________________
વ્યાજ અને નફે ૩૬૫ જગતમાં રોકફેલર અને કાર્નેગીની માફક દાનવીરનું બિરુદ પ્રાપ્ત કરી શકે છે અને નહિ તે નક્કર મૂડીવાદી તે જરૂરી બની જ રહે છે.
નફાનું આવું સ્વરૂપ હેઇને તેને કિરાયા સાથે સરખાવવામાં આવે છે. જેવી રીતે કિરાયું જમીનની મૂળભૂત ફળદ્રુપતાનું પરિણામ છે તેમજ નફે માનવીની અસાધારણ શક્તિનું પરિણામ છે. દરેક જમીનમાંથી કિરાયું પ્રાપ્ત નથી થતું તેમ પ્રત્યેક માનવી-વ્યાપારી કે ઉત્પાદકનફો પ્રાપ્ત સ્થી કરી શકતો.
કિરાયું, વ્યાજ, વેતન અને નફાના સંબંધમાં એક વસ્તુ ખાસ સમજવા જેવી અને ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે, અને તે એ છે કે કિરાયું ને નફે ઉત્પાદન ખર્ચનાં અંગ નથી
જ્યારે વ્યાજ અને વેતન ઉત્પાદન ખર્ચના અંગે છે. પરિણામે વસ્તુની કિંમતના નિર્ણયમાં કિરાયાનું અને નફાનું પ્રમાણ વિચારવામાં આવતું નથી, બલકે વિચારી શકાતું નથી, જ્યારે વ્યાજ અને વેતનનું પ્રમાણ કિમત નક્કી કરવામાં મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે. વ્યાજ અને વેતનને દર કિંમત નક્કી કરે છે જ્યારે કિરાયું અને નફે કિંમતને પરિણામે પ્રાપ્ત થાય છે. કિરાયું અને નફો વિશેષ છે માટે કિંમત વિશેષ છે તેમ નહિ, પણ કિંમત વિશેષ છે માટે કિરાયું અને નફે વિશેષ માલુમ પડે છે, તેમ સમજવાનું. કિરાયું અને નફે બંને આકસ્મિક લાભ છે. વ્યાજ અને વેતન જેટલાં નિશ્ચિત અને સ્થિર છે તેટલાં જ કિરાયું અને નફે અનિશ્ચિત અને અસ્થિર છે.
અંધારને ઉલેચનારે
[ રવિબાબુના ‘તારા સ્વજન તને જાય છાંડી” એ ભજન પ્રમાણે ].
તારે ને ભવું છાજે
દીપક એના પ્રાણને બૂઝે ઉઠને ભાઈ અંધારા ઉલેચવા કાજે છે. પગ નીચે ના ભોમકા સૂઝે
ભાંગેલ એના મનોરથ પીડિત પારાવાર જાગે
ભુક્કો થઈને ઉડવા લાગે ન્ય જે માનવતા માગે
તારે ના ભવું છાજે ધરતી એની ખુંદનારા જે
ઉઠને ભાઈ અંધારાં ઉલેચવા કાજે રે.
એની કાયાનો થાંભલે થાજે દેડતા આગે આગે
કેડિયાનું ભાઈદીવેલ થાજે, તારે ના ભવું છાજે
તારે ના થોભવું છાજે ઉઠને ભાઈ અંધારાં ઉલેચવા કાજે રે, ઉઠને ભાઈ અંધારા ઉલેચવા કાજે રે.
સુરેશ ગાંધી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
