________________
R
I
-
હોવો જોઈએ પણ કામ ઓછું હોવું જોઈએ.” ગુજરાતીઓને પુસ્તકથી લેણું ઓછું છે.
ઑફિસમાં કામ પર હાજર થતાં જ ગુજરાતીઓ જીંદગીમાં તમે કોઈ બે-ચાર સારી બુકો આખી વાંચી ઘડિયાલ જોશે અને પછી ખુરશીમાં પડયા પડય'. હોય એવું યાદ છે ખરું ? હું કલકત્તા ચાતુર્માસ જેટલા કલાકો કામ વિના કાઢી શકાય એટલા હતો. ત્યાં મોટી નેશનલ લાયબ્રેરી છે. એમાં બાવીસ કાઢશે. ન છૂટકે પરાણે ફરજીયાત જેટલું કામ કરવું લાખ પુસ્તકોનો સંગ્રહ છે. દર મહિને એક હજાર પડે તેટલું જ કરશે અને તે પણ મન વિના. આખા મેગેઝીનો ત્યાં આવે છે. જ્યારે જુઓ ત્યારે ત્યાંનું ગુજરાતમાં દિલ દઈને કામ કરતો માણસ જડવો વાંચનાલય ચીક્કાર ઉભરાતું હશે. હજારો વાંચકો મુશ્કેલ છે. એ વેઠ જ ઉતારતો હોય છે. આ જ ત્યાં આવે છે. દર મહિને કલકત્તામાં મોટમોટા દશા ઘરમાં પણ થઈ છે. ગુજરાતની બેનો હવે પુસ્તકમેળાઓ ભરાય છે. બંગાળીઓ તોડના મણીબેન નથી રહી. એ બધી મહારાણી એલીઝાબેથ ટોળાંની જેમ આ પુસ્તકમેળામાં ઉમટી પડે છે. બની ચૂકી છે. કામવાળી કે કામવાળો જ કામ કરે પાંચસો પાંચસો રૂપિયાના મોંઘા પુસ્તકો તે લોકો છે. મહારાણીઓ તો ઘરમાં બધા પર પોતાનું રાજ ખરીદતા હોય છે. ત્યારે તમને તો દશ રૂપિયાની કરે છે. ઈવન ધણી ઉપ૨ પણ ! આ બધો ચોપડીમાં પણ કમીશન આપવું પડે છે. ખોરાકનો પ્રતાપ છે. તમે ખોટો અફસોસ નહિ સમ્રાટ હારી કેમ ગયો ? કરતા.
| નેપોલિયન બોનપાર્ટનું નામ જાણીતું છે. ગુજરાતી પ્રજાનો મુખ્ય ખોરાક છે, ઘઉં ! કહેવાય છે કે “અશકય’ જેવો શબ્દ તેની ડીક્ષનેરીમાં આયુર્વેદ ઘઉને ગુરુ ગણ્યા છે. ગુરુ એટલે ગૌરવ ન હતો. એકવાર એણે સૈન્યને ઑર્ડર આપ્યો કે ઉત્પન્ન કરનાર. દેહ અને મનમાં આળસ અને
આગે કદમ' પણ આગળ તો પહાડ હતો. એટલે જડતાં પેદા કરનાર. મદ્રાસી અને બંગાળીઓની સેનાપતિ પૂછવા આવ્યો કે મહારાજા ! આગળ તો અપેક્ષાએ ગુજરાતી પ્રજા બુદ્ધિમાં પણ પાછળ પડી
પહાડ છે. હવે આગે કદમ એટલે કઈ દિશામાં ? જાય છે. જેટલા લેખકો, ફિલોસોફરો, કવિઓ
નેપોલિયને તેનું મસ્તક ધડથી ટુ પાડી દીધું અને મદ્રાસ અને બંગાળમાં પેદા થયા છે, એટલા
લોહી નીતરતી તલવારથી લાઈન દોરીને સૈન્યને ગુજરાતમાં નથી થયા. થોડાક બુદ્ધિશાળા કહ્યું કે આગે કદમ એટલે મારા મોંઢા સામે જે ગુજરાતમાંથી નીકળ્યા છે, પણ પ્રમાણમાં ઓછા દિશા હોય એ દિશામાં જ ‘આગે કદમ' ચાહે છે. તમારી પોતાની બુદ્ધિની કસોટી કરીએ તો પહાડ હો યા પર્વત હો ! આખું સૈન્ય કામે લાગી તમને કેટલા માર્ક મળે ?
ગયું અને આમ્સ નામના પર્વતને ચીરી નાખીને પરીક્ષામાં વધુમાં વધુ ચોરીઓ ગુજરાતમાં આગે કદમ ચાલુ કરી દીધું. થાય છે. કેલકયુલેટર વિના સરવાળા બાદબાકી ન
આવો શૂરવીર નેપોલિયન પણ એક આવડે. કોઈ કવિતા બનાવવાની તમારી તાકાત લીઝીગની નાનકડી લડાઈમાં હારી ગયો. શત્રુસૈન્ય ખરી ? જવા દો ને ! એક ધર્મમહોત્સવની કંકોતરી
એને જીવતો પકડી લીધો અને સેંટ હેલિના ટાપુ કે કાર્ડ સુદ્ધાં લખતા આવડતું નથી. અમારી પાસે
પર તારની વાડ બનાવીને એમાં એને જીવતો છોડી મેટર લખાવવા આવવું પડે છે. ગુજરાતીઓ બડી
દેવામાં આવ્યો. રીબાઈ રીબાઈને એણે શેષ જીંદગી અજીબ કક્ષાના માનવીઓ છે. એ બધા ગર્જનારા ત્યાં પર્ણ કરી ઈતિહાસનું અવલોકન કરીએ ત્યારે વાદળો છે. અંદરથી સાવ ઠાલાં પણ ગર્જનાઓ એક વાત ઉપર તરી આવે છે કે આ માણસ એટલા એવી કે જાણે હમણાં મૂશળધાર વરસી પડશે.
માટે એ લડાઈ હારી ગયેલો કે યુદ્ધના અંતિમ
-
ain coucalon internetona
For Personal & Private Use Only
www.ainelibrary.org
