Abhi Dharm Samucchaya Bhasyam

Author(s): Nathmal Tatia
Publisher: K P Jayswal Research Institute

Page 99

68 अभिधर्मसमुच्चयभाष्यम् वका[Ms. 61 A]शश्च न प्रज्ञायते सम्यग्दुःखक्षयाय दुःखस्यान्तक्रियायै / कथं कृत्वा ब्रह्मचर्यवासो न भवति / तीव्रक्लेशस्य प्रतिसंख्याय सहदुःखेन सहदौर्मनस्येन शीलपरिपालनात् / यदि तद्विपाकस्तथैव सहदुःखेन सहदौर्मनस्येनानुभूयेत वृथा तत्परिपालनं स्यात् / पारदारिकप्रभतीनां च सहसुखेन सहसौमनस्येन दौ:शील्यकरणाद्यदि तद्विपाकस्तथैवानुभूयेत वृथा तद्विरतिः स्यादित्येवं कृत्वा ब्रह्मचर्यवासो न भवति // कथमवकाशश्च न प्रज्ञायते सम्यग्दुःखक्षयाय दुःखस्यान्तक्रियाये / अत एव तदुपनिषद्भतस्य ब्रह्मचर्यवासस्य दुःखविपाकत्वादिति / एवं च [T.61 A] कृत्वा सुखसहगतस्य कर्मणः सुखसहगत एव विपाको दुःखसहगतस्य दुःखसहगतो-1ऽदुःखासुखसहगतस्य तत्सहगत एवेति नियमः प्रतिषिद्धः / / अत्र यस्त्वेवं....यथावेदनीयं...यथावेदनीयमित्येवमादिना सुखसहगतस्य कुशलाकुशलस्य यथायोगमायत्यां सुखदुःखादुःखासुखवेदनीयस्य सुखादिको विपाकोऽनज्ञातः / -एवं दुःखादुःखासुखसहगतस्य सुखादिवे[Ms. 61 B]दनीयस्य सुखादिको विपाकोऽनुज्ञायत इति- / / 672 A. (i) [As. P. 57, Ch. 730 A] प्रवजितस्य संवरः पञ्चविधो भिक्षसंवरो यावच्छामणेरीसंवर इति / स दुश्चरितविवेकचरितं कामविवेकचरितं च पुदगलमधिकृत्य व्यवस्थापितः / तथाहि स तादशः शक्नोति यावज्जीवं प्राणातिपाताद ब्रह्मचर्याच्च विरन्तुमिति / उपासकोपासिकासंवरो दुश्चरितविवेकचरितमधिकृत्य नो तु कामविवेकचरितम् / अतः एवास्य यावज्जीवं काममिथ्याचारविरतिर्व्यवस्थाप्यते नाब्रह्मचर्यविरतिरिति / उपवाससंवरो नैव दुश्चरितविवेकचरितं न कामविवेकचरितम् / अत एवास्याहोरात्रिक उपवाससंवर: प्रज्ञप्तः, [T. 61 B] शनैस्तदुभयाभ्यसनार्थमिति / यथा पण्डपण्डकानां भिक्षुभिक्षणीपक्षोपासनायोग्यत्वादुपासकत्वप्रतिषेधः, एवमुभयव्यञ्जनानामपि [Ch. 730 B] स्त्रीपुरुषक्लेशसमुदाचारेणोभयपक्षोपासनायोग्यतेति न ते पृथगुक्ताः / (ii) ध्यानसंवरो दौःशील्यसमुत्थापकानां लोभादीनां कामावचराणां क्लेशोपक्लेशानां विष्कम्भणप्रतिपक्षेण बीजोपघाते सति प्रदेश[Ms. 62 A]वैराग्येणापि कामेभ्यो वीतरागस्य या तस्माद्वौःशील्याद्विरतिः / यावत्ततीयध्यानवीतरागस्य दूरीभावप्रतिपक्षण तेषामेव दौःशील्यसमुत्थापकानां सुरां बो जोपघातो वेदितव्थः / चतुर्थध्यानवीतरागस्य त्वारूप्येषु रूपाभावाच्छोलसंवराव्यवस्थानं वेदितव्यम् // 1-....-1 "दु:ख...सहगतो" is in the bottom margin of Ms. 2. T. पुरुषपुद्गलस्य. 3-....-3 T. drops "एवं....इति", but Ch. has it. 4. Ms. °जीवितुं for °जीत्रं. 5. Ms. य. T, and Ch. प्राणातिपातादिदुश्चरिताद',