________________
છે. તેમાં આપણા દેશમાં તે તેમની અતિપ્રબળ રાજ્ય સત્તાના કારણથી, તેઓને પગલે ચાલવામાંજ જાણે સર્વ સુધારે આવી ગ હોય તેમ થઈ રહ્યું છે. જ્યારે સર્વ સાધારણ આવી જ સમજ છે ત્યારે “આભ ફાટે ત્યાં થીગડું કયાં દેવું?' આ વાતમાં કેટલું સત્ય છે તે વિચારવંતે જાણે છે દારૂનું વ્યસન હાલ હાવઆપણા દેશમાં ઘણું વધ્યું છે અને તે પણ વળી Educated અટલે કેળવાયેલા–સુધરેલા જેઓ પોતાને કહેવડાવે છે તેમાં બહુધા અંગ્રેજી કેળવણીના સંસર્ગથી બન્યું છે. એમ કહેવાને હરકત નથી. આમ છે માટે, ખુદ અંગ્રેજોમાં ડાવા પુરૂ માંસ મદિરાથી કેમ મુક્ત રહે છે અને બીજાઓને પોતાના અનુયાયી બનાવવાને તન મન અને ધનથી કે પ્રયત્ન કરે છે તથા તેમ કરીને કેવા મોટા સુખને પામે છે. મીસકીપણામાંથી એવો એક સિદ્ધાંતી કેવી ધનવંત સ્થિતિએ પહોંચ્યા-તે ખરેખર બનેલા બનાવની નોંધ આ પુસ્તકમાં છે.
આ પુસ્તકની પ્રથમ આવૃત્તિ સને ૧૮૮૩ ની સાલમાં કહાડેલી તેની ૧૦૦૦ નકલ માત્ર થોડા મહિનામાં ખપી ગઈ. વિધાનુરાગી સગ્ગહરથાને તે ભાવ્યાથી તેમણે ૨૦-૨૫-૧૦અને તેથી એ વધારે નકલો સામટી ખરીદવાથી પરચુરણ વેચાણ માટે તે રહી નહીં. તથાપિ વિવેચન કર્તા તરીકે જેમનું ઘણું મહત્ત્વ એવાં ગુજરાત શાળાપત્ર, બુદ્ધિપ્રકાશ વિજ્ઞાનવિલાસ આદિ ચોપાનિયાં તથા ગુજરાતી, મુંબઈ સમાચાર, આદિ વર્તમાનપાએ પોતપોતાના વિવેચનમાં એ પુસ્તકને વિષે બતાવેલાં પ્રસન્નતાના કારણુથી તેને વિની બીજા વાંચનારાઓની રૂચિને સંતાખવાનું વાપસુધી મુલતવી રહ્યું. હવે તેમની તેવી રૂચિ
