिषम्
दिदङ्क्षाञ्चकार/चकर अदिदङ्क्षिषम् दुधूपिषाञ्चकार/चकर अदुधूपिषिषम्
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ
વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની धूप् ५.५. | दुधूपायिषामि अदुधूपायिषम् | दुधूपायिषेयम् | दुधूपायिषाणि दुधूपायिषितास्मि ___५.५. | दिध्मासामि अदिध्मासम् | दिध्मासेयम् |दिध्मासानिदिध्मासितास्मि
.५. | पिपणिषे अपिपणिषे | पिपणिषेय । पिपणिषै . . पिपणिषिताहे पण ५.५. पिपणायिषामि अपिपणायिषम् | पिपणायिषेयम् | पिपणायिषाणि पिपणायिषितास्मि ___५.५. | पिपनायिषामि |अपिपनायिषम् | पिपनायिषेयम् | पिपनायिषाणि | पिपनायिषितास्मि भ.५. | पिपनिषे अपिपनिषे पिपनिषेय पिपनिषै पिपनिषिताहे
५.५. | मिम्नासामि अमिम्नासम् | मिम्नासेयम् |मिम्नासानि . मिम्नासितास्मि यम् ५.५. यियंसामि अयियंसम् यियंसेयम् । यियंसानि यियंसितास्मि
५.५. | रिरङ्क्षामि अरिरङ्क्षम् |रिरक्षेयम् | रिक्षाणि रिक्षितास्मि रञ्जमा .५. | रिरक्षे अरिरक्षे रिरक्षेय रिरौ । रिक्षिताहे ___५.५. | शिशत्सामि अशिशत्सम् | शिशत्सेयम् शिशत्सानि शिशत्सितास्मि
५.५. | तिष्ठेविषामि अतिष्ठेविषम् तिष्ठेविषेयम् तिष्ठेविषाणि तिष्ठेविषितास्मि ५.५. | टिष्ठेविषामि अटिष्ठेविषम् | टिष्ठेविषेयम् टिष्ठेविषाणि टिष्ठेविषितास्मि ५.५. तुष्ठ्यूषामि अतुष्ठ्यूषम् |तुष्ठ्यूषेयम् |तुष्ठ्यूषाणि तुष्ठ्यूषितास्मि ५.५. टुष्ठ्यूषामि अटुष्ठ्यूषम् टुष्ठ्यू षेयम् टुष्ठ्यूषाणि टुष्ठ्यूषितास्मि' ५.५. सिसङ्क्षामि असिसङ्क्षम् | सिसङ्क्षयम् |सिसङ्क्षाणि सिसङ्क्षितास्मि
५.५. | सिसज्जिषामि असिसजिषम् | सिसज्जिषेयम् | सिसज्जिषाणि |सिसज्जिषितास्मि __ ५.५. चिखनिषामि अचिखनिषम् | चिखनिषेयम् चिखनिषाणि चिखनिषितास्मि खन् मा.५. | चिखनिषे अचिखनिषे | चिखनिषेय |चिखनिषै चिखनिषिताहे
भा.५. बिभिक्षिषे अबिभिक्षिषे | बिभिक्षिषेय बिभिक्षिषै बिभिक्षिषिताहे __५.५. | यियक्षामि अयियक्षम् | यियक्षेयम् यियक्षाणि यियक्षितास्मि __ भ.५. | यियक्षे अयियक्षे | यियक्षेय
यियक्षिताहे ___ ५. | रिप्से अरिप्से | रिप्सेय रिप्स रिप्सिताहे __५.५. विवासामि
अविवासम्
| विवासेयम् विवासानि विवासितास्मि मा.५. विवासे अविवासे | विवासेय विवासै विवासिताहे ___५.५. विव्यासामि अविव्यासम् विव्यासेयम् विव्यासानि
विव्यासितास्मि ५. विव्यासे अविव्यासे विव्यासेय विव्यासै विव्यासिताहे श्वि ५.५. शिश्वयिषामि अशिश्वयिषम् | शिश्वयिषेयम् शिश्वयिषाणि शिश्वयिषितास्मि
५.५. | सिसनिषामि असिसनिषम् | सिसनिषेयम् सिसनिषाणि सिसनिषितास्मि
织网啊啊明明可丽阻阻丽倆倆倆倆阿丽刚刚阿啊啊叫自訂动动何丽
| यिय:
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ઇચ્છાદર્શક
. २११ પહેલા ગણના ઈચ્છાદર્શક રૂપ ભવિષ્યન્તી| ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા | अद्यतनी दुधूपायिषिष्यामि | अदुधूपायिषिष्यम् | दुधूपायिष्यासम् | दुधूपायिषाञ्चकारचकर अदुधूपायिषिषम् दिध्मासिष्यामि | अदिध्मासिष्यम् | दिध्मास्यासम् दिध्मासाञ्चकार/चकर | अदिध्मासिषम् पिपणिषिष्ये | अपिपणिषिष्ये | पिपणिषिषीय । | पिपणिषाश्चक्रे अपिपणिषिषि पिपणायिषिष्यामि अपिपणायिषिष्यम् | पिपणायिष्यासम् | | पिपणायिषाञ्चकार/चकर अपिपणायिषिषम् पिपनायिषिष्यामि | अपिपनायिषिष्यम् | पिपनायिष्यासम् | पिपनायिषाञ्चकार/चकर अपिपनायिषिषम् पिपनिषिष्ये | अपिपनिषिष्ये । पिपनिषिषीय पिपनिषाञ्चक्रे - | अपिपनिषिषि मिम्नासिष्यामि | अमिम्नासिष्यम् | मिम्नास्यासम् मिम्नासाञ्चकार/चकर | अमिम्नासिषम् यियंसिष्यामि . | अयियंसिष्यम् । | यियस्यासम् यियंसाञ्चका/चकर अयियंसिषम् रिरक्षिष्यामि | अरिरक्षिष्यम् रिरक्ष्यासम् रिरक्षाञ्चकार/चकर | अरिरक्षैिषम् रिरक्षिष्ये अरिक्षिष्ये । | रिरक्षिषीय रिरक्षाञ्चक्रे | अरिङ्किषि शिशत्सिष्यामि | अशिशत्सिष्यम् | शिशत्स्यासम् शिशत्साञ्चकार/चकर | अशिशत्सिषम् तिष्ठेविषिष्यामि | अतिष्ठेविषिष्यम् तिष्ठेविष्यासम् तिष्ठेविषाञ्चकार/चकर | अतिष्ठेविषिषम् टिष्ठेविषिष्यामि | अटिष्ठेविषिष्यम् | टिष्ठेविष्यासम् टिष्ठेविषाञ्चकार/चकर | अटिष्ठेविषिषम् तुष्ठ्यूषिष्यामि | अतुष्ठ्यूषिष्यम् तुष्ठ्यूष्यासम् तुष्ठ्यूषाञ्चकार/चकर | अतुष्ठ्यूषिषम् टुष्ठ्यूषिष्यामि | अटुष्ठ्यूषिष्यम् | टुष्ठ्यूष्यासम् टुष्ठ्यूषाञ्चकार/चकर अटुष्ठ्यूषिषम् सिसङ्क्षिष्यामि | असिसङ्क्षिष्यम् | सिसङ्ख्यासम् सिसक्षाञ्चकार/चकर असिसङ्क्षिषम् सिसज्जिषिष्यामि | असिसज्जिषिष्यम् | सिसज्जिष्यासम् | सिसज्जिषाञ्चका/चकर | असिसज्जिषिषम् चिखनिषिष्यामि | अचिखनिषिष्यम् | चिखनिष्यासम् । ।' चिखनिषाञ्चकार/चकर | अचिखनिषिषम् चिखनिषिष्ये | अचिखनिषिष्ये | चिखनिषिषीय चिखनिषाञ्चक्रे अचिखनिषिषि बिभिक्षिषिष्ये अबिभिक्षिषिष्ये | बिभिक्षिषिषीय बिभिक्षिषाञ्चक्रे अबिभिक्षिषिषि यियक्षिष्यामि | अयियक्षिष्यम् यियक्ष्यासम् यियक्षाञ्चकार/चकर | अयियक्षिषम् यियक्षिष्ये अयियक्षिष्ये यियक्षिषीय यियक्षाञ्चक्रे अयियक्षिषि रिप्सिष्ये | अरिप्सिष्ये रिप्सिषीय रिप्साञ्चक्रे | अरिप्सिषि विवासिष्यामि | अविवासिष्यम् विवायासम्
विवासाञ्चकार/चकर | अविवासिषम् विवासिष्ये | अविवासिष्ये | विवासिषीय विवासाञ्चक्रे अविवासिषि विव्यासिष्यामि | अविव्यासिष्यम्
विव्यासाञ्चकारचकर | अविव्यासिषम् विव्यासिष्ये अविव्यासिष्ये । | विव्यासिषीय विव्यासाञ्चक्रे अविव्यासिषि शिश्वयिषिष्यामि | अशिश्वयिषिष्यम् | शिश्वयिष्यासम् शिश्वयिषाञ्चकारचकर अशिश्वयिषिषम् सिसनिषिष्यामि | असिसनिषिष्यम् | सिसनिष्यासम् | सिसनिषाञ्चका/चकर |असिसनिषिषम्
विव्यास्यासम
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
. नासिर
अरक्षयम्
| रक्षयै
૨૧ ૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ધાતુ | વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ 'આજ્ઞાર્થ | સ્તની नम् ५.५. नमयामि अनमयम् नमयेयम् नमयानि नमयितास्मि __५.५. नामयामि अनामयम् नामयेयम् नामयानि नामयितास्मि मा.५. नमये अनमये नमयेय नमयै नमयिताहे
. नामये अनामये नामयेय नामयै नामयिताहे ५.५. पाठयामि अपाठयम् | पाठयेयम् पाठयानि पाठयितास्मि भा.प. पाठये अपाठये | पाठयेय पाठयै पाठयिताहे ५.५. पातयामि . अपातयम् | पातयेयम् पातयानि पातयितास्मि मा.५. पातये अपातये | पातयेय पातयै पातयिताहे ५.५. | रक्षयामि
रक्षयेयम् | रक्षयाणि रक्षयितास्मि मा.५. रक्षये अरक्षये रक्षयेय
रक्षयिताहे ५.५. भाणयामि अभाणयम भाणयेयम् भाणयानि भाणयितास्मि मा.५. भाणये अभाणये भाणयेय भाणयै | भाणयिताहे ५.५. वादयामि अवादयम् | वादयेयम् वादयानि वादयितास्मि मा.५. वादये अवादये | वादयेय
वादयिताहे ५.५. वासयामि अवासयम् वासयेयम् वासयानि
वासयितास्मि । मा.५. वासये अवासये वासयेय वासयै . वासयिताहे दह् ५.५. / दाहयामि अदाहयम् दाहयेयम् दाहयानि दाहयितास्मि मा.५. दाहये । अदाहये दाहयेय
दाहयिताहे खाद् ५.५./खादयामि अखादयम् | खादयेयम् | खादयानि खादयितास्मि खाद् मा.५. खादये अखादये | खादयेय खादयै खादयिताहे
५.५. आटयामि आटयम् | आटयेयम् आटयानि आटयितास्मि मा.५. आटये आटये आटयेय
आटयिताहे ५.५. अर्चयामि आर्चयम् | अर्चयेयम् | अर्चयानि अर्चयितास्मि मा.५. अर्चये आर्चये
अर्चयै अर्चयिताहे ५.५. चलयामि अचलयम् | चलयेयम् चलयानि चलयितास्मि ५.५. चालयामि
चालयेयम् |चालयानि चालयितास्मि मा.५. चलये अचलये चलयेय चलयै चलयिताहे चल् मा.५. चालये अचालये चालयेय चालय चालयिताहे चर् ५.५. चारयामि
अचारयम् चारयेयम्
चारयितास्मि चर् मा.५. चारये अचारये चारयेय
चारयिताहे
वादयै
दाहयै
आटयै
अर्चयेय
职限珊珊丽丽丽丽
अचालयम्
चारयाणि
| चारयै
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ
अनमयिष्यम् नम्यासम्
अनामयिष्यम् नाम्यासम्
अनमयिष्ये
नमयिषीय
अनामयिष्ये
नामयिषीय
नमयिष्यामि
नामयिष्यामि
नमयिष्ये
नामयिष्ये
पाठयिष्यामि अपाठयिष्यम्
पाठयिष्ये अपाठयिष्ये
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
પરોક્ષા
पातयिष्यामि अपातयिष्यम्
पातयिष्ये
अपातयिष्ये
रक्षयिष्यामि
रक्षयिष्ये
भाणयिष्यामि
भागयिष्ये
वादयिष्यामि
अवादयिष्यम्
वादयिष्ये अवादयिष्ये
वासयिष्यामि
वासयिष्ये
दाहयिष्यामि
दाहयिष्ये
*
अक्षम् रक्ष्यासम्
अक्षय
रक्षयिषीय
अभाणयिष्यम्
अभाणयिष्ये
अवासयिष्यम्
अवासयिष्ये
खादयिष्यामि
खादयिष्ये अखादयिष्ये
आटयिष्यामि
आटयिष्यम्
आयिष्ये आटयिष्ये
अर्चयिष्यामि
अर्चयिष्ये
चलयिष्यामि
चालयिष्यामि
पाठ्यासम्
पाठयिषीय
आर्चयिष्यम्
आर्चयिष्ये
पात्यासम्
पातयिषीय
भाण्यासम्
भाणयिषीय
अदाहयिष्यम् दाह्यासम्
अदाहयिष्ये
दाहयिषीय
1
वाद्यासम्
वादयिषीय
अखादयिष्यम् खाद्यासम्
खादयिषीय
वास्यासम्
वासयिषीय
आट्यासम्
आटयिषीय
अर्च्यासम्
अर्चयिषीय
अचलयिष्यम्
चल्यासम्
अचालयिष्यम्
चाल्यासम्
चलयिष्ये अचलयिष्ये चलयिषीय
चालयिषीय
चालयिष्ये अचालयिष्ये चारयिष्यामि अचारयिष्यम् चारयिष्ये अचारयिष्ये
चार्यासम्
चारयिषीय
नमयाञ्चकार/चकर
नामयाञ्चकार/चकर
नमयाञ्चक्रे
नामयाञ्चक्रे
पाठयाञ्चकार/चकर
पाठयाञ्चक्रे
पातयाञ्चकार/चकर
__पातयाञ्चक्रे
रक्षयाञ्चकार/चकर
रक्षयाञ्चक्रे
भाणयाञ्चकार/चकर
भाणयाञ्चक्रे
वादयाञ्चकार/चकर
वादयाञ्चक्रे
वासयाञ्चकार/चकर
वासयाञ्चक्रे
दाहयाञ्चकार/चकर
दाहयाञ्चक्रे
खादयाञ्चकार/चकर
खादयाञ्चक्रे
आटयाञ्चकार/चकर
आटयाञ्चक्रे
अर्चयाञ्चकार/चकर
अर्चयाञ्चक्रे
चलयाञ्चकार/चकर
चालयाञ्चकार/चकर
चलयाञ्चक्रे
चालयाञ्चक्रे
चारयाञ्चकार/चकर
चारयाञ्चक्रे
અદ્યતની
अनीनमम्
अनीनमम्
अनीनमे
अनीनमे
अपीपठम्
| अपीपठे
अपीपतम्
अपीपते
अरिरक्षम्
अरिरक्षे
अबभाणम्/अबीभाणम्
अबभाणे/अबीभा
अवीवदम्
अवीवदे
अवीवसम्
अवीवसे
अदीदहम्
अदीद
अचखादम्
अचखादे
आटीटम्
आटीटे
आर्चिचम्
आर्चिचे
૨૧૩
अचीचलम्
अचीचलम्
अचीचले
अचीचले
अचीचरम्
अचीचरे
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૪
ધાતુ
त्यज्
त्यज्
क्ष
क्षर्
जीव्
जप्
जिम्
जीव् २२.५. जीवये
क्रीड् ५.५. क्रीडयामि
क्रीड् २०.५. क्रीडये
जप् ५. ५. जापयामि
२६.५. जापये
५.५. जेमयामि
वृष्
वृष्
शुच्
शुच्
जिम् २५.५. जेमये
जि
निन्द्
निन्द् २.५. निन्दये
५.५. वर्षयामि
जि
45100100
तु
धाव्
धाव्
વર્તમાના | હ્યસ્તની
| अत्याजयम्
| अत्याजये
५.५. त्याजयामि
भू
भू
सृ
२२.५. त्याजये
५.५. क्षारयामि
स्मृ
स्मृ
२. ५. क्षार
५.५. जीवयामि
५. ५. निन्दयामि
२०. ५. वर्षये
५.५. शोचयामि
२.५. शोचये
५.५. जापयामि
२५.५. जापये
५. ५. तारयामि
.
२.५.
५.५. धावयामि
२. ५. धावये
५.५. भावयामि
२. ५. भावये
५.५. सारयामि
२०.५. सारये
५.५. स्मारयामि
५. स्मार
પહેલા ગણના પ્રેરક
अक्षारयम्
अक्षारये
अजीवयम्
अजीवये
अक्रीडयम्
अक्रीडये
अजापयम्
अजापये
अजेमयम्
अजेमये
अनिन्दयम्
| अनिन्दये
अवर्षयम्
| अवर्षये
अशोचयम्
| अशोचये
अजापयम्
अजापये
अतारयम्
| अतारये
अधावयम्
अधावये
अभावयम्
अभावये
असारयम्
असारये
हैभ संस्कृत धातु ३पावसी : भाग-१
अस्मारयम्
अस्मारये
વિધ્યર્થ
त्याजयेयम्
त्याजयेय
क्षारयेयम्
क्षारयेय
जीवयेयम्
जीवयेय
क्रीडयेयम्
क्रीडयेय
जापयेयम्
जापयेय
जेमयेयम्
जेमयेय
निन्दयेयम्
निन्दयेय
वर्षयेयम्
वर्षयेय
शोचयेयम्
| शोचयेय
जापयेयम्
जापयेय
तारयेयम्
तारयेय
धावयेयम्
धावयेय
भावयेयम्
भावयेय
सारयेयम्
सारयेय
स्मारयेयम्
स्मारयेय
રૂપ
આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
त्याजयानि | त्याजयितास्मि
त्याजयै
त्याजयिताहे
क्षारयाणि
क्षारयितास्मि
क्षारयै
जीवयानि
| जीवयै
क्रीडयानि
| क्रीडयै
जापयानि
जापयै
जेमयानि
जेमयै
निन्दयानि
निन्दयै
वर्षयाणि
वर्षयै
शोचयानि
| शोचयै
जापयानि
जापयै
तारयाणि
तारयै
धावयानि
धावयै
भावयानि
भावयै
सारयाणि
सारयै.
स्मारयाणि
स्मारयै
क्षारयिताहे
| जीवयितास्मि
जीवयिताहे
क्रीडयितास्मि
क्रीडयिताहे
जापयितास्मि
जापयिताहे
जेमयितास्मि
जेमयिताहे
निन्दयितास्मि
निन्दयिताहे
| वर्षयितास्मि
वर्षयता
शोचयितास्मि
शोचयिताहे
जापयितास्मि
जापयिताहे
तारयितास्मि
| तारयिता
धावयितास्मि
धावयिताहे
भावयितास्मि
भावयिताहे
सारयितास्मि
सारयिताहे
स्मारयितास्मि
स्मारयिताहे
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૫
| अद्यतनी
क्षार्यासम्
પહેલા ગણના પ્રેરક
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ભવિષ્યન્તી| ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા त्याजयिष्यामि
| अत्याजयिष्यम् त्याज्यासम् त्याजयाञ्चकार/चकर त्याजयिष्ये अत्याजगिरी
| त्याजयिषीय त्याजयाश्चक्रे. क्षारयिष्यामि | अक्षारयिष्यम्
क्षारयाञ्चकार/चकर क्षारयिष्ये अक्षारयिष्ये क्षारयिषीय क्षारयाञ्चक्रे जीवयिष्यामि अजीवयिष्यम्
जीव्यासम्
जीवयाञ्चकार/चकर जीवयिष्ये | अजीवयिष्ये जीवयिषीय जीवयाञ्चक्रे क्रीडयिष्यामि | अक्रीडयिष्यम् क्रीड्यासम् क्रीडयाञ्चकार/चकर क्रीडयिष्ये | अक्रीडयिष्ये क्रीडयिषीय क्रीडयाञ्चक्रे जापयिष्यामि | अजापयिष्यम् . जाप्यासम् जापयाञ्चकार/चकर जापयिष्ये | अजापयिष्ये जापयिषीय जापयाञ्चक्रे जेमयिष्यामि | अजेमयिष्यम्
जेम्यासम् जेमयाञ्चकार/चकर जेमयिष्ये | अजेमयिष्ये जेमयिषीय जेमयाञ्चक्रे निन्दयिष्यामि | अनिन्दयिष्यम् निन्द्यासम्
निन्दयाञ्चकार/चकर निन्दयिष्ये अनिन्दयिष्ये निन्दयिषीय निन्दयाञ्चक्रे वर्षयिष्यामि | अवर्षयिष्यम् | वासम् वर्षयाश्चकार/चकर वर्षयिष्ये अवर्षयिष्ये वर्षयिषीय वर्षयाञ्चक्रे शोचयिष्यामि | अशोचयिष्यम्
शोच्यासम्
शोचयाञ्चकार/चकर शोचयिष्ये | अशोचयिष्ये शोचयिषीय शोचयाञ्चक्रे जापयिष्यामि | अजापयिष्यम् , जाप्यासम् . जापयाञ्चकार/चकर जापयिष्ये अजापयिष्ये जापयिषीय जापयाञ्चक्रे तारयिष्यामि | अतारयिष्यम्
तारयाञ्चकार/चकर तारयिष्ये अतारयिष्ये
तारयिषीय तारयाश्चक्रे धावयिष्यामि अधावयिष्यम् धाव्यासम् धावयाञ्चकार/चकर धावयिष्ये . | अधावयिष्ये धावयिषीय धावयाञ्चक्रे भावयिष्यामि | अभावयिष्यम् भाव्यासम् भावयाञ्चकार/चकर भावयिष्ये | अभावयिष्ये भावयिषीय भावयाञ्चक्रे सारयिष्यामि असारयिष्यम
सार्यासम् सारयाश्चकार/चकर | असारयिष्ये सारयिषीय सारयाञ्चक्रे स्मारयिष्यामि | अस्मारयिष्यम् | स्मार्यासम् स्मारयाञ्चकार/चकर स्मारयिष्ये अस्मारयिष्ये | स्मारयिषीय
स्मारयाश्चक्रे
अतित्यजे | अचिक्षरम् अचिक्षरे अजीजिवम् अजीजिवे अचिक्रीडम् अचिक्रीडे | अजीजपम् अजीजपे अजीजिमम् | अजीजिमे | अनिनिन्दम् अनिनिन्दे अवीवृषम्/अववर्षम् अवीवृषे/अववर्षे अशूशुचम् अशूशुचे अजीजपम्
अजीजपे
तार्यासम्
अतीतरम्
अतीतरे | अदीधवम्
अदीधवे | अबीभवम्
अबीभवे
सारयिष्ये
असीसरम् असीसरे असस्मरम् असस्मरे
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
| गमयेयम्
क्षाययै | गमयानि
=
| दर्शयै
___५.५.
| दापयानि
૨૧૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ વર્તમાના | હ્યસ્તની ! વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની ५.५./क्षाययामि अक्षाययम् क्षाययेयम् । क्षाययानि क्षाययितास्मि मा.५. क्षायये अक्षायये क्षाययेय
|क्षाययिताहे ५.५. गमयामि अगमयम्
गमयितास्मि मा.५. गमये अगमये गमयेय गमय गमयिताहे | दर्शयामि अदर्शयम् दर्शयेयम्
दर्शयितास्मि | दर्शये अदर्शये दर्शयेय
दर्शयिताहे | स्थापयामि अस्थापयम् स्थापयेयम् स्थापयानि स्थापयितास्मि भा.५. स्थापये अस्थापये स्थापयेय | स्थापयै स्थापयिताहे ५.५. दापयामि अदापयम् | दापयेयम्
दापयितास्मि मा.५.| दापये अदापये दापयेय दापये दापयिताहे ५.५. पाययामि अपाययम् पाययेयम् पाययानि पाययितास्मि मा.५. पायये अपायये पाययेय पाययै पाययिताहे __५.५. वन्दयामि
वन्दयेयम् वन्दयानि वन्दयितास्मि मा.५. वन्दये
| वन्दयेय वन्दयै वन्दयिताहे. ५.५. वर्धयामि अवर्धयम् | वर्धयेयम् वर्धयानि वर्धयितास्मि ।
सा.५. वर्धये अवर्धये वर्धयेय वर्धयै वर्धयिताहे _५.५. अपाचयम् पाचयेयम्
पाचयितास्मि मा.५. पाचये अपाचये पाचयेय पाचयै पाचयिताहे ५.५. हारयामि अहारयम् | हारयेयम् हारयानि हारयितास्मि मा.५. | हारये अहारये | हारयेय . हारयै हारयिताहे ५.५. डाययामि अडाययम् | डाययेयम् डाययानि डाययितास्मि
मा.५. डायये अडायये डाययेय डाययै डाययिताहे भाष् ५.५. भाषयामि
अभाषयम्
| भाषयेयम् भाषयानि भाषयितास्मि भा.. भाषये
अभाषये | भाषयेय भाषयै भाषयिताहे रम् ५.५. रमयामि अरमयम् | रमयेयम्
रमयितास्मि रम् मा.५. रमये अरमये रमयेय रमयै रमयिताहे लभ् ५.५.| लम्भयामि अलम्भयम् लम्भयेयम् | लम्भयानि लम्भयितास्मि लभ् मा.५. लम्भये अलम्भये | लम्भयेय लम्भयै लम्भयिताहे वृत् ५.५. वर्तयामि अवर्तयम्
वर्तयानि वर्तयितास्मि वृत् ॥५. वर्तये । अवर्तये | वर्तयेय
वर्तयिताहे
अवन्दयम्
अवन्दये
| पाचयामि
| पाचयानि
| रमयानि
वर्तयेयम्
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ
क्षाययिष्यामि अक्षा
क्षाययिष्ये
गमयिष्यामि
गमयिष्ये
दर्शयिष्यामि
दर्शयिष्ये
स्थापयिष्यामि
स्थापयिष्ये
दापयिष्यामि
दापयिष्ये
पाययिष्यामि
पाययिष्ये
પહેલા ગણના પ્રેરક
अक्षाययिष्ये
अगमयिष्यम्
अगमयिष्ये
डाययिष्यामि
डाययिष्ये
भाषयिष्यामि
भाषयिष्ये.
रमयिष्यामि
रमयिष्ये
अदर्शयिष्यम्
अदर्शयिष्ये
अस्थापयिष्यम्
अस्थापयिष्ये
अदापयिष्यम् -
अदापयिष्ये
अपाययिष्यम्
'अपाययिष्ये
वन्दयिष्यामि अवन्दयिष्यम्
वन्दयिष्ये अवन्दयिष्ये
वर्धयिष्यामि अवर्धयिष्यम्
वर्धयिष्ये अवर्धयिष्ये
क्षाय्यासम्
क्षाययिषीय
| अभाषयिष्यम्
अभाषयिष्ये
गम्यासम्
गमयिषीय
अरमयिष्यम्
अरमयिष्ये
दर्श्यासम्
दर्शयिषीय
स्थाप्यासम्
स्थापयिषीय
दाप्यासम्
दापयिषीय
पाचयिष्यामि अपाचयिष्यम्
पाच्यासम्
पाचयिषीय
पाचयिष्ये अपाचयिष्ये हारयिष्यामि अहारयिष्यम् हार्यासम्
अहारयिष्ये
हारयिषीय
पाय्यासम्
पाययिषीय
वन्द्यासम्
वन्दयिषीय
वर्ध्यासम्
वर्धयिषीय
अडाययिष्यम् डाय्यासम्
अडाययिष्ये
डाययिषीय
4
भाष्यासम्
भाषयिषीय
रम्यासम्
रमयिषीय
लम्भयिष्यामि
लम्भयिष्ये
वर्तयिष्यामि अवर्तयिष्यम् वर्त्यासम्
वर्तयिष्ये
अवर्तयिष्ये
वर्तयिषीय
अलम्भयिष्यम् लम्भ्यासम्
अलम्भयिष्ये
लम्भयिषीय
રૂપ
પરોક્ષા
क्षाययाञ्चकार/चकर
क्षाययाञ्चक्रे
गमयाञ्चकार/चकर
गमयाञ्चक्रे
दर्शयाञ्चकार/चकर
दर्शयाञ्चक्रे
स्थापयाञ्चकार/चकर
स्थापयाञ्चक्रे
दापयाञ्चकार/चकर
दापयाञ्चक्रे
पाययाञ्चकार/चकर
पाययाञ्चक्रे
वन्दयाञ्चकार/चकर
वन्दयाञ्चक्रे
वर्धयाञ्चकार/चकर
वर्धयाञ्चक्रे
पाचयाञ्चकार/चकर
पाचयाञ्चक्रे
हारयाञ्चकार/चकर हारयाञ्चक्रे
डाययाञ्चकार/चकर
डायाञ्चक्रे
भाषयाञ्चकार/चकर
भाषयाञ्चक्रे
रमयाञ्चकार/चकर
रमयाञ्चक्रे
लम्भयाञ्चकार/चकर
लम्भयाञ्चक्रे वर्तयाञ्चकार/चकर
वर्तयाञ्चक्रे
અદ્યતની
अचिक्षयम्
अचिक्षये
अजीगमम्
अजीगमे
| अदीदृशम् / अददर्शम्
| अदीदृशे/अददर्शे
अतिष्ठिपम्
अतिष्ठिपे
अदीदपम्
अदीद
| अपीप्यम्
अपीप्ये
अववन्दम्
अववन्दे
૨૧૭
अवीवृधम्/अववर्ध
अवीवृधे / अववर्धे
अपीपचम्
| अपीपचे
| अजहरम्
अजीहरे
अडीडम्
अडी
अबीभषम्/अबभाष
अबीभषे/ अबभाषे
अरीरमम्
अरीरमे
अललम्भम्
अललम्भे
अवीवृतम्/अववर्तम्
अवीवृते/अक्वर्ते
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૮
ધાતુ
शुभ्
शुभ्
सेव्
सेव्
याच्
회회원의 회원
स्वाद् ५.५. स्वादयामि
स्वाद् २.५. स्वादये
नी ५.५. नाययामि
नी २.५. नाय
कम्प्
कम्प्
वप्
याच्
राज्
राज्
वह्
वह्
ईक्ष
ईक्ष् ५. ईक्ष
काश् ५.५. काशयामि
काश् खा.५. काशये
रुह्
रुह्
रुह्
रुह्
मुद्
मुद्
वप्
गर्ज
વર્તમાના
५.५. शोभयामि
गर्ज
ख. ५. शोभये
५.५. सेवयामि
२. ५. सेवये
५.५. याचयामि
२०.५. याचये
५. ५. राजयामि
२५.५. राजये
५.५. वाहयामि
२.५. वाहये
५. ५. ईक्षयामि
५.५. ह
५.५. रोपयामि
२. ५. रोहये ..
२०. ५. रोपये
५. ५. मोदयामि
२.५. मोद
५.५. कम्पयामि
२२.५. कम्पये
५.५. वापयामि
२. ५. वापये
५.५. गर्जयामि
२६.५. गर्जये
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
હ્યૂસ્તની | વિધ્યર્થ
अशोभयम्
शोभयेयम्
अशोभये
शोभयेय
| असेवयम्
| असेवये
अस्वादयम्
अस्वादये
| अनाययम्
अनायये
अयाचयम्
अयाचये
अराजयम्
अराजये
अवायम्
| अवाहये
ऐक्षयम्
ऐक्षये
अकाशयम्
| अकाशये
अरोहयम्
अरोपयम्
अरोहये
| अरोपये
अमोदयम्
| अमोदये
अकम्पयम्
अकम्पये
अवापयम्
अवापये
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
अगर्जयम्
अगर्जये
सेवयेयम्
सेवयेय
स्वादयेयम्
स्वाद
नाययेयम्
नाययेय
याचयेयम्
याचयेय
राजयेयम्
राज
वाहयेयम्
वाहयेय
ईक्षयम्
ईक्षयेय
काशयेयम्
काशयेय
रोहयेयम्
| रोपयेयम्
रोहयेय
रोपयेय.
