________________
છે. આમાં પણ ચાસણી કાચી રહે તો અથાણાંમાં લીલામરી વગેરે પ્રથમથી જ અભક્ષ્ય છે. માટે તેનું જીવોત્પત્તિ થઈ જાય છે.
અથાણું પણ અભક્ષ્ય જાણવું. (3) ખાટા રસમાં બનતાં અથાણાં : કેર, મરચાં | F. ખાટાં ફળોનું અથવા ખાટા રસમાં બનાવેલું વગેરેને કાચી કેરીના ખાટા પાણીમાં અથવા અથાણું તડકા દીધા વિનાનું માત્ર ત્રણ દિવસ ચાલે લીંબુના રસની ખટાશમાં ત્રણ દિવસ પલાળીને પછી છે. તેમાં જો લોટ કે ધાન્ય ભેળવ્યું હોય અથવા પાણી બહાર કાઢીને ફરી ત્રણ દિવસ તડકે સૂકાવીને બંગડી નાખ્યું હોય તો બીજે દિવસે જ અભક્ષ્ય બને છે. જેવા કર્યા બાદ સરસિયાના તેલમાં રાઈ વગેરે G. અથાણું એક દિવસ ચાલે તેટલું જ બહાર ફીણીને પછી કેર કે મરચાંને અંદર ડૂબાડવામાં આવે કાઢવું, વધારે કાઢીને રાખી મૂકવાથી બહારની છે. આમાં પણ જો પાણીનો અંશ રહી ગયો હોય તો હવા લાગવાથી બીજે દિવસે તે બગડી જવાનો સંભવ તરત જ ફૂગ વળી જાય છે. માટે કાળજી રાખવી રહે છે. જરૂરી બની છે.
| H. જો અથાણાં ખૂબ જ કેરફૂલ રહીને બનાવ્યાં કેટલીક સાવધાની :
હોય તો વર્ષથી પણ વધારે સમય ટકી શકે છે, પણ A. અથાણાં કાચની બરણીમાં ભરવા જોઈએ. જો કચાશ રહી હોય તો બગડવા મંડે છે. બગડેલું તેના ઢાંકણો બરાબર ચપોચપ ફીટ થવા જોઈએ. અથાણું વાપરી શકાય નહિ. બરણીના ઢાંકણા પર ચાર પડવાળું ઝીણું કપડું બાંધીને I !. ગુવારફળી, મેથીની ભાજી આદિની સૂકવણી ગળેથી દોરી બાંધીને પેક કરીને રાખવું જોઈએ. બરણી કરી હોય તે પણ ચાતુર્માસ પહેલાં જ પતાવી દેવી પેચવાળી હોય તો ય કીડી પેચની ધારે ધારે થઈ જોઈએ. ભેજ લાગતાં તેમાં પણ જીવજંતુ પડે છે. અંદર સુધી પહોંચી શકે છે. શું સમજ્યા ?
કેટલાક કથાપ્રસંગો : | B. જ્યારે પણ અથાણું કાઢવું હોય ત્યારે
| A. કંચનબેન જમવા બેઠા હતાં. આજે ચમચાને બરાબર કપડાંથી લૂછી નાખવો જોઈએ. હાથ આઠમનો દિવસ હતો. ઘરમાં લીલોતરીનો ત્યાગ હતો. ચોખા કરવા જાઈએ, અથાણું કાઢયા બાદ બરસા મગની દાળ જોડે પુત્રવધૂએ છંદો પીરસ્યો હતો. બે તરત બંધ કરી દેવી જોઈએ.
રોટલી ખાધા પછી છુંદાના લોંદાની બાજુમાં સોયની c. કોઈ પણ અથાણામાં મેથીનો ઉપયોગ ન અણી જેવું એક લાલ ટપકું જરા હાલતું હોય તેવો કરવો. કેમ કે મેથીવાળું અથાણું બીજે દિવસે અભક્ષ્ય ભ્રમ થયો. સાસુએ વહુને કહ્યું કે બેટા ! જરા જો તો બને છે. વળી દહીં સાથે અથાણું વાપરતાં દ્વિદળ થાય આ જીવડું તો નથી ને ? વહુએ થાળી ઉંચી કરીને છે. એટલે મેથીની જગ્યાએ જીરું નાખવાથી કામ ચાલી જોયું તો સાચ્ચે જ એ જીવતું જીવડું હતું. ઘૂંકવાળી જાય છે.
આંગળી કરીને એને હાથ પર લઈ લીધું. એટલામાં | D. અથાણામાં ગોળ વાપરવો યોગ્ય નથી ફરી પાછું એવું જ એક જીવડું છુંદામાંથી બહાર એમ કેટલાક બહેનો કહે છે. ગોળ અને ખટાશ ભેગા નીકળ્યું. સાસુ ગભરાઈ ગયા. એમણે હાથ ધોઈ થવાથી પાણી છૂટે છે તથા માઈલ્ડ આલ્કોહૉલ બની નાખ્યા. થાળી ઉપાડીને બહાર તડકામાં લઈ ગયાં. જાય છે. એમ તેમનું કહેવું છે. માટે અથાણામાં ગોળ ચશ્મા ચડાવીને નજર કરી તો છૂંદામાં સેંકડો લાલ તેમજ કોઈપણ પ્રકારનું ધાન્ય કે આટો વાપરવો નહિ. કંથવાઓ ખદબદ થઈ રહ્યા હતા. આખો છુંદો જીવોથી
E. કંદમૂળ, લીલી હળદર, આદુ, ગરમર, ઉભરાઈ રહ્યો હતો. જેવો છૂંદાનો રંગ તેવો જ તેમાં ગાજર, લીલાવાંસ, મલબારના મીઠાના પાણીવાળા પડેલા જીવડાંનો રંગ. ઝીણી નજર ન કરો ત્યાં સુધી
Bir Eucaliohon mehe
