Shokshaka Prakarana Part 1

Author(s): Haribhadrasuri, Yashovijay of Jayaghoshsuri
Publisher: Divya Darshan Trust

Page 194

लक्षणोपेतस्य वस्तुनो देवताधिष्ठितत्वम्
सप्तमं जिनबिम्बषोडशकम्
एवं जिनभवनकारणविधानमभिधाय तद्विम्बस्य कारयितव्यतां सङ्गमयति -> 'जिनेत्यादि । जिनभवने तद्विम्बं कारयितव्यं द्रुतं तु बुद्धिमता । साधिष्ठानं ह्येवं तद्भवनं वृद्धिमद्भवति ॥७/१॥ जिनभवने तस्य = जिनस्य बिम्बं कारयितव्यं द्रुतं तु शीघ्रमेव बुद्धिमता = कार्यक्रमधीशालिना हि = यत एवं = जिनबिम्बकारणे तत् प्रस्तुतं भवनं साधिष्ठानं = अधिष्ठातृसहितं वृद्धिमत् भवति, तज्जजितपुण्यस्य तत्प्रवर्धकत्वात् ॥ ७ / १ || बिम्बकारणविधिमाह -> जिने'त्यादि ।
=
=
कल्याणकन्दली
->
मूलग्रन्थे दण्डान्वयस्त्वेवम् बुद्धिमता जिनभवने तद्विम्बं द्रुतं तु कारयितव्यम् । एवं हि तत् भवनं साधिष्ठानं| [सत्] वृद्धिमद् भवति ॥ ७ / १ ॥ इयं कारिका धर्मसङ्ग्रहवृत्ति - श्राद्धविधिवृत्त्यादी [ध. सं.गा.६८ श्रा.वि.प्र. ६ पृ. ३६ ] समुद्भूता । मूलकारिकानुसारेण भक्तिद्वात्रिंशिकायां • जिनगेहं विधायैवं शुद्धमव्ययनीवि च । द्राक् तत्र कारयेद् बिम्बं साधिष्ठानं हि वृद्धिमत् ॥ - [ ५/१०] इत्युक्तम् । जिनस्य बिम्बं कारयितव्यमिति । तस्य गुरुधर्मत्वात् यथोक्तं श्रीधनेश्वरसूरिभिः | शत्रुञ्जयमाहात्म्ये मेरोर्गुरुर्गिरिर्नान्यः कल्पद्रोर्नापरो द्रुमः । धर्मो जिनबिम्बानां निर्मापणादपरो गुरुः ॥ ←← [५/
->
->
| ४९७] इति । एवं तस्य शक्रत्व राज्य स्वर्गापवर्गसाधकत्वमपि यथोक्तं आचारोपदेशे चारित्रसुन्दरगणिना -> • अङ्गुष्ठमात्रामपि यः प्रतिमां परमेष्ठिनः । कारयेदाप्य शक्रत्वं स लभेत्परमं पदम् ॥ <- [६/१३] । तदुक्तं शत्रुञ्जयमाहात्म्ये →> • एकाङ्गुलमिदं बिम्बं निर्मापयति योऽर्हतां । एकातपत्रसाम्राज्यं लभेत स भवान्तरे ।। [५ / ४९६] त्रैलोक्यसम्पदस्तेषां किङ्कर्यस्स्युर्गृहाङ्गणे । | निर्मापितानि बिम्बानि यैर्जिनानां गुरूक्तिभिः || ५ / ४९९ ] <- इति । तदुक्तं उपदेशसारे उपदेशतरङ्गिण्यां [२/५/पृ.१३१] च अङ्गुष्ठमानमपि यः प्रकरोति बिम्बं वीरावसानवृषभादिजिनेश्वराणाम् । स्वर्गे प्रधानविपुलर्द्धिसुखानि भुक्त्वा पश्चादनुत्तरगतिं समुपैति धीरः || ३५ ॥ - इति । यथोक्तमन्यत्रापि राग-द्वेष- मोहजितां प्रतिमां श्रीमदर्हताम् । यः कारयेत्तस्य हि स्यात् धर्मः स्वर्गापवर्गदः ॥ [ ] इति । अन्यत्रापि -> अङ्गुष्ठमात्रापि जिनेन्द्रमूर्त्तिः कारापिताऽनन्तशुभावहा हि । | चिन्तामणिः किं न किलाल्पकोऽपि सञ्चिन्तितं यच्छति वस्तुजातम् ॥ - [ ] इत्युक्तम् । जिनप्रतिमातो बोधिलाभोऽपि | सञ्जायते । तदुक्तं कुमारनन्दिदेवं प्रति नागिल श्रावकदेवेन -> • बोहिणिमित्तं जिणपडिमा अवतारणं करेहि . <— [नि.भा.३१८३ भाग. ३ पृ. १४१] इति व्यक्तं निशीथचूर्णी । अत एव ललितविस्तरायामपि कारयितव्या भगवत्प्रतिमाः - - [पृ. ११७] इत्युक्तम् । नित्यं पूज्यमानजिनबिम्बात् तन्निर्मापकस्य पुण्यसिद्धेः, यदुक्तं →> - पूइज्जइ जिणपडिमा निचं भावेहिं जेहिं कारविया । बढेइ तेसिं पुत्रं कलंतरेणेव धननिवहो ॥ - [ ] इति । जिनबिम्बविधापनात् परत्राऽपि सुलभबोधित्वादिसिद्धेः, तदुक्तं - -> 'जो कारवेइ पडिमं जिणाणं, जिअरागदोसमोहाणं । सो पावर अन्नभवे, सुहजम्मं [भवमहणं] धम्मवररयणं ॥ दारिद्दं दोहग्गं कुजाति-कुसरीर - कुमइ - कुगईओ । अवमाण-रोग-सोगा न हुंति जिणबिंबकारीणं ॥ <- [ ] इत्यादि । अन्यत्रापि -> न यान्ति दास्यं न दरिद्रभावं न प्रेष्यतां नैव च हीनभावम् । न चापि वैकल्यमिहेन्द्रियाणां ये कारयन्तीह जिनस्य बिम्बम् ॥ - [ ] इत्युक्तम् ।
प्रकृतोपयोगि मुख्यहेतुमाह -> भवनं अधिष्ठातृसहितं स्वनायकाधिष्ठितत्वेनैव सप्रभावं सत् तत् वृद्धिमत् भवतीति । तज्जनितपुण्यस्य विहितजिनबिम्बाधिष्ठानोत्पन्नस्य शुभकर्मणः तत्प्रवर्धकत्वात् = जिनभवने प्रवृद्धिकारकत्वात् । जिनबिम्बाsकारणे तु जिनगृहं व्यन्तरादिभिरधिष्ठीयेत यथोक्तं राज्यं भोज्यं च शय्या च वरवेश्म वराङ्गना । धनं चैतानि शून्यत्वेsधिष्ठीयन्ते ध्रुवं परैः ॥ <- [ ] इति । व्यवहारभाष्येऽपि सव्वं च लक्खणोवेयं समहिठंति देवया - [७ / १८६]
→>>
=
१६१
* रतिहायिनी
આ રીતે ૬ઠ્ઠા ષોડશકમાં જિનાલય બનાવવાનું વિધાન કરીને ‘જિનબિંબ કરાવવા યોગ્ય છે' આ વાતને મૂલકારશ્રી જોડે છે. ગાથાર્થ :- બુદ્ધિમાને જિનમંદિરમાં જિનિબંબ ઝડપથી કરાવવું જોઈએ. કારણ કે આ રીતે જિનમંદિર અધિષ્ઠિત થઈને वृद्धिवाणु जने छे. [७/१]
रासरमां भिनप्रतिभा तरत पधराववी BE
ટીડાર્થ :- દેરાસરસંલગ્ન કાર્યના ક્રમ સંબંધી બુદ્ધિ ધરાવનાર શ્રાવકે દેરાસરમાં જિનબિંબ તુરત જ બનાવવું જોઈએ. કારણ કે આ રીતે જિનબિંબ કરાવવામાં આવે તો પ્રસ્તુત દેરાસર અધિષ્ઠિત = માલિકયુક્ત બનીને વૃદ્ધિ પામે છે, કારણ કે જિનમંદિરને