Book Title: Suvas 1939 07 Pustak 02 Ank 01
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034625/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAsa kAryAlayanA niyamA 'suvAsa ' dareka aMgrejI mahinAnI pAMcamI tArIkhe pragaTa thaze. bAramI tArIkha sudhImAM aMka na maLe te vaDAdarA-ophisanA saranAme phariyAda karavI. anivArya kAraNe aMka meDA bahAra paDatAM te saMbaMdhI jAherAta ke khulAseA karavAmAM Avaze. namunAnA aMka maMgAvanAre pAMca AnAnI TikiTa khIDavI. suvAsa 'mAM pragaTa thatA dareka lekhanA lekhakane lekhanI cegyatA pramANe pAnA dITha rU. nA thI 1 sudhI ApavAmAM Avaze. Ave puraskAra svIkAravA sAme jemane vAMdhe na hAya temaNe peAtAnA lekha mekalatI vakhate te lekhanA hAMsiyAmAM 'puraskAra' zabda lakhavA. lekhakAne temanA lekha pragaTa thayA pachI puraskAra mokalI devAmAM Avaze. paNa lekhakane 'suvAsa'nA grAhaka gaNI temane maLatA puraskAramAMthI temanuM grAhakapada cAlu rahI zake eTaluM vaLatara jarUrI gaNAze. dareka lekhakane tenA lekhanI pAMca AuTa prInTasa' mokalAze. talasparzI, ne bhASAzuddhi ne kalApUrvaka AlekhAyalA suvAcya lekheA mATe 'suvAsa'mAM ucita sthAna che. joDaNI saMbaMdhamAM lekhakAe gujarAta-vidyApIThanA kAzane anusaravuM. azuddha lekhA mATe asvIkAratA bhaya kAyama raheze. svIkAryaM lekhAnI eka aThavADiyAnI . aMdara paheAMca ApavAmAM Avaze; asvIkArya jo zramapUrvaka AlekhAyalA haze teA te ucita noMdha sAthe te ja mudatamAM pAchA mokalavAmAM Avaze. te sivAyanA lekheA jo lekhakA TapAla kharca mokalI eka mahinAnI aMdara chA nahi maMgAvI le te te rada karavAmAM Avaze. taratamAM pragaTa thayela granthAne ame 'grantha paricaya'mAM sthAna ApIzuM. te sivAyanA granthAnI kevaLa nAMdha ja levAze. ' suvAsa " saMbaMdhI patravyavahAra karatI vakhate peAtAnuM nAma ane saranAmuM pUrepUrUM lakhavuM. suvAsa'ne lagatA badhA patravyavahAra nIcenA zaranAme karavA~~~ suvAsa kAryAlaya rAvapurA vaDAdarA muMbaI prAMtanA keLavaNI khAtAe ane vaDAdarA rAjye pustakAla mATe maMjura karyuM che. pustakAlaya" mAsika (vaDodarA) ghera beThAM paisA kamAvA magAveA ? * -: thADAka abhiprAyA : ...dareka pustakAlayamAM A pustaka hAvuM ja joie eTaluM ja nahi paraMtu te vizeSa vaheMcAya evI peravI maMtrIoe karavI joie... .....AvAM prajA upayAgI pustakane rAjye ane udyogeAnA pracAra mATe ubhI thayelI sa MsthAee uttejana ApI, grAma udyogane sajIvana karavAmAM sAtha ane sahakAra ApavA joie... naphAkAraka hunnaro bhAga pahelA mAsika. (vaDAdarA.) | niSNAtA ane anubhavIee lakhelA "grAma jIvana, sahakAya ane khetI" A ghara gaththu hunnarAnAM A jAtanAM dekhAtAM ApaNe tyAM ghaNAM bahAra paDayAM che, ane hajI ce. game tevI jAherAtenAM cAkaDAM sAthe mahAra paDaze, paraMtu A pustakanI vizeSatA temAM mukelA prayogo ja mAtra nathI. paNa judA judA viSayAnA sArA ane anubhavI lekhakA pAse lakhAvelA lekhAne saMgrahIne A pustakane vividhatA bharyuM anAvavAmAM AvyuM che te che... "ravivAra" sAptAhika. (muMbaI) ......AvuM zAstrIya pustaka e rUpiyAnI kiMmate maLe e kharekhara sastuM ja