________________
૩૪.
બે પ્રકારની સમશ્યાપૂર્તિ- (૧) ત્રિચરણ સમસ્યા અને (૨) એકચરણ સમસ્યા. ગમે તે એક છંદના અનુસંધાનરહિત ત્રણ ચરણો કહ્યાં હોય, તેમાં એક ચરણ નવું ઉમેરીને આખો લેક એવી રીતે પૂરે કરી આપો કે તેમાં માગેલી બાબતનું વર્ણન આવી જાય, તેનું નામ ત્રિચરણસમસ્યા; તેમજ ગમે તે કનું એક ચરણ આપવામાં આવ્યું હોય, તેમાં બીજા ત્રણ ચરણ ઉમેરીને પૃચ્છકનું ઈચ્છિત વર્ણન કવિતામાં જે આ શું આપવું તેનું નામ એકચરણ સમસ્યા.
આદ્યાક્ષરી એટલે જે કવિતાનાં સઘળાં ચરણના આરંભ એકેક અક્ષર વાંચતાં, તેમાંથી પૃચ્છકે માગેલું વાક્ય અથવા કેઈપણ મનુષ્યનું આખું નામ વંચાય તે.
અંતરલાપિકા એટલે બનાવેલા જે લેકની અંદરથી માગેલું વાક્ય વાંચી શકાય અથવા વણવેલી શંકાને ઉત્તર જેમાંથી નિકળી શકે તેવી કવિતા.
ગતાનુગતિકા એટલે એકજ ક ઊંધો અને ચા બે . રીતે વાંચી શકાય અને જેમાંથી એક વા માગેલા જુદાજુદા અથ નિકળે તે.
શ્લેષાર્થી એટલે કે એક જ પણ તેમાં બે અર્થ સમાયેલા હોય અથવા બે આપેલી જુદી જુદી વસ્તુનું વર્ણન તેમાં આણવામાં આવ્યું હોય તેવી દિથી કવિતા.
યમપ્રાસાનુપ્રાસ એટલે તેના તેજ અક્ષરે અથવા - બ્દ એકજ કવિતામાં વારંવાર અર્થચમત્કૃતિ સાથે વાપરવા તે. " એ સિવાય, ઘટિકાશિત એટલે એક ઘડી (૨૪ મીનીટ) માં ૧૦૦ નવા લકે કરી આપવા તે. પંડિતશ્રીની આ શક્તિ
