Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 05
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
સૂત્ર-૫
૧૧
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૫ છે એમ સપ્તમી વિભક્તિથી તલમાં તેલની જેમ કથંચિત ભેદ કહ્યો છે. પુદ્ગલોનું પણ પોતાના સ્વરૂપથી રહિત ન બનવાથી નિયત્વ અને ન્યૂનતા-અધિકતાના અભાવથી અવસ્થિતત્વ છે જ. (પ-૪) टीकावतरणिका- एतद्विशेषाभिधित्सयोवाचટીકાવતરણિકાર્થ– દ્રવ્યો સંબંધી વિશેષ કહેવાની ઇચ્છાથી સૂત્રકારે આ કહ્યું છે– આકાશ સુધીનાં દ્રવ્યોની એકતા– आऽऽकाशादेकद्रव्याणि ॥५-५॥ સૂત્રાર્થ– આકાશ સુધીના દ્રવ્યો એક એક છે. (પ-૫)
भाष्यं- आ आकाशाद् धर्मादीन्येकद्रव्याण्येव भवन्ति । पुद्गलजीवास्त्वनेकद्रव्याणीति ॥५-५॥
ભાષ્યાર્થ– ધર્માસ્તિકાયથી પ્રારંભી આકાશ સુધીના દ્રવ્યો એક એક જ દ્રવ્યરૂપ છે. પુગલ અને જીવોના અનેક દ્રવ્યો છે. (પ-૫)
टीका- आकाशान्तानि धर्मादीनि एकद्रव्याणीति सूत्रसमुदायार्थः ॥ अवयवार्थं त्वाह-'(आ) आकाशादि'त्यादिना अभिविधिवाचित्वादाङो द्वित्वं, ततश्च संहितया सूत्रपाठस्तं विवृणोति, आ आकाशाद्, अध्यायादिसूत्रोपपन्नं क्रममुद्दिश्याकाशं यावत् धर्माधर्माकाशानि सूत्रानुपूर्वोक्तानि, किमित्याह-एकद्रव्याण्येव, तेषां समानजातीयानि द्रव्यान्तराणि न सन्तीत्यर्थः, अवधारणफलदर्शनायाह-पुद्गलजीवास्त्वनेकद्रव्याणीति समानजातीयद्रव्यान्तरभावात्, अनेनात्मैकत्वप्रत्येकत्वनिरासः, तदेकत्वे संसाराद्यभाव इति भावनीयं ॥५-५॥
ટીકાર્થ– આકાશસુધીના ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યો એક-એક દ્રવ્ય છે. આ પ્રમાણે સૂત્રનો સમુદિત અર્થ છે. અવયવાર્થને તો ભાષ્યકાર “ના મારા” ઈત્યાદિથી કહે છે- મા અભિવિધિવાચી છે. આથી(=બે ‘મા’ મળવાથી) દ્વિત્યુ થયું છે, તેથી સૂત્રપાઠ સંહિતાથી(=ભેગો) છે. તે(=ભેગા) સૂત્રપાઠનું વિવરણ કરે છે. મા માત્ આ અધ્યાયના