lekhAya... kuMmara'" mAsika. (surata) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat * vividha hunnarothI bharapura pustaka jenI uttamatA viSe aneka suprasiddha patrAe sArAmAM 'sArA abhiprAyA ApyA che. umadA eTIka kAgaLa ane suMdara chapAI chetAM kiMmata mAtra 2 rUpI, TapAla kharca mApha. maLavAnuM ThekANuM:-- zrI lakSmI pustakamALA peAsTa sInugarA, (a'jAra-kaccha) www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALaka kaI paNa patra sAthe joDAyeluM nathI bALaka mAsika bALako mATeja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA hoI AjanA praDha zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaMI kaMI maLI raheze. - II chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA be tamArI saMsthA ke gharamAM bALaka avazya hovuM joIe, kemake nirdoSa bAluDA bALaka vAMcavA ghaNuM Atura hoya che : navA varasathI ghaNe pheraphAra jaNAze. bALaka" kAryAlaya, rAvapura-vaDodarA. : "suvAsa" dareka saMskArI strI puruSanuM jIvanaphUla che. ? bekAra duniyAne mahAna AzIrvAda svataMtrapaNe jIvana gALavuM hoya ArAmathI jIvana gujAravuM hoya koInA tAbedAra na rahevuM hoya -: ane :vagara paise vepAra kara hoya te chAyA TelarIMga kolejamAM Ajeja dAkhala thAva, ane zIvaNa tathA vetaraNu zIkhI le. vetarakAmanA zikSaNa mATe "mAsTara kaTara' athavA "hamaTelara" kiMmata rU. 2-12-0 pisTeja 0-7-0 paradeza zilIMga 7. chAyA TelarIMga koleja-vaDodarA. tA. ka. savA AnAnI TikiTa bIDI sUcipatra maMgA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI upayogI pustako che 0 che 0 0 che 0 0 0 - 0 [; 0 0 ; 0 0 ; 0 ! 0 0 ; 1 0 0 ; 0 0 ; 0 0 0 0 0 1 1-4 sIzakti graMthamALA 1 vaMdhyA 0-4 36 mAtRprema 2 kAkI 37 pArasI lagnagIto 3 kAyadAmAM strInuM sthAna 38 saMtatiniyamana 4 ardhaganA (vArtA) 39 vahemI pati 5 gRhavyavasthAnI vAta 40 Arogya ane sukha 6 khAyaNAM (lekagIta) 41 sAmAjika vAto 7 balidAna (preraka gIta) 42 ramujI vAte 8 bhavATavI 43 bhalI bhAbhI 9 mA (vArtA) 44 pati prabhu che 10 jayAnA patro (kasoTImAM lagna) 44 mAMdagI ane mAvajata 11 patino pasaMdagI 46 vAtanuM vatesara 12 lIlInI AtmakathA 47 ghareNAMno zekha 0-1 13 phAI 48 pArasI satIo 14 pArasI vAnIo | 49 ekAdazI 0-11 15 vidhavA (vAta) ! 50 rANakadevI 0-12 16 kene paraNuM? (vArtA) 51 zivAjInI bA 0-10 17 sughaDatA ane suMdaratA para sAsunI zikhAmaNa 0-1 18 hAsyane kuvAre 53 kAyamanuM ajJAna 0-1 19 bhUtanA bhaDakA (vArtA) 54 nAma vagaranI navalakathA 1-8 20 viSavRkSa (vArtA) 55 nArI abhiSeka 21 hAsyakalApa (ramujI) 56 mAsika dharma 22 devI caudharANI 57 navA sAthiyA 0-1 23 vIra rajhA (koLu gulAba) 58-59 vIra tArA (be bhAga) 24 hAsya jharaNuM (ramujI) 60 goramAnAM gIte 25 "jarA cAha mukajo" 61 meDama DamIDA 26 garabAvaLI (rASTrIya) 62 sAmAjika vAto 27 jIvanapalaTo (vArtA) 63 guNIyala gRhiNI 28 sukhI ghara (bodhaka) 64 strI svAtaMtrya . 29 bharata gUMthaNa 0-10 65 dakSiNa rAMdhaNakaLA 30 coryAsInuM cakkara 31 rajhIyA begama 66 satI jasamAM 32 gRha viveka 67 saMsAradarzana 33 sukhInA patro 0-8 | 68 bhUmimAtA AnaMdamaTha 34 sTavanuM zAstra 0-3, 69 bALavidhavA 35 strI hRdaya 0-3 70 sAcAM sahodara 1-8 strIzakti graMthamALAne. A seTa Aje ja vasAve. kula 70 pustake bahAra paDayAM che. te rUA. 3ramAM maLe che. pustako chuTAM paNa maLI zakaze. nUra . lakhe cazakita, keLApITha, surata 17111117117217TITI I ZOTI I T71 ?????? 