________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રહ્યો છે. તે સિવાયના બીજા સર્વજ્ઞાહિક ૨૩. (વિજ્ઞાનવાદી બૌદ્ધોને મતે -સંસાર જે ભગવાનના કલ્યાણકારક ગુણો છે, તે કાળમાં વર્તમાન એવા પ્રવૃત્તિ વિજ્ઞાનનો ઉચ્છેદ ગુણોની પ્રાપ્તિપૂર્વક જે ભગવાનના યથાર્થ થયા પછી કેવળ જે આલાય વિજ્ઞાનની ધારા સ્વરૂપને અનુભવ તેજ જીવની મુક્તિ જાણવી. રહે છે, તેજ મુક્તિ.
૧૭. (મધ્યમો)-જ્ઞાઋતૃત્વઝમીપતિત્વ- ૨૪. (જૈનેને મતે)–જેમ પાંજરામાં શ્રીવત્સવવશ્રીમવિજ્ઞાના નિઃસ્વપૂર્ણસુર્ય મુતિઃ | પુરેલો પોપટ પાંજ નાશ પામ્યા પછી જગત કર્તવ, લક્ષ્મીપતિવ, અને શ્રીવત્સ- સ્વતંત્ર થઈને આકાશમાં ગમન કરે છે, તેમ લાંછનત્વ, આ ત્રણે સિવાય બીજા જે જૈન શાસ્ત્રોક્ત તપ કરીને તથા આમૈકાકાર ભગવાનના નિરતિશયાનંદાદિ ધર્મ છે, તે ધર્મો | સમાધિ કરીને અષ્ટવિધ બંધનનો નાશ થયા જેવા ધર્મોની જીવને પ્રાપ્તિ થાય તેનું નામ પછી કેવળ સુખરૂપ તથા નિરાવરણ જ્ઞાનરૂપ મુક્તિ .
આત્માનું સ્વતંત્રપણે જે નિરંતર ઊર્ધ્વગમન ૧૮. (વલ્લભમતે ) દિમાન સર રા- છે, અથવા અલૌકિક આકાશમાં ગમન છે, મૂતાનાં ગીવાનાં રીત્રાનુમવા ગેલેકમાં છે તેનું નામ આત્માની મુક્તિ. બે હાથવાળા શ્રીકૃષ્ણ ભગવાનની સાથે તેના ર૫ (ભાસ્કરીય મતે) ઢિશર રામે અંશરૂપ જીવોની જે રાસલીલાને અનુભવ | મુરિતઃ લિંગ શરીરનો નાશ તે મુક્તિ. તેનું નામ મુક્તિ
ર૬. (માહેશ્વર મતે)–રઐશ્વર્યા૧૧. (શાદિને મતે)–રાપરન્ત પિત્ત: પરમેશ્વરના જેવા ઐશ્વર્યની પ્રાપ્તિ મચાવૈવરાતિ વાળીવતુષ્ટ ગ્રથમાયા: વરાહ્યયા તે મુક્તિ. ગ્રહમાથા વાર્થીવર્શનમુષિતઃ પર, પર્યંતી, |
૨૭. (કાપાલિકા મતે)–ચંદ્રચૂદવપુષઃ સતઃ મધ્યમા અને વૈખરી, એ ચાર પ્રકારની
પચાર્જિનમ્ ! મહાદેવના શરીરરૂપ થઇને વાણીમાંથી પરાવાણું બ્રહ્મરૂપ છે. એ પરા
પાર્વતીનું આલિંગન તે મુક્તિ. વાણીનું દર્શન તે મુક્તિ.
૨૮. (અભિનવ ગુણાચાર્યને મતે) પૂર્ણ૨૦. (રસેશ્વરવાદી) વારસાનેન સ્થળે | મતા કુાિરા પૂર્ણાત્માની પ્રાપ્તિ તે મુક્તિ. મુક્તિા પારદરસનું પાન કરવાથી જરા મરણ |
| મુ. પ્રજાના –સાલય, સામી, રહિત આ દેહની સ્થિરતા થવાથી જે
સારૂય, અને સાયુજ્ય, એવા મુક્તિના ચાર જીવન્મુક્તિ થાય છે તે જ મુક્તિ.
પ્રકાર છે – ૨૧. (શુન્યવાદી માધ્યમિક ) આ સર્વ જગત -યજ છે; બ્રાંતિવડે સતરૂપ પ્રતીત (1) સાલોક્ય મુક્તિ-જે વૈકુંઠલોકમાં થાય છે; વાસ્તવથી કોઈ વસ્તુ સત નથી. ભગવાન રહે છે તે લોકની પ્રાપ્તિ તે સાકય આવા પ્રકારની શન્ય ભાવનાના પરિપાક પર્યત | મુક્તિ. જે અન્ય આત્માનું તત્ત્વજ્ઞાન છે, તે તત્ત્વજ્ઞાન | (૨) સામી મુક્તિ–વકંઠ લોકમાં વડે જે શૂન્ય ભાવની પ્રાપ્તિ, તેને મુક્તિ પણ વિષ્ણુ ભગવાનની સમીપતાની પ્રાપ્તિ તે
સામીપ્ય મુક્તિ. - રર. (ચાર્વાકને મતે) સ્વાતન્નય મૃત્યુ, (૩) સારૂય મુક્તિ–સમીપતા પ્રાપ્ત મુnિ: 1 વિધિનિષેધથી રહિત જે સ્વતંત્રતા તે થયા પછી પણ વિષ્ણુ ભગવાનના જેવા રૂપની મુક્તિ, અથવા મૃત્યુ એજ મુક્તિ. : પ્રાપ્તિ તે સારૂપ્ય મુક્તિ.
For Private And Personal Use Only
