Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 48

मूल-१२७
२७. ज्ञानदर्शनयोः भजना' क्वचिद्भवतःक्वचिन्न, यएकान्तनभगवताविप्रतिपन्नस्तस्यनभवतोयस्तुदेशविरतिं भगवति श्रद्धानमात्रंवाकुरुतेतस्यव्यवहारनयमतेनसम्यगदृष्टित्वाभवतइति, ततो निश्चयनयमतापेक्षया चरणात्मनि हते ज्ञानदर्शनरूपावप्यात्मानौ हतावेवेति परप्राणव्यपरोपणरतः समूलघातमात्मघ्न इति परप्राणव्यपरोपणमात्मघ्नं,तच्च साधोराधाकर्मभुञानस्यानुमादनादिद्वारेणनियमतःसम्भवतीत्युपचारत आधाकमजर्म आत्मघ्नमित्युच्यते ॥ तदेवमुक्तमात्मघ्ननाम. सम्प्रत्यात्मकर्मनाम्नोऽवसरः, तदपि चात्मकर्मचतुर्दा, तद्यथा-नामात्मकर्म स्थापनात्मकर्मद्रव्यात्मकर्मभावात्मकर्मच,इदंचाधाकम्मेव तावभावनीयंयावन्नोआगमतोभव्यशरीरद्रव्यात्मकर्म,जशरीरभव्यशरीव्यतिरिक्तं तुद्रव्यात्मकर्म
मू. (१२८/१) दवंमि अत्तकम्मजं जो उममायए तयं दव्वं ।
वृ. यःपुरुषो यद्रम्मादिकंद्रव्यं ममाय' ममेतिप्रतिपद्यतेतत-ममेतिप्रतिपादनंतस्यपुरुषस्य दव्वंमि अत्तकम्मतिज्ञशरीरभन्यशरीरव्यतिरिक्तं द्रव्ये द्रव्यविषयमात्मकर्मभवति.आत्मसम्बन्धित्वेनकर्मकरणम आत्मकर्मति व्युत्पत्त्याश्रयणात । भावात्मकर्म च द्विधा, तद्यथा-आगमती नोआगमतश्च. तत्राऽऽगमत आत्मकर्मशब्दार्थज्ञाता तत्र चोपयुक्तः नोआगमतः पुनराह
मू. (१.२८/२) भावे अंसुहपरिणओ परकम्मं अत्तणो कुणइ॥
वृ. 'अशुभपरिणतः अशुभेनप्रस्तावादाधाकर्मग्रहणरूपेणभावनपरिणतःपरस्य-पाचकादेःसम्बन्धि यतकर्मपचनपाचनादिजनितंज्ञानावरणीयादितत आत्म सम्बन्धि करोति, तच्च परसम्बन्धिनःकर्मण: अत्मीयत्वेन करणं भावे' भावतः आत्मकर्म, नोआगमतो भावात्मकम्मत्यर्थः, भावेन-परिणामविशेषेण परकीयस्यात्मसम्बन्धित्वेन कर्म-करण भावात्मकम्मति व्युत्पत्तेः॥ एतदेव साया गाथया भावयतिमू. (१२९) आहाकम्मपरिणओ फासुयमवि संकिलिट्टपरिणामो।
आययमाणो बज्झइतंजाणसु अत्तकम्मंन्ति || म. (१३०/१) परकम्म अत्तकम्मीकरेड़तं जो उ गिहिरंभंजे।
वृ.प्रासुकम-अचतनम् उपलक्षणमेतदएषणीयंचस्वरूपेणभक्तादिकमास्तामाधाकम्मेत्यपिशब्दार्थः, 'सक्लिष्टपरिणामः सन्' आधाकर्मग्रहणपरिणतःसन आददानो' गृह्णान यथाऽहमतिशयेनव्याख्यानलब्धिमान् मदगुणाश्चासाधारणविद्वत्तादिरूपाः सूर्यस्य भानव इव कुत्र कुत्र न प्रसरमधिरोहन्ति?,ततो मदगणावर्जित एष सर्वोऽपि लोकः पक्त्वा पाचयित्वा च मयमिष्टमिदमोदनादिक प्रयच्छतीत्यादि.स इत्यमाददानः साक्षादारम्भकर्तव ज्ञानावरणीयादिकम्म॑णा बध्यत, ततस्तद गानावरणीयादिकमबन्धनमात्मकम्मं जानाहि. इयमत्र भावना-आधाकर्म यहा स्वरूपणानाधाकम्मापि भक्ति वशतो मदर्थमन्निष्पादितमित्याधाकर्मग्रहणपरिणता यदागृह्णातितदाससाक्षादांगम्भकवरबपरिणामविशेषता जानावरणीयादिकम्मणाबध्यत.यदिपुनर्न गृह्णीयात्तर्हिनबध्यत.तत आधाकर्मग्राहिणायत्परस्यपाचकाद: कम्मतदात्मनाऽपिक्रियत इतिपरकर्मआत्मकर्मकरातात्युच्यत. एतदेवस्पष्टंव्यक्ति - परकम्मत्यादि, तत आधाकर्म यदा साधर्गहीत्वा भुक्तं स परस्य पाचकादर्यत्कर्म तदात्मकर्मीकरोति, आत्मनोऽपि सम्बन्धि कगतीति भावार्थः ।। अमुच 'भावार्थमस्य वाक्यस्याजानानः घरी जातसंशय: प्रश्नपति
मू. (१३०/२) तत्थ भवे परकिरिया कहं नु अन्नत्थ संकमइ ? ।।
वृ. 'तत्र' परकर्म आत्मकर्मीकरोतीत्यत्र वाक्ये भवेत परस्य वक्तव्यं यथा-कथं परक्रिया परस्य सत्क ज्ञानावरणीयादिकर्म अन्यत्र आधाकर्मभोजक साधा संक्रामति?. नैवं सङक्रामतीति'भावः, न खलु