1 0 0-2 '0-1 0 0-3 0 0 0-2 0. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAya - "suvAse' pitAnI ucca koTi hajI sudhI sAcavI rAkhI che. tenA agralekhe kharekhara . ciMtanazIla ane kAvyatattvathI bharelA hoya che. - ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhe ekaMdare sArA ... abhyAsapUrvaka lakhAyalA che. -aradezara rAmajI khabaradAra vaDedarethI eka varSathI pragaTatA A uccagrAhI mAsikane caitra-1995ne eka zrImad hemacandrAcAryavizeSAMka tarIke nIkaLe che....jevA sulekhakonAM upayogI vicAraNaya lakhANo taMtrI meLavI zakayA che e AnaMdane viSaya che. icchIe chIe ke zikSita gujarAta suvAsa' jevA satrayAsane AvakAre, piSe ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. -mAnasI. gujarAtane eka sAruM mAsika maLyuM hovAne saMtoSa thAya che. -janmabhUmi - e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. -yuvaka A na phAla anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevuM nathI. "cA nAmA tathA guNa'nI jema khAsa vAMcavA jevuM che.... lekhanI zaili uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. -khetIvADI vijJAna suvAsanuM dhoraNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che... tenA saMcAlakone dhanyavAda che. ...... A paddhatine badhAM sAmayikevALA svIkAra kare te ? atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasiddha thAya che, te na ja thavA pAme. A - gujarAtI temAM pIrasAyelI vividha jAtanI vAnagIo sAhityapremIone sAre kherAka pUro pADe che. - kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. - pustakAlaya vidvatAbharelA lekhe, vicAraNI sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA sAhitya mAsikanI khoTa pUraze evI AzA baMdhAya che. -bALaka jIvana, kalA, sAhitya vagere viSayo paranA lekhothI bharapUra che. -sayAjIvijaya suvAsa" enA nAma pramANe suvAsita che. -taMtrI - dezI rAjaya savAsanA keTalAka agralekhamAM jaLavAyela rasa, tattvajJAna ane kavitAtmaka gadyane saMga TAgora sivAya kyAMya nathI anubhaze. --ba. ma. parIkha savAsa'nA keTalAka viSenI bhASA eTalI te hRdayaMgama che, ke gujarAtI bhASAnA koIpaNa sAhityarasikane aneka vakhata vAMcyA chatAM pharIvAra tenA vAMcananI tRSA ja lAgI rahe. - mitrapriya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka 2 jI ] yugadarzana suvA ta R ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH vi. sa. 1995 : bhASa . uSAnAM gulAbI cIrane kAmaLa aMgulithI dUra karI khAlavi jyAre AchAM seterI kiraNA varSAvatA mukhe darzana de che--mAnavI tene pUjavA doDe che; paMkhIe kilakilATa kare che; prakRtimAM sAyaM ubharAya che; pavana sumaMda ane che; jIvanamAM tAjagI pragaTe che; padArthamAtramAM cetananA phuvArA UDavA mAMDe che. paNa e ja ravi jyAre jagatane unnaLI, divasanA zramathI thAkI, ArAma mATe saMdhyAnI sADamAM bharAI samudrane