मोदयम्
मोदयेय
| कम्पयम्
कम्पयेय
वापयेयम्
वापयेय
गर्जयेयम्
गर्जयेय
આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
शोभयितास्मि
शोभयिताहे
सेवयितास्मि
सेवयिताहे
| शोभयानि
| शोभयै
सेवयानि
सेवयै
स्वादयानि
स्वादयै
नाययानि
नाययै
याचयानि
| याचयै
राजयानि
राजयै
वाहयानि
| वाहयै
ईक्षयानि
| ईक्षयै
काशयानि
काशयै
रोहयानि
रोपयानि
रोहयै
| रोपयै
मोदयानि
मोदयै
कम्पयानि
| कम्पयै
वापयानि
| वापयै
| गर्जयानि
गर्जयै
स्वादयितास्मि
स्वादयिताहे
नाययितास्मि
नाययिताहे
याचयितास्मि
याचयिताहे
राजयितास्मि
राजयिताहे
वाहयितास्मि
| वाहयिताहे
ईक्षयितास्मि
ईक्षयिताहे
काशयितास्मि
काशयिताहे
रोहयितास्मि
रोपयितास्मि
रोहयिताहे
रोपयिताहे
मोदयितास्मि
मोदयिताहे
कम्पयितास्मि
| कम्पयिताहे
वापयितास्मि
वापयिताहे
गर्जयितास्मि
गर्जयिताहे
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૯
| मद्यतनी अशूशुभम् अशूशुभे अससेवम्
सेव्यासम्
अससेवे
પહેલા ગણના પ્રેરક
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ભવિષ્યન્સી ક્રિયાતિપત્યથી આશીર્વાદાથી પરીક્ષા शोभयिष्यामि | अशोभयिष्यम् | शोभ्यासम् | शोभयाञ्चकार/चकर शोभयिष्ये अशोभयिष्ये | शोभयिषीय | शोभयाञ्चक्रे सेवयिष्यामि असेवयिष्यम्
सेवयाञ्चकार/चकर सेवयिष्ये असेवयिष्ये सेवयिषीय सेवयाञ्चक्रे स्वादयिष्यामि अस्वादयिष्यम् स्वाद्यासम् स्वादयाञ्चकार/चकर स्वादयिष्ये अस्वादयिष्ये स्वादयिषीय स्वादयाञ्चक्रे नाययिष्यामि अनाययिष्यम् नाय्यासम् नाययाश्चकार/चकर नाययिष्ये अनाययिष्ये नाययिषीय नाययाञ्चके याचयिष्यामि अयाचयिष्यम् - याच्यासम् याचयाञ्चकार/चकर याचयिष्ये अयाचयिष्ये याचयिषीय याचयाञ्चक्रे राजयिष्यामि | अराजयिष्यम्
राज्यासम् राजयाञ्चकार/चकर राजयिष्ये 'अराजयिष्ये राजयिषीय राजयाश्चक्रे वाहयिष्यामि | अवाहयिष्यम् वाह्यासम् वाहयाञ्चकार/चकर वाहयिष्ये अवाहयिष्ये | वाहयिषीय वाहयाञ्चक्रे ईक्षयिष्यामि | ऐक्षयिष्यम् ।
| ईक्ष्यासम् ईक्षयाश्चकार/चकर ऐक्षयिष्ये ईक्षयिषीय ईक्षयाञ्चक्रे काशयिष्यामि | अकाशयिष्यम्
| काश्यासम्
काशयाञ्चकार/चकर काशयिष्ये
अकाशयिष्ये | काशयिषीय काशयाञ्चक्रे रोहयिष्यामि अरोहयिष्यम्
रोह्यासम् .
रोहयाञ्चकार/चकर रोपयिष्यामि अरोपयिष्यम् रोप्यासम्
रोपयाञ्चकार/चकर रोहयिष्ये अरोहयिष्ये | रोहयिषीय रोहयाञ्चक्रे रोपयिष्ये अरोपयिष्ये | रोपयिषीय रोपयाञ्चक्रे मोदयिष्यामि अमोदयिष्यम् | मोद्यासम् मोदयाञ्चकार/चकर मोदयिष्ये । अमोदयिष्ये मोदयिषीय मोदयाञ्चक्रे कम्पयिष्यामि अकम्पयिष्यम्
कम्प्यासम्
कम्पयाञ्चकार/चकर कम्पयिष्ये अकम्पयिष्ये कम्पयिषीय कम्पयाञ्चक्रे वापयिष्यामि अवापयिष्यम् , वाप्यासम्
वापयाञ्चकार/चकर वापयिष्ये अवापयिष्ये वापयिषीय वापयाञ्चक्रे गर्जयिष्यामि अगर्जयिष्यम् | गासम्
गर्जयाञ्चकार/चकर गर्जयिष्ये | अगर्जयिष्ये | गर्जयिषीय | गर्जयाञ्चक्रे
असस्वदम् असस्वदे अनीनयम् अनीनये अययाचम् |अययाचे अरराजम् अरराजे अवीवहम् अवीवहे
ऐचिक्षम्
ईक्षयिष्ये
| ऐचिक्षे अचीकशम् अचीकशे
| अरूरुहम्
अरूरुपम् अरूरुहे | अरूरुपे अमूमुदम् अमूमुदे | अचकम्पम् अचकम्पे
अवीवपम्
अवीवपे अजगर्जम्
| अजगर्ने
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૦
ધાતુ
द्युत्
द्युत्
रुच्
रुच् २.५. रोचये
क
र
कस्
कस्
श्रि २.५. श्रायये
許許
यत्
५. ५. यातयामि
यत्
२५.५. यातये
भज् ५.५. भाजयामि
भज्
२.५. भाजये
ध्यै ५.५. ध्यापयामि
२.५. ध्यापये
५.५. कासयामि
२५.५. कास
५.५. गापयामि
गै
द्रु
रट्
रट्
গ
तप्
तप् श
蛋蛋走
द्रु ५.५. द्रावयामि
२०.५. द्रावये
५.५. राटयामि
વર્તમાના | હસ્તની / વિધ્યર્થ
अद्योतयम्
द्योतम्
अद्योतये
द्योतयेय
५.५. द्योतयामि
२. ५. द्योत
भृ भृ
५.५. रोचयामि
ho ho
५.५. श्राययामि
ह्वे
२५.५. गापये
२.५. रा
५.५. तापयामि
शिक्ष खा.प. शिक्षये
५.५. भारयामि
२२.५. तापये
५.५. शिक्षयामि
२.५. भार
५.५. ह्वाययामि
२५.५. ह्वायये
५.५. वाञ्छयामि
वाञ्छ् वाञ्छ् २.५. वाञ्छये
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
अरोचयम्
| अरोचये
अश्राययम्
| अश्रायये
| अयातयम्
| अयातये
अभाजयम्
अभाजये
अध्यापयम्
अध्यापये
अकासयम्
| अकासये
| अगापयम्
अगापये
अद्रावयम्
अद्रावये
अराटयम्
अराटये
अतापयम्
| अतापये
अशिक्षयम्
| अशिक्ष
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
अभारयम्
| अभारये
अह्वाययम्
अह्वायये
रोचयेयम्
| रोचयेय
श्राययेयम्
श्राययेय
यातयेयम्
यातयेय
भाजयेयम्
भाजयेय
ध्यापयेयम्
ध्यापयेय
कासम्
कासयेय
गापयेयम्
गापयेय
द्रावयेयम्
द्रावयेय
|राटयेयम्
राटयेय
तापयेयम्
तापयेय
शिक्षयेयम्
शिक्षयेय
भारयेयम्
भारयेय
ह्वाययेयम्
ह्वाययेय
अवाञ्छयम् वाञ्छयेयम्
अवाञ्छये
वाञ्छयेय
આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
द्योतयितास्मि
द्योतयिताहे
| रोचयितास्मि
रोचयिताहे
द्योतयानि
द्योतयै
रोचयानि
रोचयै
श्राययानि
श्राययै
यातयानि
यातयै
भाजयानि
भाजयै
ध्यापयानि
ध्यापयै
कासयानि
| कासयै
गापयानि
गापयै
द्रावयानि
द्रावयै
राटयानि
राटयै
तापयानि
तापयै
शिक्षयानि
शिक्षयै
भारयानि
भारयै
ह्वाययानि
| ह्वा
वाञ्छयानि
वाञ्छयै
| श्राययितास्मि
श्राययिता
| यातयितास्मि
यातयिताहे
भाजयितास्मि
भाजयिता
ध्यापयितास्मि
| ध्यापयिताहे
कासयितास्मि
कासयिताहे
गापयितास्मि
| गापयिताहे
द्रावयितास्मि
द्रावयिताहे
राटयितास्मि
राटयिताहे
तापयितास्मि
तापयिताहे
शिक्षयितास्मि
| शिक्षयिताहे
भारयितास्मि
भारयिताहे
ह्वाययितास्मि
ह्वाययिताहे
| वाञ्छयितास्मि
| वाञ्छयिताहे
"
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
પરોક્ષા
द्योतयाञ्चकार/चकर
द्योतयाञ्चक्रे
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ
द्योत्यासम्
द्योतयिषीय
द्योतयिष्यामि
द्योतयिष्ये
रोचयिष्यामि
रोचयिष्ये
श्राययिष्यामि
श्राययिष्ये
यातयिष्यामि
अयातयिष्यम्
यातयिष्ये अयातयिष्ये
भाजयिष्यामि
भाजयिष्ये
ध्यापयिष्यामि
ध्यापयिष्ये
कासयिष्यामि
कासयिष्ये.
गापयिष्यामि
गापयिष्ये
अद्य
अद्योतयिष्ये
अरोचयिष्यम्
अरोचयिष्ये
अश्राययिष्यम् श्राय्यासम्
अश्राययिष्ये
श्राययिषीय
अभाजयिष्यम्
अभाजयिष्ये
अध्यापयिष्यम्
अध्यापयिष्ये
अकासयिष्यम्
अकासयिष्ये
अगापयिष्यम्
गा
अद्रावयिष्यम्
अद्रावयिष्ये
द्रावयिष्यामि
द्रावयिष्ये
राटयिष्यामि
राष्
तापयिष्यामि
तापयिष्ये
शिक्षयिष्यामि अशिक्षयिष्यम्
शिक्षयिष्ये अशिक्षयिष्ये
भारयिष्यामि अभारयिष्यम् भारयिष्ये अभारयिष्ये
राष्यम्
अराटयिष्ये
अतापयिष्यम्
अतापयिष्ये
ह्वाययिष्यामि अह्वाययिष्यम् ह्वाययिष्ये अह्वाययिष्ये
रोच्यासम्
रोचयिषीय
1
यात्यासम्
यातयिषीय
भाज्यासम्
भाजयिषीय
ध्याप्यासम्
ध्यापयिषीय
कास्यासम्
कासयिषीय
गाप्यासम्
गापयिषीय
द्राव्यासम्
द्रावयिषीय
राट्यासम्
राटयिषीय
ताप्यासम्
तापयिषीय
शिक्ष्यासम्
शिक्षयिषीय
भार्यासम्
भारयिषीय
ह्वाय्यासम्
ह्वाययिषीय
वाञ्छयिष्यामि अवाञ्छयिष्यम् वाञ्छयिष्ये अवाञ्छयिष्ये वाञ्छयिषीय
वाञ्छ्यासम्
रोचयाञ्चकार/चकर
रोचयाञ्चक्रे
श्राययाञ्चकार/चकर
श्राययाञ्चक्रे
यातयाञ्चकार/चकर
यातयाञ्चक्रे
भाजयाञ्चकार/चकर
भाजयाञ्चक्रे
ध्यापयाञ्चकार/चकर
ध्यापयाञ्चक्रे
कासयाञ्चकार/चकर
कासयाञ्चक्रे
गापयाञ्चकार/चकर
गापयाञ्चक्रे
राटयाञ्चकार/चकर
रायाञ्चक्रे
तापयाञ्चकार/चकर
तापयाञ्चक्रे
शिक्षयाञ्चकार/चकर
शिक्षयाञ्चक्रे
भारयाञ्चकार/चकर
भारयाञ्चक्रे
ह्वाययाञ्चकार/चकर
ह्वाययाञ्चक्रे
वाञ्छयाञ्चकार/चकर
वाञ्छयाञ्चक्रे
અદ્યતની
अदिद्युतम्
अदिद्युते
अरूरुचम्
अरुरुचे
अशिश्रयम्
अशिश्रये
द्रावयाञ्चकार/चकर | अदद्रवम्
द्रावयाञ्चक्रे
| अदद्रवे
अयीयम्
अयीयते
अबीभजम्
अबीभजे
| अदिध्यपम्
अदिध्यपे
अचीकसम्
अचीकसे
| अजीगपम्
अजीगपे
अम्
अरीरटे
| अतीतम्
अतीतपे
૨૨૧
अशिशिक्षम्
| अशिशिक्षे
अबीभरम्
अबीभरे
अजुहावम् / अजूहवम् अजुहावे/अजूहवे
अववाञ्छम् अववाञ्छे
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
|अलोकये
૨૨૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી ભાગ-૧
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ધાતુ વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ | સ્તની श्लाघ् ५.५. श्लाघयामि अश्लाघयम् | श्लाघयेयम् श्लाघयानि । श्लाघयितास्मि श्लाघ् मा.५. श्लाघये अश्लाघये श्लाघयेय श्लाघयै श्लाघयिताहे कल् ५.५. | कालयामि अकालयम् | कालयेयम् कालयानि . कालयितास्मि कल् मा.५. कालये अकालये कालयेय कालय कालयिताहे
___५.५.| लङ्घयामि अलवयम् लङ्घयेयम् | लङ्घयानि लङ्घयितास्मि लङ्घ मा.५. लवये अलङ्घये लङ्घयेयलङ्घयै लवयिताहे ___५.५. लोकयामि अलोकयम् लोकयेयम् लोकयानि लोकयितास्मि म.५. लोकये
लोकयेय - लोकयै लोकयिताहे ५.५.| सादयामि असादयम् | सादयेयम् | सादयानि सादयितास्मि सद् मा.५. | सादये असादये सादयेय सादयै सादयिताहे
५.५.| हासयामि अहासयम् | हासयेयम् हासयानि हासयितास्मि
.५. हासये अहासये हासयेय हासयै हासयिताहे __५.५. | श्वाययामि अश्वाययम् श्वाययेयम् श्वाययानि वाययितास्मि सा.५. श्वायये
अश्वायये श्वाययेय श्वाययै श्वाययिताहे ५.५. सानयामि असानयम्
सानयानि सानयितास्मि । मा.५. सानये असानये सानयेय | सानय सानयिताहे ५.५. आययामि आययम् आययेयम् | आययानि आययितास्मि मा.५. आयये . आयये आययेय
आययिताहे ___५.५. अर्जयामि आर्जयम्
| अर्जयानि अर्जयितास्मि मा.५. अर्जये आर्जये अर्जयेय | अर्जयै अर्जयिताहे
| अर्हयामि आर्हयम् | अर्हयेयम् अर्हयानि अर्हयितास्मि આ૫. | अर्हये आईये | अर्हयेय
| अर्हयिताहे | शंसयामि अशंसयम् | शंसयेयम् शंसयानि शंसयितास्मि मा.५. शंसये अशंसये शंसयेय शंसयै शंसयिताहे
| आययामि आययम् आययेयम् आययानि आययितास्मि આપ. | आयये आयये | आययेय आययै आययिताहे
| ईहयामि ऐहयम् ईहयेयम् ईहयानि ईहयितास्मि ___.५.| ईहये
| ईहयेय | ईहयै .. ईहयिताहे | कर्षयामि अकर्षयम् | कर्षयेयम् |कर्षयानि कर्षयितास्मि साप.कर्षये
कर्षयेय कर्षय कर्षयिताहे
सानयेयम् .
丽酒酒丽丽丽丽对时個個阿丽珊珊珊珊晚晚丽测ww狼寇羽羽
आययै
अर्जयेयम्
___५.५.
अर्हयै
__५.५.
५.५.
| ऐहये
अकर्षये
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૩
लोक्यासम्
हासयिष्ये
પહેલા ગણના પ્રેરક
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યથી આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા श्लाघयिष्यामि | अश्लाघयिष्यम् | श्लाघ्यासम् श्लाघयाञ्चकार/चकर श्लाघयिष्ये अश्लाघयिष्ये श्लाघयिषीय श्लाघयाञ्चक्रे कालयिष्यामि । अकालयिष्यम् काल्यासम् कालयाञ्चकार/चकर कालयिष्ये अकालयिष्ये कालयिषीय कालयाश्चक्रे लयिष्यामि | अलयिष्यम् लङ्यासम् लङ्घयाञ्चकार/चकर लयिष्ये | अलयिष्ये लयिषीय लक्याञ्चक्रे लोकयिष्यामि | अलोकयिष्यम्
लोकयाञ्चकार/चकर लोकयिष्ये | अलोकयिष्ये लोकयिषीय लोकयाञ्चके सादयिष्यामि | असादयिष्यम्
साधासम् सादयाञ्चकार/चकर सादयिष्ये असादयिष्ये सादयिषीय सादयाञ्चक्रे हासयिष्यामि | अहासयिष्यम् हास्यासम् हासयाञ्चकार/चकर
| अहासयिष्ये हासयिषीय हासयाश्चक्रे श्वाययिष्यामि | अश्वाययिष्यम्
श्वाय्यासम् श्वाययाञ्चकार/चकर श्वाययिष्ये | अश्वाययिष्ये श्वाययिषीय श्वाययाञ्चक्रे सानयिष्यामि | असानयिष्यम् सान्यासम् सानयाञ्चकार/चकर सानयिष्ये . असानयिष्ये सानयिषीय सानयाञ्चक्रे आययिष्यामि | आययिष्यम् आय्यासम् आययाञ्चकार/चकर आययिष्ये आययिष्ये आययिषीय आययाञ्चक्रे अर्जयिष्यामि | आर्जयिष्यम् अासम् । अर्जयाञ्चकार/चकर अर्जयिष्ये आर्जयिष्ये अर्जयिषीय अर्जयाञ्चक्रे अर्हयिष्यामि | आर्हयिष्यम् अासम् अर्हयाञ्चकार/चकर अर्हयिष्ये आर्हयिष्ये अर्हयिषीय अर्हयाञ्चक्रे शंसयिष्यामि अशंसयिष्यम्
शंस्यासम्
शंसयाञ्चकार/चकर शंसयिष्ये अशंसयिष्ये शंसयिषीय शंसयाञ्चक्रे आययिष्यामि | आययिष्यम्
आय्यासम्
आययाञ्चकार/चकर आययिष्ये आययिष्ये आययिषीय आययाञ्चक्रे ईहयिष्यामि ऐहयिष्यम् ।
ईहयाञ्चकार/चकर ईहयिष्ये ऐहयिष्ये | ईहयिषीय ईहयाञ्चक्रे कर्षयिष्यामि अकर्षयिष्यम् | कासम् कर्षयाञ्चकार/चकर
अकर्षयिष्ये , कर्षयिषीय कर्षयाञ्चके
અદ્યતની अशश्लाघम् अशश्लाघे अचीकलम् अचीकले अललङ्घम् अललचे अलूलोकम् अलूलोके असीषदम् असीषदे अजीहसम् अजीहसे अशूशवम्/अशिश्वयम् अशूशवे/अशिश्वये असीषनम् असीषने आयियम् आयिये आर्जिजम् आर्जिजे आर्जिहम् |आर्जिहे अशशंसम् अशशंसे | आयियम्
आयिये
ईह्यासम्
ऐजिहम्
ऐजिहे
| अचीकृषम् अचकर्षम् अचीकृष/अचकर्षे
कर्षयिष्ये
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
| त्वरयेयम्
૨૨૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ધાતુ | વર્તમાના | હ્યસ્તની| વિધ્યર્થ ને આજ્ઞાર્થ | ઋસ્તની क्वथ् ५.५. | क्वाथयामि अक्वाथयम् क्वाथयेयम् क्वाथयानि क्वाथयितास्मि क्वथ् मा.५. | क्वाथये अक्वाथये । क्वाथयेय | क्वाथयै
क्वाथयिताहे जृम्भ ५.५. | जृम्भयामि अजृम्भयम् | जम्भयेयम् जृम्भयानि . जृम्भयितास्मि जृम्भ मा.५. | जृम्भये अजृम्भये जम्भयेय जृम्भयै जृम्भयिताहे
__५.५. ज्वलयामि |अज्वलयम् ज्वलयेयम् ज्वलयानि | ज्वलयितास्मि
__५.५. ज्वालयामि अज्वालयम् | ज्वालयेयम् ज्वालयानि ज्वालयितास्मि ज्वल् मा.५. ज्वलये अञ्चलये ज्वलयेय चलयै
ज्वलयिताहे ज्वल् मा.५. ज्वालये
अज्वालये
ज्वालयेय ज्वालय ज्वालयिताहे त्रै ५.५. त्रापयामि अत्रापयम् त्रापयेयम् त्रापयानि त्रापयितास्मि त्रै मा.५. त्रापये अत्रापये त्रापयेय त्रापयै त्रापयिताहे __५.५. त्वरयामि अत्वरयम्
त्वरयानि त्वरयितास्मि मा..| त्वरये अत्वरये त्वरयेय त्वरयै त्वरयिताहे धे ५.५. धापयामि
धापयेयम् | धापयानि | धापयितास्मि मा.प. धापये अधापये धापयेय धापयै धापयिताहे
५.५. भ्रमयामि अभ्रमयम् भ्रमयेयम् भ्रमयानि भ्रमयितास्मि । भ्रम् मा.५.| भ्रमये अभ्रमये | भ्रमयेय . भ्रमयै भ्रमयिताहे बुध् ५.५./ बोधयामि अबोधयम् | बोधयेयम् बोधयानि
बोधयितास्मि बुध् मा.५. | बोधपे , अबोधये | बोधयेय बोधयै बोधयिताहे भ्राज् ५.५. भ्राजयामि अभ्राजयम् | भाजयेयम् | भ्राजयानि | भ्राजयितास्मि भ्राज् मा.५. भ्राजये
| भ्राजयेय
भ्राजयिताहे भ्रास् ५.५. भ्रासयामि अभ्रासयम् भ्रासयेयम्
| भ्रासयितास्मि भ्रास् मा.प. भ्रासये अभ्रासये | भ्रासयेय भ्रासयै भ्रासयिताहे भ्लास् ५.५. भ्लासयामि अभ्लासयम् | भ्लासयेयम् | भ्लासयानि | भ्लासयितास्मि भ्लास् मा.५.| भ्लासये अभ्लासये | भ्लासयेय | भ्लासयै |भ्लासयिताहे म्लै ५.५. म्लापयामि अलापयम् | म्लापयेयम् म्लापयानि म्लापयितास्मि म्लै मा.प. | म्लापये अम्लापये म्लापयेय | म्लापयै म्लापयिताहे लष् ५.५./ लापयामि अलाषयम् | लाषयेयम् लाषयानि लाषयितास्मि लष् मा.५. लाषये अलाषये | लाषयेय लाषयै . लाषयिताहे लम्ब् ५.५. लम्बयामि अलम्बयम्
| लम्बयेयम्
| लम्बयानि लम्बयितास्मि लम्ब् .प., लम्बये अलम्बये लम्बयेय
लम्बयिताहे
अधापयम्
अभ्राजये
भ्राजयै | भ्रासयानि
लम्बयै
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ
क्वाथयिष्यामि अक्वाथयिष्यम् क्वाथ्यासम् क्वाथयिष्ये
अक्वाथयिष्ये
क्वाथयिषीय
जृम्भयिष्यामि
जृम्भयिष्ये ज्वलयिष्यामि
ज्वालयिष्यामि
ज्वलयिष्ये
ज्वालयिष्ये
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
પરોક્ષા
અદ્યતની
क्वाथयाञ्चकार/चकर अचिक्वथम्
क्वाथयाञ्चक्रे
अचिक्वथे
जृम्भ्यासम्
अजृम्भयिष्यम् अजृम्भयिष्ये जृम्भयिषीय
अज्वलयिष्यम् ज्वल्याासम्
अज्वालयिष्यम्
| अज्वलयिष्ये
अज्वालयिष्ये
त्रापयिष्यामि अत्रापयिष्यम्
त्रापयिष्ये अत्रापयिष्ये
लम्बयिष्यामि लम्बयिष्ये
त्वरयिष्यामि अत्वरयिष्यम्
त्वरयिष्ये
अत्वरयिष्ये
धापयिष्यामि
धापयिष्ये
भ्रमयिष्यामि
भ्रमयिष्ये
बोधयिष्यामि
बोधयिष्ये
भ्राजयिष्यामि
अभ्राजयिष्यम्
भ्राजयिष्ये अभ्राजयिष्ये
भ्रासयिष्यामि
अभ्रासयिष्यम्
भ्रासयिष्ये अभ्रासयिष्ये
अधापयिष्यम्
अधापयिष्ये
अभ्रमयिष्यम्
अभ्रमयिष्ये
अबोधयिष्यम्
अबोधयिष्ये
भ्लासयिष्यामि
भ्लासयिष्ये
म्लापयिष्यामि
अम्लापयिष्यम्
म्लापयिष्ये अम्लापयिष्ये
लाषयिष्यामि
लाषयिष्ये
ज्वाल्याासम्
ज्वलयिषीय
ज्वालयिषीय
त्राप्यासम्
त्रापयिषीय
1
त्वर्यासम्
त्वरयिषीय
धाप्यासम्
धापयिषीय
भ्रम्यासम्
भ्रमयिषीय
बोध्यासम्
बोधयिषीय
भ्राज्यासम्
भ्राजयिषीय
अभ्लासयिष्यम्
भ्लास्यासम्
अभ्लासयिष्ये भ्लासयिषीय
भ्रास्यासम्
भ्रासयिषीय
म्लाप्यासम्
म्लापयिषीय
अलाषयिष्यम् लाष्यासम्
अलाषयिष्ये
लाषयिषीय
अलम्बयिष्यम् लम्ब्यासम्
अलम्बयिष्ये
लम्बयिषीय
जृम्भयाञ्चकार/चकर
जृम्भयाश्चक्रे
ज्वलयाञ्चकार/चकर
ज्वालयाचकार/चकर
ज्वलयाञ्चक्रे
ज्वालयाञ्चक्रे
त्रापयाञ्चकार/चकर
त्रापयाञ्चक्रे
त्वरयाचकार/चकर
त्वरयाञ्चक्रे
धापयाञ्चकार/चकर
धापयाञ्चक्रे
भ्रमयाञ्चकार/चकर
भ्रमयाञ्चक्रे
बोधयाञ्चकार/चकर
बोधाच
भ्राजयाञ्चकार/चकर
भ्राजयाञ्चक्रे
भ्रासयाञ्चकार/चकर
भ्रासयाञ्चक्रे
भ्लासयाञ्चकार/चकर
भ्लासयाञ्चक्रे
म्लापयाञ्चकार/चकर
म्लापयाञ्चक्रे
लाषयाञ्चकार/चकर
लायाञ्चक्रे
लम्बयाञ्चकार/चकर
लम्बयाञ्चक्रे
अजिजृम्भम्
| अजिजृम्भे
अजिज्वलम्
अजिज्वलम्
अजिज्वले
अजिज्वाले
अतित्रपम्
अतित्रपे
अतत्वरम्
अतत्वरे
૨૨૫
अदीधपम्
अदीधपे
अबिभ्रमम्
अबिभ्रमे
अबूबुधम्
अबूबुधे अबिभजम्/अबभ्राजम्
अबिभ्रजे / अबभ्राजे
अबिसम्/अब सम्
अबिभ्रसे/ अबभ्रासे
अबभ्लासम्
अबभ्लासे
अमम्लापम्.
अमम्लापे
अलीलषम्
अलीलषे
अललम्बम्
अललम्बे
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધાતુ
साहयानि
૨૨૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
વર્તમાના | હ્યસ્તની ! વિધ્યર્થ | આજ્ઞાર્થ | સ્તની लिङ्ग ५.५. | लिङ्गयामि अलिङ्गयम् लिङ्गयेयम् लिङ्गयानि लिङ्गयितास्मि ___.५. लिङ्गये अलिङ्गये | लिङ्गयेय लिङ्गयै लिङ्गयिताहे
५.५. लुण्टयामि अलुण्टयम् | लुण्टयेयम् लुण्टयानि . लुण्टयितास्मि मा... | लुण्टये . अलुण्टये लुण्टयेय लुण्टयै लुण्टयिताहे
| शंसयामि अशंसयम् | शंसयेयम् शंसयानि |शंसयितास्मि मा.५. शंसये अशंसये शंसयेय शंसयै |शंसयिताहे ५.५. शङ्कयामि
अशङ्कयम्
| शङ्कयेयम् शङ्कयानि शङ्कयितास्मि मा.५. शङ्कये अशङ्कये | शङ्कयेय
शङ्कयिताहे ५.५. शासयामि
अशासयम्
शासयेयम् शासयानि शासयितास्मि मा.५. शासये अशासये | शासयेय शासयै शासयिताहे __५.५. | साहयामि असाहयम् साहयेयम्
साहयितास्मि भा.५.| साहये
असाहये साहयेय साहयै साहयिताहे ___५.५. स्पन्दयामि अस्पन्दयम् स्पन्दयेयम् स्पन्दयानि
स्पन्दयितास्मि मा.५. स्पन्दये अस्पन्दये | स्पन्दयेय स्पन्दयै स्पन्दयिताहे ___५.५. स्पर्द्धयामि अस्पर्द्धयम् | स्पर्द्धयेयम् स्पर्द्धयानि स्पर्द्धयितास्मि । मा.५. स्पर्द्धये अस्पर्द्धये
| स्पर्द्धयै स्पर्द्धयिताहे ५.५. अर्पयामि आर्पयम् अर्पयेयम्
अर्पयितास्मि मा.प. अपये , आर्पये अर्पयेय अर्पयै अर्पयिताहे ५.५. क्रमयामि अक्रमयम् क्रमयेयम्
क्रमयितास्मि मा.५. क्रमये अक्रमये क्रमयेय क्रमयै क्रमयिताहे __५.५. कल्पयामि अकल्पयम | कल्पयेयम् कल्पयानि कल्पयितास्मि
भा.५. कल्पये अकल्पये कल्पयेय कल्पयै कल्पयिताहे ५.५. गोपयामि अगोपयम् गोपयेयम् गोपयानि गोपयितास्मि ५.५. गोपाययामि अगोपाययम् | गोपाययेयम् गोपाययानि गोपाययितास्मि मा.५.गोपये अगोपये
| गोपयेय | गोपयै गोपयिताहे मा.५. गोपायये अगोपायये | गोपाययेय | गोपाययै |गोपाययिताहे ५.५. गृहयामि अगूहयम् गृहयेयम् गृहयानि गृहयितास्मि अगृहये | गृहयेय
| गृहयै ..
गृहयिताहे ५.५. घ्राणयामि अघ्राणयम् | घ्राणयेयम् | घ्राणयानि घ्राणयितास्मि ५. घ्राणये अघ्राणये | घ्राणयेय घ्राणयै घ्राणयिताहे
福爾测测丽丽隱隱丽丽丽丽阿阿阿阿花和阿丽羽羽职职职职吸吸可可
स्पर्द्धयेय.
अर्पयानि
क्रमयानि
...
| गृहये
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
૨૨૭
| अद्यतनी |अलिलिङ्गम् अलिलिङ्गे अलुलुण्टम् अलुलुण्टे अशशंसम्
अशशंसे
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ભવિષ્યન્સી ક્રિયાતિપસ્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા लिङ्गयिष्यामि
| अलिङ्गयिष्यम् लियासम् | लिङ्गयाञ्चकार/चकर लिङ्गयिष्ये । | अलिङ्गयिष्ये लिङ्गयिषीय | लिङ्गयाञ्चक्रे लुण्टयिष्यामि अलुण्टयिष्यम्
लुण्ट्यासम्
लुण्टयाञ्चकार/चकर लुण्टयिष्ये अलुण्टयिष्ये लुण्टयिषीय लुण्टयाञ्चक्रे शंसयिष्यामि अशंसयिष्यम्
शंस्यासम्
शंसयाञ्चकार/चकर शंसयिष्ये
अशंसयिष्ये शंसयिषीय शंसयाञ्चक्रे शङ्कयिष्यामि | अशङ्कयिष्यम् शक्यासम् शङ्कयाञ्चकार/चकर शङ्कयिष्ये
अशङ्कयिष्ये शङ्कयिषीय शङ्कयाञ्चक्रे . शासयिष्यामि अशासयिष्यम् शास्यासम् शासयाञ्चकार/चकर शासयिष्ये अशासयिष्ये शासयिषीय शासयाञ्चक्रे साहयिष्यामि | असाहयिष्यम् साह्यासम् साहयाञ्चकार/चकर साहयिष्ये | असाहयिष्ये साहयिषीय
साहयाञ्चक्रे स्पन्दयिष्यामि अस्पन्दयिष्यम् स्पन्द्यासम् स्पन्दयाञ्चकार/चकर स्पन्दयिष्ये. अस्पन्दयिष्ये स्पन्दयिषीय स्पन्दयाञ्चक्रे स्पर्द्धयिष्यामि | अस्पर्द्धयिष्यम् स्पासम् स्पर्द्धयाञ्चकार/चकर स्पर्द्धयिष्ये . अस्पर्द्धयिष्ये स्पर्द्धयिषीय स्पर्द्धयाञ्चक्रे अर्पयिष्यामि | आर्पयिष्यम्
अासम्
अर्पयाञ्चकार/चकर अर्पयिष्ये आर्पयिष्ये अर्पयिषीय अर्पयाञ्चक्रे क्रमयिष्यामि अक्रमयिष्यम् | क्रम्यासम् क्रमयाञ्चकार/चकर क्रमयिष्ये अक्रमयिष्ये क्रमयिषीय क्रमयाञ्चके कल्पयिष्यामि | अकल्पयिष्यम्
कल्प्यासम्
कल्पयाञ्चकार/चकर कल्पयिष्ये | अकल्पयिष्ये कल्पयिषीय कल्पयाञ्चक्रे गोपयिष्यामि | अगोपयिष्यम् | गोप्यासम् गोपयाञ्चकार/चकर गोपाययिष्यामि | अगोपाययिष्यम् गोपयिष्ये अगोपयिष्ये गोपयिषीय गोपयाचक्रे गोपाययिष्ये अगोपाययिष्ये गोपाययिषीय गोपाययाञ्चक्रे गृहयिष्यामि | अगृहयिष्यम् गूह्यासम् गृहयाञ्चकार/चकर गृहयिष्ये अगृहयिष्ये
गृहयिषीय गूहयाञ्चक्रे घ्राणयिष्यामि | अघ्राणयिष्यम् घ्राण्यासम् घ्राणयाञ्चकार/चकर घ्राणयिष्ये
घ्राणयिषीय घ्राणयाञ्चक्रे
अशिशङ्कम् | अशिशङ्के | अशीशसम् अशीशसे असीषहम् असीषहे | अपस्पन्दम् अपस्पन्दे अपस्पर्धम्
| अपस्पर्धे
आर्पिपम् | आर्पिपे अचिक्रमम् अचिक्रमे अचकल्पम्अचीकलपम् अचकल्पेअचीकलपे अजूगुपम् | अजूगुपायम्
गोपाय्यासम्
| अजूगुपे
| अजूगुपाये
अजूगुहम्/अजुगूहम् | अजूगुहे/अजुगूहे
अजिध्रिपम् अजिघ्रपम् अजिघ्रिपे/अजिघ्रपे
| अघ्राणयिष्ये
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
५.५.
