________________
પાંચમું :
ગુરુશન પૈસેટકો કે માલમિલકત આપે છે, પણ તેની સાથે સારા સંસ્કારોની કે ધર્મની મૂડી આપતું નથી, તે એને દુર્ગતિનું ભાજન બનાવે છે માટે હું કઈ પણ ઉપાયે મારા પુત્રને ધર્મ પમાડું.”
ધનપાળ શેઠે કમલને ધર્મ સંબંધી ઉપદેશ દેવે શરૂ કર્યો, પરંતુ કમલે તેના પર જરા પણ લક્ષ્ય આપ્યું નહિ. જ્યારે ધનપાળ શેઠ તેને ધર્મને મર્મ સમજાવવા માંડતાં ત્યારે તેને બગાસાં આવતાં અને તે ઉઠીને ઊભું થઈ જતું. કેઈએ ઠીક જ કહ્યું છે કે –
જેનું મન જે શું વસ્યું, તેને તે જ સુહાય; દ્રાક્ષતણે તછ માંડે, કાગ લીળી ખાય. જેનું ચિત્ત જેમાં ચાટયું હોય છે, તેને તે જ વસ્તુ સારી લાગે છે; પણ બીજી વસ્તુ સારી લાગતી નથી. દાખલા તરીકે કાગડે લીંબળીને ખાંતે ખાતે ખાય છે, જ્યારે દ્રાક્ષથી ભરેલા મંડપને અડતા પણ નથી. અથવા તે
જેને ભાળે તે ભલું, નહિ સદ્ગુણ-વિચાર;
તજી ગજમુક્તા ભીલડી, પહેરે ગુંજાહાર. મુગ્ધ મનુષ્ય પિતાને જે પસંદ પડે તેને જ સારું માની લે છે, પણ તેના ગુણદોષને વિચાર કરતા નથી. જે એમ ન હોય તે જગલમાં રહેનારી ભીલડી હાથીનાં મસ્તકમાંથી નીકળેલાં મહામૂલ્ય મોતીને પહેરવાનું છેડી દઈને ચડીને હાર શામાટે પહેરે?
