Agam Sutra Satik 41B Pindniryukti MoolSutra 2b

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 67

२०.८
पिण्डनियुक्तिः मूलसूत्रं यार्थः, सच श्रावकम्येकादशीप्रतिमांप्रतिपन्नस्यतृतीयभङ्गभाविनाऽप्यायकृतंकल्पतेइतिसमुच्चिनोति, केचिदाहुः एकादशी प्रतिमां प्रतिपन्नः साधुकल्प इति तस्याप्यर्थाय कृतं न कल्पते. तदयुक्तं . मूलटीकायामस्यार्थस्यासम्मतत्वात्, मूलटीकायां हि लिङ्गाभिग्रहचतुर्भङ्गिकाविषये कल्प्याकल्प्यविधिरेवमक्तः. "लिने नो अभिग्गहे जइ साहू न कप्पइ निहत्थनिण्हवे कप्पइ'त्ति इह लिङ्गयुता गृहस्था एकादशी प्रतिमां प्रतिपन्नाः श्रावकाएवलभ्यन्त, ततस्तेषामायकृतंकल्प्यमुक्तं . सेसएभयण'त्तिशेषकेभङ्गकत्रये भजना' विकल्पना क्वचित् कथञ्चित्कल्पते क्वचिद, भङ्गचतुष्टयमप्यधिकृत्य सामान्यत उदाहरति. ___ 'तित्थंकरे त्यादि, यथेत्युदाहरणोपन्यासार्थः तीर्थकरकेवलिनोऽर्थाय कृतं कल्पते, इह तीर्थकर उत्पन्नकेवलज्ञान एव प्रायः सर्वत्रापि भूमण्डले पयतीतो भवति. प्रतीतस्य च तीर्थकरस्यार्थाय कृतं कल्पते नाप्रतीतस्य ततः के वलिग्रहणं यदा पुनश्छद्मस्थावस्थायामपि तीर्थकरत्वेन प्रतीतो भवति तदा तस्यामप्यवस्थायांतन्निमित्तंकृतंकल्पते.तीर्थकरगयहणंचप्रत्येकबुद्धनामुपलक्षणं तेनतेषामप्यायकृतं कल्पत, नोयसेसाणं'तिशेषसाधूनामर्थाय कृतंनकल्पत.इदंचसामान्यतउक्तं ततोऽमुमेवार्थमुपजीव्य तृतीयवर्जे शेषेभङ्गत्रये भजनास्पष्टमुपदर्श्यते-प्रवचनतः साधर्मिका न लिङ्गतः, एकादशप्रतिमाप्रतिपन्नवर्जाः शेषश्रावकास्तेषामायकृतंकल्पते,येतुचौरादिमुषितरजोहरणादिलिङ्गाःसाधवस्तेषामयिकृतंनकल्पते, द्रव्यलिङ्गापेक्षयासाधर्मिकत्वाभावेऽपिभावतश्चरणसाधर्मिकत्वात्, लिङ्गतःसाधर्मिकानप्रवचनतोनिहवाः ते यदि लोके निवत्वेन ख्यातास्ततस्तेषामर्थाय कृतं कल्पते. अन्यथा न, न प्रवचतो न लिङ्गत्तः तीर्थकरप्रत्येकबुद्धास्तेषामर्थाय कृतं कल्पते, तदेवं प्रथमचतुर्भङ्गिकामधिकृत्य कल्प्याकल्प्यविधिसक्तः, एतदनुसारेण च शेषास्वपि चतुर्भङ्गिकासु विज्ञेयः, स च प्रागेव प्रत्येकं दर्शितः। सर्वत्राप्ययं तात्पर्यार्थी ऽवधारणीयः यदि तीर्थकराःप्रत्येकबुद्धा निवाःश्रावकावा तर्हितेषामर्थाय कृतंकल्पतेसाधूनामर्थाय कृतं नकल्पते।तदेवमुक्तःकल्प्याकल्प्यविधिः, तदुक्तीच आहाकम्मियनामे'त्यादिमूलद्वारगाथायां कस्स वावी' ति व्याख्यातं, सम्मति किं वावी ति व्याचिख्यासुराह...मू. (१८२) किंतं आहाकम्मति पुच्छिए तस्मरूवकहणत्थं।
संभवपदरिसणत्थं च तस्स असनाइयं भणइ॥ वृ.किंतदाधाकर्मतिशिष्येणपृष्टे'तत्स्वरूपकथनार्थम्'आधाकर्मस्वरूपकथनार्थ तस्य' आधाकर्मणः सम्भवप्रदर्शनार्थं च ‘अशनादिकम्' अशनपानवादिमस्वादिमं गुरुर्भणति, इयमत्र भावना. अशनादिस्वरूपमाधाकर्म-अशनादावेवचाधाकर्मणःसम्भवः,ततोगुरुःकिमाधाकर्मइतिपृष्टःसन्नशनादिकमेव वक्ति, तथा च शय्यम्भवसूरिराधाकर्म दर्शयन पिण्डषणाध्ययनेऽशनादिकमभिधत्ते, तद्यथा
असणं पानगं चव खाइमं साइमं हता। जंजाणिज्ज सृणिज्जा वा. समणट्ठा पगडं इमं ।
तं भव भत्तपाणं तु. संजयाण अकप्पियं। दंतियं पडियाइव.नम कप्पड़ तारिसं। मू. (१८३/१) सालीमाइ अवंडे फलाइ सुंठाइ साइम होइ।
वृ.शाल्यादिकमशनम्, अवट इति वापिकृपतडोद्यपलक्षणं, ततः कृपवापीतडागादौ यज्जलं तत्पानं, तथा फलादि' फलं नालिकरादि, आदिशब्दाच्चिश्चिणिकापुष्पादिपरिग्रहस्तत् खादिमं, शुण्ठ्यादिक स्वादिम, तत्र शुण्ठी प्रतीता, आदिशब्दात् हरीतक्यादिपरिग्रहः । तदेवं व्याख्यातान्यशनादीनि, सम्प्रत्येतेष्वेवाधाकर्मरूपेषु प्रत्येक भङ्गचतुष्टयमाह
मू. (१८३/२) तस्स कडनिद्रियंमी सुद्धमसुद्धे य चत्तारि॥