Jainatvana Ajwala

Author(s): Prafulla Vora
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha

Page 9

તેવા છે. દા. ત. (૧) “ફૂલ ચૂપ છે, ફૂલનો સર્જનહાર ચૂપ છે, માટે બંને મહાન છે.” (પૃ.૧૧) (૨) “જિંદગીના ઉપવનને વેરાન બનાવે તે જ્વાળામુખી અને વેરાન જિંદગીને ઉપવન બનાવે તે ફૂલ.” (પૃ.૪૧) (૩) ““લલચાવવાની અને વિજય મેળવવાની પળ સરખી જ હોય છે.” (પૃ.૪૭)
તેમના લખાણની પાર્શ્વભૂમિકામાં ઇતિહાસ પડેલો છે એટલે જિનશાસનના મહાન ચરિત્રોના તથા સાહિત્યના ઇતિહાસને અને જૈનદર્શનના સિદ્ધાંતોને આ લેખોમાં સારું એવું સ્થાન મળ્યું છે. વળી પશ્ચિમના વિદ્વાનોના લખાણમાં જે વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ, વિશ્લેષણ વગેરેનો વ્યાપક પ્રમાણમાં ઉપયોગ થયેલો દેખાય છે તે પ્રકારની નિરૂપણની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિની રજૂઆત પણ તેમના લેખોમાં જોવા મળે છે. દા.ત. “શીલોપદેશમાલા'ના લેખમાં તેમણે રજૂ કરેલ સારણી, તેનું સાહિત્યિક મૂલ્યાંકન ફલશ્રુતિ વગેરે. તે જ રીતે “જૈન કથા સાહિત્યમાં સ્ત્રી-ચરિત્રો' લેખમાંનું તેમનું વિશ્લેષણ (પૃ.૫૪) તથા તેમના અભ્યાસના તારણો (પૃ.૫૬-૫૭)
જૈનધર્મના સમૃદ્ધ કથાસાહિત્યનું તેઓએ અવારનવાર અધ્યયન કર્યું છે. “શિલોપદેશમાલા' તો કથાઓનો ભંડાર છે. તેમજ “જૈન કથા સાહિત્યમાં સ્ત્રી ચરિત્રો તેમજ “મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્ય' એ લેખોમાં તેઓએ આવા કથાસાહિત્યનો અભ્યાસ કરીને તેની સુંદર છાણાવટ કરી છે. દા.ત. “સ્ત્રીચરિત્રોના તેમના લેખમાં તેમણે પોતાના તારણોમાં અનુપમાદેવી, બ્રાહ્મી, સુંદરી જેવા સ્ત્રી પાત્રોની ઊંચાઈને પ્રસ્થાપિત કરી છે. તેઓનું એક કારણ જણાવે છે કે, “પૌરાણિક કથાઓમાં વિશિષ્ઠ સંમેલનોમાં સ્ત્રીઓને એટલે કે સાધ્વી-શ્રમણીઓને સ્થાન મળ્યું હતું વિદ્વાનોની સભામાં ગોષ્ઠી કરવાની તક મળતી હતી.” (પૃ.૫૭) [અન્યત્ર તેઓ નોંધે છે, “આ સ્ત્રી કથાનકો સમાજનાં દર્પણ સમાન છે.” (પૃ.૩૪) ]