दंशय
५.५.
| धूपयामि
मा.५
| ध्मापयेय
૨૨૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ધાતુ | વર્તમાના | હ્યસ્તની | વિધ્યર્થ " આજ્ઞાર્થ સ્તની
चामयामि अचामयम् चामयेयम्। | चामयानि चामयितास्मि भा.५. चामये अचामये चामयेय चामयै चामयिताहे दंश् ५.५.| दंशयामि अदंशयम् । दंशयेयम् | दंशयानि . दंशयितास्मि भा.५. दंशये अदंशये | दंशयेय
दंशयिताहे अधूपयम् | धूपयेयम् | धूपयानि धूपयितास्मि ५.५. धूपाययामि अधूपाययम् धूपाययेयम् धूपाययानि । | धूपाययितास्मि भा.५. | धूपये अधूपये | धूपयेय | धूपयै धूपयिताहे
| धूपायये अधूपायये धूपाययेय धूपाययै धूपाययिताहे ५.५. ध्यापयामि अध्मापयम् | ध्मापयेयम् ध्मापयानिध्मापयितास्मि ध्मापये अध्मापये
| ध्मापयै मापयिताहे ५.५. | पणाययामि अपणाययम् | पणाययेयम् | पणाययानि पणाययितास्मि ५.५.| पाणयामि
अपाणयम् | पाणयेयम् | पाणयानि पाणयितास्मि मा.५. पणायये
अपणायये | पणाययेय |पणाययै पणाययिताहे भ.५. पाणये अपाणये पाणयेय | पाणयै | पाणयिताहे ५.५.| पनाययामि अपनाययम् | पनाययेयम् | पनाययानि पनाययितास्मि' ५.५. | पानयामि
अपानयम्
| पानयेयम् | पानयानि पानयितास्मि ८.५. | पनायये अपनायये | पनाययेय | पनाययै पनाययिताहे भा.प. पानये - अपानये पानयेय
पानयिताहे ५.५. | म्नापयामि अम्नापयम् म्नापयेयम् म्नापयानि म्नापयितास्मि भा.५. म्नापये अम्नापये | म्नापयेय म्नापयै म्नापयिताहे
अयामयम् यामयेयम् | यामयानि यामयितास्मि ५.५. | यमयामि
| यमयानि यमयितास्मि मा.५.| यामये अयामये | यामयेय
यामयिताहे भ.प.| यमये अयमये | यमयेय | यमय यमयिताहे ___५.५. रजयामि अरजयम् रजयेयम् | रजयानि रजयितास्मि
मा.५. रजये अरजये | रजयेय रजयै रजयिताहे ___५.५. शातयामि अशातयम्
| शातयेयम्
शातयानि |शातयितास्मि ५. शातये अशातये |शातयेय
|शातयिताहे ___ ५.५. शादयामि अशादयम् शादयेयम् शादयानि शादयितास्मि शद् २.५. शादये अशादये शादयेय शादयै शादयिताहे
如一明明刚刚盟盟盟盟阿阿啊啊啊啊啊啊啊啊阿阿阿阿阿阿闻网阳阳阳
| पानय
५.५. यामया
अयमयम्
यमयेयम्
यामयै
शातयैः
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
૨ ૨૯ પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ ભવિષ્યન્તી| ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાથી પરોક્ષા | અદ્યતની चामयिष्यामि | अचामयिष्यम् चाम्यासम् चामयाञ्चकार/चकर | अचीचमम् चामयिष्ये | अचामयिष्ये चामयिषीय चामयाञ्चक्रे अचीचमे दंशयिष्यामि | अदंशयिष्यम् दंश्यासम् दंशयाञ्चकार/चकर | अददंशम् दंशयिष्ये अदंशयिष्ये दंशयिषीय दंशयाश्चक्रे
अददंशे धूपयिष्यामि अधूपयिष्यम् धूप्यासम् धूपयाञ्चकार/चकर अधुपम् धूपाययिष्यामि | अधूपाययिष्यम् धूपाय्यासम् धूपाययाञ्चकार/चकर. | अधुपायम् धूपयिष्ये | अधूपयिष्ये धूपयिषीय
धूपयाञ्चक्रे
| अधुपे धूपाययिष्ये | अधूपाययिष्ये धूपाययिषीय धूपाययाञ्चक्रे |अदूधुपाये ध्मापयिष्यामि अध्मापयिष्यम्
ध्माप्यासम्
ध्मापयाञ्चकार/चकर अदिध्मपम् ध्मापयिष्ये अध्मापयिष्ये ध्मापयिषीय ध्यापयाञ्चक्रे अदिध्मपे पणाययिष्यामि | अपणाययिष्यम् पणाय्यासम् पणाययाञ्चकार/चकर | अपपणायम् पापयिष्यामि | अपाणयिष्यम्
पाण्यासम्
पाणयाञ्चकार/चकर अपीपणम् पणाययिष्ये अपणाययिष्ये पणाययिषीय पणाययाञ्चक्रे अपपणाये पाणयिष्ये | अपाणयिष्ये पाणयिषीय पाणयाञ्चक्रे अपीपणे पनाययिष्यामि | अपनाययिष्यम् पनाय्यासम् पनाययाञ्चकार/चकर अपपनायम् पानयिष्यामि | अपानयिष्यम् पान्यासम् पानयाञ्चकार/चकर अपीपनम् पनाययिष्ये | अपनाययिष्ये पनाययिषीय पनाययाञ्चक्रे अपपनाये पानयिष्ये | अपानयिष्ये पानयिषीय पानयाञ्चक्रे
अपीपने म्नापयिष्यामि | अम्नापयिष्यम्
म्नाप्यासम् ।
म्नापयाञ्चकार/चकर अमिम्नपम् • म्नापयिष्ये | अम्नापयिष्ये म्नापयिषीय म्नापयाञ्चक्रे अमिम्नपे यामयिष्यामि अयामयिष्यम् याम्यासम् यामयाञ्चकार/चकर
अयीयमम् यमयिष्यामि अयमयिष्यम् यम्यासम् यमयाञ्चकार/चकर
अयीयमम् यामयिष्ये अयामयिष्ये यामयिषीय यामयाञ्चक्रे अयीयमे यमयिष्ये । अयमयिष्ये यमयिषीय यमयाञ्चक्रे अयीयमे रजयिष्यामि | अरजयिष्यम् रज्यासम् रजयाञ्चकार/चकर
अरीरजम् रजयिष्ये. अरजयिष्ये रजयिषीय
अरीरजे शातयिष्यामि | अशातयिष्यम्
शात्यासम् शातयाञ्चकार/चकर अशीशतम् शातयिष्ये अशातयिष्ये | शातयिषीय शातयाञ्चक्रे | अशीशते शादयिष्यामि अशादयिष्यम् शाद्यासम् शादयाञ्चकार/चकर अशीशदम् शादयिष्ये | अशादयिष्ये शादयिषीय शादयाञ्चक्रे अशीशदे
रजयाञ्चक्रे
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૦
ધાતુ ष्ठिव् ष्ठिव् २२.५. ष्ठेवये
सज्
सज्
सस्ज् सस्ज् २.५. सज्जये
खन्
खन्
भिक्षू
व्ये
५. ५. ष्ठेवयामि
५.५. सञ्जयामि
વર્તમાના
२६.५. सञ्जये
५.५. सज्जयामि
५.५. खानयामि
२५.५. खान
५.५. भिक्षयामि
भिक्षु खा.प. भिक्षये
यज्
यज्
रभ्
रभ्
५.५. याजयामि
२. ५. याजये
५.५. रम्भयामि
२.५. रम्भये
५.५. वाययामि
२. ५. वायये
५.५. व्याययामि
२.५. व्यायये
ધાતુ
ग्रस् ५.५.
सृप् ५.५.
क्रन्द् ५.५.
गुञ्ज ५.५.
शप् ५.५.
स्खल ५.५. प्रथ् खा.प.
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
क्रन्दामि
गुञ्जामि
शपामि
स्खलामि
प्रथे
હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
अष्ठेवयम्
ष्ठेवयितास्मि
ठेवयिताहे
सञ्जयितास्मि
| अष्ठेवये
असञ्जयम्
असञ्जये
| असज्जयम्
| असज्जये
अखानयम्
| अखानये
अभिक्षयम्
| अभिक्षये
| अयाजयम्
| अयाजये
अरम्भयम्
| अरम्भये
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
अवाययम्
| अवायये
अव्याययम्
| अव्यायये
ष्ठेवयेयम्
ठेवयेय
सञ्जयेयम्
सञ्जय
सज्जयेयम्
सज्जयेय
खानयेयम्
खानयेय
भिक्षयेयम्
भिक्षयेय
याजयेयम्
याजयेय
ष्ठेवयानि
| ठेवयै
सञ्जयानि
सञ्जयै
सज्जयानि
| सज्जयै
खानयानि
खानयै
भिक्षयानि
| भिक्षयै
याजयानि
याजयै
કેટલાક ધાતુનાં કર્તરિ ઉપયોગી રૂપોના પ્રથમ પુરુષ એકવચનના રૂપો
વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ શ્વસ્તની
ग्रसामि
अग्रसम्
ग्रसेयम्
ग्रसानि
ग्रसितास्मि
सर्पामि
असर्पम् सर्पेयम्
सर्पाणि
अक्रन्दम् क्रन्देयम्
क्रन्दानि
अगुञ्जम्
गुञ्जयम् गुञ्जानि | शपेयम् शपानि
अशपम्
अस्खलम् स्खलेयम् स्खलानि अप्रथे प्रथेय प्रथै
|रम्भयानि
रम्भयै
वाययानि
| सञ्जयिताहे
सज्जयितास्मि
सज्जयिताहे
खानयितास्मि
खानयिताहे
भिक्षयितास्मि
भिक्षयिताहे
याजयितास्मि
याजयिताहे
रम्भयितास्मि
रम्भयिताहे
वाययितास्मि
वाययिताहे
रम्भयेयम्
रम्भयेय
| वाययेयम्
वाय
| वाययै
व्याययितास्मि
व्याययेयम् व्याययानि व्याययेय व्याययै व्याययिताहे
सप्तस्मि
स्रप्तास्मि
क्रन्दितास्मि
गुञ्जितास्मि
शपितास्मि
स्खलितास्मि
प्रथिताहे
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના પ્રેરક
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ
अष्ठेवयिष्यम्
अष्ठेवयिष्ये
ठेवयिष्यामि
ठेवयिष्ये
सञ्जयिष्यामि
सञ्जय
सज्जयिष्यामि
सज्जयिष्ये
खानयिष्यामि
खानयिष्ये
भिक्षयिष्यामि
भिक्षयिष्ये
याजयिष्यामि
याजयिष्ये
रम्भयिष्यामि
रम्भयिष्ये
वाययिष्यामि
वाययिष्ये
પહેલા ગણના પ્રેરક રૂપ
પરોક્ષા
ष्ठेवयाञ्चकार/चकर
ठेवयाञ्चक्रे
-
असञ्जयिष्यम्
असञ्जयिष्ये
असज्जयिष्यम्
असज्जयिष्ये
अखानयिष्यम्
अखानयिष्ये
अभिक्षयिष्यम्
अभिक्षयिष्ये
अयाजयिष्यम्
'अयाजयिष्ये
अवाययिष्यम् अवाययिष्ये
अव्याययिष्यम्
व्याययिष्यामि व्याययिष्ये अव्याययिष्ये
ष्ठेव्यासम्
ठेवयिषीय
सयासम्
सञ्जयिषीय
सज्ज्यासम्
सज्जयिषीय
खान्यासम्
खानयिषीय
भिक्ष्यासम्
भिक्षयिषीय
अरम्भयिष्यम् रम्यासम्
अरम्भयिष्ये
रम्भयिषीय
याज्यासम्
याजयिषीय
वाय्यासम्
वाययिषीय
सञ्जयाञ्चकार/चकर
सञ्जयाञ्चक्रे
सज्जयाञ्चकार/चकर
सज्जयाञ्चक्रे
सप्र्यामि' असंम् सृप्यासम्
त्रप्स्यामि अस्रप्स्यम् क्रन्दिष्यामि अक्रन्दिष्यम् गुञ्जिष्यामि अगुञ्जिष्यम् ·
शपिष्यामि
खानयाञ्चकार/चकर
खानयाञ्चक्रे
भिक्षयाञ्चकार/चकर
भिक्षयाञ्चक्रे
याजयाञ्चकार/चकर
याजयाञ्चक्रे
रम्भयाञ्चकार/चकर
रम्भयाञ्चक्रे
वाययाञ्चकार/चकर
वायाञ्चक्रे
व्याय्यासम्
व्याययिषीय व्याययाश्चक्रे
व्याययाञ्चकार/चकर
सर्प
અદ્યતની
अटिष्ठम्
अटिष्ठिवे
अससञ्जम्
अससञ्जे
अससज्जम्
अससज्जे
अचीखनम्
अचीखने
अबिभिक्षम्
अबिभिक्षे
अयीयजम्
अयीयजे
अररम्भम्
अररम्भे
अवीवयम्
अवीवये
૨૩૧
अविव्ययम्
अविव्यये
કેટલાક ધાતુનાં કર્તરિ ઉપયોગી રૂપોના પ્રથમ પુરુષ એકવચનના રૂપો
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપ્રત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા
ग्रसिष्यामि अग्रसिष्यम् ग्रस्यासम् जग्रस/जग्रास
અદ્યતની
अग्रसिषम्
अग्रासिषम्
असृपम्
अक्रन्दिषम्
अगुञ्जिषम्
अशापिषम्
क्रन्द्यासम्
चक्रन्द
जुगुञ्ज
अगुञ्जिष्यम् · गुञ्ज्यासम् अशपिष्यम्
शप्यासम्
शशप / शशाप
स्खल्यासम् चखल/चखाल अस्खालिषम्
स्खलिष्यामि अस्खलिष्यम् प्रथिष्ये अप्रथिष्ये प्रथिषीय
पप्रथे
अप्रथिषि
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૨
वावद्य
|°E灭明现啊丽丽丽 职丽丽丽丽丽钢钢现现向已明日过
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના થડન્ત રૂપ ધાતુ | અંગ | વર્તમાના ઘરની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થી શ્વસની
नंनम्य ननम्ये अनंनम्ये ननम्येय ननम्यै नमिताहे पापठ्य पापठ्ये अपापठ्ये पापठ्येय पापठ्यै पापठिताहे पनीपत्य पनीपत्ये अपनीपत्ये | पनीपत्येय पनीपत्यै पनीपतिताहे
रारक्ष्ये अरारक्ष्ये रारक्ष्येय सरक्ष्यै ।। रारक्षिताहे बम्भण्य बम्भण्ये अबम्भण्ये | बम्भण्येय बम्भण्यै ।
वावद्ये अवावधै वावधैय वावद्यै वावदिताहे वावस्य वावस्ये अवावस्ये वावस्येय वावस्यै वावसिताहे दन्दह्य दन्दह्ये अदन्दो दन्दोय दन्दौ दन्दहिताहे चाखाद्य चाखाये अचाखाये | चाखाद्येय चाखाद्यै चाखादिताहे अटाट्य अटाट्ये आटाट्ये अटाट्येय अटाट्यै अटाटिताहे चाचल्य चाचल्ये अचाचल्ये चाचल्येय चाचल्यै चाचलिताहे चञ्चूर्य चच्र्ये अचर्ये चर्येय चर्य चरिताहे
तत्याज्ये अतत्याज्ये तत्याज्येय तत्याज्यै तातजिताहे . चाक्षर्य चाक्षर्ये अचाक्षर्ये चाक्षर्येय चाक्षय चाक्षरिताहे जेजीव्य जेजीव्ये अजेजीव्ये जेजीव्येय जेजीव्यै जेजीविताहे चेक्रीड्य चेक्रीडये अचेक्रीड्ये चेकीड्येय | चेक्रीड्यै चेक्रीडिताहे जाप्य जाप्ये अजञ्जप्ये जञ्जप्येय जञ्जप्यै ।। जापिताहे जेजिम्य जेजिम्ये अजेजिम्ये जेजिम्येय जेजिम्यै जेजिमिताहे नेनिन्द्य अनेनिन्द्ये नेनिन्द्येय नेनिन्द्यै नेनिन्दिताहे वरीवृष्य वरीवृष्ये अवरीवृष्ये वरीवृष्येय |वरीवृष्य वरीवृषिताहे शोशुच्य शोशुच्ये अशोशुच्ये शोशुच्येय शोशुच्यै
जेजीये अजेजीये जेजीयेय जेजीयै । जेजीयिताहे तेतीर्य तेतीयें अतेतीयें तेतीर्येय तेतीय तेतीरिताहे दाधाव्य दाधाव्ये अदाधाव्ये दाधाव्येय दाधाव्यै . दाधाविताहे बोभूय बोभूये अबोभूये बोभूयेय बोभूयै बोभूयिताहे | सेस्रीय सेस्रीये असेस्रीये सेस्रीयेय सेस्रीय सेस्रीयिताहे
तत्याज्य
1112111111111111111 11111111111111111111
FEEEEEEEEEEEEE.
शुव्यय शाशुच्य
शोशुचिताहे
जेजीय
*
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
दन्दहिष्ये
પહેલા ગણના થડન્સ
૨૩૩ પહેલા ગણના યન્ત રૂપ ભવિષ્યની ક્રિયાતિપત્યાર્થી આશીર્વાદાર્થ| પરોક્ષા | અદ્યતની नंनमिष्ये
अनंनमिष्ये नंनमिषीय ननमाञ्चक्रे अननमिषि पापठिष्ये अपापठिष्ये पापठिषीय पापठाञ्चक्रे अपापठिषि पनीपतिष्ये अपनीपतिष्ये पनीपतिषीय पनीपताञ्चक्रे अपनीपतिषि रारक्षिष्ये अरारक्षिष्ये रारक्षिषीय | सरक्षाञ्चक्रे अरारक्षिषि बम्भणिष्ये अबम्भणिष्ये बम्भणिषीय बम्भणाञ्चक्रे अबम्भणिषि वावदिष्ये अवावदिष्ये वावदिषीय वावदाञ्चक्रे
अवावदिषि वावसिष्ये अवावसिष्ये
वावसिषीय वावसाञ्चक्रे
अवावसिषि अदन्दहिष्ये दन्दहिषीय दन्दहाञ्चक्रे अदन्दहिषि चाखादिष्ये अचाखादिष्ये
चाखादिषीय
चाखादाञ्चक्रे अचाखादिषि अाटिष्ये | आयटिष्ये ।
अयाटिषीय
अटाटाञ्चक्रे आटाटिषि चाचलिष्ये | अचाचलिष्ये चाचलिषीय चाचलाञ्चक्रे अचाचलिषि चञ्चरिष्ये अचञ्चरिष्ये चञ्चरिषीय
चञ्चूराञ्चक्रे अचञ्चूरिषि तातजिष्ये अतातजिष्ये | तातजिषीय
| तातजाञ्चक्रे
अतातजिषि चाक्षरिष्ये अचाक्षरिष्ये चाक्षरिषीय चाक्षराञ्चक्रे अचाक्षरिषि जेजीविष्ये अजेजीविष्ये जेजीविषीय जेजीवाञ्चक्रे अजेजीविषि चेक्रीडिष्ये अचेक्रीडिष्ये | चेक्रीडिषीय चेक्रीडाञ्चक्रे अचेक्रीडिषि जञ्जपिष्ये अजञ्जपिष्ये जञ्जपिषीय जञ्जपाञ्चक्रे
अजञ्जपिषि जेजिमिष्ये अजेजिमिष्ये । | जेजिमिषीय जेजिमाञ्चक्रे अजेजिमिषि नेनिन्दिष्ये अनेनिन्दिष्ये नेनिन्दिषीय नेनिन्दाञ्चक्रे अनेनिन्दिषि वरीवृषिष्ये अवरीवृषिष्ये वरीवृषिषीय वरीवृषाञ्चक्रे अवरीवृषिषि शोशचिष्ये अशोशुचिष्ये शोशुचिषीय शोशुचाञ्चक्रे
अशोशचिषि जेजीयिष्ये अजेजीयिष्ये जेजीयिषीय जेजीयाञ्चक्रे
अजेजीयिषि तेतीरिष्ये अतेतीरिष्ये | तेतीरिषीय तेतीराञ्चक्रे अतेतीरिषि दाधाविष्ये अदाधाविष्ये . दाधाविषीय दाधावाञ्चक्रे
अदाधाविषि बोभूयिष्ये | अबोभूयिष्ये बोभूयिषीय बोभूयाश्चक्रे अबोभूयिषि सेस्रीयिष्ये असेस्रीयिष्ये सेस्रीयिषीय सेस्रीयाञ्चक्रे असेस्रीयिषि
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૪
ધાતુ
सास्मर्य चेक्षीय
पेपीय
वरीवृध्य
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના થડન્ત રૂપ અંગ | વર્તમાના હસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
| सास्मर्ये असास्मर्ये सास्मर्येय सास्मयै सास्मरिताहे
|चेक्षीये अचेक्षीये |चेक्षीयेय चेक्षीयै चेक्षीयिताहे जङ्गम्य जङ्गम्ये अजङ्गम्ये |जङ्गम्येय जङ्गम्यै जङ्गमिताहे दरीदृश्य दरीदृश्ये अदरीदृश्ये दरीदृश्येय दरीदृश्य दरीदृशिताहे तेष्ठीय तेष्ठीये अतेष्ठीये तेष्ठीयेय तेष्ठीयै . तेष्ठीयिताहे देदीय देदीये अदेदीये देदीयेय देदीयै देदीयिताहे
|पेपीये अपेपीये पेपीयेय पेपीयै पीयिताहे वावन्ध वावन्द्ये अवावन्द्ये वावन्द्येय वावन्द्यै । वावन्दिताहे
वरीवृध्ये अवरीवृध्ये वरीवृध्येय वरीवृध्यै वरीवृधिताहे पापच्य पापच्ये पापच्येय पापच्यै पापचिताहे
जेहीये अजेहीये जेहीयेय जेहीयै । जेहीयिताहे
डेडीये अडेडीये डेडीयेय डेडीयै डेडीयिताहे बाभाष्य बाभाष्ये अबाभाष्ये बाभाष्येय बाभाष्यै बाभाषिताहे
रंरम्ये अरंरम्ये रम्येय रम्यै रमिताहे लालभ्य लालभ्ये अलालभ्ये | लालभ्येय लालभ्यै लालभिताहे वरीवृत्य वरीवृत्ये अवरीवृत्ये |वरीवृत्येय |वरीवृत्यै ।। वरीवृतिताहे | शोशुभ्य शोशुभ्ये अशोशुभ्ये | शोशुभ्येय शोशुभ्यै शोशुभिताहे
सेसेव्य . सेसेव्ये असेसेव्ये सेसेव्येय सेसेव्यै सेसेविताहे सिस्वाद्य सिस्वाद्ये असिस्वाद्ये सिस्वाद्येय |सिस्वाद्यै सिस्वादिताहे नेनीय नेनीये अनेनीये नेनीयेय नेनीयै ।। नेनीयिताहे यायाच्य यायाच्ये अयायाच्ये |यायाच्येय यायाच्यै। | राराज्य राराज्ये
अराराज्ये राराज्येय राराज्यै राराजिताहे वावह्ये अवावह्ये वावह्येय वावबै वावहिताहे चाकाश्य चाकाश्ये अचाकाश्ये चाकाश्येय चाकाश्य चाकाशिताहे | रोरुह्य रोरुह्ये अरोरुह्ये रोरुह्येय रोरुदै रोरुहिताहे मोमुद्य मोमुद्ये अमोमुद्ये मोमुद्येय मोमुद्यै मोमुदिताहे
जेहीय डेडीय
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFr!
TEEEEEEEEEEEEEEEEEL REEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE
| रंरम्य
वावा
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૫
પહેલા ગણના થડન્ત
પહેલા ગણના થડન્ત રૂપ ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યથી આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા | અધતની सास्मरिष्ये | असास्मरिष्ये सास्मरिषीय । | सास्मराञ्चक्रे असास्मरिषि चेक्षीयिष्ये
| अपेक्षीयिष्ये | चेक्षीयिषीय चेक्षीयाञ्चक्रे अचेक्षीयिषि जङ्गमिष्ये अजङ्गमिष्ये जङ्गमिषीय जङ्गमाञ्चक्रे अजङ्गमिषि दरीदृशिष्ये | अदरीदृशिष्ये |दरीदृशिषीय दरीदृशाञ्चक्रे अदरीदृशिषि तेष्टीयिष्ये अतेष्टीयिष्ये तेष्टीयिषीय तेष्ढीयाञ्चक्रे अतेष्टीयिषि देदीयिष्ये अदेदीयिष्ये | देदीयिषीय देदीयाञ्चक्रे अदेदीयिषि पेपीयिष्ये अपेपीयिष्ये | पेपीयिषीय पेपीयाञ्चक्रे
अपेपीयिषि वावन्दिष्ये | अवावन्दिष्ये वावन्दिषीय वावन्दाञ्चक्रे अवावन्दिषि वरीवृधिष्ये | अवरीवृधिष्ये वरीवृधिषीय वरीवृधाञ्चक्रे अवरीवृधिषि पापचिष्ये | अपापचिष्ये | पापचिषीय पापचाञ्चक्रे अपापचिषि जेहीयिष्ये | अजेहीयिष्ये जेहीयिषीय जेहीयाञ्चक्रे अजेहीयिषि डेडीयिष्ये अडेडीयिष्ये डेडीयिषीय डेडीयाञ्चक्रे अडेडीयिषि बाभाषिष्ये अबाभाषिष्ये बाभाषिषीय बाभाषाञ्चक्रे
| अबाभाषिषि रंरमिष्ये . अरमिष्ये | रंरमिषीय रंरमाञ्चक्रे अरमिषि लालभिष्ये अलालभिष्ये लालभिषीय लालभाञ्चक्रे
अलालभिषि वरीवतिष्ये अवरीवृतिष्ये, वरीवृतिषीय वरीवृताञ्चक्रे अवरीवृतिषि शोशुभिष्ये अशोशुभिष्ये | शोशुभिषीय
अशोशुभिषि सेसेविष्ये
असेसेविष्ये | सेसेविषीय सेसेवाञ्चक्रे असेसेविषि सिस्वादिष्ये असिस्वादिष्ये | सिस्वादिषीय सिस्वादाञ्चक्रे असिस्वादिषि नेनीयिष्ये अनेनीयिष्ये नेनीयिषीय नेनीयाञ्चक्रे अनेनीयिषि यायाचिष्ये अयायाचिष्ये | यायाचिषीय यायाचाञ्चक्रे अयायाचिषि राराजिष्ये अराराजिष्ये | राराजिषीय.
| राराजाञ्चक्रे
अराराजिषि वावहिष्ये अवावहिष्ये | वावहिषीय वावहाञ्चक्रे
अवावहिषि चाकाशिष्ये अचाकाशिष्ये | चाकाशिषीय
अचाकाशिषि रोरुहिष्ये अरोरुहिष्ये | रोरुहिषीय | रोरुहाञ्चक्रे अरोरुहिषि मोमुदिष्ये अमोमुदिष्ये मोमुदिषीय मोमुदाञ्चक्रे अमोमुदिषि
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
कम्प
बाभज्य
दाध्याय
૨૩૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના વડા રૂપ ધાતુ | અંગ વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ | શ્વસ્તની
चाकम्प्य चाकम्प्ये अचाकम्प्ये | चाकम्प्येय चाकम्प्यै चाकम्पिताहे वावप्य वावप्ये अवावप्ये वावप्येय वावप्य वावपिताहे जागM जागर्थे अजागर्थे जागयेय जाग जागर्जिताहे |देद्युत्य | देद्युत्ये अदेद्युत्ये देद्युत्येय देद्युत्यै देद्युतिताहे | रोरुच्य
| रोरुच्ये अरोरुच्ये रोरुच्येय रोरुच्यै रोरुचिताहे शेत्रीय शेश्रीये अशेश्रीये शेश्रीयेय शेत्रीय शेश्रीयिताहे यायत्य यायत्ये अयायत्ये यायत्येय यायत्यै यायतिताहे
बाभज्ये अबाभज्ये बाभज्येय बाभज्यै बाभजिताहे
दाध्याये अदाध्याये दाध्यायेय दाध्यायै दाध्यायिताहे चनीकस्य चनीकस्ये अचनीकस्य चनीकस्येय चनीकस्यै |चनीकसिताहे जेगीय जेगीये अजेगीये जेगीयेय जेगीय जेगीयिताहे दोद्र्य दोद्रूये अदोद्रूये दोद्र्येय दोद्र्यै दोद्रूयिताहे रारट्य राट्ये अरारट्ये रारट्येय रारट्यै राटिताहे
तातप्ये अतातप्ये तातप्येय तातप्यै तातपिताहे शेशिक्ष्य शेशिक्ष्ये अशेशिक्ष्ये शेशिक्ष्येय शेशिक्ष्यै शेशिक्षिताहे बेधीय - बेधीये अबेधीये बेधीयेय बेधीयै बभ्रीयिताहे जोहूय जोहूये अजोहूये जोहूयेय जोहूयै जोहूयिताहे
वावाञ्छ्य |वावाञ्छ्ये |अवावाञ्छ्यो वावाञ्छ्येय वावाञ्छ्यै |वावाञ्छिताहे श्लाघ् शाश्लाघ्य शाश्लाघ्ये अशाश्लाघ्ये शाश्लाघ्येय शाश्लाघ्य शाश्लाघिताहे कल् चाकल्य चाकल्ये अचाकल्ये चाकल्येय चाकल्यै चाकलिताहे
लालङ्घयते लालङ्कये अलालङ्कये लालङ्कयेय | लालङ्कयै लालङ्घिताहे लोलोक्य | लोलोक्ये अलोलोक्ये लोलोक्येय लोलोक्यै लोलोकिताहे सासद्य | सासद्ये
असासद्ये सासद्येय सासधै सासदिताहे जाहस्य जाहस्ये अजाहस्ये |जाहस्येय जाहस्यै जाहसिताहे
जोगुह्ये अजोगुह्ये जोगुह्येय जोगुहँ जोगुहिताहे घ्रा (जिघ्) | जेघ्रीय जेघ्रीये अजेघ्रीये जेघ्रीयेय जेघ्रीय जेघ्रीयिताहे
1111111111111
111111111111irlinit 101111111111111111111111
1 11
तातप्य
वाञ्छ
SEE
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના થડન્સ,
૨૩૭
પહેલા ગણના યત્ત રૂપ ભવિષ્યન્સી ક્રિયાતિપસ્યર્થી આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા | અદ્યતની चाकम्पिष्ये | अचाकम्पिष्ये चाकम्पिषीय चाकम्पाञ्चक्रे अचाकम्पिषि वावपिष्ये | अवावपिष्ये वावपिषीय वावपाञ्चक्रे अवावपिषि जागर्जिष्ये अजागर्जिष्ये जागर्जिषीय जागर्जाञ्चक्रे अजागर्जिषि देद्युतिष्ये अदेद्युतिष्ये देद्युतिषीय
| देधुताञ्चक्रे
अदेद्युतिषि रोरुचिष्ये | अरोरुचिष्ये | रोरुचिषीय | रोरुचाञ्चक्रे . अरोरुचिषि शेश्रीयिष्ये अशेश्रीयिष्ये शेश्रीयिषीय शेश्रीयाञ्चक्रे । अशेश्रीयिषि यायतिष्ये अयायतिष्ये | यायतिषीय यायताञ्चक्रे . अयायतिषि बाभजिष्ये अबाभजिष्ये | बाभजिषीय बाभजाञ्चक्रे अबाभजिषि दाध्यायिष्ये अदाध्यायिष्ये | दाध्यायिषीय दाध्यायाञ्चक्रे
अदाध्यायिषि चनीकसिष्ये अचनीकसिष्ये |चनीकसिषीय चनीकसाञ्चक्रे अचनीकसिषि जेगीयिष्ये अजेगीयिष्ये जेगीयिषीय जेगीयाञ्चक्रे अजेगीयिषि दोद्रयिष्ये अदोदूयिष्ये | दोदूयिषीय
| दोद्रूयाञ्चक्रे
अदोद्रूयिषि रारटिष्ये अरारटिष्ये | रारटिषीय रारटाञ्चक्रे अरारटिषि तातपिष्ये अतातपिष्ये तातपिषीय तातपाञ्चक्रे अतातपिषि शेशिक्षिष्ये अशेशिक्षिष्ये | शेशिक्षिषीय शेशिक्षाञ्चक्रे
अशेशिक्षिषि बेभ्रीयिष्ये अबेभ्रीयिष्ये - बेधीयिषीय बेभीयाञ्चक्रे अबेभ्रीयिषि जोहूयिष्ये अजोहूयिष्ये जोहूयिषीय जोहूयाञ्चक्रे अजोहूयिषि वावाञ्छिष्ये | अवावाञ्छिष्ये |वावाञ्छिषीय वावाञ्छाञ्चक्रे अवावाञ्छिषि शाश्लाघिष्ये | अशाश्लाषिष्ये शाश्लाघिषीय | शाश्लाघाञ्चक्रे अशाश्लाधिषि चाकलिष्ये. अचाकलिष्ये | चाकलिषीय चाकलाञ्चक्रे अचाकलिषि लालविष्ये अलालङ्घिष्ये लालङ्घिषीय लालङ्घाञ्चक्रे अलालकिषि लोलोकिष्ये | अलोलोकिष्ये लोलोकिषीय लोलोकाञ्चक्रे अलोलोकिषि सासदिष्ये असासदिष्ये
सासदिषीय |सासदाञ्चक्रे असासदिषि जाहसिष्ये अजाहसिष्ये जाहसिषीय जाहसाञ्चक्रे अजाहसिषि जोगुहिष्ये | अजोगुहिष्ये | जोगुहिषीय जोगुहाञ्चक्रे अजोगुहिषि जेघ्रीयिष्ये अजेघ्रीयिष्ये जेघ्रीयिषीय जेघ्रीयाञ्चक्रे ।
अजेघ्रीयिषि
111111111111
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૮
दोधूप्ये
पम्पण्य
पम्पन्य
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના થડન્ત રૂપ ધાતુ | અંગ | વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ વ્યસ્તની
चञ्चम्य चञ्चम्ये अचञ्चम्ये |चञ्चम्येय चञ्चम्यै चञ्चमिताहे दंश् (दश्) ।
| दन्दश्य दन्दश्ये । अदन्दश्ये दन्दश्येय दन्दश्यै दन्दशिताहे दोधप्य
|अदोधूप्ये दोधूप्येय दोधूप्यै दोधूपिताहे देध्मीय |देध्मीये अदेध्मीये देध्मीयेय देमीयै देध्मीयिताहे
पम्पण्ये अपम्पण्ये पम्पण्येय पम्पण्यै पम्पणिताहे
पम्पन्ये अपम्पन्ये पम्पन्येय पम्पन्यै पम्पनिताहे म्ना (मन्)
| माम्नाय माम्नाये अमाम्नाये |माम्नायेय माम्नायै माम्नायिताहे यम् (यच्छ्) यंयम्य यंयम्ये अयंयम्ये यंयम्येय यंयम्य यंयमिताहे रन् ।
| रारज्य रारज्ये अरारज्ये रारज्येय राज्यै रारजिताहे शद् (शीय) | शाशद्य शाशद्ये |अशाशये शाशयेय शाशद्यै शाशदिताहे ष्ठिव्
तेष्ठीव्य | तेष्ठीव्ये अतेष्ठीव्ये तेष्ठीव्येय तेष्ठीव्यै तेष्ठीविताहे
टेष्ठीव्य टेष्ठीव्ये अटेष्ठीव्ये टेष्ठीव्येय टेष्ठीव्यै टेष्ठीविताहे सञ् (स) सासज्य सासज्ये असासज्ये सासज्येय सासज्यै सासजिताहे.
