________________
એ રીતે વર્ણાશ્રમ ધર્મની કેટલીક હકીકત ટૂંકમાં કહી. એમ ચારે વર્ણ પોત પોતાના ધર્મ શાસ્ત્ર પ્રમાણે બરાબર પાળવા જોઈએ. એ વર્ણાશ્રમ ધર્મ વેદ અને સ્મૃતિઆદિમાં વિસ્તારથી નિરૂપણ કરેલા છે. સ્કંદપુરાણમાં એક ઠેકાણે ભગવાને કહ્યું છે કે વેદ અને સ્મૃતિ એ બે મારી આજ્ઞા છે. જે કોઈ એ પ્રમાણે ન ચાલે તે મારી આજ્ઞાનું છેદન કરનાર અને મારે દેશી બને છે. તે મારે ભક્ત હોય તો પણ તેને (ખરે) વૈષ્ણવન જાણુ. શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યજીએ પણ પિતાના બના વેલા “નિબંધ” નામના ગ્રંથમાં કહેલું છે કે –
धर्ममार्ग परिसज्य छलेनाधर्मवर्तिनः । पतंति नरके घोरे पाषंडमतवर्तनात् ॥
ધર્મમાર્ગ છોડી છળે કરીને અધર્મમાં વર્તનાર લેક પાખંડ મતમાં વર્તવાથી ઘેર નરકમાં પડે છે.
પાખંડ (પાખંડ) શબ્દનો અર્થ એ છે. (૧) પી એટલે પાપ અને પંડે એટલે સમૂહ. પાપને સમૂહ તે પાખંડ. (૨) પારાગ્લૅન વે રત: પાનાર મત જગતનું પાલન કરવા ઉપરથી “પા”શબ્દ કરીને ત્રણ વેદ તેનું “ખંડ એટલે ખંડન કરનાર એવો જે મત તે પાખંડમત. છળ એટલે મનમાં કંઈ અને બહારથી આચરણ બીજુ તે, જેમકે,
ચંતા વરિરીવાદા
सभामध्ये तु वैष्णवाः ॥ મનમાં શાક્ત (શક્તિ એટલે દેવીના ઉપાસક), બહારથી (ભસ્મ રૂદ્રાક્ષ ધારણ કરીને) શિવ અને સભામાં ( તુળસીની માળા અને ઉર્ધ્વપુંડ્ર તિલક કરીને) વૈષ્ણવ બને, તેનું નામ
