________________
પાંચમું : : ૫૫
ગુરુદન પ. વરસાદની ઋતુમાં ડાંસ-મચ્છર કરડવા લાગે અથવા ધયાન ધરતી વખતે શુદ્ર જંતુઓ લેહી–માંસ ખાવા લાગે છતાં તેમને હણવાને કે વારવાનો પ્રયત્ન ન કરતાં સમભાવમાં રહે, તે ડાંસ મચ્છરને પરીષહ સહન કર્યો ગણાય છે.
૬. અચેલ પરીષહ-વસ્ત્ર સર્વથા ન મળે, અથવા જીર્ણ પ્રાય મળે, તે પણ દીનતા ન ચિંતવે, તેમજ ઉત્તમ બહમૂલ્યવાન વસ્ત્ર ન ઈ છે, પરંતુ અલ્પ મૂલ્યવાળું જીર્ણ વસ્ત્ર ધારણ કરે તે અચેલ પરીષહ.
૭. અરતિ પરીષહ–અરતિ એટલે ઉદ્વેગભાવ, સાધુને સંયમમાં વિચરતાં જ્યારે અરતિનાં કારણ બને, ત્યારે સિદ્ધાન્તમાં કહેલાં ધર્મસ્થાને ભાવવા, પરન્તુ ધર્મ પ્રત્યે ઉદ્દેદભાવ ન કરે, કારણ કે ધર્માનુષ્ઠાન તે ઈન્દ્રિયેના સંતેષ માટે નથી, પરન્તુ ઈન્દ્રિયેના અને આત્માના દમન માટે છે, તેથી ઉદ્વેગ ન પામવે, તે અરતિ પરીષહને જય કર્યો કહેવાય.
૮. સ્ત્રી પરીષહ–સ્ત્રીઓને સંયમમાર્ગમાં વિદ્ધ કરનાર જાણીને તેમને સરાગ દષ્ટિએ ન જેવી, તેમજ સ્ત્રી પિતે વિષયાથે નિમંત્રણ કરે તે પણ સ્ત્રીને આધીન ન થવું, તે સ્ત્રી પરીષહને વિજય કહેવાય, તેમજ સાવીને પુરુષ પરીષહ આમાં અંતર્ગત સમજે.
. ચર્યા પરીષહ–ચર્યા એટલે ચાલવું, વિહાર કરે, અર્થાત્ મુનિએ એક સ્થાને અધિક કાળ ન રહેતાં માસકલ્પની મર્યાદા પ્રમાણે (૮ શેષકાલના અને ૧ વર્ષાકાલના ચેમાસાને
