________________
આ યથાપ્રવૃત્તિકરણના અંતર્મુહૂર્તનો કાળ પૂર્ણ થયા બાદ બીજું અપૂર્વકરણ કરે છે. તેમાં ઘણા જીવોની અપેક્ષાએ તો લોકથી અસંખ્યાત ગુણી પરિણામની ધારા હોય છે, પરંતુ એક જીવની અપેક્ષાએ અંતર્મુહૂર્તના સમય જેટલા પરિણામ હોય છે. સમયે સમયે પરિણામોની વિશુદ્ધતા વધતી જાય છે. પ્રથમ સમય કરતાં બીજે સમયે પરિણામોની વિશુદ્ધતા અસંખ્યાતગુણી અધિક હોય છે. એમ ક્રમશઃ વૃધ્ધિ પામતાં પરિણામોનું અપૂર્વપણું આ કરણમાં હોવાથી તેને અપૂર્વકરણ કહે છે. આ કરણમાં પ્રવર્તતો આત્મા મિથ્યાત્વ મોહને મિશ્ર મોહનીયપણે પરિણમાવી પછી સમ્યકત્વ મોહનીયમાં પરિણમાવી દે છે.
અહીં પણ ૪ આવશ્યક હોય છે. (૧) ગુણશ્રેણી (૨) ગુણ સંક્રમણ (૩) સ્થિતિ ખંડ (૪) અનુભાગ ખંડ (૧) પૂર્વે બાંધેલા અને સત્તામાં રહેલાં કર્મપુદ્ગલ દ્રવ્યની ઉદીરણા કરી પંક્તિબંધ સમયે સમયે અસંખ્યાત ગણી નિર્જરા કરે તે ગુણ શ્રેણી. (૨) સમયે સમયે સત્તામાં રહેલાં કર્મ પ્રકૃતિનાં પરમાણુઓને પલટાવી દે, સંક્રમણ (સજાતીય એક ભેદ મટી અન્ય ભેદરૂપ થવું તે) કરે તે ગુણ સંક્રમણ. (૩) સત્તામાં રહેલી પ્રકૃતિઓમાંથી અશુભ પ્રકૃતિઓની સ્થિતિ ઓછી કરવી તે સ્થિતિખંડ. (૪) પહેલાંની સત્તામાં રહેલી અશુભ પ્રકૃતિનો અનુભાગ ઓછો કરે તે અનુભાગ ખંડ.
આ ચાર કાર્ય અપૂર્વકરણમાં અવશ્ય થાય છે, આ પ્રમાણે સમયે સમયે અશુભ કર્મ પ્રકૃતિનો અનુભાગ અનંતગુણો ઓછો થાય છે. અને શુભ કર્મપ્રકૃતિનો અનુભાગ અનંત અનંત ગુણ વૃધ્ધિ પામે છે.
આમ અનિવૃત્તિકરણના અંતિમ સમયમાં ૩ દર્શન મોહનીય અને અનંતાનુબંધી ચતુષ્ટક એ સાત પ્રકૃતિનાં પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, અનુભાગ અને પ્રદેશબંધનો ઉદય થવાની યોગ્યતા નષ્ટ થવાથી તે ઉપશમ રૂપે રહે છે ત્યારે આત્મા જિનપ્રણિત તત્ત્વાર્થનું શ્રધ્ધાન્ યથાતથ્ય કરતો થકો સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરી ઉપશમ સમકિતી બની જાય છે. પાઠકગણ આ કથનનો જરા દીર્ઘદ્રષ્ટિથી વિચાર કરજો કે આ સંસારમાં આત્માને સમક્તિનો લાભ પ્રાપ્ત થવો કેટલો દુર્લભ છે !
શ્રી જૈન તત્ત્વ સાર
૨૭૧
|
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
