Avashyak Sutram Part 01

Author(s): Punyakiritivijay
Publisher: Shripalnagar Jain Shwetambar Murtipujak Derasar Trust

Page 445

0.3 उपोद्घात नियुक्तिः, श्रीआवश्यक नियुक्तिभाष्यश्रीहारिक वृत्तियुतम् भाग-१ // 423 // 0.3.4 चतुर्थद्वारम् , गणधरवक्तव्यता। जीव-कर्म सम्बन्धस्मृतिमुखेन तत्प्रवर्त्तते, गृहीताविनाभावस्य धूमादनलज्ञानवत्, न च इह तल्लिङ्गाविनाभावग्रहः, तस्याप्रत्यक्षत्वात्, नापि सामान्यतोदृष्टादनुमानात् सूर्येन्दुगतिपरिच्छेदवत् तदवगमो युज्यते, दृष्टान्तेऽपि तस्याध्यक्षतोऽग्रहणात्, न चागमगम्योऽपि, आगमस्यानुमानादभिन्नत्वात्, तथा च- घटे घटशब्दप्रयोगोपलब्धावुत्तरत्र घटध्वनिश्रवणात् (ग्रन्था० 6000) अन्वयव्यतिरेकमुखेन घट एवानुमितिरुपजायते, न च इत्थमात्मशब्दः शरीरादन्यत्र प्रयुज्यमानो दृष्टो यमात्मशब्दात् / / नियुक्ति: 600 प्रतिपद्येमहि इति, किंच- आगमानामेकज्ञेयेऽपि परस्परविरोधेन प्रवृत्तेरप्रमाणत्वात्, तथा च- एतावानेव पुरुषो, यावानिन्द्रिय- देवघोषः, गणधरा गोचरः / भद्रे! वृकपदं पश्य, यद्वदन्ति बहुश्रुताः // 1 // इत्यागमः, तथा न रूपं भिक्षवः पुद्गल इत्याद्यपरः, पुद्गले रूपं निषिध्यते, (११)ऽऽगमः अमूर्त आत्मा इत्यर्थः, तथा अकर्ता निर्गुणो भोक्ता इत्यादिश्चान्यः, तथा स वै अयमात्मा ज्ञानमय इत्याद्यपर इति, एते च सर्व तज्जीव-भूतएव प्रमाणं न भवन्ति, परस्परविरोधेन एकार्थाभिधायकत्वात्, पाटलिपुत्रस्वरूपाभिधायकपरस्परविरुद्धवाक्यपुरुषवातवत्, देव-नारकअतो न विद्यः- किमस्ति नास्ति?, इत्ययं ते अभिप्रायः, तत्र वेदपदानां चार्थं न जानासि, चशब्दात् युक्तिं हृदयं च, निर्वाणतेषामेकवाक्यतायामयमर्थः- विज्ञानघन एवे ति ज्ञानदर्शनोपयोगरूपं विज्ञानं ततोऽनन्यत्वात् आत्मा विज्ञानघनः, संशयाः, प्रतिप्रदेशमनन्तविज्ञानपर्यायसङ्घातात्मकत्वाद्वा विज्ञानघनः, एवशब्दोऽवधारणे, विज्ञानघनानन्यत्वात् विज्ञानघन एव, परिवारः, अमर्षः, एतेभ्यो भूतेभ्यः क्षित्युदकादिभ्यः समुत्थाय कथञ्चिद्भूत्वा इति हृदयम्, यतो न घटाद्यर्थरहितं विज्ञानमुत्पद्यते, न च भूतधर्म वेदपदार्थः, एव विज्ञानम्, तदभावे मुक्त्यवस्थायां भावात्, तद्भावेऽपि मृतशरीरादावभावात्, न च वाच्यं- घटसत्तायामपि नवतानिवृत्ती शरीरभावेऽपि चैतन्य निवृत्ते: नवतावद्भूतधर्मता चैतन्यस्य, घटस्य द्रव्यपर्यायोभयरूपत्वे सति सर्वथा नवताऽनिवृत्तेः, न च इत्थं देहाच्चैतन्यस्यानिवृत्तिः, तथा श्रुतावप्युक्तं- अस्तमिते आदित्ये याज्ञवल्क्यः चन्द्रमस्यस्तमिते शान्तेऽग्नौ शान्तायां वाचि तादृश-बन्ध पुण्य-परलोक दीक्षा। // 423 //