________________
પાંચમું : : ૭ :
ગુરુદર્શન વિવિધ શાસ્ત્રોને ઊંડો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યું હોય અને તેમાં ચર્ચેલા ભિન્ન ભિન્ન મુદ્દાઓ પર મનન તથા પરિશીલન કરેલું હોય.
જે ગુરુ ધર્મશાસ્ત્રોને અભ્યાસ બરાબર કરે પણ જીવનમાં ઉતારે નહિ. તે બીજાને ધર્મને ઉપદેશ ક્યા મેઢે આપી શકે? એવા ઉપદેશની કિસ્મત પોથીમાંનાં રીંગણુ” કરતાં વધારે ભાગ્યે જ લેખી શકાય. “આચરણ એ મૂંગે ઉપદેશ છે” એ વાત કોઈ પણ સુજ્ઞ ગુરુ કદી પણ ભૂલી શકે નહિ.
જે ગુરુ ધર્મનું પ્રવર્તન કરવાને બદલે ભળતી પ્રવૃત્તિએમાં જ પડી જાય તે ધર્મને ઉપદેશ કરવાને અધિકારી કેવી રીતે થઈ શકે? ધર્મ એ વ્યક્તિગત વિકાસનું મૂળ છે, સમાજસુધારણુની ચાલ છે અને રાષ્ટ્રીય ઉત્થાનનો સાચે કીમિય છે. તેનું મહત્ત્વ પ્રકાશવું અને કેને તેમાં શ્રદ્ધાવાન બનાવવા એ ગુરુનું પરમ કર્તવ્ય છે.
જે ગુરુ ધર્મશાસ્ત્રને ઉપદેશ કરવાને બદલે તિષ, વૈદક, રસાયણ અને મંત્રતંત્ર વગેરેનું મહત્ત્વ પ્રકાશે છે અને લોકોને તેમાં રસ લેતા કરે છે, તે પિતાનું મૂળ કર્તવ્ય સૂકી જાય છે, કારણ કે આવી પ્રવૃત્તિના પરિણામે લોકેની ધર્મભાવના મંદ પડી જાય છે અને ન્યાય અને નીતિવિષયક ખાલે પણ વિકૃતિને પામે છે. પરિણામે સર્વત્ર દુર્દશાનાં દર્શન થાય છે, તેથી ગુરુ હમેશા ધર્મને ઉપદેશ કરનારા જ હોય છે. આ ઉપદેશ તેઓ યોગ્ય મનુષ્યને એગ્ય રીતે કરે છે, પણ અનવસ્થિત કે બધિર કુટુંબ સરખા મનુષ્યને કરતા નથી.
