________________
- 107E અન્નાહારમાં તેલીબિયાં તેમજ તેલનો પણ સમાવેશ છે, બુદ્ધિને મંદ કરે છે, સ્મૃતિનો ધ્વંસ કરે છે તેમજ થઈ જાય છે. અન્નાહારમાંથી શરીરના પોષણ અને વાળને સફેદ કરી નાખે છે. આટલેથી ન અટકતાં સંવર્ધન માટે જરૂરી તમામ તત્ત્વો મળી રહે છે, જે ભાવપ્રકાશ નિઘંટુમાં શાક વિશે લખ્યું છે કે તમામ શાકાહારમાં બનતું નથી.
શાકોના સેવનથી રોગો થવાની સંભાવના વધી જાય આંગ્લભાષામાં વપરાતા વેજીટેરીયન અને નૉન છે. શાકનું સેવન શરીરના વિનાશનું કારણ બને છે. વેજીટેરીયન આ બે શબ્દોએ આહારની બાબતમાં આ જ કારણે બુદ્ધિમાનું માણસે શાકનું સેવન છોડી જબરો ગુંચવાડો ઉભો કર્યો છે. યુરોપિયન અને દેવું જોઈએ. આજે યુવકયુવતિઓ ઉપરની જે તમામ અમેરિકન પ્રજા સંપૂર્ણપણે માંસાહારી છે. પરંતુ તેમાંના આરોગ્યવિષયક ફરીયાદો જોવા મળે છે તેમાં જે કેટલાકે માંસાહારનો ત્યાગ કર્યો છે તેઓ વેજીટેરીયન શાકભાજી પણ અમુક અંશે જવાબદાર છે જ. કહેવાયા. ખરી રીતે વેજીટેરીયન શબ્દને બદલે શાકભાજીને આરોગ્યનો આધાર માનવાની જે ભૂલ બિનમાંસાહારી એવો શબ્દ હોવો જોઈએ. અંગ્રેજીમાં આપણે પશ્ચિમી અસર નીચે કરી છે તેને સુધારી માંસાહારી માટે નૉન વેજીટેરીયન એવો શબ્દપ્રયોગ લેવાની તાતી જરૂર છે. કરવામાં આવે છે. આ પ્રયોગ પણ ભૂલભરેલો છે. આધુનિક પોષણશાસ્ત્રની દષ્ટિએ જોઈએ તો નૉન વેજીટેરીયનનો અર્થ શાકભાજીનો આહાર ન પણ અન્નાહાર જ સર્વશ્રેષ્ઠ સાબિત થાય છે. સાંપ્રત કરનાર એટલો જ થાય છે. આવી વ્યક્તિ માંસાહારી વિજ્ઞાનની દષ્ટિએ આદર્શ ખોરાકમાં કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, જ હોય એ જરૂરી નથી, એ અન્નાહારી પણ હોઈ શકે પ્રોટીન અને ચરબી એ ત્રણ મુખ્ય ઘટકો તેમજ છે. નૉન વેજીટેરીયનનો અર્થ માંસાહારી એવો જ વીટામીન્સ અને ક્ષાર એ બે ગૌણ ઘટકો હોવાં જોઈએ. કરવામાં અન્નાહારીનો એકડો જ નીકળી જાય છે. જે અનાજમાંથી કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, કઠોળમાંથી પ્રોટીન્સ અને વ્યક્તિ માંસાહારી ન હોય તે શાકાહારી જ હોય તે તેલીબિયાંમાંથી ચરબી આપણા શરીરને પૂરતા જરૂરી નથી. તે અન્નાહારી પણ હોઈ શકે છે. હકીકત પ્રમાણમાં મળી રહે છે. માત્ર વીટામીન્સ તેમ જ ક્ષારના એ છે કે શાકાહારી કે માંસાહારી બંનેને અન્નાહાર પૂરક પોષણ માટે શાકભાજીની જરૂર રહે છે, તેને વિના ચાલતું નથી. કોઈ માણસ માત્ર શાકાહાર કે બદલે જો માત્ર શાકાહાર જ કરવામાં આવે તો શરીરને માંસાહારને આધારે જીવી શકતો નથી, પણ અન્નાહાર પોષણ આપનારાં ત્રણ મુખ્ય ઘટકોથી આપણે વંચિત કરીને તે જીવી શકે છે. માટે જ અન્નાહાર શ્રેષ્ઠ અને રહી જઈએ છીએ. આયુર્વેદમાં આધુનિક વિજ્ઞાને સંપૂર્ણ આહાર છે.
બતાવેલાં પાંચ ઘટકોનો ઉલ્લેખ નથી પણ જઠરાગ્નિનું આયુર્વેદનું મહત્ત્વ હવે પશ્ચિમના ખૂબ માહાભ્ય છે. અગ્નિદ્વારા જ ખોરાકનું રૂપાંતર આરોગ્યશાસ્ત્રીઓ પણ સ્વીકારવા લાગ્યા છે. સાત ધાતુમાં થાય છે. આયુર્વેદની દષ્ટિએ તમે કેટલું ભાવપ્રકાશ નિઘંટુમાં શાકભાજી વિશે જે અભિપ્રાય ખાવ છો અને કેવું ખાવ છો, તેનું મહત્ત્વ નથી, પણ આપ્યો છે તેને ગંભીરતાથી લેવાની જરૂર છે. તમારો જઠરાગ્નિ કેટલું પચાવી શકે છે, તેનું મહત્ત્વ આયુર્વેદના મતે મોટા ભાગનાં શાકો પચવામાં ભારે છે. ઘણી વખત આપણે જોઈએ છીએ કે સૂકો રોટલો છે. તે પેટમાં આફરો કરનારાં છે. તેઓ વધુ પડતા ખાનાર મજૂર તંદુરસ્ત હોય છે, પણ મેવા-મીઠાઈ મળનું અને ગેસનું ઉત્પાદન કરે છે. શાકના સેવનથી આરોગનાર શ્રીમંત રોગિષ્ટ હોય છે. આ જઠરાગ્નિનો હાડકાં નબળાં પડી જાય છે. તેનાથી શરીરનો વર્ણ ચમત્કાર છે. ખરાબ થાય છે અને આંખનું તેજ ઓછું થાય છે. શાકાહાર એ શબ્દ અને શાકભાજી વધુ શાકભાજીનું સેવન લોહી અને વીર્યને હાનિ પહોંચાડે ખાવાનો પ્રચાર આપણે ત્યાં વિદેશથી આવેલો છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