kheALe jaI pADhe che--nathI kAI ene ardhya ApavA de|DatuM, nathI kAI 'ene prabhAva smaratuM, nathI prakRtimAM hAsyanAM menuM UchaLatAM. yuga-saMskRti-mahAmAnavatAnI paNa e ja sthiti che. UgatAM ene saiA kAI pUje che; AthamatAM nathI kAI aMjala ApatuM, nathI enI mISTa smRti jIvanta rAkhavAnI kAI bhAvanA darzAvatuM. enI saMpUrNa upekSA je asaMbhavita DrAya tA ene UgatAnA aMcaLe! eDhADavAmAM Ave che ane enA nAma nIce paNa pUjA teA UgatAnI ja thAya che. paNa sUrya jema pratidivase pRthvInI vadhu ne vadhu najadIka AvI enA vinAzane vadhAre te vadhAre samIpa ANe che ema pratiyuge pragaTatI navI saMskRti ke navI mahAmAnavatA, navayuganA e prANavAyu te prakAza chatAM, mAnavInI pAzavI vRttione khelavAnAM kSetrane vadhu ne vadhu vizALa banAvI tenA vinAzane te vadhAre sahaja banAve che. AthamatA sUryane aTakAvavAnI mAnavInI zakti nathI. paNa AthamatI saMskRtinAM zubha tattvAne gALI levAnI, nirmaLa najare enI mahattA nIrakhI enAM pUjanathI pavitra banavAnI, UgatAM kiraNAne AthamelanAM Ugama-kiraNA sAthe sarakhAvI enI kiMmata AMkavAnI tenAmAM tAkAta che. paNa UgatAne pUjavAnI dhUnamAM ene tene khyAla paNa nathI rahetA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 - suvAsa : bhAdrapada 15 AdiyugamAM mAnavI sAdAM, saMyamI, rasika ne prakRtinAM vahAlAM saMtAna samAM hatAM. paNa dhIme dhIme enAmAM svArthasaMrakSaNabhAvanA janmI ne e bhAvanAe lebha preryo. jagatanA Adi puruSavare e sarvane sAMkaLI suvyavasthA janmAvI. paNa e ja vyavasthAnA yoge alpa mAnavI prakRtinAM saMtAna maTI enAM svAmI banavA deDayAM. AdiprajAnI saraLa nirmaLatA teo visarI gayAM. chatAM puruSavaronA prabhAve e yuganI sAcI suvarNakAti jaLavAI rahI. - te pachI cakravartI bharate sneha ne saMtoSanI hada oLaMgI jagavijaya Adaryo. tenA bhAI ane pratispardhI bAhubalIe tene paDakAryo, potAnI apratima zaktinAM teNe e jagavijetAne darzana karAvyAM; paNa ene harAvavAmAM teNe e zakti nahi, Atmabega vAparyo. ne talapatI saMhAradevInAM bAraNuM adhakhulI rahyAM, mAnavImAM pragaTelI dAnavI vRtti lajavAIne chUpAI gaI. paNa e vRtti pharI UchaLI. kSatriyonAM kSAtrateje tAMDavanRtya AdayAM, rAvaNa jevAnI virala zaktie saMyamanAM baMdhana oLaMgyAM-ne parazurAma ne raghupatie zuddha zaktitejathI temane saMhAryA. virodhIone AtmabhogathI ogALavAno e samaye saMyoga nahe, ema karyAthI zubha pariNAma Ave eTalI yugavizuddhi paNa nahotI. chatAM e vijayothI, eka ke anya pakSanA kAraNe paNa mahattAmAM mAnavajAte eka vadhu pagathiyuM te gumAvyuM ja. te pachI zrI kRSNa duSTonA saMhAramAM baLa sAthe buddhi paNa ajamAvI; ne saMhAranuM zastra je zuddha baLa hatuM tenI sAthe buddhi paNa tyArathI e ja svarUpe umerAI. mAnavImAM jeTalI prema ane sarjananI utkaTa bhAvanA rahelI che eTalI ja enAmAM 8Sa ne saMhAranI tamannA te pragaTI cUkelI. pariNAme gharSaNa ne yuddha anivArya banelAM. paNa enAM sAdhana jema vadhumAM vadhu maryAdita ne vadhAre sAdAM-sIdhAM ema saMhAralIlAnI hada vadhu ne vadhu echI. paNa kRSNayuga yuddhadevInA caraNe eka ja parathI khelavAnI parazurAmanI e