चाखाय चाखाये अचाखाये |चाखायेय चाखायै चाखायिताहे चङ्खन्य चङ्खन्ये अचङ्खन्ये चङ्खन्येय | चङ्खन्यै चङ्खनिताहे बेभिक्ष्य - बेभिक्ष्ये अबेभिक्ष्ये बेभिक्ष्येय बेभिक्ष्यै बेभिक्षिताहे
यायज्ये अयायज्ये यायज्येय यायज्यै यायजिताहे | रारभ्य . | रारभ्ये अरारभ्ये रारभ्येय रारभ्यै
रारभिताहे वावाय वावाये अवावाये .वावायेय वावायै वावायिताहे वेवीय
अवेवीये वेवीयेय वेवीयै वेवीयिताहे शोशूय शोशूये अशोशूये शोशूयेय शोशूयै शोशूयिताहे शेश्वीय
अशेश्वीये शेश्वीयेय शेश्वीय शेश्वीयिताहे सासाय सासाये असासाये सासायेय सासायै सासायिताहे
|संसन्ये असंसन्ये संसन्येय |संसन्यै संसनिताहे शाशंस्य शाशंस्ये अशाशंस्ये शाशंस्येय शाशंस्यै शाशंसिताहे चरीकृष्य |चरीकृष्ये |अचरीकृष्ये चरीकृष्येय चरीकृष्यै |चरीकृषिताहे
KIT111111111111111f11111 TUHulihita11 FLEETH FEELIEFEEEEEEEEE
111111111111111111111111 VIDIN10011111111
यायज्य
वेवीये
शेश्वीये
संसन्य
कृष्
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના યન્ત
પહેલા ગણના યડન્ત રૂપ
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા अचञ्चमिष्ये चञ्चमिषीय
चञ्चमाञ्चक्रे
दन्दशाञ्चक्रे
दोधूपाञ्चक्रे
| देध्मीयाञ्चक्रे
| पम्पणाञ्चक्रे
पम्पनाञ्चक्रे
माम्नायाञ्चक्रे
यंयमाञ्चक्रे
|रारजाञ्चक्रे
|रारभिषीय
| वावायिषीय
वेवीयिषीय
૨૩૯
અદ્યતની
चञ्चमिष्ये
दन्दशिष्ये
अदन्दशिष्ये
दन्दशिषीय
दोधूपिष्ये
| अदोधूपिष्ये दोधूपिषीय
देध्मीयिष्ये
अदेध्मीयिष्ये
देध्मीयिषीय
पम्पणिष्ये
अपम्पणिष्ये पम्पणिषीय
पम्पनिष्ये
अपम्पनिष्ये पम्पनिषीय
माम्नायिष्ये
अमाम्नायिष्ये माम्नायिषीय
यमिष्ये
अयंयमिष्ये यंयमिषीय
राजिष्ये
अरारजिष्ये रारजिषीय
शाशदिष्ये अशाशदिष्ये
शाशदिषीय
तेष्ठीविष्ये अतेष्ठीविष्ये | तेष्ठीविषीय टेष्ठीविष्ये अटेष्ठीविष्ये सासजिये असासजिष्ये | सासजिषीय
टेष्ठीविषीय
चाखायिष्ये अचाखायिष्ये चाखायिषीय चखनिष्ये अचखनिष्ये चखनिषीय
बेभिक्षिष्ये
अबेभिक्षिष्ये बेभिक्षिषीय
यायजिष्ये
- अयायजिष्ये
यायजिषीय
रभिष्
अरारभिष्ये
वावायिष्ये
अवावायिष्ये
वावायाञ्चक्रे
अवावायिषि
वेवीयिष्ये
अवेवीयिष्ये
वेवीयाञ्चक्रे
अवेवीयिषि
शोशूयिष्ये अशोशूयिष्ये | शोशूयिषीय
शोशूयाञ्चक्रे
अशोशूयिषि
शेश्वीयिष्ये अशेश्वीयिष्ये
शेश्वीयिषीय
शेश्वीयाञ्चक्रे
अशेश्वीयिषि
असासायिष्ये सासायिषीय
सासायाञ्चक्रे
असासायिषि
संसनाञ्चक्रे
असंसनिषि
सासायिष्ये संसनिष्ये असंसनिष्ये' संसनिषीय शाशंसिष्ये अशाशंसिष्ये शाशंसिषीय शाशंसाञ्चक्रे अशाशंसिषि चरीकृषिष्ये अचरीकृषिष्ये चरीकृषिषीय चरीकृषाञ्चक्रे अचरीकृषिषि
यायजाञ्चक्रे
रारभाञ्चक्रे
अचञ्चमिषि
अदन्दशिषि
अदोधूपिषि
अदेध्मीयिषि
अपम्पणिषि
अपम्पनिषि
अमाम्नायिषि
अयंयमिषि
अरारजिषि
| अशाशदिषि
अतेष्ठीविषि
अटेष्ठीविषि
असासजिषि
शाशदाञ्चक्रे
| तेष्ठीवाञ्चक्रे
| टेष्ठीवाञ्चक्रे
सासजाञ्चक्रे
अचाखायिषि
| चाखायाञ्चक्रे चखनाञ्चक्रे अचखनिषि
बेभिक्षाञ्चक्रे अबेभिक्षिषि
अयायजिषि
अरारभिषि
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
क्वथ्
जृम्भ
तात्वर्य
૨૪૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના થડન્ત રૂપ ધાતુ | અંગ | વર્તમાના હ્યસ્તની વિધ્યર્થ આજ્ઞાર્થ |શ્વ સ્તની
| चाक्वथ्य |चाक्वथ्ये |अचाक्वथ्ये चाक्वथ्येय चाक्वथ्यै चाक्वथिताहे जरीजृम्भ्य | जरीजृम्भ्ये अजरीजृम्भवैजरीजृम्भ्येय जरीजृम्भ्यै जरीजृम्भिताहे जङ्ग्वल्य |जवल्ये |अञ्जवल्ये |जञ्जवल्येय जमवल्यै जवलिताहे जाज्वल्य |जाज्वल्ये अजाज्वल्ये जाज्वल्येय जाज्वल्यै जाज्वलिताहे तात्राय तात्राये अतात्राये | तात्रायेय तात्रायै तात्रायिताहे
तात्वर्ये |अतात्वर्ये तात्वर्येय. तात्वर्यै तात्वरिताहे . देधीय देधीये अदेधीये देधीयेय देधीयै दधीयिताहे बंभ्रम्य बंभ्रम्ये अबंभ्रम्ये बंभ्रम्येय बंभ्रम्यै बंभ्रमिताहे बोबुध्य बोबुध्ये अबोबुध्ये बोबुध्येय बोबुध्यै बोबुधिताहे बाभ्राज्य बाभ्राज्ये
बाभ्राज्येय बाभ्राज्य बाभ्राजिताहे बाभ्रास्य बाभ्रास्ये अबाभ्रास्ये बाभ्रास्येय बाभ्रास्यै बाभ्रासिताहे बाभ्लास्य |बाभ्लास्ये अबाभ्लास्ये बाभ्लास्येय बाभ्लास्यै बाभ्लासिताहे माम्लाय माम्लाये अमाम्लाये माम्लायेय माम्लायै. माम्लायिताहे लालष्य लालष्ये अलालष्ये लालष्येय | लालष्यै लालषिताहे लालम्ब्य | लालम्ब्ये |अलालम्ब्ये लालम्ब्येय लालम्ब्यै लालम्बिताहे लेलिङ्ग्य लेलिङ्ग्ये अलेलिङ्ग्यै लेलिङ्ग्येया लेलिङ्ग्यै लेलिङ्गिताहे लोलुण्ट्य | लोलुण्ट्ये |अलोलुण्यै लोलुण्ट्येय लोलुण्ट्यै |लोलुण्टिताहे शाशस्य शाशस्ये अशाशस्ये शाशस्येय शाशस्यै शाशसिताहे
शाश्लाघ्य शाश्लाघ्ये अशाश्लाध्ये शाश्लाघ्येय शाश्लाघ्य शाश्लाघिताहे सह सासह्य सास। असासझे सासह्येय सासबै सासहिताहे स्पन्द् पास्पन्ध पास्पन्द्ये अपास्पन्द्ये पास्पन्द्येय पास्पन्द्यै पास्पन्दिताहे स्पर्ध पास्पर्ध्य | पास्पषं अपास्पषं पास्पय॑य पास्पध्य पास्पर्धिताहे ऋ (ऋच्छ्) | अरार्य अरार्ये |आरार्ये अरार्येय अरायें अरारिताहे
|चक्रम्य |चक्रम्ये अचङ्क्रम्ये चङ्क्रम्येय चङ्क्रम्यै चङ्क्रमिताहे चलीक्लृप्य चलीक्लृप्ये अचलीक्लूप्ये चलीक्लृप्येय चलीक्लृप्यै चलीक्लृपिताहे जोगुप्य |जोगुप्ये अजोगुप्ये | जोगुप्येय |जोगुप्यै जोगुपिताहे
लुण्ट्
श्लाघ्
क्रम्
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના યઙન્ત
પહેલા ગણના યડન્ત રૂપ
ભવિષ્યન્તી ક્રિયાતિપત્યર્થ આશીર્વાદાર્થ પરોક્ષા અદ્યતની चाक्वथिष्ये अचाक्वथिष्ये चाक्वथिषीय चाक्वथाञ्चक्रे अचाक्वथिषि जरीजृम्भिष्ये अजरीजृम्भिष्ये जरीजृम्भिषीय जरीजृम्भाश्चक्रे अजरीजृम्भिषि जञ्जवलिष्ये अजञ्जवलिष्ये जवलिषीय जञ्ज्वलाञ्चक्रे अजञ्जवलिषि जाज्वल अजाज्वलिष्ये जाज्वलिषीय जाज्वलाञ्चक्रे अजाज्वलिषि तात्रायिष्ये अतात्रायिष्ये | तात्रायिषीय तात्वरिष्ये अतात्वरिष्ये तात्वरिषीय देधीयिष्ये अदेधीयिष्ये | देधीयिषीय बंभ्रमिष्ये अबंभ्रमिष्ये | बंभ्रमिषीय बोबुधिष्ये अबोबुधिष्ये बोबुधिषीय बाभ्राजिष्ये अबाभ्राजिष्ये | बाभ्राजिषीय बाभ्रासिष्ये अबाभ्रासिष्ये बालासिष् अबाभ्लासिष्ये बालासिषीय बाभ्लासाञ्चक्रे माम्लायिष्ये अमाम्लायिष्ये माम्लायिषीय माम्लायाञ्चक्रे अमाम्लायिषि लालषिष्ये अलालषिष्ये
| अबंभ्रमिषि
बोबुधाञ्चक्रे
अबोबुधिषि
| बाभ्राजाञ्चक्रे
| अबाभ्राजिषि
बाभ्रासिषीय
बाभ्रासाञ्चक्रे
अबाभ्रासिषि
अबाभ्लासिषि
लालषिषीय लालषाञ्चक्रे अलालषिषि
लालम्बिये
अलालम्बिष्ये लालम्बिषीय लालम्बाञ्चक्रे अलालम्बिषि लेलिङ्गिष्ये अलेलिङ्गिष्ये लेलिङ्गिषीय लेलिङ्गाञ्चक्रे अलेलिङ्गिषि लोलुण्टिष्ये अलोलुण्टिष्ये लोलुण्टिषीय लोलुण्यञ्चक्रे अलोलुण्टिषि शाशसिष्ये अशाशसिष्ये शाशसिषीय शाशसाञ्चक्रे अशाशसिषि अशाश्लाघिष्ये शाश्लाघिषीय शाश्लाघाञ्चक्रे अशाश्लाघिषि
शाश्लाघिष्ये
सासहिष्ये .
असासहिष्ये सासहिषीय सासहाञ्चक्रे
पास्पन्दिष्ये
अपास्पन्दिष्ये पास्पन्दिषीय
पास्पन्दाञ्चक्रे
पास्पर्धिष्ये
अपास्पर्धिष्ये
पास्पर्धिषीय
पास्पर्धाञ्चक्रे
अरारिष्ये
आरारिष्ये अरारिषीय
अराराञ्चक्रे
चङ्क्रमिष्ये
चलीक्लृपिष्ये जोगुपिष्ये
अचङ्क्रमिष्ये चङ्क्रमिषीय चङ्क्रमाञ्चक्रे अचङ्क्रमिषि अचलीक्लृपिष्ये चलीक्लृपिषीय चलीक्लृपाञ्चक्रे अचलीक्लृपिषि अजोगुपिष्ये जोगुपिषीय जोगुपिषीय जोगुपाञ्चक्रे जोगुपाञ्चक्रे अजोगुपिषि
.
1
૨૪૧
| तात्रायाञ्चक्रे
तात्वराञ्चक्रे
| देधीयाञ्चक्रे
| बंभ्रमाञ्चक्रे
अतात्रायिषि
| अतात्वरिषि
अदेधीयिषि
असासहिषि
अपास्पन्दिषि
| अपास्पर्धिषि
आरारिषि
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ ધાતુસાધિત શબ્દ
पातु
नम
पतित
रक्षण
रक्षित
वसित
刑吸阴阳明明啊丽返呢珊丽亚丽
阿B昭四丽丽丽丽丽呢腓丽
खाद
अ (अल् अन | अ | अक| तृ । ति अच्) (अनट्) (घब) (णक) (तृच्) (क्ति) नमन
नमक नन्त | नति पठन पाठ पाठक | पठित | पठिति पतन पातक
पतिति रक्षक
रक्षिति वदन
वादक वदित उदिति वसन वास वासक
उषिति भणन भाण भाणक भणितृ | भणिति खादन
खादक खादित | खादिति दहन
दाहक दग्धृ | दग्धि अटन
आटक अटितृ | अटिति अर्चन
अर्चक अर्चित अर्चिति चलन
चालक चलितृ | चलिति चरण चार चारक चरितृ | चरिति
जीवन जीवक | जीवितृ | जीविति । त्यज त्यजन त्याज त्याजक त्यक्तृ | त्यक्ति
क्षर. क्षरण क्षार क्षारक क्षरित | क्षरिति क्रीड क्रीडन क्रीड क्रीडक | क्रीडित | क्रीडिति
जपन जाप जपक जपितृ । जपिति जेम जेमन जेम | जेमितृ | जिमिति निन्दन
निन्दितृ निन्दिति
वर्षक | वर्षित | वृष्टि शोचन शोच शोचक शोचितृ शोचिति जयन
जायक 'जेतृ । जिति तरण
तारक तरित | तीर्ण
दाह
चाल
जीव
जीव
त्यज्
क्रीड्
जप
निन्द
वर्षण
वर्ष
जाय
तार
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધાતુસાધિત શબ્દ
૨૪૩
ધાતુસાધિત શબ્દ
ધાતુ
FFEE E
_भाव
सार
सर
सर्तृ
सृति
स्मर्तृ
स्मृति गति
गम
दर्श
द्रष्ट
दातृ
दा
अ (अल्/ अन | अ | अक | तृ । ति अच्) (अनट् )| (घत्र) (णक)| (तृच्) | (क्ति) धाव धावन धाव धावक
धौति भव भवन
भावक भवित भूति सरण
सारक स्मर स्मरण स्मार स्मारक
गमन गम गमक गन्तु दर्शन दर्श दर्शक
दृष्टि स्था . स्थान स्थाय स्थायक स्थातृ स्थिति दान दाय दायक
दत्ति पान पाय पायक पातृ पीति वन्दन वन्द वन्दक वन्दित वन्दिति वर्धन
वर्धक वर्धित पचन
पाचक पक्तृ ।
पक्ति हरण हार हारक
हृति डयन
डायक डयितृ डयिति भाषण भाष भाषक भाषित भाषिति रमण रमक
रति लभन लाभ लाभक । लब्धृ | लब्धि वर्तन
वृत्ति शोभन शोभ शोभक | शोभित | शोभिति सेव
सेव सेवक | सेवितृ | सेविति स्वाद स्वादन
स्वादक | स्वादित | स्वादिति नय
नयन नाय नायक | नेतृ । नीति याच याचन याच याचक | याचितृ | याचिति
राजन राज राजक राजित | राजिति
वर्ध
| वृद्धि
पाच
हर्तृ
FFEEPhoto EEEEE
明阳风可四兩时
वर्तक
वर्तित
शोभ
सेवन
स्वाद
राज्
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
પહેલા ગણનો ધાતુકોશ
(૧) નમ્ (૧ પ. અનિટ) ૧-નમન કરવું, પ્રણામ ક૨વો, વંદન કરવું, ૨-નમવું, નમી જવું, ૩- ઢળવું, વળી જવું, ૪-તાબે થવું; શરણે થવું, પ-શબ્દ કરવો. અવ+નમ્ ૧-નીચું થવું, ૨-ઢળવું, નમી જવું. ૩નમસ્કાર કરવો, ૩+નમ્ ૧-ઊંચું થવું, ૨-ઉઠવું, ઉભુ થવું, ૩-ઉછળવું, ૪-ઉંચું કરવું, પ-ઉપાડવું. ૩q+7મ્ ૧-ઊપસ્થિત થવું, પ્રાપ્ત થવું, હાજર થવું, ૨-ઉપસ્થિત કરવું. પરિ+નમ્ ૧-પરિણમવું, સ્વરૂપ બદલી રૂપાંતર થવું, ૨-પ્રાપ્ત કરવું. ૩-પૂર્ણ કરવું, પૂરૂં કરવું. પ્રતિ+નમ્ ૧-અવળી રીતે નમવું. વિપરિ+નમ્ ૧-વિપરીત થવું, ઊલટું થવું. ૨-સ્વરૂપ બદલી રૂપાંતર થવું. વિપ્ર+નમ્ ૧-તત્પર થવું, ૨-નમસ્કાર કરવો. સમવ+નમ્ ૧-નીચું થવું, ૨-ઢળવું, નમી જવું, વળી જવું. ૩-સારી રીતે નમસ્કાર કરવો (મ)
(૨) પર્ (૧ ૫. સે) ૧-અભ્યાસ કરવો, ભણવું શીખવું. ૨વાંચવું. ૩-બોલવું કહેવું.
(૩) પત્ (૧ ૫. સે) ૧-પડવું, ૨-સ્ખલિત થવું, ઠોકર ખાવી. ૩-જવું, ૪-પતન પામવું, ભ્રષ્ટ થવું. પ-સ્વામી હોવું, ધણી હોવું. ૬ઐશ્વર્યશાલી હોવું, સમૃદ્ધ હોવું. અતિ-પત્ ૧-જીતવું, ૨-પરાક્રમી હોવું. ૩-પ્રવેશ કરવો. ૪-સંયુક્ત કરવું, જોડવું. પ-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ ક૨વો. ૬-પડી જવું. ૭-મરણ પામવું. અધિ+પત્ આવી પડવું, ઉપસ્થિત થવું, હાજર થવું, ક્ષીણ થવું. અનુ+પત્ અભિન્ન હોવું. અમિ+પત્ ૧-નીચે ઉતરવું, ૨-કોઇ વસ્તુ તરફ કૂદીને જવું. ૩-સામે આવવું. અવ+પત્ નીચે પડવું. ૨-ઉતરવું. ૩. આવી પડવું, હાજર થવું. આ+પત્ આવી પડવું, હાજર થવું. ૨-૫હોંચવું. ૩-બનવું, થવું. ઇ+પત્ન-કૂદવું. ૨-ઊડવું. ૩ઊંચે જવું, ૪- ઉપર ચડવું. નિ+પત્ ૧-સમાવું, સમાવેશ થવો, અંતર્ભૂત
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૪૫ થવું. ર-બનવું થવું. ૩-ઘટિત હોવું યોગ્ય હોવું. ૪- પ્રાપ્ત થવું, મળવું. પ-કૂદી પડવું. નિરૂપત્ નાસી જવું, ભાગી જવું. ર-સંતાઈ જવું, છૂપાવું. પરિપત્ તીરછું પડવું, આડું પડવું, વાંકુ પડવું, ૨-જલ્દી જવું. ૩-કિંમતી હોવું, પ્રા+પત્ નમસ્કાર કરવો, વંદન કરવું. પ્રતિ+પત્ ઉછળીને પડવું. પ્રત્યા+પત્ પાછું આવવું, વિનિ+પત્ ૧-પડતી આવવી, અવનતિ થવી. - પાછું ફરવું. સમૂ+પ આવી પડવું, હાજર થવું. ૨-પ્રાપ્ત થવું, મળવું. ૩સાથે જવું. સમ+પત્ આક્રમણ કરવું, દબાવવું. સમા+પત્ ૧-સંમુખ પડવું, ૨-સંબદ્ધ કરવું, જોડવું, ૩-સ્વચ્છ કરવું. સમુjત્ ૧-નાસી જવું, ૨-ઊડી જવું, ૩-કૂદવું, ૪-ઊછળવું. નિ+પત્ ૧-આગળ જવું, ર-બહાર
જવું.
(૪) રક્ષ (૧ ૫. સે) ૧-રક્ષણ કરવું, બચાવવું, ૨-પાલન પોષણ કરવું, ૩-સંભાળવું, સાચવવું, ૪-રાખવું, મૂકવું.
(૫) મન્ (૧ ૫. સે) બોલવું કહેવું પ્રતિ+ઉત્તર આપવો, જવાબ દેવો.
(૬) વત્ (૧ ઉ. સેટ) ૧-બોલવું, કહેવું, ર-સંદેશો કહેવો, કહેણ કહેવું, ૩-ખબર દેવી, સમાચાર આપવા, ૪-બજવું, વાજિંત્રાદિનું વાગવું, પ-સમજાવવું, ૬-વાટ જોવી, રાહ જોવી, રાહ દેખવી. વ-(કા. વલતે) ૧-બોલતાં શોભવું, ર-સુશોભિત હોવું, ૩-બોલી જાણવું, ૪-જાણવું, પઉત્સાહને વાણીથી પ્રગટ કરવો, ૬-ઉત્સાહ ધરવો. મનુષ્યન્ ૧-અનંતર બોલવું, ર-પછીથી બોલવું, ૩-સદશ બોલવું, સરખું કહેવું, ૪-અનુવાદ કરવો, પ-કોલાને ફરીથી કહેવું ૬- સાથે બોલવું. માવત્ ૧-નિંદવું, નિંદા કરવી, ૨-જુઠું બોલવું. મિ+વદ્ વંદન કરવું, નમસ્કાર કરવો. ૩૫+વત્ (મા. ૩પવો) ૧-આશ્વાસન આપવું, ર-સમજાવીને કહેવું, ૩-ફોસલાવવું, ૪-ખુશામત કરવી, પઠપકો દેવો. પરિત્ ૧-વિરૂદ્ધ બોલવું, ર-નિદવુ, નિંદા કરવી, ૩-ખોટું કલંક દેવું, ૪-ગાળ દેવી, ૫ઠપકો દેવો. પ્રવત્ ૧-સામુ બોલવું, ર-વાદવિવાદ કરવો, ૩-બંકવાદ
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ કરવો. પ્રતિવર્ષ ૧-ઉત્તર આપવો, જવાબ દેવો, ૨-સામુ બોલવું, ૩વિરૂદ્ધ બોલવું, ૪-ખંડન કરવું. વિ+વદ્ ૧-વાદવિવાદ કરવો, ૨-વિરૂદ્ધ બોલવું, ૩-ઝઘડો કરવો, ૪-ખરાબ વચન કહેવું. વિ+વદ્ (કા. વિવો ) જુદી જુદી માન્યતાઓ મુજબ જુદુ જુદુ બોલવું. વિપ્રવત્ ૧-પરસ્પર વિરૂદ્ધ બોલવું, -બકવાદ કરવો, લવારો કરવો, ૩-નિષ્ફર બોલવું, કઠોર વચન કહેવું. વિસ+વત્ ૧-વચનભંગ કરવો, કહીને ફરી જવું, ૨અસત્ય હોવું, જુઠું સાબિત થવું, ૩-ઊલટું હોવું, વિપરિત હોવું. સવદ્ ૧-પ્રમાણભૂત કરવું, સત્ય સાબિત-પુરવાર કરવું, ર-સારી રીતે બોલવું. સંઘ (મા. સંપ્રવાતે) એકઠા મળીને બોલવું. -
(૭) વસ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-રહેવું, વસવું, વાસ કરવો, ૨-હોવું, વિદ્યમાન હોવું, ૩-સમય ગાળવો, વખત વીતાવવો, ૪-બાંધવું. ધરૂવનું ૧-ઊપર બેસવું, ર-ઊપભોગ કરવો, કામમાં લેવું, ૩-સ્વાધીન કરવું, કબજો લેવો, ૪-રહેવું. માવત્ ૧-સમય વિતાવવો, ૨-વિસ્તારવું, ૩રહેવું. દ્વ ન્ ૧-દૂર કરવું, ૨-દેશ નિકાલ કરવું, ૩-ઉજ્જડ કરવું. ૩૫+વ ૧-ઉપવાસનું વ્રત કરવું, ૨-ભૂખ્યા રહેવું, લાંઘણ કરવી, ૩નજીક રહેવું. નિવમ્ ૧-વસ્ત્ર પહેરવું, ૨-ઓઢવું, ૩-સ્વાધીન કરવું, કબજો લેવો, ૪-રહેવું. પરિ+વ ૧-પ્રવાસ કરવો, મુસાફરી કરવી, ૨જૈનાગમ પ્રસિદ્ધ પર્યુષણ પર્વ આરાધવું, ૩-રહેવું. પ્ર+વસ્ ૧-પ્રવાસ કરવો, મુસાફરી કરવી, ૨-પરદેશ જવું. સ+વત્ ૧-સાથે રહેવું, એકઠું રહેવું, ર-સંભોગ કરવો, ૩-આચરણ કરવું, પાળવું, ૪-રહેવું, વાસ
કરવો.
(૮) વત્ (૧ ૫. અનિટ) ૧-બાળવું, ભસ્મ કરવું, ર-સળગાવવું, પ્રજવલિત કરવું, ૩-આગ મૂકવી, ૪-દાઝવું, પ-બળવું, ૬-દુઃખ દેવું, ૭નષ્ટ કરવું.
(૯) વાર્ (૧ ૫. સેટ) ૧-ખાવું, ભક્ષણ કરવું, ર-જમવું (28).
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૪૭
(૧૦) અટ્ (૧ ૫. સે) ૧-ભટકવું, ઘુમવું, ૨-જવુ. પરિ+અર્ પર્યટન કરવું, પરિભ્રમણ કરવું.
(૧૧) અર્જુ (૧ ઉ. સે) ૧-પૂજવું, ૨-સ્તુતિ કરવી, ૩-વખાણવું, ૪-સત્કાર કરવો, ૫-વિભૂષિત કરવું, ૬-સુધારવું, સંસ્કારિત કરવું, ૭સેવા કરવી, ૮-શોભવું, ૯-ચળકવુ. અનુ+અન્ ૧-જયજયકાર કરવો, ૨જયજયકાર માનવો. સ+અર્ં સ્થાપન કરવું, સ્થિર કરવું.
(૧૨) વત્ (૧ ૫. સે) ૧-હાલવું, કંપવું, ૨-ચાલવું, જવું, ૩ખસવું, સરકવું. ઉત્પન્ ૧-ઊંચે જવું, ૨-ઓળંગી જવું, વટી જવું. પ્ર+વત્ ૧-સ્ખલિત થવું, ૨-ચલિત થવું, અસ્થિર થવું, ૩-ચાલવું. વિ+વત્ ૧-દૂર ચાલવું, ૨-એકતરફ ચાલવું, ૩-સ્ખલિત થવું. વિ+વત્ ૧-ક્ષુબ્ધ થવું, ચલાયમાન થવું, ૨-અવ્યવસ્થિત થવું.
(૧૩) ર્ (૧ ૫. સે) ૧-જવું, ૨-બહાર ભમવું, ભટકવું, ૩હાલવું, કંપવું, ૪-ખાવું, જમવું, ભક્ષણ કરવું, ૫-ચરવું, જમીન ઉપર ઉગેલા ઘાસ વગેરેને અશ્વાદિ પશુએ ચરવું, ખાવું, ૬-આચરવું, વર્તવું, ૭-ક૨વું, ૮-સેવવું, સેવા કરવી, ૯-જાણવું. અતિ+શ્વત્ ૧-ઓળંગી જવું, વટી જવું, ૨-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ન માનવું, ૩-વ્રતને દૂષિત કરવું. અત્યા+વર્ ૧-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૨-અધર્મ આચરવો, ૩-બલાત્કાર કરવો. અનુ+વર્ ૧-પાછળ પાછળ ભમવું, ૨પાછળથી જવું, ૩-અનુષ્ઠાન કરવું, ધાર્મિક ક્રિયા કરવી, ૪-અનુસરવું, ૫-નકલ કરવી, ૬-હાજ૨ ૨હેવું, ૭-સેવા કરવી, ૮-સારવાર કરવી, ૯નોકરી કરવી. અપ+ન્વર્ અપકાર કરવો, અનિષ્ટ કરવું. અમિ+પદ્ ૧ઠગવું, છેતરવું, ૨-જાદુ કરવું, જાદુગરી કરવી, ૩-વ્યભિચાર ક૨વો, ૪સામું જવું, પ-સંમુખ કરવું, સામે કરવું, ૬-ઓળંગવું, વટી જવું, ૭-ધ્યાન દેવું. આ+વર્ ૧-આચરવું, આચરણ કરવું, વર્તવું, ૨-અનુષ્ઠાન કરવું, ધાર્મિક ક્રિયા કરવી, ૩-કાર્ય કરવું. +7ર્ ૧-ઊંચે ચડવું, ઉપર જવું, ૨-ઊઠવું, ઊભું થવું, ૩-ઉચ્ચારવું, બોલવું, ૪-પાર પામવું, ઉત્તીર્ણ થવું,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ પ-સમર્થ થવું, પહોંચી શકવું, ૬-બહાર નીકળવું. ક મ્ (મા. ૩વરતે) ૧-ઓળંગી જવું, વટી જવું, ૨-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૩-કાઢી મુકવું, ૪-બાવું. ૩૫+વત્ ૧-ઊપાસના કરવી, ધ્યાન ધરવું, ૨-સેવાભક્તિ કરવી, ૩-ચિકિત્સા કરવી, બીમારની સારવાર કરવી, ૪-સત્કાર કરવો, સન્માન દેવું, પ-વ્યવહાર કરવો, ૬-ઊપચાર કરવો, એકના ગુણધર્મ બીજામાં લગાડવા, ૭-નજીક જવું, ૮-સમીપમાં ખાવું, ૯-ઉપદ્રવ કરવો. ઉપાશ્વત્ ૧-ઊપાસના કરવી, ૨-સેવવું. નિવત્ ૧-નીકળવું, ૨-બહાર જવું. પરિ+વ સેવા કરવી, ર-સારવાર કરવી, ૩-ભક્તિ કરવી, ૪-નોકરી કરવી, ચાકરી કરવી. પ્ર+વત્ ૧-પ્રચાર કરવો, ફેલાવો કરવો, ૨-પ્રસિદ્ધ કરવું, ૩-પ્રચાર થવો, ૪-આચરવું, વર્તવું, પ-કામમાં લાગી જવું. પ્રતિ વર્ ૧-આદર સત્કાર કરવો, ૨-બીમારની સારવાર કરવી, ૩નિરીક્ષણ કરવું, ૪-પરિભ્રમણ કરવું, પ-છોડી દેવું, ત્યાગ કરવો. વિ+વર્ વિચરવું, વિહરવું, પરિભ્રમણ કરવું. વ્ય વૃત્ ૧-વ્યભિચાર કરવો, પુરૂષે પરસ્ત્રી સાથે યા સ્ત્રીએ પરપુરૂષ સાથે સંભોગ કરવો, ૨-નિયમનો ભંગ કરવો, ૩-પોતાના ગુણ ધર્મથી અલિત થવું. સ ન્ ૧-ચાલવું, ગમન કરવું, ર-સારી રીતે ચાલવું, ૩-ધીરે ધીરે ચાલવું, ૪-સાથે જવું, પ-ચડવું, ઊપર ચડવું. સમ+ ૧-સારું આચરણ કરવું, ર-પ્રસિદ્ધ
કરવું.
