Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 15

२४६
पिण्डनियुक्तिः-मूलसूत्रं पाश्वर्तिवृत्ताकारतीयाः ये च करकाः' धनोपलाः तथा समुद्रहृदाना' लवणादिसमुद्रपद्मादिहृदानां च बहमध्यभागे यऽकाप्याः 'अह'त्ति एष सर्वाऽप्यकाप्यो 'निश्चयसचित्तः एकान्तसचित्तःशेषस्तु अवटादि' अवटवापीतडागादिस्थः, इहावटादिस्योऽवटादिशब्देनोक्तः, तात्स्थ्येन तद्वयपदेशप्रवृत्तेः, यथा मञ्चाः क्रोशन्तीत्यादौ. तत्रावटः कूपस्तदादिगतोऽप्कायो 'व्यवहारनस्य व्यवहारनयमतेन सचित्तः॥ मू. (२५) उसिणादगमनुवत्ते दंडे वासे य पडियमित्तमि।
मोत्तूणादेसतिगं चाउलउदगेऽबहुपसन्नं ॥ वृ. अनुवृते दण्डे, अत्र जातावेकवचनं. ततोऽयमर्थः-अनुवृत्तेषु त्रिषु दण्डेषु-उत्कालेषु यदुष्णोदकं तन्मिश्रमितिप्रस्तावादगम्यते,तथाहि-प्रथमेदण्डेजायमानेकश्चित्परिणमतिकश्चिन्नेतिमिश्रः द्वितीयेप्रभूतः परिणमतिस्तोकोऽवतिष्ठते.तृतीयेतुसर्वोप्यचित्तोभवति,ततोऽनुद्धृतेषुत्रिषुदण्डेपूष्णोदकं(मिश्र)सम्भवति, तथावर्षे -वृष्टौपतितमात्रयज्जलंग्रामनगरादिषुप्रमृततिर्यग्मनुष्यप्रचारसम्भविषभूमौवर्ततेतद्यावन्नाद्याप्यचितीभवतितावन्मिश्रमवगन्तव्य ग्रामनगरादिभ्योऽपिबहिस्ताद्यदिस्ताकमधजलंनिपतातितदानीं तदपि पतितमात्रं मिश्रमवसेयं, पृथिवीकायसम्पर्कतस्तस्य परिणममानत्वात्, यदाऽप्यतिप्रभूतं जलं मेघो वर्षति तदाऽपि प्रथमतो निपतत् पृथिवीकायसम्पर्कतः परिणममानं मिश्र, शेषं तु पश्चानिपतत् सचित्तमिति. तथा 'मुक्त्वा ' परिहत्य आदेशत्रिक मतत्रिकं, तदुक्ता मिश्रतान ग्राह्येतिभावार्थः, 'चाउनोदकं' तण्डुलोदकम् 'अबहुप्रसन्नं नातिस्वच्छीभूतं. मिश्रमिति गाथार्थः । अबहुप्रसन्नमित्यत्रादावकारलोप आर्थत्वात ।। मू. (२६) भडंगपासवलग्गा उत्तेडा बुब्बुया न संमति।
जातावमीसंगतंदुलायरझंतिजावऽन्ने| वृ.तण्डुलोदकेतण्डुलप्रक्षालनभाण्डादन्यस्मिनभाण्डप्रक्षिप्यमाणेयेत्रुटित्वाभाण्डकस्यपार्थेषु उत्तेडा' बिन्दवोलनाःतेयावन्न शाम्यन्ति विध्वंसमुपगच्छन्तितावत्तत्तण्डुलोदकंमिश्रमित्येके १. अपरेपुनराहः. तण्डुलोदके तण्डुलप्रक्षालनभाण्डकादपरस्मिन भाण्डके प्रक्षिप्यमाणे ये तण्डुलोदकस्योपरि समुद्भूता बुदबुदास्ते यावदद्यापि नशाम्यन्ति' नविनाशिमियति तावत्तत्तण्डलोदकं मिश्रमिति २, अन्ये पुनरेवमाहःतण्डुलप्रक्षालनानन्तरं तण्डुला राझुमारब्धास्ततस्ते यावन्न राध्यन्ति. यावन्नाद्यापि सिध्यन्तीति भावः तावत्तत्तण्डलोदकं मिश्रमिति ३॥ एषां त्रयाणामप्यादेशाना दूषणान्याहमू.(२७) एए उ अनाएसा तिन्निवि कालनियमस्सऽसंभवओ।
लुक्खयरभंडमपवणसंभवासंभवाईहिं ।। वृ. पंत त्रयोऽप्यादेशा अनादेशा एव. तुशब्द एवकारार्थो भिन्नक्रमश. कुताऽनादेशाः ? इत्याहकालनियमस्यासम्भवानं, न खलु बिन्दवपगम बुख़ुदापगमे तण्डलपाकनिष्पत्ती वा सदा सर्वत्र प्रतिनियत एव कालःयनप्रतिनियतकालसम्भविना मिश्रत्वादद्धमचित्तत्त्वस्याभिधीयमानस्यनव्यभिचारसम्भवः, कथं प्रतिनियत्तःकाला नघटत? इतिकालनियमासम्भवाह-'लुक्खयरं त्यादि. रूक्षतरभाण्डपवनसंभवादिभिः, अत्रादिशब्दाच्चिरकालसलिलभिन्नत्वादिपरिग्रहः इयमय भावना-इह यदापाकतः प्रथममानीतं चिरानीतं वा स्नहननादिना न भिन्न भागद तद्रूक्षमुच्यत, स्नहादिना तु भिन्न स्निग्ध, तत्र रूक्ष भाण्डे तण्डुलादक प्रक्षिप्यमाणेयेबिन्दवः पाश्च॑षु लग्नास्तेभाण्डस्यरूक्षतयाझटित्येवशोषमुपयान्ति. स्निग्धेतुभाण्डभाण्डस्य स्निग्धतयाचिरकालं ततःप्रथमादेशवादिनांमतेरुक्षेभाण्डेबिन्दूनामपगमेपरमार्थतोमिश्रस्याप्यचित्तत्त्वसम्भावनया ग्रहणप्रसङ्गः, स्निग्धे तुभाण्डे परमार्थतोऽचित्तस्यापि बिन्दनामनपगमे मिश्रत्वेन सम्भावनया