________________
૩૪૨ - સુવાસ: જાન્યુઆરી ૧૯૪૧ મૂરો આવી રહ્યા છે. આપણે પ્રતિષ્ઠાનની કીર્તિને કલંક લાગવા દેવું નથી. ભારત નું પ્રથમ મૂરોને ચેતાવી દે કે આ નૌકા પ્રતિષ્ઠાનના સમ્રાટ સાતવાહનની છે.” - ભરતે નમન કરી એક શર પિતાના ધનુષ્ય પર ચઢાવીને માર્યું. એ શરમાં પ્રતિષ્ઠાનનું રાજચિન્હ હતું.
સામી નૌકામાંથી બીજું શર આવ્યું. અશકે તે ઉપાડી જોયું અને બોલ્યા, “આ નૈકાપિત આપણી અવગણના કરી યુદ્ધ માગે છે. ભરત, આક્રમણ શરૂ કરો અને બતાવો કે હજુ પણ પ્રતિષ્ઠાનના વાસીઓ પિતાના નૈરવની રક્ષા કરી શકે છે.”
સામસામાં શો છૂટવા લાગ્યાં. પરંતુ સામી નૌકાપતની પાછળ બીજી સહાયક નૈકાત આવી પહોંચતાં અશોકની ધીરજ ખૂટી. એકાએક એક આગ્નેયાસ્ત્ર પ્રતિષ્ઠાનની નૈકામાં આગ લગાડી. પુષ્કળ ધાંધલ થવા લાગી અને જોતજોતામાં સામેની નૈકાના યોદ્ધાઓએ આવી અશોક અને તેના અન્ય સાથીઓને બંદી બનાવ્યા.
દેવ, આજે બંદી અવસ્થામાં મારે કબૂલ કરવું પડે છે કે સમ્રાટની ઈચ્છા પ્રથમ પાતાલ અને પછી પારસદેશમાં તમારી કળાને પરિચય કરાવવાની હતી.”
પરંતુ મને સ્પષ્ટ કહ્યું કેમ નહીં ?
ના, એમાં એક કારણ હતું. સમ્રાટની ઈચ્છા એ વાત ગુપ્ત રાખવાની હતી, અને પાતાલમાં પહોંચ્યા પછી ત્યાંના સમર્થ ગાયક જયદ્રથની સામે તમને સ્પર્ધામાં ઉતારવાના હતા.'
‘શું જયદ્રથ એક મહાન સંગીતજ્ઞ છે?'
“હા, એની કીર્તિ સર્વત્ર ગવાય છે. એ સાગરના તરંગને પણ પોતાના સંગીતથી માહી શકે છે, અને મહાસાગરના જળચરોને મંત્રમુગ્ધ કરી શકે છે.”
કંઈક ચૂપ રહ્યા પછી કર્ણદેવ બોલે, “હા, મારી પણ ઈચ્છા તેની સામે સ્પર્ધા કરવાની થાય છે; પરંતુ હવે તે આપણે બધા બંદી છીએ.'
એક પ્રહરીએ આવી બંદીગૃહ ઉઘાડયું અને બોલ્યો, “બંદીઓ જે પ્રતિષ્ઠાનથી તમારા છટકારાને માટે એક લક્ષ મુદ્રા એક માસમાં નહીં આવશે તો તમારે જળસમાધિ લેવી પડશે. તમે પ્રતિકાન પત્ર લખી આપે તે ત્યાં પહોંચાડવામાં આવશે.'
સર્વે ચૂપ રહ્યા. અશોક કંઈક વિચાર કરી બોલ્યા, ‘વારુ, હું પત્ર લખી આપું છું.”
• “અશોક, પ્રતિષ્ઠાનથી મુદ્રા આવી લાગતી નથી અને હવે ત્રણ દિવસ શેષ રહ્યા છે.'
હા દેવ, આપણે શુભ મુહૂર્તમાં નીકળ્યા ન હતા. દેવ, તમે કંઈ ન કરી શકે ?” હા, કરી શકે એમ છું; પરંતુ એમાં મારી એક ઈચ્છા અપૂર્ણ રહી જશે.” કઈ ઈચ્છા ?' જયદ્રથને પરાસ્ત કરવાની.'
આપણી સ્વતંત્રતા મેળવવામાં કદાચ મારું મૃત્યુ થાય એમ પણ સંભવિત છે.”
અશક એક અજ્ઞાત ભયથી કંપી ઊઠ્યો. થોડીવારે બોલ્યો, “દેવ, એ બનશે નહીં. તમારા વગર એ સ્વતંત્રતા અમને પાચન થશે નહીં.”
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