(૧૪) નીવ (૧ ૫. સેટ) જીવવું. અનુ+નવું આશ્રિત હોવું, આશ્રય લેવો. બા+ની ગુજરાન માટે રળવું, નિર્વાહ માટે કમાવું. ૩૫+નવું ૧-કુટુંબાદિના નિર્વાહ માટે પરાધીન થવું, -નોકરી કરવી, ૩-આશ્રય લેવો, આશ્રિત થવું. પ્ર+ની સુખપૂર્વક જીવન વીતાવવું, સુખી હોવું. પ્રત્યુઝીલ્ મરણાવસ્થામાંથી બચી જવું, પુનર્જીવન મેળવવું. સમુ+નવું સુખપૂર્વક જીવન વિતાવવું.
(૧૫) ચન્ (૧ ૫. અનિટ) ૧-ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું, -દેવું આપવું.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૪૯
(૧૬) ક્ષર્ (૧ ૫. સે) ઝરવું, ટપકવું, ચુવું, વહેવું, ખરવું, ગળવું, પાડવું, ઝરાવવું, પાડવું, હાલવું, કંપવું, હલાવવું, અનુપયોગી થવું, નષ્ટ થવું. આ+ક્ષર્ આરોપ મૂકવો, કલંક દેવું, નિંદા કરવી.
(૧૭) ર્ (૧ ૫. સે) ૧-૨મવું, ખેલવું, ક્રીડા કરવી, ૨વિલાસ કરવો, ૩-ટોળ-ટીખળ કરવું, આનંદ ખાતર મશ્કરી કરવી, ૪મનને ખીલવવું. (અનુ, આ, પર્ ઉપસર્ગ સાથે શ્રીફ્ ધાતુ આ. પદી. છે.)
(૧૮) પ્ (૧ ૫. સે) ૧-બોલવું, કહેવું, ૨-જપવું, જાપ કરવો, ૩-ઈષ્ટદેવના નામનું મનમાં વારંવાર સ્મરણ કરવું, ૪-કોઈ ન સાંભળે એવું મનમાં જ બોલવું, પ-ધીમે સાદે બોલવું, ૬-પુનઃ પુનઃ મન્ત્રોચાર કરવો. પરિ+પ્ ૧-બોલબોલ કરવું, બકવાદ કરવો, ૨-જાપ કરવો.
(૩).
(૧૯) નિમ્ (૧ ૫. સે) જમવું, ખાવું ().
(૨૦) (નિન્દ્ર) (૧ ૫. સે) નિંદવું, નિંદા કરવી, (બિન્દુ, નિન્દ્)
(૨૧) (વૃષુ) (૧ પ. સે) ૧-વરસવું, ૨-વરસાદ થવો, વરસાવું, ૩–રેડવું, ધાર કરવી, ૪-ભીનું કરવું, પલાળવું, પ-છાંટવું, છંટકોરવું, ૬બલવાન હોવું, ૭-પરાક્રમી હોવું, ૮-પરાક્રમ કરવું, શૂરાતન ફોરવવું, ૯સંતતિ ઉત્પન્ન કરવાને સમર્થ હોવું, ૧૦-ગર્ભ ધારણ કરવાને સશક્ત હોવું, ૧૧-ગર્ભ ધારણ કરવો, સગર્ભા થવું, ૧૨-સંતતિ ઉત્પન્ન કરવાને અસમર્થ હોવું, ૧૩-દાન દેવું, આપવું, ૧૪-એકઠું થવું, ૧૫-એકઠું કરવું, ૧૬-હણવું, ૧૭-ઈજા ક૨વી, જખમી કરવું, ૧૮-કંકાસ કરવો, ૧૯-દુઃખ દેવું ().
(૨૨) સુવ્ (૧ ૫. સે) ૧-શોક કરવો, ૨-ચિંતા કરવી.
(૨૩) નિ (૧ ૫. અનિટ) ૧-જીતવું, પરાભવ કરવો, હરાવવું, ૨-વશ કરવું, ૩-કાબૂમાં રાખવું, ૪-જયવંત હોવું, સર્વથી ઉત્કર્ષયુક્ત
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
હોવું, આબાદ હોવું. પા+નિ ૧-હારવું, હારી જવું, પરાજય પામવો, ૨હરાવવું, પરાજય કરવો, જીતવું, ૩-પરાક્રમ કરીને જીતવું. વિ+ત્તિ (બ. વિનયતે) ૧-વિજય પામવો, ફતેહ મેળવવી, ૨-વશ કરવું, ૩-કાબૂમાં રાખવું, ૪-વિજયવંત હોવું, સર્વથી ઉત્કર્ષયુક્ત હોવું, આબાદ હોવું.
(૨૪) તૂ (૧ ૫. સે) ૧-તરવું, ૨-પાર જવું, પાર પામવું, ૩વહાણ વગેરેની સહાયથી પાણી ઉપર જવું, ૪-ડૂબકી મારવી, ૫-ઓળંગવું, ૬-કૂદવું, ૭-ચડિયાતું થવું, ૮-જીતવું, ૯-ક્ષેમ-કુશલ હોવું, ૧૦-નીરોગી હોવું, ૧૧-તિરસ્કારવું. અતિ+તુ ઓળંગવું, વટાવી જવું. અમિ+તુ ૧ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૨-અપમાન કરવું. અવ+તુ ૧-અવતરવું, જન્મ થવો, ૨-ઊતરવું, નીચે આવવું. આ+7 ૧-વહાણ વગેરે સાધન વડે પાણી ઊપર જવું, ૨- વહાણ વગેરે સાધન ઊપર ચડવું. +7 ૧-ઉત્તર આપવો, જવાબ દેવો, ૨-ઊતરવું, નીચે આવવું, ૩-નદી તળાવ વગેરે ઊતરવું, ૪-પાર જવું, ૫-બહાર નીકળવું. દુ+7 ૧-મુશ્કેલીથી તરવું, ૨-મુશ્કેલીથી પાર પામવું. નિરુ+હૈં ૧-નિરુત્તર કરવું, જવાબ ન આપી શકે તેવું કરવું, ૨-નિરુત્તર થવું, જવાબ ન આપવો. નિ+TM ૧-સહી સલામત રીતે તરવું, સહેલાઈથી તરવું, ૨-પાર ઊતરવું, ૩-પાર પામવું, ૪-મુક્તિ મેળવવી. પ્ર+તુ ૧-ચડિયાતું થવું, ૨-જીતવું. વિન્તુ ૧-આપવું, અર્પણ કરવું, ૨-દાન કરવું, દેવું, ૩-જવું. સમવન્તુ ૧-સમાઈ જવું, સમાવેશ થવો, ૨-સમાવેશ કરવો, ૩-ઊતરવું, નીચે આવવું, ૪-અવતરવું, જન્મ થવો, ૫-અંદર ઊતરવું, ૬-પ્રવેશ કરવો, પેશવું, ૭-વિરોધરહિત વર્તવું, આચરવું.
(૨૫) ધાવુ (૧ ઉ. સે) ૧-દોડવું, ૨-પલાયન કરવું, નાસી જવું, ૩-ધોવું, સ્વચ્છ કરવું, ૪-સ્વચ્છ હોવું. અનુ+ધાન્ ૧-પાછળ પાછળ દોડવું, ૨-જાણવું, સમજવું. આ+ધાત્ નીચે ઊતરવું. પરિ+ધાવ્ વેગથી દોડવું. વિ+ધાન્ ૧-ભીંજવવું, પલાળવું, ૨-છાંટવું. સમુપ+થાત્ ભેટવા માટે દોડવું ().
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૫૧
(૨૬) મૂ (૧ ૫. સે) ૧-હોવું, વિદ્યમાન હોવું, ૨-થવું, ઊપજવું, ઉત્પન્ન થવું, ૩-જન્મવું, ૪-રહેવું, વસવું, ૫-પ્રાપ્ત થવું, મળવું, ૬-પ્રાપ્ત કરવું, પામવું, મેળવવું. અધિ+મૂ ૧-અધિક હોવું, વધારે હોવું, ૨-સ્વામી હોવું, ધણી હોવું, ૩–સત્તાધીશ હોવું, હકુમત કરવી. અનુ+શૂ ૧-અનુભવવું, અનુભવ કરવો, ૨-જાણવું, સમજવું, ૩-ભોગવવું, ઊપભોગ કરવો, ૪સહેવું, સહન કરવું, પ-શોધવું, ખોજ કરવી, ૬-પાછળ જન્મવું. અન્ત+ભૂ અંતર્ધાન થવું, અદૃશ્ય થવું. અમિ+મૂ ૧-અપમાન કરવું, ૨-તિરસ્કારવું, ૩-હરાવવું, ૪-દુ:ખ દેવું, પ-દુઃખી હોવું. આ+ભૂ ભાગ મળવો. આવિસ્+મૂ ૧-પ્રગટ થવું, ૨-ખુલ્લુ થવું, ૩-દેખાવું, ૪-ઉત્પન્ન થવું. ઉ+મૂ ૧-ઉત્પન્ન થવું, ઊપજવું, નીપજવું, ૨-જન્મવું. તિ ્+મૂ ૧-અંતર્ધાન થવું, અદૃશ્ય થવું, ૨-વાંકુ થવું, ૩-આડું હોવું, વચ્ચે હોવું. પા+મૂ ૧-પરાભવ કરવો, હરાવવું, ૨-તિરસ્કારવું, ૩-અપમાન કરવું. પરિ+મૂ ૧-હરાવવું, ૨તિરસ્કારવું, ૩-અપમાન કરવું, ૪-ઘેરવું, ઘેરી લેવું. પ્ર+TM ૧-સમર્થ હોવું, શક્તિમાન હોવું, ૨-સ્વામી હોવું, ધણી હોવું, ૩-સત્તાધીશ હોવું, હકુમત ચલાવવી, ૪-પહોંચી વળવું, સ્પર્ધામાં બરાબરી કરવી, ૫-અધિક થવું, વધવું, ૬-ઉત્પન્ન થવું, ૭-દેખાવું, દૃષ્ટિગોચર થવું, ૮-જવું, ગમન કરવું. પ્રતિ+ભૂ ૧-જામીન થવું, બાંયધરી વહોરવી, ૨-બદલામાં આપવું, ૩-તુલ્યરૂપ હોવું. પ્રાદુ+મૂ ૧-પ્રગટ થવું, ૨-ખુલ્લુ થયું. વિ+જ્જૂ ૧-વ્યાપક હોવું, વ્યાપીને રહેવું, ૨-સ્વામી હોવું, ધણી હોવું, ૩-સમર્થ હોવું, ૪-સત્તાધીશ હોવું, હકુમત કરવી, ૫-આશ્રય દેવો, ૬-પાલન કરવું, ૭-સ્થાપવું, સ્થાપન કરવું, ૮-જોવું, દેખવું. વ્યતિ+મૂ પરસ્પર મિત્ર થવું. સ+બ્લ્યૂ ૧-સંભાવના કરવી, આમ અથવા આટલું હોવું જોઈએ એ પ્રમાણે અટકળ કરવી, ૨-યોગ્ય હોવું, લાયક હોવું, ૩–સમાવેશ થવો, ૪-ઉત્પન્ન થવું, ૫-સમર્થ હોવું, ૬પરાક્રમી હોવું, ૭-જીતવું, ૮-એકત્ર કરવું, મેળાપ કરવો.
(૨૭) F (૧ ૫. અનિટ) ૧-સરકવું, ખસવું, ૨-જવું, ૩-અવલંબન કરવું, આશ્રય લેવો, ૪-અનુસરણ કરવું, ૫-પ્રવાહરૂપે વહેવું, ૬-પવનનું
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ વાવું. મનુષુ ૧-અનુસરવું, અનુસરણ કરવું, ૨-અનુકરણ કરવું, ૩પાછળ પાછળ જવું, ૪-પછીથી જવું. + ૧-પાછુ ફરવું, ર-ચાલ્યા જવું, ૩-ખસી જવું, ૪-પાસે જવું પનિવૃત્ત થવું, અટકવું. મ+ ૧પ્રિય પાસે જવું, ર-સંકેત સ્થાને જવું, ૩-સાથે ગમન કરવું, સાથે જવું, ૪-સામું જવું, પ-હુમલો કરવો, ૬-ચડાઈ કરવી, ૭-પેસવું, પ્રવેશ કરવો, ૮-ચારે તરફ ફેલાવું. વ+ ૧-તીર્થકરાદિ મહાપુરૂષનું પધારવું, - આશ્રય લેવો, અવલંબન કરવું, ૩-નીચે પડવું. + ૧-ખસવું, ૨-હટી જવું, ૩-દૂર થવું, ૪-ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું, પ-બહિષ્કૃત કરવું. ૩૫+9 ૧-પાસે જવું, ર-મુલાકાત લેવી, મળવું. નિ+ ૧-બહાર નીકળવું, ૨બહાર જવું, ૩-ચાલ્યા જવું, ૪-નીકળવું, બહાર આવવું, પ-પ્રવાહરૂપે વહેવું. પરિ+ ૧-ચારે તરફ ફરવું, ૨-ચારે તરફ વહેવું, ૩-વ્યાપવું.
+ ૧-પ્રસરવું, ફેલાવું, વ્યાપવું, ર-પ્રવાહરૂપે વહેવું, ૩-સામું થવું, ૪આગળ જવું. પ્રતિ+૩ ૧-પાછું જવું, ર-સામું થવું, ૩-હુમલો કરવો. વિ+ ૧-ધસવું, જોસથી આગળ જવું, ૨-અલગ અલગ જવું, ૩-ખસવું, ૪-નીચે પડવું, પ-ફેલાવું, વિસ્તરવું. [+વૃ ૧-અટન કરવું, ભટકવું, - સાથે જવું, ૩-ઉત્પન્ન થવું, ૪-જન્મવું. સમ+ ૧-હટી જવું, ૨પલાયન કરવું, નાસી જવું. સમવ+91-તીર્થંકરાદિ મહાપુરૂષનું પધારવું ૨-આશ્રય લેવો, અવલંબન કરવું, ૩-નીચે પડવું ().
(૨૮) મૃ. (૧ ૫. અનિ) ૧-સ્મરણ કરવું, સંભારવું, ૨-ઝંખવું, ઝંખના કરવી. વિ+ વિસ્મરણ થવું, ભૂલી જવું (મુ).
(૨૯) fક્ષ (૧ ૫. અનિ) ક્ષય થવો, નાશ થવો, નાશ કરવો, ઘસાવું, કમ થવું, સુકાવવું, ઘસવું, કમ કરવું, સ્વામી થવું, ધણી થવું, સત્તાધીશ થવું, અધિકારી થવું, રાજવી થવું.
(૩૦) નમ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-જવું, ર-હાલવું, કંપવું, ૩-પહોંચવું, ૪-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, પ-ઉલ્લંઘન કરવું, ૬-વ્યતીત થવું, પસાર થવું, ૭-ઈચ્છિત સિદ્ધ થવું, ૮-જાણવું. તિમ્ ૧-ઓળંગવું, વટી જવું, ર
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૫૩ પહોંચવું, ૩-પેસવું, પ્રવેશ કરવો, ૪-વ્યતીત થવું, પસાર થવું, પ-ઉલ્લંઘન કરવું, ૬-જવું. મધમ્ ૧-જાણવું, ર-નિર્ણય કરવો, ૩-ભણવું, શીખવું, ૪-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, પ-પ્રાપ્ત થવું, મળવું, ૬-ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું. અનુ+મ્ ૧-પાછળ જવું, પછવાડે જવું, ૨-પછીથી જવું, ૩-અનુસરવું, ૪-અનુકરણ કરવું, નકલ કરવી, પ-પ્રાપ્ત થવું, ૬-પ્રાપ્ત કરવું. મન્ત+નમ્ ૧-અન્તર્ધાન થવું, અદશ્ય થવું, ૨-વચ્ચે જવું. કન્યા+મ્ ૧-પાછળ આવવું, ૨-સામું આવવું, ૩-અનુકરણ કરવું. મા+મમ્ ૧-ચાલ્યા જવું, ૨-હટી જવું, ખસી જવું, ૩-પાછળ જવું, ૪-પાછું જવું, -નીકળી જવું, ૬-જુદુ પડવું, અલગ થવું, ૭-નષ્ટ થવું. +મ્ .૧-સામું જવું, ૨સત્કાર કરવો, ૩-તરફ જવું, ૪-હુમલો કરવો, પ-પ્રાપ્ત કરવું.
સમા+મ્ ૧-સામું આવવું, ૨-સારી રીતે જાણવું, ૩-નિર્ણય કરવો, ૪-પ્રાપ્ત કરવું. અમ્યા+મ્ ૧-સામું આવવું, પ્રાપ્ત કરવું. અડુપ+મ્ ૧-સ્વીકારવું, ગ્રહણ કરવું, ૨-પ્રતિજ્ઞા કરવી. મવમ્ ૧-જાણવું, સમજવું, ૨-નિર્ણય કરવો. બા+મ્ ૧-આવવું, ર-વચ્ચે જવું, ૩-તરફ જવું, ૪જાણવું, પ-પ્રાપ્ત થવું, ૬-પ્રાપ્ત કરવું. કમ્ ૧-ઊંચે જવું, ઊંચે ચડવું, ૨-ઊપર જવું, ૩-ઊઠવું, ઊભું થવું, ૪-નજીક જવું, પ-ઊછળવું, ૬ઊદય થવો, ઊદિત થવું, ઊગવું. ૩૫+મ્ ૧-નજીક જવું, ર-કબૂલ કરવું, સ્વીકારવું, ૩-સંમતિ આપવી, ૪-સલાહ દેવી, પ-ઉત્પન્ન કરવું, ૬-પ્રાપ્ત કરવું, ૭-જાણવું. ૩૫+ નજીક આવવું, પાસે આવવું. તુ+મ્ દુઃખથી જવું, મુશ્કેલીથી જવું. નિમ્ ૧-જ્ઞાન મેળવવું, ૨-સંગત થવું, યુક્ત થવું, ૩-અવશ્ય પ્રાપ્ત કરવું, ૪-ચોક્કસ જવું નિમ્ ૧-જતા રહેવું, ચાલ્યા જવું, ૨-બહાર જવું, ૩-આગળ જવું, ૪-બહાર નીકળવું. પરી+મમ્ ૧-પાછું ફરવું, ર-ચોતરફ જવું. પરિ+મ્ ૧-બહાર જવું, ૨-ચોતરફ જવું ૩-ઘેરવું, ઘેરી લેવું, ૪-ઘેરો ઘાલવો, પ-વ્યાપ્ત કરવું, ૬-બહાર નીકળવું. પ મ્ ઊપર ઊડવું. પ્રતિ ૧-પાછું જવું, ર-વિપરીત જવું, ઉલટું ચાલવું. પ્રત્યા+મ્ ૧-પાછું આવવું, ૨-પાછું ફરવું, ૩-સામું આવવું, ૪-પાછું જવું. પ્રત્યુત્ ૧-ઉદય પામવો, ઉદિત થવું, ઊગવું,
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
૨-ઊઠવું, ઊભું થવું, ૩-ઊછળવું, ૪-સામું જવું, પ-તરફ જવું. પ્રત્યુપ+TMમ્ સામું જવું. વિ+મ્ ૧-જુદું પડવું, અલગ થવું,, ૨-શત્રુ ઉપર ચડાઈ કરવી, ૩-નષ્ટ થવું. સ+ામ્ ૧-સાથે જવું, સંગે જવું, ૨-સમાગમ ક૨વો, મેળાપ કરવો, ૩-સંગત થવું, મેળ રાખવો, ૪-સ્વીકાર કરવો, ૫સંયુક્ત થવું, જોડાવું. સમનુ+TMમ્ ૧-સંબદ્ધ થવું, જોડાઈ જવું, ૨-સારી રીતે વ્યાખ્યા કરવી, ૩-પાછળ જવું, ૪-અનુસરવું. સમા+ગમ્ ૧-આવવું, ૨-સામું આવવું, ૩-સાથે આવવું, ૪-સમાગમ કરવો, મળવું, પ-સત્કાર ક૨વો, ૬-એકઠું થવું, ૭-જાણવું. સમુપ+ગમ્ કબૂલ કરવું, માન્ય કરવું. સુ+ત્મ્યમ્ ૧-આનંદથી જવું, ખુશીથી જવું, ૨-પાર જવું, પાર પામવું. સ્વા+TMમ્ ૧-૫ધારવું, ૨-સત્કાર પામવો (તૃ).
(૩૨) દસ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-જોવું, દેખવું, ૨-દર્શન કરવું, ૩તપાસવું, ૪-જાણવું. અધિ+દશ્ ૧-સમાનરૂપે દેખવું, ૨-સારી રીતે જોવું. અનુ+દશ્ ૧-પર્યાલોચન કરવું, વિચારવું, ૨-વિવેચન કરવું, ૩-યોગ્ય રીતે જોવું, ૪-પાછળથી જોવું, પછીથી જોવું. અમિ+દશ્ ૧-સંમુખ જોવું, સામે જોવું, ૨-ચારે તરફ જોવું. અવ+દર્ ૧-નીચે જોવું, હલકી દૃષ્ટિથી જોવું. આ+દર્[ ૧-સંમુખ જોવું, સામે જોવું, ૨-ચારે તરફ જોવું. ૩+દશ્ ૧-ઊંચે જોવું, ૨-ઉપર દેખવું, ૩-ભાવીનો વિચાર કરવો, ૪-સંશય કરવો, શંકા કરવી. નિ+દશ્ ૧-દૃષ્ટાંત સ્વરૂપે જોવું, ૨-વિવેચન કરવું, ૩સંમુખ જોવું, સામે જોવું, ૪-યોગ્ય રીતે જોવું, ૫-પાછળથી જોવું, પછીથી જોવું. પરા+દશ્ વિપરિત સ્વરૂપે જોવું. પ્રતિ+દશ્ તુલ્ય રૂપે જોવું. સદસ્ ૧-ઝીણવટથી તપાસવું, ૨-વિચાર કરવો, ૩-સારી રીતે જોવું. (ૠ).
(૩૨) સ્થા (૧ ૫. અનિ) ૧-ઊભા રહેવું, ૨-સ્થિર થવું, નિષ્ક્રિય થવું, ૩-બેસવું, ૪-વાટ જોવી, રાહ જોવી, પ-વિદ્યમાન હોવું, ૬-વસવું, રહેવું, ૭-પાસે હોવું, ૮-સહાય કરવી, ૯-આધાર લેવો, અવલંબન કરવું, ૧૦-વશ થવું, ૧૧-ચલાવી લેવું. સ્થા (આ. તિષ્ઠતે) ૧-વિવાદના ફેસલા માટે ન્યાય કરનારની નિમણૂક કરવી, ન્યાયાધીશ તરીકે સ્વીકારવું, ૨
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૫૫ બીજાને પોતાનો અભિપ્રાય જણાવવો, ૩-વિનતિ કરવી. ગતિ+સ્થા ૧ચડી જવું, વધી જવું, ૨-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૩-વસવું, રહેવું. મધ+થા ૧-ઊપર ચડવું, ૨-ઊપર બેસવું, ૩-ઊભા રહેવું, ૪આક્રમણ કરવું, પ-ચડિયાતું થવું, ૬-જીતવું, ૭-અધિકારી હોવું, ૮આજ્ઞા કરવી, હુકમ ચલાવવો, ૯-વશ કરવું, ૧૦-વશ થવું, આજ્ઞા માનવી, ૧૧-આશ્રય લેવો, ૧૨-વસવું, રહેવું, ૧૩-કરવું. અનુ+સ્થા ૧શાસ્ત્રના ફરમાન મુજબ આચરણ કરવું, ૨-અજ્ઞાનુસાર વર્તવું, હુકમનો અમલ કરવો, ૩-કરવું, ૪-પાછળ ઊભા રહેવું, પ-પછવાડે બેસવું, ૬કામમાં લેવું, ઉપયોગમાં લેવું, ૭-અનુકરણ કરવું, નકલ કરવી, ૮અનુસરવું. મ્યુ+સ્થા આદર સત્કાર કરવા માટે ઊભા થવું. ગવ+સ્થા (મા. મવતિષ્ઠો) ૧-સ્થિર થવું, ૨-ઊભા રહેવું, ૩-ઊપસ્થિત થવું, હાજર હોવું, ૪-વસવું, રહેવું, પ-નિશ્ચય કરવો, ૬-ખેંચી લેવું, ૭-સેવા ભક્તિ કરવી. બા+થા ૧-ઉપર બેસવું, ર-વસવું, રહેવું, ૩-આશ્રય લેવો, ૪-કરવું, પ-જોવું, ૬-ધારણ કરવું, ૭-પ્રયત્ન કરવો, ૮-વર્તન કરવું, આચરવું, ૯-યોજના કરવી, ૧૦-નિયમિત કરવું. મા+સ્થા (. આતિકતે) માનવું, સ્વીકારવું. ત્+થા ૧-ઊઠવું, ઊભું થવું, ર-ઉત્પન્ન થવું, ૩-ઉદિત થવું, ઉદય થવો. ત્ (મા. રિઝો) ૧-પ્રયત્ન કરવો, ૨-મેળવવા માટે તપાસ કરવી, ૩-ઉદ્યમી થવું, પ્રયાસ કરવો, ૪-તૈયારી કરવી પ-ઉશ્કેરાવું. ૩૫+થા ૧-પાસે ઊભા રહેવું, ૨-ઉપસ્થિત થવું, હાજર થવું, ૩-આવી પહોંચવું, ૪-ઝઝૂમવું, પ-મેળવવાની લાલસા રાખવી. ૩૫+થા (મા. ૩પતિwતે) ૧-દેવની પૂજા કરવી, ૨-દેવને પ્રસન્ન કરવા, ૩-સ્તુતિ કરવી, સ્તવના કરવી, ૪-ભજન કરવું, પ-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, ૬-મિત્રપણે આદર-સત્કાર કરવો, ૭-મેળવવાની લાલસા રાખવી, ૮સંયુક્ત થવું, જોડાવું, ૯-આલિંગન કરવું, ભેટવું. નિ+થા ૧-રાખવું, મૂકવું, સ્થાપન કરવું, ૨-સ્થિર થવું, સ્થિર રહેવું, ૩-પૂર્ણ થવું, સમાપ્ત થવું, ૪-નષ્ટ થવું. પરિ+સ્થા રહેવું, સ્થિત હોવું. પરિવ+સ્થા (મા. પવિતિwતે) ૧-ઉત્પન્ન થવું, ર-રહેવું, સ્થિત હોવું, પર્યવસ્થા ૧
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ અચલ હોવું, નિશ્ચલ હોવું, ર-વિરોધ કરવો, વિરુદ્ધ થવું, ૩-વાદ-વિવાદ કરવો. પ્રસ્થા (મા. પ્રતિકો) ૧-પ્રસ્થાન કરવું, વિદાય થવું, પ્રવાસ કરવો, ૨-આગળ ચાલવું, ૩-અગ્રેસર હોવું, ૪-પ્રતિષ્ઠા કરવી, મૂર્તિ વગેરેની વિધિપૂર્વક સ્થાપના કરવી, પ-રહેવું, સ્થિત હોવું, ૬-પ્રવૃતિ કરવી, ૭-પ્રારંભ કરવો. પ્રતિમા ૧-ઈષ્ટદેવ સામે હાથ જોડીને ઊભા રહેવું, ર-પ્રતિષ્ઠા કરવી, મૂર્તિ વગેરેની વિધિપૂર્વક સ્થાપના કરવી. વિ+સ્થા (મા. વિત્તિwતે) ૧-દૂર ઊભા રહેવું, ૨-અલગ અલગ ઊભા રહેવું, ૩-વાટ જોવી, રાહ જોવી, ૪-વિલંબ કરવો, પ-સ્થિર હોવું, ૬વિરોધ કરવો, ૭-પાથરવું. વ્યવસ્થા (કા. વ્યતિત) ૧-વ્યવસ્થા કરવી, બંદોબસ્ત કરવો, ર-વ્યવસ્થિત કરવું, ગોઠવવું, ૩-આજ્ઞા કરવી, હુકમ કરવો, ૪-જુદું પાડવું, પ-રોકવું, અટકાવવું, ૬-આશ્રય લેવો. સDા (ગ. સંતિક) ૧-સારી રીતે સ્થિર હોવું, ૨-સ્થિર હોવું, ૩પાસે હોવું ૪-આજ્ઞા માનવી, પ-એકમત થવું, ૬-પૂર્ણ થવું, ૭-નષ્ટ થવું, ૮-મરણ પામવું. સમવ+સ્થા (મા. સમવતિષ્ઠો) ૧-નિષ્ક્રિય ઊભા રહેવું, ર-તૈયાર થવું. સમા+સ્થા આચરવું, વર્તન કરવું. સમુ+ ૧-ઊઠવું, ઊભા થવું, ર-સજીવ થવું, ૩-ઉત્પન્ન થવું. સમુહૂ+થા (મા. સમુત્તિકો) ૧-ઉદ્યમ કરવો, પ્રયત્ન કરવો, ર-ગ્રહણ કરવું, લેવું. સમુ+થા ૧-પાસે આવવું, ૨-માર્ગમાં રસ્તામાં આવી પહોંચવું, ૩-મોકલવું (B).
(૩૩) રા (૧ ૫. અનિ) ૧-દેવું આપવું, ર-સોંપવું, ૩-રાખવું, મૂકવું. મનુ+ા ૧-પાછળ આવવું, પછીથી આવવું, ૨-પાછું આપવું, ૩બદલે આપવું. બા+ા ૧-ગ્રહણ કરવું, સ્વીકારવું, ર-મેળવવું. પ્રતિજ્ઞા ૧- પાછું આપવું, ર-બદલે આપવું. પ્રત્યા+તા ફરીથી ગ્રહણ કરવું.
વ્યા+તા ૧-પસારવું, ફેલાવવું, ૨-પહોળું કરવું, ઊઘાડવું ૩-પ્રસરવું, ફેલાવું, ૪-પહોળું થવું. સમ+ા અદલબદલ કરવું. સમાન્ા પસંદ કરીને લેવું. સંગ+ સત્કારપૂર્વક આપવું.
(૩૪) ૫ (૧ ૫. અનિટ) પીવું.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૭
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
(૩૫) (વર્) (૧ આ. સેટ) ૧-વંદન કરવું, નમન કરવું, - સ્તુતિ કરવી, સ્તવના કરવી, ૩-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, ૪-સત્કારપૂર્વક કુશલ સમાચાર પૂછવા (૩).
(૩૬) વૃધ (૧ આ. સે) ૧-વધવું, વૃદ્ધિગત થવું, ર-અધિક હોવું, વધારે હોવું (5).
(૩૭) પર્ (૧ ૫. અનિ) ૧-રાંધવું, રસોઈ કરવી, ર-પકાવવું, ૩-પચવું, હજમ થવું, ૪-પાચન કરવું, હજમ કરવું, પ-પકવવું, પક્વ કરવું, પાકું કરવું (ડુ ૫). " (૩૮) ૮ (૧. ઉ. અનિટ) ૧-હરણ કરવું, હરી જવું, લઈ લેવું, ૨-ચોરવું, ચોરી કરવી, ૩-છીનવી લેવું, ઝૂંટવી લેવું, ૪-લેવું, ગ્રહણ કરવું, પ-પહોંચાડવું, પમાડવું, લઈ જવું, ૬-મન હરવું, મોહિત કરવું, ૭પ્રસન્ન કરવું, ખુશ કરવું, ૮-નષ્ટ કરવું, નાશ કરવો, ૯-હણવું. અધ્યાત્ ૧-અધ્યાહાર કરવો, અર્થ સમજવા માટે બીજા શબ્દને, વાક્યને અથવા અર્થને ઉમેરવો-લાવવો, ૨-તર્ક-વિતર્ક કરવો, કલ્પના કરવી. મનુ+૮ ૧અનુકરણ કરવું, નકલ કરવી, ર-અનુસરવું. અનુ+૮ (મા. મનુદતે) પરંપરાગત આચરવું. પ+૮ ૧-અપહરણ કરવું, ઊપાડી જવું, ૨ખૂંચવી લેવું, ઝૂંટવી લેવું, ૩-હટાવવું, ખસેડવું, ૪-પાછળ ફેંકવું, ૫ચોરવું, ૬-પરિત્યાગ કરવો, ૭-ભાગવું, ભાગાકાર કરવો. મ+દ ૧સામેથી હરણ કરવું, ૨-ઊપાડી જવું, ૩-લેવું, ગ્રહણ કરવું, ૪-શોભવું, વિરાજવું, પ-પ્રતિભાસ થવો, લાગવું, ૬-હુમલો કરવો, ૭-મારપીટ કરવી.
