________________
અનુપ્રેક્ષા
શબ્દ એ નમસ્કારનું શરીર છે, અર્થ એ નમસ્કારનો પ્રાણ છે અને ભાવ એ નમસ્કારને આત્મા છે. નમસ્કાર ભાવ જ્યારે ચિત્તને સ્પર્શે છે, ત્યારે માનવને મળેલ આત્મવિકાસ માટે અમૂલ્ય અવસર ધન્ય બને છે. '
નમસ્કારથી આરંભ થયેલ ભક્તિ અને જ્યારે સમર્પણમાં પૂર્ણ થાય છે ત્યારે માનવી પોતાને પ્રાપ્ત થયેલ જન્મની સાર્થકતા અનુભવે છે.'
નમસ્કાર મંત્ર એ સિદ્ધ મંત્ર છે. એ મંત્રનું સ્મરણ કરવા માત્રથી આત્મામાં જીવરાશિ ઉપર સહ પરિણામ જાગૃત થાય છે. એ માટે સ્વતંત્ર અનુષ્ઠાન કે પુરશ્ચરણાદિ વિધિની પણ જરૂર પડતી નથી. તેમાં મુખ્ય કારણ પંચ પરમેષ્ટિ ભગવંતોનો અનુગ્રહકારક સહજ સ્વભાવ છે, તથા પ્રથમ પરમેષ્ઠિ અરિહંત ભગવતોને “જીવ માત્રનું આધ્યત્મિક કલ્યાણ થાઓ” એવો સિદ્ધ સંકલ્પ છે.
અભેદમાં અભય અને ભેદમાં ભય. • ગુણ બહુમાનને પરિણામ અચિજ્ય શક્તિયુક્ત કર્યો છે. નિશ્ચયથી બહુમાનનો પરિણામ અને વ્યવહારથી બહમાનનો સર્વોત્કૃષ્ટ વિષય, બેઉ મળીને કાર્યસિદ્ધિ થાય છે. - ગુણાધિકનું સ્મરણ કરવાથી રક્ષા થાય છે, તેમાં વસ્તુસ્વભાવને નિયમ કાર્ય કરે છે. ધ્યાતા–અંતરાત્મા જ્યારે ધ્યેય–પરમાત્માનું ધ્યાન કરે છે, ત્યારે ચિત્તમાં ધ્યાતાધ્યેય ધ્યાન એ ત્રણેની એકતાપી સમાપત્તિ થાય છે, તેથી કિલઇ કમને વિગમ થાય છે અને અંતરાત્માને અદ્ભુત શાંતિ મળે છે. તેનું જ નામ મંત્રથી રક્ષા ગણાય છે.
