Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 05
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૨૮
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૫ સૂત્ર-૩૪ મથ તુમુળયો: તિ, અથ શબ્દ પ્રસ્તુત વચન પછીના અનંતર વચન માટે છે. તુલ્ય ગુણવાળા એટલે સમાન ગુણવાળા. સ્નિગ્ધાદિના અધિકરણ અને દ્વિગુણ(બે ગુણ) આદિની અપેક્ષાએ સમાન ગુણવાળા પુદ્ગલોના બંધનો શું એકાંતે પ્રતિષેધ છે ? “જઘન્યગુણવાળા પુદગલોનો પરસ્પર બંધ થતો નથી” એમ જે ગત સૂત્રમાં) કહ્યું છે એને આશ્રયીને સમાધાન કહેવાય છે, અર્થાત્ તે સૂત્રમાં જેમ એકાંતે પ્રતિષેધ છે તેમ આ સૂત્રમાં એકાંતે પ્રતિષેધ છે. શું સમાધાન કહેવાય છે? એવા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કહે છે
બંધના વિષયમાં બીજો અપવાદगुणसाम्ये सदृशानाम् ॥५-३४॥
સૂત્રાર્થ– ગુણની સમાનતા હોય તો સદશ પુદ્ગલોનો બંધ થતો નથી. (૫-૩૪)
भाष्यं- गुणसाम्ये सति सदृशानां बन्धो न भवति । तद्यथातुल्यगुणस्निग्धस्य तुल्यगुणस्निग्धेन तुल्यगुणरूक्षस्य तुल्यगुणरूक्षेणेति ।
अत्राह- सदृशग्रहणं किमपेक्षत इति । अत्रोच्यते- गुणवैषम्ये सदृशानां बन्धो भवतीति ॥५-३४॥
ભાષ્યાર્થ– ગુણનું સામ્ય હોય તો સમાન ગુણવાળા પુદ્ગલોનો બંધ ન થાય. તે આ પ્રમાણે- તુલ્યગુણ સ્નિગ્ધનો તુલ્યગુણ સ્નિગ્ધની સાથે અને તુલ્યગુણ રૂક્ષનો તુલ્યગુણ રૂક્ષની સાથે બંધ ન થાય. પ્રશ્ન- કઈ અપેક્ષાથી અહીં સદશ શબ્દનું ગ્રહણ કર્યું છે?
ઉત્તર– ગુણનું વૈષમ્ય હોય તો સમાન પુદ્ગલોનો બંધ થાય છે એ જણાવવા અહીં સદશનું ગ્રહણ કર્યું છે. (પ-૩૪)
टीका- यथैव स्निग्धरूक्षाणां जघन्यगुणानां न बन्धस्तथैव गुणसाम्ये सदृशानां न बन्ध इति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह-'गुणसाम्ये सती'त्यादिना गुणा:-स्निग्धरूक्षाः तेषां साम्यं-समत्वं, गुणानां साम्यं गुणसाम्यं तस्मिन् गुणसाम्ये तुल्यसङ्ख्यत्वे सति, सदृशानां बन्धो न