મવ્યા+દ બોલવું, કહેવું. અવ+દુ ખાવું, ભક્ષણ કરવું. અગ્યા+૮ ૧તર્ક કરવો, કલ્પના કરવી, ૨-સારાસારનો વિચાર કરવો, ૩-વાદ-વિવાદ કરવો. અમ્યુકદ્દ દેવું અર્પણ કરવું. મવ+૮ ૧-દૂર કરવું, ખસેડવું, ૨વાંકુ કરવું, ૩-વાંકુ થવું, ૪-ઊલટું કરવું, પ-ફેરવવું, ૬-ફરીથી મેળવવું, ૭-શિક્ષા કરવી, ૮-દંડ કરવો. મા+હું ૧-આહાર કરવો, ખાવું, ર-એકત્ર કરવું, એકઠું કરવું, ૩ લાવવું, આણવું, ૪-ખૂચવી લેવું, ઝૂંટવી લેવું, પ
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ ચોરવું, ૬-યજ્ઞ કરવો. હૂ ૧-ઉદ્ધાર કરવો, આપત્તિને દુર કરી સુખી કરવું, ર-જીર્ણ મંદિરાદિને સુધરાવવું, સંસ્કારિત કરવું, ૩-ઊંચુ કરવું, ૪ઊંચે ફેંકવું, પ-બીજા ગ્રન્થ યા લેખના અમુક ભાગની નકલ કરવી. ૬મુક્ત કરવું, ૭-દેશમાંથી કાઢી મુકવું, દેશનિકાલ કરવો, ૮-દૂર કરવું, ૯ઊખેડી નાખવું, ૧૦-ખેંચીને બહાર કાઢવું. ૩+૧-ઉદાહરણ આપવું, દૃષ્ટાંત દેવું, ર-દષ્ટાંતપૂર્વક સ્પષ્ટ કરવું, ૩-કહેવું, બોલવું. ૩૫+૮ ૧-ભેટ આપવી, નજરાણુ કરવું, ર-સત્કાર કરવો, ૩-પૂજા કરવી, ૪-દેવું આપવું, પ-ઊપસ્થિત કરવું ૬-નજીક લાવવું, ૭-અલ્પ ભોજન કરવું. ૩૫+હૃ ૧-ઊપસંહાર કરવો, સારાંશ કહેવો, ૨-સમાપ્ત કરવું, ૩-સંકોચવું, સંકોડવું, ૪-સમેટવું, આટોપવું, પ-એકઠું કરવું, ૬-દૂર કરવું, ૭-રાખી લેવું, ન આપવું, ૮-નષ્ટ કરવું. ૩૫+ઠ્ઠ ૧-આણવું, લાવવું, ર-લેવું. નિ+ ૧વિષ્ટાનું વિસર્જન કરવું, મળનો ત્યાગ કરવો, ૨-હિમ પડવું, ૩-ટાઢથી દૂઠવાઈ જવું, અકડાઈ જવું. નિર્દૂ ૧-બહાર કાઢવું, ર-દૂર કરવું, ખસેડવું, ૩-બહિષ્કાર કરવો, ૪-અપમાન કરવું, ૪-વિષ્ટાનું વિસર્જન કરવું, મળનો ત્યાગ કરવો. નિરી+É ઊપવાસ કરવો, નિરાહાર રહેવું. પરિ+દ ૧-દૂર કરવું, ખસેડવું, ર-પરિત્યાગ કરવો, ૩-રોકવું, અટકાવવું, ૪-છીનવી લેવું, પ-પરિભોગ કરવો, આસેવન કરવું, ૬-સમાધાન કરવું, નિરાકરણ કરવું, ૭-સાર કાઢવો, તત્વ કાઢવું, ૮-ગાળ દેવી, ૯-શાપ આપવો, ૧૦-નિંદવું. + પ્રહાર કરવો, માર મારવો. પ્રતિ+હ ૧-નજર રાખવી, ધ્યાન રાખવું, ૨-ફરીથી પૂર્ણ કરવું, ૩-સામેથી હરણ કરવું. પ્રતિસ+૮ ૧-ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું, ર-રોકવું, અટકાવવું, ૩-વારવું, મનાઈ કરવી, ૪-સમેટવું, આટોપવું, પ-પાછું લઈ લેવું, ૬-ઊંચે લઈ જવું, ૭-અપયશ કરવો. પ્રતિસમા+હું પાછું ખેંચી લેવું. પ્રત્યા+હં સંક્ષેપ કરવો, ટુંકાવવું, એકાગ્રપણે ધ્યાન ધરવું, ઉપદેશ દેવો. પ્રત્યુદ્રા+૧વિરૂદ્ધ ઉદાહરણ-દષ્ટાંત આપવું, ર-વિરૂદ્ધ બોલવું. વિ+ ૧-વિહાર કરવો, પર્યટન કરવું, વિચરવું, ર-જવું, ગમન કરવું, ૩-રહેવું, સ્થિત થવું, સ્થિતિ કરવી, ૪-વિનોદ કરવો, પ-વિલાસ કરવો, ૬-રમવું, ખેલવું.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૫૯
વ્યવ+હૈં ૧-ધંધો, રોજગા૨ ક૨વો, ૨-ધોરણસર કાર્ય ક૨વું, ૩-વર્તન કરવું, આચરવું, ૪-વાદવિવાદ કરવો, ૫-બખેડો કરવો, તોફાન કરવું, ૬-ઊપભોગ કરવો. વ્યાTM ૧-બોલવું, કહેવું, ૨-બોલાવવું. સ+હૈં ૧સંહાર કરવો, મારી નાખવું, ૨-નષ્ટ કરવું, ૩-નિષ્ક્રિય કરવું, ૪-સંકોચવું, સંકોડવું, પ-સંકેલવું, ૬-સમેટવું, આટોપવું, ૭-એકઠું કરવું, ૮-છિપાવવું, સંતાડવું, ૯-અપહરણ કરવું, ઊપાડી જવું, ૧૦-પ્રવેશ કરવો, ૧૧-પ્રવેશ કરાવવો. સમમિ+હૈં વારંવાર પ્રાપ્ત કરવું, વારંવાર સંપાદન કરવું. સમિવ્યા+હૈં ૧-એકઠા મળીને યોજના કરવી, ૨-નજીક કરવું. સમા+હૈં ૧-એકત્ર કરવું, એકઠું કરવું, ૨-ગ્રહણ કરવું. સમુTM ૧-જીર્ણ મંદિરાદિને સુધરાવવું, સંસ્કારિત કરવું, ૨-ઉદ્ધાર કરવો, આપત્તિને દૂર કરી સુખી કરવું, ૩-મુક્ત કરવું. સમુવા+હૈં ૧-કહેવું, બોલવું, ૨-ઉદાહરણ આપવું, દૃષ્ટાંત દેવું. સમુપ+હૈં ૧-એકઠું કરવું, દેવું, આપવું. સંપ્ર+હૈં યુદ્ધ કરવું, લડાઈ કરવી.
(૩૯) ડી (૧, આ. સે) ૧-ઊડવું, હવામાં અદ્ધર જવું, આકાશમાં જવું, ૨-જોરથી ચાલવું, દોડવું. અવ+ડૌ આકાશમાંથી નીચે ઉતરવું. પરિ+ડી ગોળાકાર ઊડવું. સમ્+ડી ટોળું વળીને ઊડવું, ટોળાંએ ઊડવું. સમુ+હી અટકી અટકીને ઊડવું, ધીરે ધીરે ઊડવું.
(૪૦) માલ્ (૧ આ. સે) બોલવું, કહેવું. અનુ+માલ્ ૧-અનુવાદ કરવો, ભાષાંતર કરવું, ૨-ચિંતન કરવું, ૩-પાછળ બોલવું. અવ+માપ્ યાચના કરવી, માગવું. આ+માન્ ૧-ભાષણ કરવું, ૨-બોલવું, કહેવું. પરિ+ભાર્ ૧-વિગતવાર કહેવું, ૨-નિંદાયુક્ત બોલવું. વિ+માન્ ૧-સારી રીતે કહેવું, સ્પષ્ટ કહેવું, ૨-વ્યાખ્યા કરવી, ૩-વિકલ્પથી વિધાન કરવું, ૪-વિરૂદ્ધ બોલવું.
(૪૧) રમ્ (૧ આ. અનિ) ૧-૨મવું, ખેલવું, ૨-વિલાસ કરવો, ૩-આનંદ પામવો, આનંદ ક૨વો, ૪-સંભોગ કરવો, વિષય-સેવન કરવું. અમિ+રમ્ ૧-પ્રેમ કરવો, ૨-આસક્ત થવું, તલ્લીન થવું, ૩-સંભોગ
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલીઃ ભાગ-૧ કરવો, વિષય સેવન કરવું, ૪-વિલાસ કરવો, ૫-રમવું, ખેલવું. ગા+રમ્ (૫. બારમતિ) ૧-આરામ કરવો, વિશ્રાંતિ લેવી, ૨-થાક ખાવો. ૩૫+રમ્ ૧-નિવૃત્ત થવું, થોભવું, અટકવું, ર-સ્થિર રહેવું, ૩-આરામ કરવો, ૪મરવું, મૃત્યુ થવું. વિરમ્ ૧-વિરામ પાળવો, બંધ પડવું, ર-નિવૃત્ત થવું, થોભવું, અટકવું, ૩-સ્થિર રહેવું, ૪-અંત આવવો.
(૪૨) સ્ત્રમ્ (૧ આ. અનિટ) ૧-પામવું, પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, - પ્રાપ્ત થવું, ૩-લાભ થવો. આ+નમ્ ૧-હણવું, વધ કરવો, ર-સ્પર્શ કરવો, ૩-પ્રાપ્ત કરવું. ૩૫+નમ્ ૧-જાણવું, ર-ઠપકો દેવો, ૩-પ્રાપ્ત કરવું. ૩૫+૬ ૧-ઠપકો દેવો, ૨-મહેણું મારવું, માર્મિક વચન કહેવું, ૩-તિરસ્કારવું, ૪-દોષ દેવો. પ્રવિપ્રમતમ્ ઠગવું, છેતરવું. સમા+તમ્ ૧વિલેપન કરવું, ર-વિભૂષિત થવું, ૩-આભૂષણ પહેરવું (૩, ૬).
(૪૩) વૃત (૧ આ. સે) ૧-વર્તવું, હોવું, વિદ્યમાન હોવું - જીવિત હોવું, ૩-સ્થિત હોવું, રહેવું, ૪-વર્તન કરવું, આચરવું, પ-પસંદ કરવું, ૬-સ્વીકારવું, ૭-મુકરર કરવું, નિયત કરવું. ગતિ+વૃત્.૧-જીતવું, પરાજય કરવો, હરાવવું, ર-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૩-ઓળંગવું, વટાવી જવું, ૪-જતા રહેવું, ચાલ્યા જવું, પ-બાપ્ત થવું. મનુ+વૃત્ ૧અનુકરણ કરવું, ર-અનુકૂળ વર્તન રાખવું, ૩-પાછળ-પાછળ જવું, ૪સેવા સારવાર કરવી, પ-વ્યાકરણાદિના પૂર્વસૂત્રના પદનું અન્વય માટે નીચેના સૂત્રમાં જવું, અનુવૃત્તિ આપવી, ૬-આગળ આવી ગયેલા અર્થનું અનુસંધાન કરવું. અનુપરિ+વૃત્ ફરવું, ફરતા રહેવું. પ+વૃત ૧-પાછું ફરવું, ૨-હઠી જવું, પાછું ખસવું, ૩-ધૂમવું, ૪-કમ થવું, ઓછું થવું, હાસ થવો, પ-નમવું. નિવૃત્ ૧-નિવૃત્ત થવું, ર-રોકાવું, ૩-પાછું ફરવું, ૪-હટી જવું, પ-જુદુ થવું, અલગ થવું, ૬-વારવું, મનાઈ કરવી, ૭રોકવું, અટકાવવું. અનિવૃત્ ૧-ઉત્પન્ન કરવું, બનાવવું, રતૈયાર કરવું, ૩-ખેંચવું, બહાર કાઢવું, ૪-પૂર્ણ કરવું. આ+વૃત્ ૧-આવવું, - પાછું આવવું, ૩-પરિભ્રમણ કરવું, ૪-આસપાસ ફરવું, પ-ચક્રની પેઠે
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૬૧
ઘૂમવું, ૬-પ્રદક્ષિણા આપવી, ૭-વીંટળાવું, ૮-વીંટાળવું, લપેટવું, ૯ઘુમાવવું, ફેરવવું, ૧૦-બદલવું, ૧૧-ક૨વું, ૧૨-વારંવાર કરવું, ૧૩વ્યવસ્થા કરવી, ૧૪-તત્પર થવું, તૈયાર થવું, ૧૫-નિવૃત્ત થવું, ૧૬સૂકવવું, ૧૭-દુ:ખ દેવું, ૧૮-વિલીન થવું, ૧૯-ભણેલા પાઠને યાદ કરવો, આવૃતિ કરવી. +વૃત્ ૧-પરિભ્રમણ કરવું, ૨-મૃત્યુ થવું, મરીને બીજે જન્મ લેવો. ૩-કર્મનાં પરમાણુઓની લઘુ-સ્થિતિને હટાવી લાંબી સ્થિતિ કરવી, ૪-ઉદ્ધવર્તન કરવું, શરીરે અમુક બારીક પદાર્થ ઘસી શરીર ઊપરથી મેલ તેલ વગેરે દૂર કરવું, ૫-શરીરનાં પડખાં ફેરવવાં, ૬ઉત્પન્ન થવું, ૭-ઉદય થવો, ઉન્નતિ થવી. પ+વૃત્ ૧-મરવું, મૃત્યું થવું, મરીને બીજે જન્મ લેવો. નિ+વૃત્ ૧-પાછું આવું, ૨-પાછું હટવું, ૩રોકાવું, ૪-નિવૃત્ત થવું, નિવૃત્તિ લેવી. તિ+વૃત્ ૧-ઉત્પન્ન કરવું, બનાવવું, ૨-તૈયાર કરવું, ૩-પૂર્ણ કરવું, ૪-સ્વસ્થ થવું. પા+વૃત્ ૧-પાછું વળવું, પાછું ફરવું, ૨-બદલવું, પલટવું. પ+િવૃત્ ૧-ચક્રાકાર ઘૂમવું, ૨-પાછું વળવુ, પાછું ફરવું, ૩-આગળ જવું, ૪-તેજસ્વી હોવું, ૫-બલવાન હોવું, ૬-અદલ બદલ કરવું, ૭-બદલવું, પલટવું, ૮-ઘેરવું, ૯–ઢાંકવું, ૧૦લપેટવું. પ્રવૃત્ ૧-પ્રવૃતિ કરવી, કામે લગાવું, ૨-શરૂ કરવું. વિ+વૃત્ ૧પાછું ફરવું, ૨-ચક્રાકાર ઘૂમવું, ૩-ઘૂમીને પડી જવું, ૪-વિચરવું, વિહાર કરવો, પ્રવાસ ક૨વો, ૫-ઉત્પન્ન થવું, ૬-નિવૃત્ત થવું, ૭-વર્તવું, હોવું. વિપરિ+વૃત્ ૧-ભ્રાંતિ થવી, ૨-બદલાઈ જવું, ૩-પાછું ફરવું. સમમિ+વૃત્ ૧-કૂદીને જવું, ૨-ઊડી જવું. સમા+વૃત્ ૧-તત્પર થવું, તૈયાર થવું, ૨નમવું, ૩-નમ્ર થવું, ૪-આધીન થવું ().
(૪૪) શુમ્ (૧ આ. સે) ૧-શોભવું, સુંદર હોવું, ૨-ચળકવું, દેદીપ્યમાન હોવું, ચકચકિત હોવું, ૩-યોગ્ય હોવું, લાયક હોવું.
(૪૫) સેવ્ (૧ આ. સે) ૧-સેવા કરવી, ભક્તિ કરવી, ૨પૂજવું, પૂજા કરવી, ૩–આરાધવું, આરાધના કરવી, ૪-સારવાર કરવી, માવજત કરવી, ૫-નોકરી કરવી, ૬-સંભાળવું, સંભાળ લેવી, ૭–
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ સંભોગ કરવો, ૮-વાપરવું, ઉપયોગમાં લેવું, ૯-વસવું, રહેવું, ૧૦આશ્રય લેવો, અવલંબન કરવું, ૧૧-આચરવું, ૧૨-અનુસરવું, અનુસરણ કરવું, ૧૩-વિશ્વાસ કરવો. આ+સેન્ ૧-આચરવું, ર-સંભાળવું, સંભાળ લેવી, ૩-સેવા કરવી. નિ+સેન્ ૧-આદર સત્કાર કરવો, ૨-આશ્રય લેવો, ૩-સેવા કરવી. પ્રતિ+સેન્ ૧-પ્રતિષિદ્ધ વસ્તુને સેવવી, ર-સહન કરવું, ૩-સેવા કરવી (વેવ, સે) (૨).
(૪૬) સ્વાત્ (૧ ઉ. સેટ) ૧-સ્વાદ લેવો, ચાખવું, ર-ચાટવું, ૩ભાવવું, ગમવું, રચવું, ૪-માફક આવવું, પ-સ્વાદિષ્ટ હોવું, ૬-સુખદાયક હોવું, ૭-પ્રસન્ન થવું, ખુશ થવું, ૮-પ્રેમ કરવો, ૯-ચાહવું ઈચ્છવું (સ્વ).
(૪૭) (ની) (૧ ઉ. અનિટ) ૧-લઈ જવું, ર-દોરવું, ૩-પહોંચાડવું, ૪-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, પ-જણાવવું, ૬-બતાવવું, ૭-બહાર કાઢવું, ૮જાણવું, ૯-૫હોંચવું, ૧૦-પ્રાપ્ત થવું, મળવું. અતિ+ની ૧-ઓળંગીને લઈ જવું, વટાવીને લઈ જવું, ર-ઉલ્લંઘન કરીને લઈ જવું, આજ્ઞાભંગ કરીને લઈ જવું, ૩-દૂર લઈ જવું, ૪-ફેંકી દેવું, પ-લાવવું. મન+ની ૧-યાચના કરવી, માગવું, ર-વીનવવું, વિનતિ કરી, ૩-મનાવવું મનામણું કરવું, ૪-સમજાવવું, પ-દિલાસો આપવો, આશ્વાસન આપવું, ૬-નમ્રતા કરવી, વિનય કરવો, ૭-અનુસરવું, ૮-નકલ કરવી, ૯-કૃપા કરવી. આપની ૧ઊપાડી જવું, લઈ જવું, ર-હરણ કરવું, ૩-ખેસડવું, હટાવવું, ૪-દૂર કરવું, પ-ખેંચવું. અપની ૧-અભિનય કરવો, શારીરિક અવયવોના હલનચલન વડે ભાવ બતાવવો, ર-વેશ ભજવવો, નાટક ભજવવું, ૩કૃપાળુ હોવું, કૃપા કરવી. અવની નીચે લઈ જવું. મા+ની આણવું, લાવવું, લઈ આવવું. સની કહેવું (મા. ૩યત) ૧-ઊંચું કરવું, ૨ઊપાડવું, ૩-ઊંચે લઈ જવું. ૩૬+ની (મા. કાનયો) ૧-ઉછાળવું, ઉલાળવું, ર-ઊંચું કરવું, ૩-ઊપાડવું, ૪-ઊંચે લઈ જવું. ૩૫+ની ૧-પાસે જવું, ર-પાસે લઈ જવું, ૩-ઊપસ્થિત કરવું, હાજર કરવું, ૪-અર્પણ કરવું, આપવું, પ-એકઠું કરવું. ૩૫ની (મા. ૩૧નયતે) ૧-જનોઈ દેવી,
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૬૩ ઊપનયન સંસ્કાર કરવો, ૨-ઊંચું કરવું, ૩-ઊપાડવું, ૪-ઊંચે લઈ જવું, પ-મંજુરી આપવા નજીકમાં લઈ જવું. ૩પતિ+ની વખત વ્યતીત કરવો, સમય વીતાવવો. ૩ની ૧-ખરાબ રીતે વર્તવું, ર-અનીતિ કરવી. નિની ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું. નિની ૧-નિર્ણય કરવો, નિશ્ચય કરવો, ૨ઠરાવવું, ૩-પ્રાપ્ત થવું, મળવું. પરિની ૧-પરણવું, લગ્ન કરવું, ૨શોધવું, ખોળવું, ૩-ચારે તરફથી લઈ જવું, પર્યાની અશ્વાદિને સજ્જ કરવું. પ્રની ૧-પ્રેમ કરવો, સ્નેહ કરવો, ૨-રચવું, બનાવવું, ૩-શિક્ષા કરવી. વિની ૧-વિનય કરવો, નમ્રતા કરવી, ૨-શીખવવું, કેળવવું, ૩લઈ જવું, ૪-દૂર કરવું, પ-હટાવવું, ખસેડવું, ૬-ફેંકી દેવું, ૭-પ્રવેશ કરવો. વિ+ની (મા. વિનો) ૧-કરજ ચૂકવવું, દેણું આવવું, ૨-ધર્મ વગેરે માટે ખર્ચવું. વિનિી ન્યાયુક્ત નિર્ણય કરવો. પની ૧-દૂર કરવું, ૨-હટાવવું, ખસેડવું, ૩-વિખેરી નાખવું, ૪-વિખરાઈ જવું. સની ૧-એકઠું કરવું, ૨-સંયુક્ત કરવું, જોડવું, ૩-ત્યજી દેવી, ત્યાગ કરવો. સમનુ+ની ૧-પ્રાર્થના કરવી, વિનતિ કરવી, ૨-મનાવવું, મનામણું કરવું, ૩-માગવું, યાચના કરવી. સમા+ની ૧-સન્માન કરવું, ૨-લઈ આવવું, લાવવું, ૩-એકઠું કરવું (f).
(૪૮) વાર્ (૧ ઉ. સેટ) માગવું, યાચના કરવી. ૩૫ાર્ માનતા માનવી, આખડી રાખવી (2ટ ટુ ડું).
(૪૯) ૨૬ (૧ ઉ. સે) ૧-શોભવું, સુશોભિત હોવું, ૨-ચળકવું, ચમકવું. નિરાળુ (નીરાતિ-તે) આરતી ઊતારવી, આરતી કરવી. વિ+રાન્ ૧-જીતવું, જય મેળવવો, ર-સુશોભિત હોવું, ૩-ચળકવું, ચમકવું (8).
(૫૦) વ૬ (૧ ઉ. અનિ) ૧-વહન કરવું, ઊપાડવું, ર-ધારણ કરવું, ૩-લઈ જવું, ૪-ઘસડી જવું, પ-પહોંચાડવું, ૬-પ્રાપ્ત કરવું, ૭સંભાળ લેવી, જવાબદારી સ્વીકારવી, ૮-પ્રવાહરૂપે વહેવું, ૯-ઝરવું, ટપકવું, ૧૦૫વનનું વાવું, ૧૧-પરણવું, ૧૨-હાલવું, કંપવું. અતિવૃત્
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
સમય વીતવો, વખતનું વ્યતીત થવું, અપવદ્ ૧-લઈ જવું, ૨-હરણ કરવું, ઊપાડી જવું, ૩-દૂર કરવું, ૪-ઓછું કરવું, કમ કરવું. અવ+વદ્ ૧-વહેવું, ૨-પ્રવાહમાં તણાવું, તણાતું જવું, ૩-ડૂબવું. આ+વદ્ ૧-ધારણ કરવું, ૨-રાખવું, ૩-લાવવું, આણવું, ૪-ઉત્પન્ન કરવું, પ-પ્રવાહરૂપે વહેવું. ૩+વદ્ ૧-પરણવું, ૨-ધારણ કરવું, ૩-વસ્ત્રાદિ પહેરવું, ૪રાખવું, ૫-ભાર વહન કરવો, ૬-સહન કરવું, ૭-ઊંચું કરવું, ૮-લઈ જવું, ઊપાડી જવું. ૩૫+વદ્ ૧-શરૂ કરવું, ૨-ઉત્પન્ન કરવું. નિવદ્ ૧આશ્રય આપવો, ટેકો આપવો. નિ+વદ્ ૧-નિભાવવું, પાર પાડવું, ૨આશ્રય આપવો, ૩-નિર્વાહ કરવો, આજીવિકા ચલાવવી, ૪-પૂર્ણ કરવું. પરિ+વ ્ (પ. પરિવતિ) ૧-પાણીનું પૂર આવવું, ૨-પાણી ફરી વળવું, ૩-વહન કરવું, ઊપાડવું, ૪-ધારણ કરવું, ૫-ચાલુ રહેવું. પ્ર+વૃદ્ (પ. પ્રવૃતિ) ૧-વહન કરવું, ઊપાડવું, ૨-લઈ જવું, ૩-પ્રવાહરૂપે વહેવું, ૪ઝરવું, ટપકવું, ૫-ખેંચવું, ૬-પવનનું વાવું. વિ+વ વિવાહ કરવો, પરણવું. સમ્+વદ્ ૧-અંગનું મર્દન કરવું, શરીર દબાવવું, ૨-વહન કરવું, ઊપાડવું, ૩-ઘસડી જવું, ૪-પરણવું, પ-તૈયાર થવું, સજ્જ થવું, ૬-પ્રગટ કરવું, જણાવવું.
(૫૧) સ્ (૧ આ. સે) ૧-જોવું, ૨-વિચારવું. અધિ+ક્ષ ૧વિવેચન કરવું, ૨-ચિંતન કરવું, વિચારવું. અનુપ્ર+શ્ ચિંતન કરવું, વિચારવું. અનુવિ+સ્ ૧-એકીટસે જોવું, ૨-પાછળ જોવું. અન્નવસ્ ૧-અનુસંધાન કરવું, ૨-વિચારવું. અપ+ક્ષ ૧-અપેક્ષા રાખવી, આશા રાખવી, ૨-જરૂર હોવી, ૩-ઈચ્છવું, ૪-રાહ જોવી. અમિ+ક્ષ એકીટસે જોવું. અવશ્ ૧-તપાસવું, ૨-પછવાડેથી જોવું. વ્ર+ક્ષ ૧-કલ્પના કરવી, ૨-જાણવું, સમજવું, ૩-નિશ્ચય કરવો. +( ૧-ઊંચે જોવું, ૨રાહ જોવી, ૩-આશા રાખવી. ૩૫+ક્ષ ૧-અનાદર કરવો, ૨-તિરસ્કારવું, ૩-ઉદાસીનતા રાખવી, મધ્યસ્થ રહેવું, ૪-બેદરકારી રાખવી, ન સંભાળવું, ન ગણકારવું, ૫-ત્યજવું, છોડી દેવું. નિ+ક્ષ ૧-ઝીણવટથી જોવું, ૨
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૫
પહેલા ગણના ધાતુકોશ બારીકાઈથી તપાસવું, ૩-સ્થિર નજરે જોવું. પરિ+É ૧-પરીક્ષા કરવી, ૨-તપાસવું. પ્રલ ૧-જોવું, ૨-તપાસવું, ૩-કબૂલ કરવું. પ્રતિકુંલ ૧રાહ જોવી, ર-સંભાળ લેવી, ૩-આદર સત્કાર કરવો, ૪-પૂજવું, પ-સ્થિર થવું, સ્થિતિ કરવી, ૬-અનુસરવું, ૭-જોવું. પ્રતિસમુઠ્ઠલ ૧-ચિંતન કરવું, ૨-મનન કરવું. પ્રત્યુત્કર્ટૂલ એકીટસે જોવું. પ્રત્યુપ+ફૅક્ ૧-નિરીક્ષણ કરવું, ૨-તપાસવું, ૩-પેક્ષા કરવી. સમકક્ષ ૧-ગુણદોષોનો વિચાર કરવો, ર-મનન કરવું, ૩-ઝીણવટથી દેખવું. સંપ્ર+ર્રમ્ ૧-વિચાર કરવો, ૨નિર્ણય કરવો, ૩-તપાસ કરવી, ૪-જોવું. સવિલ ૧-સમભાવે જોવું, રાગાદિ રહિત થઈને દેખવું. " (પર) { (૧ આ. સેટ) ૧-શોભવું, ર-ચળકવું. સવ+ ૧અવકાશ મેળવવો, ફુરસદ મેળવવી, ર-જગ્યા મેળવવી, ૩-જગ્યા આપવી, ૪-પ્રગટ કરવું. ગા+[ ચારે તરફ સ્થિત હોવું, સ્થિતિ કરવી. નિ+ ૧-બહાર કાઢવું, ર-વસ્તુનો નિકાસ કરવો.
નિમ્ ૧-કાઢી મુકવું, ૨-દૂર કરવું, ખસેડવું, ૩-બહાર કાઢવું, ૪-છૂપાવવું, સંતાડવું. પ્ર+શું ૧-શોભવું, ર-ચળકવું, ૩-પ્રગટ હોવું, ૪-પ્રગટ કરવું. વિ+ામ્ વિકાસ થવો, ખીલવું (૪).
(૫૩) ૬ (૧ ૫. અનિટ) ૧-ઊગવું, બીજમાંથી અંકુરો ફૂટવા, ૨-ઉત્પન્ન થવું, પેદા થવું, ૩-જન્મવું, જન્મ થવો, ૪-ઊપર ચડવું, પપલાણવું, સવારી કરવી, ૬-રૂઝાવું, ઘા સુકાઈ જવો, ૭-રૂઝવવું, ઘાને સુકવવો. ધર્ ૧-ઊપર ચડવું, ર-પલાણવું. મ+રુ૬ ૧-રોકવું, અટકાવવું, ર-ઊપર ચડવું, ગવરુદ્ ઊતરવું, નીચે આવવું. મા+૧ઊપર ચડવું ૨-ઊપર બેસવું, ૩-પલાણવું, ૪-વધવું, વૃદ્ધિગત થવું.
ઊપર ચડવું. પ્ર+ર્ ઊગવું, બીજમાંથી અંકુરો ફૂટવા.
(૫૪) મુત્ (૧ આ. સેટ) ૧-હર્ષ પામવો, ખુશી થવું. મનુ+મુત્ ૧-અનુમતિ આપવી, સંમતિ આપવી, ૨-અનુમોદના કરવી, પ્રશંસા
કરવી.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ (૫૫) નૂ (૧ આ. સે) ૧-હાલવું, કંપવું, ર-ધ્રુજવું, થરથરવું. મનુષ્પ ૧-દયા રાખવી, કૃપા કરવી, ર-ઉપકાર કરવો, ૩-ભક્તિ સેવા કરવી. મા+મ્ ૧-તત્પર થવું, તૈયાર થવું, ર-ભક્તિ સેવા કરવી, ૩-સહેજ કંપવું (૩).
(૫૬) વ૬ (૧ ઉ. અનિ) ૧-વાવવું, ર-ગર્ભાધાન કરવું, ૩વણવું, સાળ વડે કાપડ બનાવવું, ૪-ઉત્પન્ન કરવું, પ-કાપવું, છેદવું, ૬હજામત કરવી, ૭-આપવું, અર્પણ કરવું, ૮-આમળવું, વળ દેવો. નિવ ૧-બલિદાન આપવું, ૨-અર્પણ કરવું, આપવું (ડુ).
(૫૭) I (૧ ૫. સેટ) ગર્જના કરવી, ગાજવું. (૫૮) વૃત્ (૧ આ. સે) ૧-શોભવું, ર-ચળકવું, ૩ ચમકવું.
(૫૯) સત્ (૧ આ. સે) ૧-ચવું, ગમવું, પસંદ હોવું, ર-રુચિ હોવી, ૩-પ્રસન્ન થવું, ૪-ઉત્સાહ ધરવો, પ-શોભવું, સુશોભિત હોવું, ૬ચળકવું, ચમકવું.
(૬૦) (fક) (૧ ઉ. સેટ) ૧-સેવવું, સેવા કરવી, ૨-પૂજવું, ૩માન આપવું, ૪-આશ્રય કરવો, આધાર લેવો, પ-વળગી રહેવું, ૬-પાસે જવું, ૭-રહેવું, વસવું, ૮-અનુસરવું, ૯-ગ્રહણ કરવું, લેવું, ૧૦-ધારણ કરવું, પાસે રાખવું. માત્ર છોડી દેવું. માત્ર ૧-આશ્રય લેવો, અવલંબન કરવું, ર-વળગી રહેવું, ૩-શરણે જવું, ૪-પાસે જવું, પ-પાસે રહેવું, ૬-વસવું, રહેવું, ૭-અનુસરવું, ૮-ગ્રહણ કરવું, ૯-ધારણ કરવું, ૧૦-પસંદ કરવું, ૧૧-વાપરવું, કામમાં લેવું, ૧૨-પેસવું, પ્રવેશ કરવો.
