Samipya 1993 Vol 10 Ank 03 04

Author(s): Pravinchandra C Parikh, Bhartiben Shelat
Publisher: Bholabhai Jeshingbhai Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan

Page 57

• ગચત્—આના પ્રયાગ એક જ વાર મળે છે. જેમ કે,
નાચતાપસન્નહd:....... (૩.૫૧ c) લક્ષણાના સ`કેત અહીં જોઈ શકાય જો કે, અથ' જુદો છે.
• બચ—આ પશુ ઉપરના જેવા જ શબ્દ છે, જે એ વાર પ્રયેાજાયા છે.
૧. જ નીહાળ્યુ નસીત્યચવા .....! (૫.૫૭ c)
૨. વઘુવિ હ્રાક્ષમચયન ન્નતા......। (પ.૭ર a)
• અજ્જત—આ ૫૬ એક જ વાર નિર્દેશાયેલ છે. જેમ કે,
......માર-વૃતાં સુતામ્ (૬.૮૭ d)
અહી' કાવ્યશાસ્ત્રીય અલ'કારના સ`દ' નથી પણ સાંકેત વિચારી શકાય.
• બન્નાર—આ પ૬ એ વાર પ્રયાાયુ છે.
૧. રામેળ ત્રાજાળમહેન શ્રુતપ્રવાહે ટમન્નાર્| (૩.૩૦ d)
ર. ......અન્યનેપથ્યમન્નાર્ । (૭.૭ d)
અહીં અલ'કરણના ભાવ છે, જે સાહિત્યશાસ્ત્રીય સરણ તરફ લઈ જઈ શકે,
• વાય—એક જ વાર પ્રયાાયેલ આ પુ દ્વારા અવગમનશકિત-મ્'જનાને સત બેઈ શકાય જેમ કે,
અવામ્ય નથી તો પુ:......। (૪.૧૩ a)
• અક્ષિત—આ પત્ર પણ એક જ વાર પ્રયેાજાયુ` છે, જેમાં વ્યંજનાના નિષેધાત્મક નિશ વિચારી શકાય જેમ કે,
૧૪૨]
..... હ્યુવનામવૃØસિત
ક્ષળ: । (૫.૬૨ d)
બારે પિતા:-આરાપિત એટલે આરેાપ પામતી વિગત અર્થાત્ ઉપમાન એ કાવ્યશાસ્ત્રીય અથથી ભિન્ન અથમાં આ પદ એક વાર પ્રયેાજાયું છે. જેમ કે,
.
......વયમરે પિતાશ્ર્વયા। (૬.૧૭ b)
૦ ઉપચાર—આ પદના પ્રયાગ એક્વાર થયા છે. જેમ કે, ઉપપાપત ન ચેવિટ્” વમન૬ઃ | (૪.૯ c)
ઔપચારિક એટલે કે લાક્ષણિક પ્રયાગ જેમાં મુખ્યાર્થીના મેળ નથી તે-લક્ષણા તરફ્ આ દ્વારા જઈ શકાય.
૦ ૩૫માત્રચ્—આ પદ દ્વારા ઉપમાનરૂપ વિગતને સ્પષ્ટ નિર્દેશ છે, જેમ કે, સવમાવ્યસમુયૅન......! (૧.૪૯ a)
૦ ઉપમાનઉપમાન એટલે જેની સાથે તુલના કરવામાં આવે છે તે વિગત તેને સ્પષ્ટ નિર્દેશ એ વાર પ્રાપ્ત થાય છે જેમ કે,
૧. ...જ્ઞાતાતપૂવેપિમાનવાહ્યોઃ | (૧.૩૬ d)
૨. ૩૫માનમમૂઢિાતિનાં......) (૪.૫ a)
.
ઉપમેયન્—ઉપમેય એટલે જેની તુલના કરવામાં આવે તે વિગત. આના ઉલ્લેખ એક વાર થયા છે જેમ કે,
......પુર.. એવુ છે પમેચમ્ । (૭.૨ d)
[સામીપ્ય : ઑકટોબર, '૯૩-માર્ચ ૧૯