Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 162

मृत्ल-६०४
अचित्तणवि पिहिए चभंगा दोयु अगझं॥ वृ.अचित्तनापि अचित्तदेयेवस्तुनिपिहिते चतुभ्रङ्गी' चत्वारोभङ्गाः, तद्यथा-गुरुगुरुणापिहितमित्येको भङ्ग, गुरु लघुनेनि द्वितीयः, लघु गुरुणति नृतीयः, दोविलहुयाइंति लघुना पिहितमिति चतुर्थः । एतेषु च चतुर्दा भङ्गेषु मध्ये द्वयोः प्रथमतृतीययोर्भङ्गयोग्ग्राह्यं, गुरुद्रव्यस्योत्पाटने कथमपि तस्य पाते पादादिभङ्गसम्भवात, ततः पारिशेष्याद, द्वितीयचतुर्थयोग्राह्यमुक्त दोषाभावात. दयवस्त्वाधारस्य पिटरादेर्गुरुत्वेऽपि तनः करोटिकादिना दानसम्भवात्। उक्तं पिहितद्वारम, अथ संहृतद्वारमाह. म. (६०५) सचित्ते अचित्ते मीसग साहारणे य चउभंगो।
आइतिए पडिसेहो चरिमे भगमिभयणा।। वृ.इहयेनमात्रकेणकृत्वाभक्तादिकंदातुमिच्छतिदात्रीतवान्यददातव्यं किमपिसचित्तमचित्तंमिश्रं वाऽस्ति ततस्तदन्यत्र भूम्यादी क्षिप्वा तेनान्यदाति, तञ्च कदाचित्सचित्तेषु पृथिव्यादिषु मध्ये क्षिपति कदाचिदचित्तषुकदाचिन्मिश्रेषु.क्षेपणंचसंहरणमुच्यते.ततःसचित्ताद्यधिकृत्यचतुर्भा.अत्रजातावकवचनं. तिस्त्रचतुर्भङ्गयो भवन्तीत्यर्थः, तथाहि-एका-चतुर्भङ्गी सचित्तमिश्रपदाभ्यां, द्वितीया सचित्ताचित्तपदाभ्यां, मिश्राचित्तपदाभ्यां तृतीयेति. तत्र सचित्ते सचित्तं संह्यनं मिश्रे गचितं सचित्ते मिश्रं मिश्रे मिश्रमिति प्रथमा चतुर्भङ्गी. तथा सचित्ते सचित्तं सहतम्. अचित्ते सचित्तं, सचित्तेऽचित्तम्, अचित्तेऽचित्तमिति द्वितीया, तथा मिश्रमिथसंहृतमे,अचित्तेमिश्र,मिश्रेऽचित्तम्.अचित्तेऽचित्तमितितृतीया।अत्रगाथापर्यन्त-तुशब्दसामर्थ्या: त्प्रथमचतुर्भङ्गीकायाः सर्वेष्वपि भङ्गेषु प्रतिषेधः, द्वितीयतृतीयचतुर्भङ्गीकयोस्तु आदित्रिके' आदिमेषु त्रिषु त्रिषु भङ्गेषु प्रतिषेधः चरमे भजना। अधुना चतुर्भङ्गीत्रयसत्कावान्तरभङ्गकथनऽतिदेशमाहमू. (६०६) जह चेव उ निक्खित्तेसंजोगा चेव होतिभंगा य।
तह चेव उसाहरणे नाणत्तमिणं तइयभंगे॥ _वृ. यथैव निक्षिप्ते' निक्षिप्तद्वारे सचित्ताचित्तमिश्रपदानां संयोगाः कृताः, यथैव च मचित्तपृथिवीकायः सचित्तपृथिवीकायस्योपरि निक्षिप्तं इत्येवं स्वस्थानपरस्थानापेक्षया चतुर्भङ्गीत्रयभङ्गेश्वेककस्मिन् भने षत्रिंशत.षत्रिंशदभङ्गाउक्ताः सर्वसङ्ख्ययाचत्वारिशतानिद्वात्रिंशदधिकानिभङ्गानांतथाऽवापिसंहृतद्वारे द्रष्टव्या. तथाहि-प्रागिवात्रापिचतुर्भङ्गीत्रयमेककस्मिंश्चभङ्गेसचित्तःपृथिवीकायःसचित्तपृथिवीकामध्येसंहृत इत्यादिरूपतया स्वस्थानपरस्थाने अधिकृत्य षट्त्रिंशदभाङ्गाः, सर्वसङ्गयया भङ्गानां चत्वारि शतानि द्वात्रिंशदधिकानि । नवरं द्वितीयतृतीयचतर्भाङ्गकयाः प्रत्यकं तृतीय तृतीये भङ्गेऽनन्तरपरम्परमार्गमाविधी निक्षिप्तद्वारादिद-वक्ष्यमाणं नानात्वमसेवयं निक्षिप्तद्वारऽन्येनप्रकारणानन्तरपरम्परमार्गणा कृता अत्र तु महतद्वार,न्यथां करिष्यत इति भावः । नदेवान्यथात्वं दर्शयन संहरनक्षणमाह मू. (६०७) मत्तगण दाहिइ तत्थ अदिनं तु होज्ज असणाई।
छोद तयन्नहि तणं देई अह होइ साहरणं॥ वृ. येन मात्रकेण दास्यति दात्री तत्रादेयं किमप्यस्ति अशनादिक' भक्तादि सचित्तपृथिवीकायादिक वा,नतरस्त अंदयम अन्यत्रस्थानान्तरक्षिप्वाददाति अहत्तिएतत्यहणं नतातल्लक्षणानुसांगणानन्तरपरम्परमार्गणाअनुसरणीया,तद्यथा-सचित्तपृथिवीकामद्येयदासहरतितदाऽनन्तरसचित्तपृथिवीकायसंहृतं, यदा तु सचित्तपृथिवीकाग्योपरि स्थिते पिठगदी सहरति तदा परम्परया सचित्तपृथिवीकाय मंहतम। एवमप्कायादिश्वपिभावनीयम।अनन्तरसंहतेनग्राह्यं परम्परासंहृतसचित्तपृथिवीकायाद्यघट्टने ग्राह्यामिति ।