*શ્ર ૧-ઊંચકવું, ઊંચું કરવું, ર-ઊપાડવું, ૩-ઊભું કરવું, ૪-અધિક કરવું, વધારે કરવું, પ-ઊંચું જવું, ૬-ઊભું થવું, ૭-અધિક થવું. પ્ર+શ ૧-પ્રેમ કરવો, ૨-વિનય કરવો, ૩-નમ્ર હોવું. વ્યપI+f% ૧-પડી જવું, ૨વિશ્વાસ રાખવો. સમકિ ૧-સેવા કરવી, ર-આશ્રય લેવો, ૩-મેળવવું, ૪-વિશ્વાસ રાખવો.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૬૭
(૬૧) (યત્) (૧ આ. સે) ૧-પ્રયત્ન કરવો, ઉદ્યમ કરવો, ૨મહેનત કરવી, પરિશ્રમ કરવો, ૩-ઠરાવવું, નક્કી કરવું, ૪-ખ્યાલમાં લેવું, ધ્યાનમાં લેવું. આયત્ ૧-સ્વાધીન કરવું, ૨-પ્રયત્ન કરવો. સમ્+યત્ ૧-ઘણો પરિશ્રમ કરવો, ૨-અતિશય પ્રવૃતિ કરવી, ૩-સારી રીતે પ્રવૃતિ કરાવવી (ì).
(૬૨) મણ્ (૧ ઉ. અનિ) ૧-ભજવું, ભજન ક૨વું, ૨-સેવા કરવી, ૩-ભોગવવું, ઊપભોગ કરવો, ૪, આશરો લેવો, પ-ગ્રહણ કરવું, લેવું, ૬-વહેંચવું, ૭-વિભાગ કરવો, જુદું કરવું, ૮-અપેક્ષાએ થવુ કે ન થવું, કરવું કે ન કરવું ઈત્યાદિ અપેક્ષાશ્રિત વિધિ નિષેધરૂપ ભજના કરવી. વિ+ભત્ ૧-વિભાગ કરવો, જુદુ કરવું, ૨-વહેંચવું, ૩-અપેક્ષાશ્રિત વિધિ નિષેધરૂપ ભજના કરવી. સ+મદ્ ભાગ આપવો. સંવિ+મન્ ૧ભાગ આપવો, ૨-બક્ષિસ આપવી.
&
(૬૩) ધ્યે (૧ ૫. અનિ) ૧ ધ્યાન ધરવું, ૨-મનન કરવું, ૩સ્મરણ કરવું, યાદ કરવું, ૪-વિચારવું. અવ+ટ્ટૈ ૧-ખરાબ ચિંતવવું, ૨દુર્ધ્યાન કરવું, નિ+ર્ધ્ય ૧-દેખવું, જોવું, ૨-શોધવું, ખોળવું. વિ+ધ્યે બુઝાવું, ઓલવાઈ જવું.
(૬૪) સ્ (૧ ૫. સે) ૧-જવું, ૨-હાલવું, કંપવું. નિ+સ્ (નિસ્) ૧-દૂર કરવું, ૨-હાંકી કાઢવું. વિ+સ્ ૧-વિકાસ થવો, ખીલવું ૨-પ્રકાશવું.
(૬૫) î (૧ પ. અનિ) ૧-ગાવું, ગાયન કરવું, ૨-વર્ણવું, વર્ણન કરવું, ૩-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું. અવૌ નિંદવું, નિંદા કરવી. કૌ ૧-ઊંચા સ્વરે ગાવું, ૨-ઊંચા સ્વરે બોલવું, ૩-વર્ણવવું, વર્ણન ક૨વું, ૪પ્રશંસા કરવી, વખાણવું. પ્ર+1 ૧-ઊંચા સ્વરે ગાવું, ૨-ઊંચા સ્વરે બોલવું. વિñ ૧-નિંદવું, નિંદા કરવી, ૨-ખાત્રીપૂર્વક બોલવું.
(૬૬) (૪) (૧ ૫. અનિ) ૧-ઝરવું, ટપકવું, ૨-ગળવું, સૂવું, ૩-ભીંજાવું, ૪-ઓગળવું, પીગળવું, પ-અનુસરવું, ૬-જવું, છ-છોડી દેવું,
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૮
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
૮–ચાલ્યા જવું, ૯-નાસી જવું, ૧૦-દોડવું, ૧૧-દયાર્દ્ર થવું, દયાથી કૂણા મનવાળું થવું. અનુ+૬ ૧-અનુસરવું, ૨-પાછળ જવું. અમિ+દુ ૧-તરવું, ૨-હુમલો ક૨વો, ૩-સામુ થવું, સામનો કરવો, ૪-દોડવું. આ+દુ પલાયન કરવું, નાસી જવું. ૩૫+૬ ૧-ઉપદ્રવ કરવો, સતાવવું, ત્રાસ આપવો, ૨તોફાન મચાવવું, ૩-દુઃખ દેવું, ૪-નાશ કરવો. પ્ર+જ્જુ ૧-નાસી જવું, ૨ચાલ્યા જવું, ૩-વિમુખ થવું, વિરુદ્ધ થવું. વિટ્ટુ ૧-મારી નાખવું, ૨ખરવું, ખરી પડવું, ૩-નાસી જવું, ૪-દોડવું. સમિટ્ટુ ૧-હેરાન કરવું, સતાવવું, ૨-હરાવવું, પરાભવ કરવો. સમા+જ્જુ એકઠા થઈને નાસી જવું, સમુપ+ન્નુ ૧-ભેટવું, મળવું, ૨-ભાગી જવું, નાસી જવું.
(૬૭) રટ્ (૧ ૫. સે) ૧-બોલવું, કહેવું, ૨-૨ટણ કરવું, વારંવાર યાદ કરીને બોલવું, ૩-રાડ પાડવી, બરાડવું, ૪-રોવું, રડવું, પ-ઠપકો દેવો.
(૬૮) (તાપ્) (૧ ૫. અનિટ) ૧-તપવું, ગરમ થવું, ઉષ્ણ થવું, ૨-તપાવવું, ગરમ કરવું, ૩-સંતાપ કરવો, સંતપ્ત થવું, ૪-સંતપ્ત કરવું, સંતાપ પમાડવો, ૫-ક્રોધ કરવો, ૬-ગુસ્સે કરવું, ૭-તપ કરવો, તપસ્યા કરવી, ૮-પ્રતાપી થવું, પરાક્રમી થવું, ૯-પ્રભાવશાળી હોવું. અનુ+તપ્ પસ્તાવું, પશ્ચાતાપ કરવો, અમિ+તર્ ૧-સંતાપ આપવો, ગુસ્સે કરવું, દુઃખ દેવું. પ્રતિ+તમ્ ૧-ચિંતા કરવી, ૨-સંભાળ લેવી, ખબર રાખવી. પરિ+તપ્ પસ્તાવો કરવો, સંતાપ પામવો.
(૬૯) શિક્ષ્ (૧ આ. સે) ૧-શિક્ષણ લેવું, અભ્યાસ કરવો, ૨શીખવું, ૩-શિખામણ દેવી, ૪-સજા કરવી.
(૭૦) વૃ (૧ ઉ. અનિટ) ૧-પાલન પોષણ, ક૨વું, ૨-આશ્રય દેવો, ૩-ધરવું, ધારણ કરવું, ૪-ભરવું, પૂરવું, ૫-ભરી દેવું, પુરૂ કરવું. સ+પૃ ૧-સંક્ષેપ કરવો, સંકોચ કરવો, પાલન પોષણ કરવું, ૩-ધરવું, ધારણ કરવું.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૬૯
(૭૧) હૈં (૧ ઉ. અનિટ) ૧-બોલાવવું, ૨-નામ લઈને બોલાવવું, ૩-સામે લડવા માટે બોલાવવું, ૪-શબ્દ ક૨વો, અવાજ કરવો, ૫-હાક મારવી, ૬-સ્પર્ધા કરવી, હરીફાઈ કરવી, સરસાઈ કરવી, ૭-લડાઈ કરવી, ૮-યાચના કરવી, માગવું. આ+à ૧-બોલાવવું, ૨-આમંત્રણ ક૨વું. ગ., ૩૧, નિ, વિ, સમ્, (આત્મ. આયતે પદ્ઘયતે, નિન્દ્વયતે, સંઘયતે) ૧-લડવા માટે બોલાવવું, ૨-શરત મારીને બોલાવવું, હોડ બકવી.
(૭૨) વાo (૧ ૫. સે) ૧-ઇચ્છવું, ૨-આશા કરવી, ૩-અપેક્ષા રાખવી, ૪-યાચવું, માગવું (૩).
(૭૩) હ્તાર્ (૧ આ. સે) ૧-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, ૨-સ્તુતિ કરવી, સ્તવના કરવી, ૩-પોતાના ગુણ જાહેર કરવા, ૪-બડાઈ હાંકવી, શેખી કરવી, ૫-ફોસલાવવું, ૬-છેતરવું (ૠ).
(૭૪) ત્ (૧ ૫. સેટ્ ૧-ફળવું, ફળવાળું હોવું, ૨-ફળદ્રુપ હોવું, રસાળ હોવું, ઘણો પાક અને ઘણા ફળ આવે એવું હોવું, ૩-ફળદ્રુપ કરવું, ૪-સફળ થવું, ઇચ્છા મુજબ કાર્ય થવું, ૫-સફળ કરવું, ૬-ઉત્પન્ન થવું, ૭-ઉત્પન્ન કરવું, ૮-જવું, ગમન કરવું.
(૭૫) સ્રો∞ (૧ આ. સે) જોવું, દેખવું (ૠ).
(૭૬) હ્રĚ (૧ આ. સે) ૧-જવું, લાંઘણ કરવી, ભૂખ્યા રહેવું, ૩-ઊપવાસનું વ્રત કરવું, ૪-આજ્ઞાભંગ કરવો, ૫-અવગણના કરવી, અનાદર કરવો, ૬-ઓળંગી જવું, વટાવી જવું. ૩+વિ+lí ૧-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૨-અવગણના કરવી, અનાદર કરવો, ૩ઓળંગવું, વટાવી જવું, પાર જવું (૩).
(૭૭) સ ્ (૧ ૫. અનિટ) ૧-બેસવું, ૨-તળિયે સ્થિર થવું, ૩ગરક થવું, ડૂબવું, ૪-જવું, ચાલવું, પ-ફળવું, ફળ લાગવા ૬-મૂરઝાવું, કરમાવું, ૭-સડવું, ૮-કોહાવું, ૯-સળવું, ૧૦-સુકાવું, ૧૧-અશક્ત થવું, ૧૨-નિરાશ થવું, ખિન્ન થવું, ૧૩-દુ:ખી હોવું, ૧૪-ભાંગવું, ૧૫-નષ્ટ
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૦
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
થવું, ૧૬-નષ્ટ કરવું. અવ+સન્ ૧-૫ડી જવું, ૨-પરાભવ પામવો, પરાજિત થવું, ૩-અશક્ત થવું, ૪-નિરાશ થવું, ખિન્ન થવું, પ-દુ:ખી હોવું, ૬નષ્ટ થવું, ૭-પુરૂ કરવું, સમાપ્ત કરવું. આ+સદ્ ૧-બેસવું, ૨-પાસે જવું, ૩–સામે જવું, ૪-પ્રાપ્ત થવું, પ-મૂકવું, ૬-ખિન્ન થવું, નિરાશ થયું. ૐ+સદ્ ૧-ઊપર ચડવું, ૨-પડી જવું, ૩-ઉખડી પડવું, ૪-પાયમાલ થવું, ૫-નષ્ટ થવું, ૬-નષ્ટ કરવું, છ-છોડી દેવું. પ+સદ્ ૧-પાસે જવું, ૨-પાસે બેસવું, ૩-સેવા કરવી, ભક્તિ કરવી, ૪-પૂજવું. નિ+સ ્ ૧-બેસવું, ૨સૂવું, શયન કરવું, ૩-પાલન કરવું, સંભાળવું, ૪-દુ:ખી હોવું, ૫-ઊભા રહેવું. પ્ર+સ ્ ૧-પ્રસન્ન થવું, ખુશી થવું, ર-મંદ હાસ્ય કરવું, ૩મહેરબાની કરવી, ૪-અનુકૂળ થવું, પ-સફળ થવું, ૬-અભ્યુદય થવો, ઉન્નતિ થવી, ૭-શાંત થવું, ઠંડુ પડવું, ૮-સ્વચ્છ થવું, ૯-વિકસિત થવું, ખીલવું, ૧૦-પ્રસન્ન કરવું, ખુશ કરવું, ૧૧-સ્વચ્છ કરવું. વિ+સદ્ ૧વિષાદ કરવો, ખેદ કરવો, ૨-નિરાશ થવું ૩-નિમગ્ન થવું, ડૂબવું. સ+સર્ ૧-પ્રાપ્ત થવું, મળવું, ૨-મંડળીમાં રહેવું, સમુદાયમાં રહેવું. સમા+સત્ ૧પ્રાપ્ત થવું, મળવું, ૨-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું (ષર્, T).
(૭૮) હઁસ્ (૧ ૫. સે) ૧-હસવું, દાંત કાઢવા, ૨-સ્મિત કરવું, મંદ હાસ્ય કરવું, ૩-હાંસી કરવી, મશ્કરી કરવી ૪-ગમ્મત-વિનોદ ખાતર બોલવું, પ-હસી કાઢવું, ૬-વિકસિત થવું, પ્રફુલ્લિત થવું, ખીલવું, ૭શોભવું, ૮-ચળકવું, ચમકવું, ૯-ઊઘડવું, ઊઘાડ થવો, ખૂલવું, ૧૦-સરખું હોવું, સમાન હોવું, મળતું આવવું, ૧૧-ચડિયાતુ હોવું. અવ+હસ્, અવ+હસ્ ૧-ખડખડાટ હસવું, મોટેથી હસવું, ૨-હસી કાઢવું, ૩-મશ્કરી કરવી, ૪તુચ્છકારવું, તિરસ્કારવું. ૩૫+હસ્ ૧-મશ્કરી કરવી, ૨-હસી કાઢવું. પરિ+હસ્ ૧-ઠઠ્ઠા મશ્કરી કરવી, ૨-હસી કાઢવું, ૩-મશ્કરીમાં હસવું. પ્ર+હસ્ ૧ખડખડાટ હસવું, મોટેથી હસવું, ૨-મશ્કરીમાં હસવું, ૩-મશ્કરી કરવી. વિ+હસ્ ૧-સ્મિત કરવું, મંદ હાસ્ય કરવું, ૨-હસી કાઢવું, ૩-મશ્કરીમાં હસવું, ૪-મશ્કરી કરવી (T).
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૭૧
(૭૯) અય્ (૧ આ. સે) ૧-જવું, ૨-પ્રાપ્ત કરવું, ૩-જાણવું. ૩+ગય્ ૧-ઉદય થવો, ઊગવું, ૨-ઉન્નતિ થવી, અભ્યુદય થવો, પરા+ગય્, પરિ+ગયૂ, પ્ર+ગય્, (પત્તાયતે, પદ્મયતે, ખાયતે) ૧-નાસી જવું, ભાગી જવું, ૨-દોડવું, વિ+અલ્ ખર્ચવું, ખર્ચ કરવો, વ્યય કરવો. સ+ગય્ ૧એકઠું કરવું, ૨-એકઠું થવું.
(૮૦) અન્ (૧ ૫. સે) ૧-કમાવું, ૨-ઉત્પન્ન કરવું, ૩-મેળવવું, ૪-એકઠું કરવું, ૫-તૈયાર કરવું, ૬-ઊપાડવું, ૭-ઊઠાડવું, અતિ+અર્જુ ૧જવા દેવું, મુક્ત કરવું, ૨-દૂર કરવું. અનુ+મનું જવા દેવું. અન્નવમન્ ૧-હરાવવું, ૨-પાછળથી જવા દેવું. અપિ+અર્જુ જોડવું, સંયુક્ત કરવું. અવ+અર્જુ જવા દેવું. ક+અર્જુ ચલાવવું.
(૮૧) અર્જુ (૧ ૫. સે) ૧-યોગ્ય હોવું લાયક હોવું, ૨-પૂજનીય હોવું, ૩-પૂજવું, પૂજા કરવી, ૪-સત્કા૨ ક૨વો, ૫-યોગ્ય કરવું, સંગત કરવું. (૮૨) આ+ ંત્ (૧ આ. સેટ્) ૧-આશા રાખવી, ૨-ચાહવું, ઇચ્છવું, ૩-આશીર્વાદ આપવો. (૩)
(૮૩) ૬ (૧ ૫. અનિટ) જવું, ગમન કરવું. અનુ+રૂ ૧-અનુસરવું, ૨-પાછળ જવું. અમ્યુર્ ૧-સમૃદ્ધિ વગેરેથી પ્રખ્યાત થવું, ૨-ઉન્નતિ થવી. સ ્+રૂ ઉદય થવો, ઉગવું, ઉન્નતિ થવી, ઉપર જવું. પા+રૂ પાછું ફરવું, પાછું જવું. પા+ર્ફે (પત્નાતિ) ૧-નાસી જવું, ભાગી જવું, ૨દોડવું, પરિ+રૂ ૧-આસપાસ ફરવું, ૨-ચારે તરફ ઘૂમવું, ૩-પ્રદક્ષિણા દેવી. પ્રતિ+રૂ ૧-પ્રતીતિ કરવી, ખાત્રી કરવી ૨-વિશ્વાસ રાખવો, ૩જાણવું. વિ+રૂ ૧-વ્યય કરવો, ખર્ચ કરવો, ૨-નાશ કરવો.
(૮૪) ૬ (૧ આ. સે) ૧-ઇચ્છવું, ચાહવું, ૨-ઉદ્યમ કરવો, પ્રયાસ કરવો, ૩-ચેષ્ટા ‘કરવી.
(૮૫) પ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-ખેડવું, ૨-ઊખેડવું, ૩-લીસોટા કરવા, ૪-રેખા કાઢવી, પ-ખેચવું, ૬-વશ કરવું, ૭-લાંબુ હોવું, ૮-લાંબુ કરવું,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
૯-ઊપાડવું. અનુ+પ્ ૧-પાછું ખેચવું, ૨-પાછળ ખેચવું, ૩-અનુસરવું, ૪-આગળના પદ વગેરેને પછીના પદ વગેરે સાથે જોડવું. અપ+ગ્ ૧ઓછું કરવું, ૨-કમી કરવું, ૩-હલકું કરવું, ૪-સ્રાવ કરવો, વહાવવું, ૫ઓછું થવું, હ્રાસ થવો, ૬-પછાડવું, ૭-લપસવાથી પડી જવું, ૮-તિરસ્કારવું. અપા+મ્ પાછું વાળવું. અવ+જ્ ૧-નીચે ખેચવું, ૨-બહાર કાઢવું, ૩વહી જવું, ૪-ઊપાડવું, ૫-તિરસ્કારવું, ૬-કાઢી મુકવું, ૭-નિમગ્ન થવું, લીન થવું, આ+ઋણ્ ૧-ખેંચવું, તાણવું. ત્+મ્ ૧-ઉત્કર્ષ પ્રાપ્ત થવો, અભ્યુદય થવો, ૨-સહાય કે સહકાર વડે ઉત્તેજન આપવું, ૩-અહંકાર ક૨વો, બડાઈ મારવી, ૪-બહાર કાઢવું, પ-ઊપાડવું. નિર્+મ્ ૧-ખસેડવું, ૨-દૂર કરવું, ૩-નિશ્ચય કરવો. વિ+જ્ ૧-કમ કરવું, ઓછું કરવું, ૨દૂર કરવું, ૩-ખસેડવું, ૪-વધારે ખરાબ કરવું. વ્યુ+પ્ ૧-પાછું ખેચવું, ૨-પાછું ફેરવવું, સન્નિ+પ્ ખેંચીને નજીક લાવવું.
(૮૬) (શ્) (૧ ૫. સે) ૧-ઊકાળવું, ૨-કુવાથ ક૨વો, ઊકાળો કરવો, ૩-કઢવું.
(૮૭) રૃમ્ (૧ આ. સે) ૧-બગાસુ ખાવું, ૨-આળસ મરડવી, ૩-ફિક્કા ચહેરાવાળું હોવું, ૪-મ્લાન થવું, કરમાવું. ૩+‰મ્ ૧-વિકસિત થવું, વિકાસ પામવો, ૨-વિકસિત કરવું, ૩-જોરથી બગાસુ ખાવું. વિ+વૃક્ષ્ ૧-વિકસિત થવું, વિકસવું, ૨-વિકસિત કરવું, ૩-ઉત્પન્ન થવું, ૪-ઉત્પન્ન કરવું, ૫-બગાસુ ખાવું. સમુ+નૃત્મ્ય ૧-યત્ન કરવો, ૨-સાધવું, સિદ્ધ કરવું, ૩-વિકસવું, ૪-વિકસાવવું, પ-બગાસુ ખાવું.
(૮૮) ખ્વત્ (૧ ૫. સે) ૧-સળગવું, ૨-ભડકો થવો, ૩-તપવું, ધગધગવું, ૪-બળવું, પ-સળગાવવું, ૬-બાળવું, ૭-પ્રકાશવાળું કરવું, ૮પ્રકાશવાળું હોવું, ૯-ચળકવું, ચમકવું, ૧૦-ચાલવું. ←ખ્વત્ ૧-ઉજ્જવળ કરવું, ઊજળું કરવું, ૨-દેદીપ્યમાન કરવું, ૩-ઉજ્જવળ હોવું, ૪-પ્રકાશવાળું હોવું, પ-સળગવું, ૬-સળગાવવું. સ+બ્વત્ ૧-ક્રોધ કરવો, ૨-આક્રોશ કરવો, ૩-મનમાં બળવું, મનમાં બળતરા કરવી, ૪-ઈર્ષ્યા કરવી.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૭૩ (૮૯) (૧ આ. અનિ) ૧-રક્ષણ કરવું, બચાવવું, ૨-પાલન પોષણ કરવું, સંભાળ લેવી. | (0) વુધ (૧ ઉ. સેટ) ૧-જાણવું, સમજવું, ૨-જાગવું, જાગી જવું, ૩-જાગૃત રહેવું, જાગતા રહેવું. મિનિ-વૃધુ નિશ્ચિતરૂપે જાણવું. પ્ર+qધુ ૧-જાગવું, જાગી જવું, ૨-જાગૃત રહેવું, જાગતા રહેવું. પ્રતિ+qધુ ૧-શિખામણ આપવી, સમજાવવું, ૨-ઊપદેશ આપવો, ૩-રાહ જોવી, વાટ જોવી. પ્રવિ+qધુ ૧-જાગવું, જાગી જવું, ર-જાગૃત રહેવું, જાગતા રહેવું. સંપ્ર+qધું સત્યજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરવું ().
(૯૧) પ્રમ્ (૧ ૫. સેટ) ૧-ચક્રાકાર ઘૂમવું, ભમવું, ફરવું, ૨ભટકવું, રખડવું, ૩-પર્યટન કરવું, ભ્રમણ કરવું, ૪-ભ્રમણા થવી, ભ્રાંતિ થવી, પ-ભૂલ કરવી. વિક્રમ ૧-વિલાસ કરવો, ર-ક્રીડા કરવી, રમવું. સમૂ+પ્રમ્ ૧-ભયભીત થવું, ગભરાવું, ર-ભ્રાંતિ થવી, ૩-સન્માન કરવું, સત્કાર કરવો, ૪-અતિશય ભ્રમણ કરવું (ક).
(૯૨) પ્રાર્ (૧ આ. સેટ) ૧-શોભવું, સુરભિત હોવું, રચળકવું, ચકચક્તિ હોવું.
(૯૩) પ્રાર્ (૧ આ. સે) ૧-શોભવું, સુશોભિત હોવું, ૨ચળકવું, ચક્યકિત હોવું. (૩).
(૯૪) સ્ (૧ આ. સેટ) ૧-શોભવું, સુશોભિત હોવું, ૨ચળકવું, ચકચકિત હોવું. (૨ ટુ).
(૯૫) નૈ (૧ ૫. અનિટ) ૧-કરમાઈ જવું, મૂરઝાવું, ર-ચીમળાઈ જવું, ૩-સુકાઈ જવું, ૪-નિસ્તેજ થવું, કાંતિરહિત થવું, પ-નિરુત્સાહી થવું, ૬-કંટાળવું, ૭-થાકી જવું.
(૯૬) ત (૧ આ. સેટ) ૧-લટકવું, ટિંગાવું, ૨-પકડવું, ૩આશ્રય લેવો, આધાર લેવો, ૪-શબ્દ કરવો. અવ+સન્ ૧-લટકવું,
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
ટિંગાવું, ૨-લટકાવવું, ૩-આશ્રય લેવો, ૪-આશ્રય આપવો, ૫-ઊંધે માથે લટકવું, ઊંચે પગ અને નીચે મસ્તક રાખી લટકવું. આ+નન્ ૧-વિશ્વાસ ક૨વો, ભરોસો રાખવો, ૨-આશ્રય લેવો, આધાર લેવો. વિ+જ્ઞન્ ૧વિલંબ કરવો, વાર લગાડવી, ૨-લટકાવવું (૩).
(૯૭) તવ્ (૧ ઉ. સે) ૧-ઇચ્છવું, ચાહવું. અમિ+તણ્ ૧-લોભ કરવો, ૨-યાચવું, માગવું, ૩-ઇચ્છવું, ચાહવું.
(૯૮) ત્તિકૢ (૧ ૫. સે) ૧-જવું, ૨-જાણવું, ૩-આલિંગન કરવું, ભેટવું, ૪-રંગવું, પ-રંગબેરંગી કરવું, ૬-ચિત્ર બનાવવું, ૭-ચિત્ર-વિચિત્ર કરવું. ગ+ત્તિ ્ આલિંગન કરવું, ભેટવું. વિ+ત્તિર્ ૧-આલિંગન કરવું, ભેટવું, ૨-સ્પર્શ કરવો, અડકવું (૩).
(૯૯) તુમ્ (૧ ૫. સે) ૧-લૂટવું, ૨-ચોરવું, ૩-અપમાન કરવું, ૪-આળસ કરવી, ૫-લૂલૂં હોવું, ૬-લંગડાતુ ચાલવું (૩).
(૧૦૦) સંસ્ (૧ ૫. સે) ૧-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, ૨-ચાહવું, ઇચ્છવું, ૩-કહેવું, બોલવું, ૪-દરિદ્ર હોવું, ૫-દ્રોહ કરવો, ૬-કલંક આપવું, ૭-હણવું, મારી નાખવું, ૮-ઈજા કરવી, ૯-દુ:ખ દેવું. અમિ+સ્ ૧શાપ દેવો, ૨-કલંક આપવું. આ+શંત્ ૧-કહેવું, બોલવું, ૨-વર્ણન કરવું, ૩-ચાહવું, ઇચ્છવું, ૪-આશા રાખવી. પ્ર+ ંત્ પ્રશંસા કરવી, વખાણવું (35).
(૧૦૧) સ્ક્રૂ (૧ આ. સે) ૧-શંકા રાખવી, સંશય કરવો, ૨બીવું, ડરવું, ૩-ત્રાસ પામવો, ૪-ગભરાવું (૩).
(૧૦૨) શત્ (૧ ૫. સેટ) ૧-હણવું, ૨-ઈજા કરવી, ૩-દુઃખ દેવું. અમિ+શસ્ વિનંતિ કરવી ().
(૧૦૩) સ ્ (૧. ઉ: સે) ૧-સહન કરવું, ખમવું, વેઠવું, ૨-ક્ષમા કરવી, ૩-સમર્થ હોવું, શક્તિમાન હોવું, ૪-મજબૂત હોવું, ૫-સંતોષ
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૭૫
પામવો, ખુશી થવું, ૬-તૃપ્ત થવું, ધરાવું. સદ્ ૧-ઉત્સાહી હોવું, ઉત્સાહ ધરવો, ૨-ઉદ્યમ કરવો, યત્ન કરવો, ૩-આનંદ ક૨વો, ૪-ખુશી થવું. પ્ર+સ ્ ૧-જુલમ કરવો, ૨-જબરદસ્તી કરવી, બલાત્કાર ક૨વો, ૩અત્યંત સહન કરવું. વિ+સદ્ ૧-નિર્ણય કરવો, ૨-ઠરાવવું, નક્કી કરવું (૫૬).
(૧૦૪) સ્વ ્ (૧ આ. સે) ૧-હાલવું, કંપવું, ૨-થરથરવું, ૩ધડકવું, ૪-ફરકવું, પ-તરફડવું, ૬-ખરવું, છ-ચાલવું, ૮-ફેંદવું, ચૂંથવું, વિખેરી નાખવું. વિ+સ્પન્દ્ ૧-ભટકવું, અહીંથી તહીં ચાલવું, ૨-તરફડવું (સ્મન્ત્ર) (૩).
(૧૦૫) સ્પŕ (૧ આ. સે) ૧-સ્પર્ધા ક૨વી, હરીફાઈ કરવી, સરસાઈ કરવી, ૨-બીજા કરતાં ચિડયાતું થવાને ઇચ્છવું, ૩-બીજાનો પરાભવ કરવાને ઇચ્છવું (સ્વ).
(૧૦૬) ૠ (૧ ૫. અનિટ) ૧-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, ૨-પહોંચાડવું, ૩-જવું. .
(૧૦૭) મ્ (૧ સેટ) ૧-જવું, ચાલવું, ૨-સંગત થવું, યુક્ત થવું, ૩–અનુમતિ મેળવવી, ૪તત્પર તૈયાર હોવું. (મ. મતે) ૧-લાગુ થવું, અસર કરવી, ૨-અસ્ખલિત ક્રિયાશીલ હોવું, ૩-નિર્ભયપણે જવું, ૪-૨ક્ષણ કરવું, પ-વધવું, વૃદ્ધિગત થવું, ૬-વિસ્તૃત થવું, ફેલાવવું, ૭ઉત્સાહિત થવું. અતિ+મ્ ૧-ઓળંગવું, વટી જવું, ૨-પાર જવું, ૩મર્યાદારહિત થવું, હદ બહાર થવું, ૪-ઉલ્લંઘન કરવું, ન માનવું, પ-જુદું પડવું, ૬-વ્રત નિયમનું અમુક અંશે ખંડન કરવું, ૭-ગુજરવું, વ્યતીત થવું, વીતવું, ૮-ગુજારવું, પસાર કરવું, વ્યતીત કરવું. અનુ+મ્ ૧-અનુક્રમે જવું, ૨-અનુક્રમે ઓળંગવું, ૩-પાછળ જવું, ૪-પાસે જવું, પ-ઉલ્લંઘન કરવું, ૬-ક્રમથી કહેવું, ૭-અનુક્રમે કરવું. અન્નવ+મ્ ૧-પાછળ જવું, ૨-પ્રવેશ કરવો. અપમ્ ૧-બહાર જવું, ૨-બહાર નીકળવું, ૩-પાછું
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
હઠવું, ૪-ખસવું, ૫-નાસી જવું, ૬-હિંસા કરવી. અમિ+મ્ ૧-પરાભવ કરવો, હરાવવું, ૨-હલ્લો કરવો, ૩-સામુ જવું, ૪-ગુજરવું, વ્યતીત થવું, ૫-ઉલ્લંઘન કરવું, ૬-શરૂ કરવું. અમિનિ+મ્ ૧-દીક્ષાલેવી, સંન્યાસ લેવો, ૨-દીક્ષા લેવાની ઇચ્છા કરવી. અવ+મ્ ૧-જવું, ૨-ખસવું, ૩વ્યાપવું, ૪–ઢાંકવું, ૫-ઉત્પન્ન થવું, ૬-હિંસા કરવી. આ+મ્ ૧-બલાત્કારે દબાવવું, ૨-પરાભવ કરવો, ૩-જય મેળવવો, ૪-પાસે જવું, ૫-પગ મૂકવો, ૬-ઓળંગવુ, ૭-ઊભા થવું, ૮-ઊંચે ચડવું, ૯-ઊપર થઈને ચાલવું, ૧૦-(મ.) સૂર્ય ચન્દ્રાદિનું ઊગવું, ઉદય થવો. ૩+મ્ ૧આજ્ઞાભંગ કરવો, ઉલ્લંઘન કરવું, ૨-ઓળંગવું, ૩-ઊલટી રીતે ચાલવું, ૪-ઊલટા-અવળા ક્રમથી રાખવું, ૫-ઊંચે જવું, ૬-ઊદય પામવો. 3q+મ્ ૧-સમીપ જવું, ૨-સ્વીકારવું, ૩-નીકળી જવું, ૪-પ્રાપ્ત કરવું, ૫-માણવું, ૬-સંસ્કારિત કરવું, સુધારવું, ૭-અનુસરણ કરવું, ૮-દીર્ઘકાળ સુધી ભોગવવા યોગ્ય કર્મોને પ્રયત્ન વિશેષથી અલ્પ સમયમાં ભોગવવાં, ૯(આ.) આરંભ કરવો, શરૂઆત કરવી, ૧૦-વધવું, વૃદ્ધિગત થવું, ૧૧ઉત્સાહિત થવું. નિ+મ્ ૧-આગળ જવું, ૨-પાસે જવું, ૩–બહાર નીકળવું, ૪-દીક્ષા લેવી, સંન્યાસ લેવો. પા+મ્ ૧-ભમવું, ભટકવું, ૨-પરાક્રમ કરવું, ૩-બલાત્કારે દબાવવું, ૪-પરાભવ કરવો, ૫-આસેવન કરવું, ૬પ્રવૃતિ કરવી. પરિ+મ્ ૧-ભમવું, ફરવું, ૨-પગે ચાલવું, ૩–સમીપ જવું, ૪-પરાભવ કરવો. પ્ર+મ્ ૧-નીકળી જવું, ૨-ચાલ્યા જવું, ૩-સમીપ જવું, ૪-પ્રયત્ન કરવો, ૫-પ્રવૃત્તિ કરવી, ૬-(આ.) આરંભવું, શરૂ કરવું. પ્રતિ+મ્ ૧-પાછું ફરવું, ૨-પાછું હટવું, અટકવું, નિવૃત થવું. વિક્ ૧-પરાક્રમ કરવું, શૂરાતન કરવું, ૨-ઉત્સાહ ધરવો, ૩-જીતવું, ૪-(આ.) પગે ચાલીને જવું, પ-ડગલાં માપીને ચાલવું, ડગલાં માપવાં, ૬-ઊપર જવું. વ્યતિ+મ્ ૧-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૨-ઊલટાપણે ચાલવું, ૩-ઊલ્ટી રીતે, વર્તવું, ૪-ગુજરવું, વ્યતીત થવું. વ્યા+મ્ ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો. વ્યુ+મ્ ૧-પરિત્યાગ કરવો, ૨-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૩-ચ્યવન થવું, ચ્યવવું, ૪-મરવું, પ-ઉત્પન્ન
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૭૭ થવું, સમ્+#મ્ ૧-સ્થળાંતર કરવું, બીજે ઠેકાણે જવું, ૨-અન્ય સ્થળે લઈ જવું, ૩-પ્રવેશ કરવો, લાગુ થવું, અંદર દાખલ થવું. સમતિ+મ્ ૧સારી રીતે ઓળંગવું, સારી રીતે વહી જવું, ૨-ઉલ્લંઘન કરવું, આજ્ઞાભંગ કરવો, ૩-ગુજરવું, પસાર થવું, વ્યતીત થવું ().
