Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 125

३५६
पिण्डनियुक्ति:- मूलसूत्रं
भी लब्धा तौ तौ तथा दर्शयति- 'तत्थ' त्ति तत्र तुल्ये' समाने सति अन्यस्मिन् वस्तुनि मध्ये तुल्यनिपातेऽधिकरणसदृशस्य वस्तुनः प्रक्षेपे ' द्वौ' प्रथमचतुर्थरूपौ भङ्गा लब्धी, तौ च 'सुक्कोल्लसरिसपाए' इत्यनेन पदेन सूचितौ, तथा द्वौ भङ्गौ द्वितीयतृतीयरूप 'अतुल्यात्' विसदृशात् प्रक्षिप्यमाणात् लब्धी, ताँच 'असरिसपाए य' इत्यनेन पदेनोक्तौ । तदेवं चतुर्भङ्गिकामभिधाय सम्प्रत्यत्रैवोद्धरणविधिमाहसुक्के सुक्कं पडियं विगिंचिउ होइ नं सुहं पढमो । मि दवं छोढुं गालंति दवं करं दाउ ।। तइयंमि करं छोढुं उल्लिंचइ ओयणाइ जं तरइ ।
मू. (४३१)
मू. (४३२)
दुल्लहदव्वं चरिमे तत्तियमित्तं विगिंचंति ।।.
वृ. 'शुष्के' वल्लचनकादौ मध्ये यत् 'शुष्कं' वल्लचनकादि पतितं तत्सुखं जलप्रक्षेपदिकष्टमन्तरेण 'विगिंचिउं होइ' परित्यक्तुं भवति, परित्याज्यं भवतीत्यर्थः, एष प्रथमो भङ्गः तथा द्वितीये भङ्गे 'शुष्के' बल्ल चनादौ मध्ये कथमप्यार्द्र तीमनादि विशोधिकाटिदोषवत पतितमित्यवरूप 'द्रवं काशिकादि तत्र मध्ये प्रभूतं प्रक्षिप्य पश्चात्पामवनभ्य पात्रकर्णेकदेशे च शुद्धभक्त पानरक्षणार्थं करं च दत्त्वा सर्व द्रवं गालयन्ति । तथा तृतीये शुद्धे आई तीमनादी मध्यपतितं शुष्कं कूरवल्लचनकादिरूपमोदनमित्येवंरूपे तत्र तीमनादी मध्ये 'करं' हस्तं प्रक्षिप्यौदनादि यद्यावन्मात्रं शक्रोति तावन्मात्रमशठः सन् 'उल्लिंचति' आकर्षति, ततः शेषं तीमनादि कल्पते, यथा‘चरमे' आर्द्रे आर्द्रपतितमित्येवरूपे यदि तद्रव्यं दुर्लभम्' अन्यत्रनप्राप्यते तत्रोद्देशतस्तावन्मात्रं परित्यजन्ति, शेषं कल्पते, एषा चतुर्भङ्गिका साधुनामसंस्तरणे वेदितव्या, संस्तरणे च सकलमपि परित्यजन्ति । तथा चाहमू. (४३३)
संघरे सव्वमुज्झति, चउभंगो असंथरे । असढो सुज्झई जेसु, मायावी जेसु बज्झई ॥
वृ. 'संस्तरे' निर्वाहि सति सर्वमपि पात्रस्थितं निशोधिकोटिसंसृष्टमुज्झन्ति, 'असंस्तरे' अनिवहि पुनः 'चतुर्भङ्गी' चत्वारोऽनन्तरोक्ता भङ्गाः, सूत्रे च पुंस्त्वनिर्देश आर्षस्वात् कथंभूतास्ते भङ्गाः ? इत्याह-येषु भङ्गेषु ‘अशठः' अरक्त द्विष्टः सन् वर्त्तमानः शुध्यति शुद्धिमापद्यते, मायावी च येषु बध्यते । तदेवं विशोध्यविशांधिरूपं कोटिद्रयं सप्रपञ्चमुक्त म, इदानीं तदेवोपसंहारव्याजेन सङ्क्षेपत आहकोडीकरणं दुविहं उग्गमकोडी विसोहिकोडी य ।
मू. (४३४)
उग्गमकांडी छक्क विसोहिकोडी अनेगविहा ॥
वृ. कोटीकरणं द्विविधं द्विप्रकारं, द्विधाकोटिरित्यर्थः तद्यथा-उद्गमकोटिविंशाधिकोटिन, तत्रोद्रमकोटिः 'षटकम' आधाकर्मिकौंदशिकान्त्यभेदत्रिकादिषड्भेदाः विशोधिकाटिः पुनरनेकविधा- आघादृशिकादिरूपा । मू. (४३५ ) नव चैव अढारसंग सत्तावीसा तहव चउ पन्ना । नउड़ दी चैव सया उ सत्तरी होड़ कांडीणं ॥
वृ. प्रथमतः कोटयां नव भवन्ति, तद्यथा- स्वयं हननमन्येन घातनमपरेण हन्यमानस्यानुमोदनं, तथा स्वयं पचनमन्येन पाचनमपरेण पच्यमानस्यानुमोदनं, तथा स्वयं क्रयणमन्येन क्रायणमपरेण क्रीयमाणस्यानुमोदनम्, इहाद्याः षडविशोधिकोटयोऽन्तिमास्तु तिस्रो विशोधिकोटयः, एता अपि नवकोटीः कोऽपि सेवते कोsपि षेण, ततो द्विकेन गुणिता अष्टादश भवन्ति, अथवैवं ताः कोऽपि मिथ्यादृष्टिः कुशास्त्रसम्पर्कसमुत्थवासनावशतो निःशङ्क सेवत, कोऽपि सम्यगृदृष्टिः सन विरतोऽप्यनाभोगा-दिकारण
"