(૧૦૮) ૬ (૧ આ. વેઢ) ૧-રચવું, બનાવવું, ૨-શક્તિમાન હોવું, ૩-સંપત્તિશાળી હોવું. સવ+ નિશ્ચય કરવો. મા+૫ શણગારવું. પ્રતિ+૧-સજાવટ કરવી, શણગારવું, ૨-તૈયાર કરવું. વિ+ ૧વિકલ્પ કરવો, તર્ક-વિતર્ક કરવો, ૨-સંશય કરવો. સ+ ૧-સંકલ્પ કરવો, મનસૂબો કરવો, ઈરાદો રાખવો, ૨-કલ્પના કરવી, સંભાવના કરવી.
(૧૦૯) ગુ (૧ આ. સેટુ) ૧-રક્ષણ કરવું, બચાવવું, ૨પાલનપોષણ કરવું.
. (૧૧૦) ૬ (૧ ઉ. વેટ) ૧-ઢાંકવું, આચ્છાદાન કરવું, ૨સંતાડવું, છૂપાવવું. પ+ગુ૬ ખસેડવું, દૂર કરવું. ૩૫+ગુ ૧-આલિંગન કરવું, ભેટવું, ૨-ગુપ્તપણે રક્ષણ કરવું, ૩-રચવું, બનાવવું. નિ+ગુન્ છૂપાવવું, સંતાડવું.
(૧૧૧) પ્રા (૧ ૫. અનિટ) ૧-સૂંઘવું, વાસ લેવી, ર-ચુંબન
કરવું.
(૧૧૨) વમ્ (૧ ૫. સે) ૧-ખાવું, જમવું, ૨-ચાટવું, ૩-ચાખવું, સ્વાદ લેવો, ૪-પીવું. શાસ્ત્રમ્ (માવાતિ) ૧-આચમન કરવું, હથેળીમાં થોડું પાણી વગેરે પ્રવાહી લઈને તેને પીવું, રમુખશુદ્ધિ કરવી, કોગળા કરવા. વિમ્ ખાવું (ક).
(૧૧૩) વંશ (૧ ૫. અનિ) ૧-ડસવું, ડંખ મારવો, ૨-કરડવું, ૩-દાંતથી કાપવું, ૪-ચાવવું, પ-દેખવું, જોવું, ૬-બખ્તર પહેરવું, ગુસ્સે કરવું.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
(૧૧૪) ધૂમ્ (૧ ૫. સે) ૧-તપવું, ગરમ થવું, ઊનું થવું, ૨તપાવવું, ગરમ કરવું, ૩-સંતપ્ત થવું, સંતાપ પામવો, ૪-સંતાપ પમાડવો, ૫-ગુસ્સે કરવું.
૨૭૮
(૧૧૫) ધ્મા (૧ ૫. અનિ) ૧-ભૂંગળી વગેરેથી ફૂંકીને અગ્નિ પ્રદીપ્ત કરવો, ૨-ધમવું, ધમણ વગેરેથી ધમીને અગ્નિ પ્રદીપ્ત ક૨વો, ૩મુખથી ફૂંકીને વાંસળી, શંખ વગેરે વાજિંત્ર વગાડવું. ૩+ઘ્ના જોરથી ધમવું, જોરથી ધમણ ચલાવવી. વિ+ઘ્ન બુઝાઈ જવું, ઓલવાઈ જવું.
(૧૧૬) પણ્ (૧ આ. સે) ૧-ધંધો-રોજગાર કરવો, ખરીદવેચાણ કરવું, ૨-લેવડ-દેવડ કરવી, ૩-વેચવા-ખરીદવાનું સાટું કરવું, કરા૨ ક૨વો, ૪-હોડ બકવી, શરત મારવી, ૫-સટ્ટો ક૨વો, ૬-જુગાર રમવો. (પળાતિ) ૧-સ્તુતિ કરવી, સ્તવના કરવી, ૨-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું, ૩-ધંધો-રોજગાર કરવો, ખરીદ-વેચાણ કરવું, ૪-લેવડ-દેવડ કરવી, પ-વેચવા-ખરીદવાનું સાટું કરવું, કરાર કરવો, ૬-હોડ બકવી, શરત મારવી, ૭-સટ્ટો ક૨વો, ૮-જુગાર રમવો.
(૧૧૭) પન્ (૧ આ. સે) ૧-ધંધો-રોજગાર, ખરીદ-વેચાણ કરવું, ૨-લેવડ-દેવડ કરવી, ૩-વેચવા-ખરીદવાનું સાટુ કરવું, કરાર કરવો, ૪હોડ બકવી, શરત મારવી, ૫-સટ્ટો કરવો, ૬-જુગાર રમવો, ૭-ખુશી થવું, પ્રસન્ન થવું. (પનાતિ) ૧. સ્તુતિ કરવી, સ્તવના કરવી, ૨-પ્રશંસા કરવી, વખાણવું.
(૧૧૮) મ્ના (૧ ૫. અનિ) ૧-મનન કરવું, ૨-વિચારવું, ચિંતન કરવું, ૩-ગોખીને યાદ કરવું, ૪-ભણવું, અભ્યાસ કરવો. આ+ના પરંપરા મુજબ વર્તવું, આચરવું. સમા+ના ૧-૫રં૫રા મુજબ વર્તવું, આચરવું, ૨પ્રાચીન શાસ્ત્રોને આધારે બોલવું, ૩-પરંપરાથી ચાલતા રિવાજ મુજબ માનવું, ૪-પરંપરાથી ચાલતી રીત પ્રમાણે પઠન કરવું, અભ્યાસ કરવો, પ-નિયમ કરવો, ૬-અમલ કરવો, હુકમ મુજબ વર્તવું.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૦૯
(૧૧૯) યમ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-નિવૃત્ત થવું, આરંભ સમારંભવાળા કામકાજથી મુક્ત થવું, ૨-નિવૃત કરવું, ૩-રોકવું, અટકાવવું, ૪-અટકવું, પ-કાબૂમાં રાખવું, અંકુશ રાખવો, બંધ કરવું. આ+યમ્ (૩. આયતિ-તે) ૧-બલાત્કારે લેવું, ઝૂંટવી લેવું, ૨-જવું, ૩-લાંબું કરવું. આ+યમ્ (આત્મ. આય∞તે) ૧-લાંબું થવું, ૨-શુદ્ધ થવું, સ્વચ્છ થવું, ૩-પોતાના હાથ-પગ વગેરે અંગ પસારવા. ક ્+યમ્ (૩. ઘતિ-તે) ૧-ઉદ્યમ કરવો, પ્રયત્ન કરવો, ૨-ઉપાડવું, ઊંચકવું, ૩-ચડવું, ૪-તૈયાર થવું, તત્પર થવું. ૩૫+ચમ્ (મા. ૩પયઋતે) ૧પરણવું, લગ્ન કરવું, ૨-માન્ય રાખવું, કબૂલ કરવું, ૩-સ્વીકારવું, અંગીકાર કરવું, ૪-વિદ્યાના બળથી જીતી લેવું, સ્વાધીન રાખવું. નિ+યમ્ ૧-નિયમ બાંધવો, નિયમ કરવો, ૨-કુલાચાર મુજબ વર્તવું, ૩-નિયંત્રણ કરવું, કાબૂમાં રાખવું, ૪-ખેંચવું, આકર્ષણ કરવું, ૫સંયુક્ત કરવું, જોડવું, ૬-રોકવું, અટકાવવું, ૭-ભગાડવું, નસાડવું, ૮પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું. પ્રતિ+યમ્ રોકવું, અટકાવવું. વ્યાયમ્ (૩. વ્યાયઋતિ-તે) ૧-કસરત કરવી, ૨-મહેનત કરવી, પરિશ્રમ કરવો, ૩-ઉદ્યમ કરવો, પ્રયાસ કરવો, ૪-ધંધો-રોજગાર કરવો, ૫-લાંબું કરવું. સમ્+યમ્ (૩, સંયતિ-તે) ૧-નિવૃત્ત થવું, આરંભ-સમારંભવાળાં કામકાજથી મુક્ત થવું. -૨-સંયમ સ્વીકારવો, દીક્ષા લેવી, ૩-વ્રતનિયમ કરવા, ૪-કાબૂમાં રાખવું, કબજે રાખવું, પ-પ્રયત્ન કરવો, ૬એકઠું કરવું, ૭-ઢગલો કરવો, ૮-સંયુક્ત કરવું, જોડવું, ૯-બાંધવું, જકડવું. (ૐ)
(૧૨૦) ર૬ (૧ ઉ. અનિ) ૧-રંગવું, રંગયુક્ત કરવું, ૨રંગયુક્ત થવું, ૩-અનુરાગી થવું, પ્રેમી થવું, ૪-મોહિત થવું, ૫-આસક્ત થવું. અનુ+રણ્ ૧-સંતુષ્ટ થવું, ખુશી થવું, ૨-અનુરાગી થવું, ૩-આસક્ત થવું. બપ+રણ્ ૧-નારાજે થવું, નાખુશ થવું, ૨-તિરસ્કાર કરવો. વિ+જ્ઞ ૧-વિરક્ત થવું, વૈરાગી થવું, ૨-નારાજ થવું, નાખુશ થવું, ૩-તિરસ્કાર ક૨વો, ૪-રંગરહિત કરવું, પ-રંગરહિત થવું.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧
(૧૨૧) વ્ (૧ ૫. અનિ) ૧-કુશ થવું, ક્ષીણ થવું, ઘસાવું, ૨પાતળું કરવું, કૃશ કરવું ૩-છોલવું, ૪-૫ડી જવું, ૫-પાડી દેવું, ૬-ફેકવું, ૭–ઝાપટ મારવી, ૮–હાલવું, કંપવું, ૯-હલાવવું, કંપાવવું, ૧૦-નષ્ટ કરવું, ૧૧-નષ્ટ થવું, ૧૨-મૂરઝાવું, કરમાવું, ૧૩-૫વન કે વરસાદની ઝડીથી ફળ-ફૂલાદિનું ખરી પડવું, ૧૪-જવું, ગમન કરવું (T).
૨૮૦
(૧૨૨) છિન્ (૧ ૫. સે) ૧-થૂકવું, મુખમાંથી થૂક બહાર કાઢવું, ૨-મુખમાંથી લાળ કાઢવી, ૩-ઊલટી કરવી, ૪-કાઢી મૂકવું, બહિષ્કૃત કરવું, પ-ફેંકવું, ૬-વારવું, મનાઈ કરવી, ૭-રોકવું, અટકાવવું, ૮તિરસ્કારવું ().
(૧૨૩) સઙ્ગ (૧ ૫. અનિટ્ર) ૧-સંબંધ કરવો, સંગ કરવો, ૨વળગી રહેવું, લાગી રહેવું, ૩-આલિંગન કરવું, ભેટવું, ૪-આસક્ત થવું, ૫-સંયુક્ત થવું, જોડાવું, ૬-ચોંટવું, છ-સંયુક્ત કરવું, ૮-બાંધવું, ૯-એકઠું થવું, ૧૦-એકઠું કરવું. અનુ+સન્ ૧-વળગી રહેવું, લાગી રહેવું, ૨-સંગ કરવો, ૩-સાથે જવું, ૪-પરિચય કરવો, ૫-પ્રીતિ કરવી, ૬-સંયુક્ત થવું, જોડાવું, ૭-ચોંટવું. અવ+સન્ ૧-લટકવું, ૨-વળગી રહેવું, લાગી રહેવું, ૩-સોંપવું, મ+સન્ ૧-આસક્ત થવું, અનુરક્ત થવું, ૨-બાંધવું, ૩મૂકવું, સ્થાપવું, ૪-સોંપવું, પ-ધારણ કરવું. નિ+સન્ ૧-વળગી રહેવું, લાગી રહેવું, ૨-ચોંટવું, ૩-આસક્ત થવું, પ્ર+સન્ ૧-પ્રસ્તુત હોવું, પ્રસંગ હોવો, ૨-આસક્ત થવું, ૩-વળગી રહેવું, ૪-ચોંટવું, પ-સંકટગ્રસ્ત હોવું. વ્યતિ+સન્ ૧-સંયુક્ત કરવું, જોડવું, ૨-એકઠું કરવું, ૩-સંયુક્ત થવું, જોડાવું, ૪-એકઠું થવું. વ્યા+સન્ ૧-ઝઘડો કરવો, ૨-ધોલ મારવી, તમાચો મારવો, ૩-થોલ-થાપટ કરવી, થોડો માર મારવો (૫).
(૧૨૪) સ ્ (૧ ઉ. સેટ) ૧-સજ્જ થવું, તૈયાર થવું, ૨-તૈયાર કરવું, ૩-જવું, ૪-સરકવું, ખસવું (પન્).
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલા ગણના ધાતુકોશ
૨૮૧ (૧૨૫) થુ (૧ ઉ. અનિ) ૧-ધારણ કરવું, પાસે રાખવું, ૨વસ્ત્રાદિ પહેરવું, ૩-ધીરવું, ઊછીનું કે વ્યાજે આપવું, ૪-સ્થિર થવું, રહેવું, પ-સંયુક્ત થવું, જોડાવું, ૬-સંયુક્ત કરવું, ૭-ભીંજવવું, પલાળવું, ૮-છાંટવું, ૯-થોભવું, ઝાલવું, ૧૦-પકડવું. પૃ ૧-ઉદ્ધાર કરવો, આબાદ કરવું, ર-સંસારરૂપ સમુદ્રમાંથી તારવું, ૩-ખેંચી કાઢવું. વિપૃ ૧-ઊંચકવું, ઊંચકી રાખવું, ર-આધાર આપવો, મદદ કરવી, ૩-અપેક્ષા રાખવી, ૪ધારણ કરવું, પાસે રાખવું, પ-થોભવું, ૬-પકડવું.
(૧૨૬) મથુ (૧ ૫. સેટ) ૧-મંથન કરવું, વલોવવું, ૨-ડહોળવું, ડખોળવું, ૩-હલાવવું, કંપાવવું, ૪-ક્લેશ પમાડવો, પહેરાન કરવું, સતાવવું, ૬-નાશ કરવો, ૭-વિચાર કરવો, ચિંતન કરવું, ૮-મનન કરવું ().
(૧૨૭) વે (૧ આ. સેટ) ૧-વીંટવું, લપેટવું, ર-ઘેરવું, ઘેરી લેવું, ૩-ગૂંથવું, ૪-આળોટવું, પ-ઓછું કરવું, ૬-ઓછું થવું, ૭-ત્યાગ કરવો, છોડી દેવું. + ૧-બાંધવું, ર-ઊખળવું, ૩-છુટું કરવું, બંધનથી મુક્ત કરવું.
(૧૨૮) Hિ (૧ આ. અનિ) સ્મિત કરવું, મંદ હસવું, વિ+fH. આશ્ચર્ય પામવું, વિસ્મિત થવું (f).
(૧૨૯) વન (૧ ઉ. સેટ) ૧-ખોદવું, ર-ખૂણવું, ખંજવાળવું, ૩ઈજા કરવી, ૪-દુઃખ દેવું. ૩+ નું ૧-ઉખેડવું, ૨-પોલું કરવું, ૩-કાપવું, ૪-નાશ કરવો. નિ+ન્ ૧-સ્થાપવું, મૂકવું, ૨-દાટવું. નિ+9નું બહાર કાઢવું. (5)
(૧૩૦) સ્વસ્ (૧ આ. સે) ૧-ઉતાવળ કરવી, ૨-અધીરું થવું, ૩-ઉતાવળું ચાલવું. (ગિ, ૫)
(૧૩૧) બે (૧ ૫. અનિટ) ૧-ધાવવું, સ્તનપાન કરવું, ૨-પીવું. (૬)
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૨
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી: ભાગ-૧ (૧૩૨) fમક્ષ (૧ આ. સે) ૧-માંગવું, ભીખ માગવી, ર-લોભ કરવો, ૩-પ્રાપ્ત કરવું, મેળવવું, ૪-પ્રાપ્ત ન કરવું, ન મેળવવું, પ-કલેશ પામવો, ૬-ગ્લાનિ પામવી, થાકી જવું.
(૧૩૩) યક્ (૧ ઉ. અનિટ) ૧-ઈષ્ટદેવની પૂજા કરવી, ૨-યજ્ઞ કરવો, હવન કરવો, ૩-દેવું, દાન કરવું, આપવું, ૪-સંગત કરવી, સંગ કરવો, પ-મેળાપ કરવો, મળવું, ૬-સંયુક્ત કરવું, જોડવું.
(૧૩૪) ૫ (૧ આ. અનિ) ૧-આરંભવું, શરૂ કરવું, ર-ઉત્સુક થવું, ઉતાવળું થવું, ૩ખુશી થવું. મા+રમ્ ૧-આરંભવું, ર-ખુશી થવું. પરિ+રમ્ આલિંગન કરવું, ભેટવું. પ્રા+મ્ ૧-આરંભ કરવો, ૨-હણવું, ૩-દુઃખ દેવું.
(૧૩૫) વે (૧ ઉ. અનિટ) ૧-કાપડ વણવું, વસ્ત્ર બનાવવું, - ગૂંથવું, ૩- વળ દેવો. અવે ૧-પરોવવું, ર-વણવું, ૩-ગૂંથવું.
(૧૩૬) ચે (૧ ઉ. અનિ) ૧-આચ્છાદન કરવું, ઢાંકવું, - પાથરવું, ૩-સીવવું, ૪-કાપડ વણવું, પ-વીંટવું, લપેટવું.
(૧૩૭) % (૧ ૫. સેટ) ૧-જવું, ર-સમીપ જવું, ૩-વધવું, વૃદ્ધિગત થવું, ૪-સૂજવું, સૂજી જવું, સોજો ચડવો, પ-ઊપસવું, ફૂલવું. (મો, ટુ)
(૧૩૮) સન (૧ ૫. સેટ) ૧-સેવા-ભક્તિ કરવી, ર-સારવાર કરવી, ૩-સત્કાર કરવો, ૪-ભજન કરવું, પ-પૂજવું, ૬-વિભાગ કરવો, ૭-દાન દેવું, ૮-બક્ષિસ આપવી, ૯-દેવું આપવું. (૫)
શિક્ષક તરીકેનું સ્થાન મહાપુણ્યોદયે મળ્યું છે. તેથી મારે મારા જીવનની નિષ્ઠા અપૂર્વ રાખવી જોઈએ. પગાર ગૌણ સમજીને અધ્યાપન કાર્યમાં અપૂર્વ ઉત્સાહ રહે એ જ ભાવના રહે એ અમ હૃદયની પ્રાર્થના.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધાતુસાધિત શબ્દ
૨૮૩
ધાતુસાધિત શબ્દ
धातु
वह
वह् काश् रुह
वाप
द्युत्
द्योतन
द्योत
श्राय
भज
अ (अल्- अन | अ | अक | तृ । ति अच्) (अनट) (घब) (णक) (तृच्) (क्ति)
वहन वाह वाहक | वोढ । उढि काश काशन काश काशक | | काशितृ | काशिति रोह रोहण रोह रोहक | रोढ । रूढि मोदन
मोदक मोदितृ । मुदिति कम्पन कम्प कम्पन कम्पितृ | कम्पिति .वपन
वापक | वप्त | उप्ति द्योत
द्योतक | द्योतितृ | द्युतिति रोचन
रोचक रोचित रोचिति श्रयण
श्रायक श्रायित श्रिति भजन भाज भाजक भक्तृ भक्ति ध्याय ध्यान ध्याय ध्यायक ध्यातृ ध्याति ईक्ष
ईक्षिति गर्जन गर्ज गर्जक गर्जित गर्जिति
राटक रटित रटिति कस कसन कास कासक कसित कसिति गायन गाय
गायक गायित गीति ट्रवण द्राव द्रावक द्रोतृ | द्रवण तपन ताप तापक तप्त तप्ति शिक्षण शिक्ष
| शिक्षिति भर भरण भर भारक | भर्तृ । भृति ह्वय ह्वान हाय ह्वायक | ह्वातृ । ह्वाति वाञ्छ वाञ्छन वाञ्छ वाञ्छक | वाञ्छितृ | वाञ्छिति श्लाघ श्लाघन श्लाघ | श्लाघक | श्लाघितृ | श्लाघिति क्षय क्षयन । क्षाय | क्षायक | क्षेतृ | क्षिति
ईक्षण
ईक्षक
ईक्षित
रटन
राट
गाय
द्रव
शिक्ष
hd
वाञ्छ श्लाघ्
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૪
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ ધાતુસાધિત શબ્દ
धातु
फल्
| लङ्घन
हस
अर्जन
अर्ज
अर्ह आ+शंस्
आशंस
अ (अल् अन | अ | अक | तु । ति अच्) (अनट् )| (घा) (णक) (तृच्) (क्ति) फल । फलन
फल फलक | फलित | फलिति लङ्घ
लङ्घ लङ्घक | लवित | लविति लोक लोकन लोक लोकक | लोकित | लोकिति
सदन साद सादक | सत्तृ । सत्ति
हसन हास हासक हसित . हसिति अय अयन आय आयक अयितृ | अयिति अर्ज
अर्जक | अर्जित | अर्जिति अर्ह अर्हण अर्ह अर्हक | अर्हित | अर्हिति
आशंसन आशंस आशंसक आशंसितृ आशंसिति अय अयन आय आयक | अयितृ । ईति ईहन
ईहक | ईहित | ईहिति | कर्षण कर्ष कर्षक | कष्ट/क्रष्ट | कृष्टि क्वथ क्वथन क्वाथ क्वाथक | क्वथितृ | क्वथिति गम
गम गमक | गन्तृ । गति जृम्भ जृम्भन जृम्भ जृम्भक | जृम्भित | जृम्भिति
ज्वलन ज्वाल ज्वालक | ज्वलित | ज्वलिति त्राण त्राय त्रायक त्रातृ | त्राति त्वरण त्वार त्वारक | त्वरिति धान धाय धायक
धातृ | धिति भ्रमण
भ्रामक | भ्रमितृ । भ्रान्ति भ्राज भ्राज़न
भ्राजक भ्राजित | भ्राजिति भ्रास भ्रासन
भ्रासक | भ्रासित | भ्रासिति भ्लास भ्लासन भ्लास भ्लासक | भ्लासितृ | भ्लासिति म्ला म्लान म्लाय | म्लायक | म्लातृ | म्लाति
कर्ष
愛獲震奪獎 HEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE
गमन
त्वरित
भ्राम
भ्राज
भ्रास
भ्रास् भ्लास्
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધાતુસાધિત શબ્દ
૨૮૫
ધાતુસાધિત શબ્દ
धातु
लष्
लम्ब् लिङ्ग
लुण्ट्
शंस्
शंस
शस्ति
शङ्क
स्पन्द्
स्पर्ध
स्पर्धन
क्रम
अ(अल्- अन | अ | अक | तृ । ति अच्) (अनट)| (घज(णक) (तृच्) (क्ति) लष लषण लाष लाषक | लषितृ ।
| लषिति लम्ब लम्बन लम्ब लम्बक लम्बित | लम्बिति लिङ्ग लिङ्गन लिङ्ग लिङ्गक | लिङ्गित लिङ्गिति लुण्ट लुण्टन लुण्ट लुण्टक लुण्टितृ | लुण्टिति
शंसन शंस शंसक शंसित शङ्क शङ्कन शङ्क शङ्कक
|शङ्कित
शङ्किति स्पन्द स्पन्दन स्पन्द स्पन्दक स्पन्दिति स्पर्ध
स्पर्ध स्पर्धक | स्पर्धित | स्पर्धिति अर अरण आर आरक अर्तृ | ऋति
क्रमण क्राम क्रामक क्रमित | क्रान्ति कल्पन कल्प कल्पक | कल्पितृ कल्पिति
गोप गोपक गृहन गृह गूहक गृहित गूहिति घ्राण
घ्रायक घ्रातृ घ्राति चमन
चामक चमित चन्ति दंशन दंशक
दष्टि धूपन
धूपक ध्माय ध्मायक
ध्माति पणन पाण पाणक पणित पणिति पनन पान पानक पनित पनिति म्नान म्नाय म्नायक म्नातृ म्नाति यमन याम यामक यन्तृ | यन्ति रञ्जन
रञ्जक रङ्क्त | रङ्क्ति शदन शाद शादक शत्तृ । शत्ति
गोपन
गोपिति
गृह
两列网限可丽网职阿啊阿阿丽网
दंष्ट्र धूपितृ ध्मातृ
धूपिति
ध्मान
रक्षा
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૬
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુ રૂપાવલી : ભાગ-૧ ધાતુસાધિત શબ્દ
धातु
अ (अल्/ अ (अल्/ अन | अ | अक | तृ । ति अच्) |(अनट्)| (घन) (णक) | (तुच) (क्ति)
ष्ठेव
सञ्ज
मथिति
धार
। धर्तृ
वेष्टन
स्मय
खन
खान
| खाति
ष्ठेवन | ष्ठेव | ष्ठेवक | ष्ठेवितृ ।। ष्ठ्यूति सञ्जन सञ्ज सञ्जक | सङ्क्त | सङ्क्ति मथन माथ माथक | मथित धरण धारक
धृति वेष्ट वेष्टक वेष्टितृ वेष्टिति स्मयन स्माय स्मायक | स्मेतृ स्मिति खनन
खानक | खनित भिक्षण भिक्षक यजन याग यागन
यष्टि रभन
राभक रब्धृ रब्धि वान
वायक व्यान व्याय व्यायक व्यातृ
श्वायक श्वयितु । शूति ‘सनन
सानक
भिक्ष
भिक्षिति
यज
यष्ट
राभ
.
वाय
वात
| उति
वीति
श्वय
श्वयन
वाय
सन
सान
सनित
साति
ઈચ્છાદર્શક અંગને ૩ લગાડવાથી ઈચ્છાદર્શક કસૂચક શબ્દ બને છે. અને મા લગાડવાથી ઈચ્છાદર્શક સ્ત્રીલિંગ શબ્દ બને છે. ઉપર જેવા પણ ઈચ્છાદર્શક તથા પ્રેરક પ્રક્રિયાના શબ્દો બને છે.
ધાતુસાધિત શબ્દો બનાવવા અનેક નિયમોની ભંગાળ હોવાથી વિશેષ શબ્દો બનાવવાની રીતો વ્યાકરણ જાણકાર પાસેથી જાણીને શીખવા विनंती.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
२८१
ચોથા ગણના કર્તરિ રૂપ
પહેલા ગણના થલબત્ત नम् - नंनम् स्मृ - सरिस्म, | वह् - वाव पठ् - पापठ्
सरीस्मृ, सर्मू काश् - चाकाश् पत् - पनीपत् |क्षि -. चेक्षि रुह् - रोरुह् रक्ष - रारक्ष गम् - जङ्गम् मुद् - मोमुद् भण् - बम्भण् दृश् - दरिदृश्. कम्प् - चाकम्प् वद् - वावद्
दरीदृश, दर्दृश् गर्छ - जाग' वस् - वावस् स्था - तास्था वप् - वावप् दह - दन्द दा - दादा - देद्युत् खाद् - चाखाद् पा - पापा
- रोरुच् चल् - चाचल् . वन्द् - वावन्द् श्रि - शेश्रि चर् - चञ्चुर् वृध् - वरीवृध् यत् - यायत् जीव् - जेजी
वरिवृध, ववृध् कस् - चनिकस् त्यज् - तात्यज् |पच् - पापच् भज् - बाभज् क्षर् - चाक्षर्
जरीह, जरिह, क्रीड् - चेक्रीड्
जर्ह द्रु - दोगु जप् - जञ्जप् डी - डेडी रट - रारट् जिम् - जेजिम् भाष् - बाभाष्
तप् - तातप् . निन्द् - नेनिन्द् रम् - रंरम् शिक्ष् - शेशिक्ष वृष् - वरिवृष्/
लभ् - लालम्भ ध्यै - दाध्या वरीवृष्/वर्वृष् वृत् - वरीवृत्, भृ- बरीभृ, बरिभृ, शुच् - शोशुच्
वरिवृत्, वर्तुत् ब/ जि - जेजि शुभ् - शोशुभ ढे - जोहू तृ - तातर् | सेव् - सेषेव् वाञ्छ् - वावाञ्छ् धाव् - दाधाव् स्वाद् - सास्वाद् श्लाघ् - शश्लाघ् भू- बोभू नी - नेनी फल् - पम्फुल् सृ- सरिसृ, सरीसृ याच - यायाच् लङ्क - लालङ्क
सर्स राज् - राराज् लोक् - लोलोक्
जागा
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮
सद् - सासद् हस् - जाहस् कृष् - चरीकृष्,
चरिकृष्,
चकृष्
क्वथ् - चाक्वथ् जृम्भ - जरीजृम्भ,
जरिजृम्भ,
जर्जुम्भ ज्वल - जाज्वल् त्रै- तात्रा त्वर् - तात्वर् धे- दाधा भ्रम् - बम्भ्रम् बुध् - बोबुध् भ्राज् - बाभ्राज् भ्रास् - बाभ्रास् भ्लास - बाभ्लास् म्लै - माम्ला लम्ब् - लालम्ब लिङ्ग - लेलिङ्ग लष् - लालष्
હૈમ સંસ્કૃત ધાતુરૂપાવલી : ભાગ-૧ પહેલા ગણના યક્લબત્ત
लुण्ट - लोलुण्ट् . |ष्ठिव् - तेष्ठिव् शंस् - शाशंस् | सञ्ज - सासा शङ्क- शाशङ्क सस्ज् - सासज्ज् शस् - शाशस् मथ् - मामथ् सह् - सासह धृ- दरीधृ, दरिधू, स्पन्द् - पास्पन्द्
दर्छ स्पर्ध - पास्पर्ध वेष्ट - वेवेष्ट . क्रम् - चङ्क्रम् . स्मि - सेष्मि कृप् - चलीकलुप् | खन् - चङ्खन् गुप् - जोगुप्.. भिक्ष - बेभिक्ष गुह् - जोगुह् यज् - यायज् घ्रा - जाघ्रा रभ् - रारभ् चम् - चञ्चम्
वे - वावा . दंश् - दन्दश् व्ये - वेवी . धूप् - दोधूप् श्वि - शोशू, शेश्वि दाध्या सन् - सासन्
हद् - जाहद् पम्पन् क्रुश् - चोक्रुश् म्ना - माम्ना घस् - जाघस् यम् - यंयम् मिह - मेमिह रञ्ज - रार त्विष् - तेत्विष् शद् - शाशद्
पम्पण
ફલબત્તના રૂપો બીજા ગણ પ્રમાણે સંધિઆદિના નિયમથી અનેક રીતે થતા હોવાથી યથાયોગ્ય જાણકાર પાસેથી સમજીને કરવા વિનંતી.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ મા સારવાળીનો આ ધામા સૂમિના આ કામા નું કામ મ પવનચાયદા અરનાવર જનતાનળધાર વરસ તપાગચ્છાધિરાજ પરમ પૂજ્ય આચાર્ય શ્રીમદ વિજા રામસુરીશ્વરજી મહારાજ (ડહેલાવાળા)ની પ્રેરણાથી અમદાવાદમાં ચાલતી જ્ઞાનપ્રપ,૦૦૦ આકશ્રી સુરેન્દ્રસૂરીશ્વરજી જેવા લdeciડાવાશાળા 0 ઝવેરીવાડ, પટણીની ખડકી, રતનપીળા, અમદાવાદ. 0 0 ઝવેરીપાર્ક, જૈન દેરાસર સામી, નારણપુરા, અમદાવાદ૦ 0 આંબાવાડી, રામનગર, સાબરમતી, અમદાવાદ૦ 0 ૧૨/એ, શ્રેયાંસનાથ સોસાયટી, ધરણીધર દેરાસર પાસે, વાસણા, અમદાવાદ. 0 પરમ પૂજ્ય ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજય અભયદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજાની પ્રેરણાથી અમદાવાદમાં ચાલતી પાઠશાળા:૦૦૦ ચાણી રામસૂરીશ્વરજી જેવા સંસ્કૃત પાઠશાળા 0 તીર્થભૂમિ એપાર્ટમેન્ટ, ધર્મવિહાર, પાલડી, અમદાવાદ ) 0 એ 11, જયપ્રેમી સોસાયટી, શાહીબાગ, ગિરધરનગર, અમદાવાદ૦ ભરત ગ્રાફિક્સ, ન્યુમાર્કેટ, પાંજરાપોળ, રીલીફ રોડ, અમદાવાદ-૧. ફોન : 22134176, 22124723