bhAvane jhIlavAmAM niSphaLa gayo. tenAthI vIsarAI gayuM ke potAne nyAyI mAnatA pakSa jyAre yuddhanAM sAdhano ke niyamonI maryAdA oLaMgI vijaya vare che tyAre te bhAvinA garbhamAM rahelA evA aneka nyAyI pakSonI sAme anyAyIoe e ja upAya levAno mArga mokaLo kare che. te vastu sthitimAM te anyAyI pakSa paNa yuddha te pitAne nyAyI mAnIne ja karatA hoya che. eTale yuddhanA niyame oLaMgavAmAM e paNa nyAyIonA jeTalo ja utsAha dAkhavI zake che. mahAbhAratanA yuddhamAM moTebhAge ema ja banyuM. baLa ne buddhithI matta banelA saMhAre e yuddhamAM abhUtapUrva tAMDavanRtya khelyuM. paNa pRthvInAM bhAgya e samaye sateja hatAM. teNe prabhAvazALI tattvadaSTAo janmAvyA -jemaNe saMhAralIlAmAM baLa ane buddhi baMnene maryAdita karyA. vIra ane pUjaka prajAe e maryAdA kabUlI. ne saMhAra kaMIka kAbUmAM Avyo. ' paNa svArthalelupa buddhinuM nayana ciraMjIva na banyuM. jIvananA svAbhAvika vegamAM UlaTI paNa kaMIka aMze kRtrimatA pravezI. dAnavI zastro bhUlAI gayAM, paNa buddhi pitAnAM dAnavI svarUpe zodhavA mAMDI. tenI lAlasAe sImA oLaMgI. e yugamAM buddha-mahAvIra pragaTahyA. temaNe ahiMsA upadezI saMhArane maryAdita karyo, saMyama upadezI lAlasAne nAthI, satya upadezI buddhine narkamAM paDatI aTakAvI. paNa svArtha ane vikRtie mAnavahaiyAmAM dhImedhIme evuM sthAna jamAvI dIdhuM hatuM ke e maryAdAo enA mULa svarUpe sarvavyApI na banI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugadarzana -- 205 mAnavanabaLAione nibaMdha banatI aTakAvavAne kRSNayuge rasanAM, ane vijayanAM, prabhAvanAM ane zaktinAM, svArthazuddhatAnAM ne AnaMdanAM je maMdira sthApyAM hatAM e maMdizamAM pravezelI vikRti e yugamAM kaMIka aMze AchI banI. paNa jIvananI leAlatA svabhAvavihArIne badale anugAmI banI. pariNAme maryAdAmAM prANu jai kRtrimatA pravezI; rasa jai anukaraNa pravezyuM. te pachI cANakaye muddhinA nRtyathI sAmrAjya sthApyuM. paNa e nRtya AkhA bhAratavarSa para pharI vaLyuM. vIsarAyelI zastradAnavatA pharI na janmI paNa buddhino dAnavatA pragaTI nIkaLI. rAjya rAjya vaccenI saMdhie sajIva dharmabaMdhane maTI zabdanI ramata banI. premabhAva AthamI takabhAva janmyA. te paradezI AkramaNakArAne bAraNethI ja vidAya devAmAM svargIya bhArata niSphaLa gayuM. chatAM bhAratanAM bhAgya samULagAM AthamyAM nahAtAM. narapati vikrama, senApati samudragupta, naravIra kAlikAcArya, rasAvatAra kAlidAsa ke jIvanarakSaka caraka jevA pratApI puruSavarAe ene prabhAva jALavI rAkhyA. temaNe navA suvarNayuga sthApyA. chatAM gayelA svataMtra prANa ne nirdoSa chatAM tejasvI jIvananI punaHsthApanA tA teo naja karI zakayA. te yuga pachI tA bhArate svataMtra prANu ke jagaAtmabhAva ghaNAM echAM anubhavyAM che. bhAjanuM avaMtI, harSanuM kaneAja, karNanuM kAzI, seAlaMkIyuganuM gujarAta, senavaMzanuM baMgALa- ke pRthvIrAjanuM dilhI--sivAya jIvananI praphullatA paNu ene khUba ochI mAtrA maLI che. prAcIna yugamahattAne teNe tarachoDI nahi chatAM e mahAyuganI prANabhavyatA jhIlavAmAM ke tene sarvAMze samajavAmAM pachInA yuganI prajAe niSphaLa gaI. rasamaMdirane eNe vilAsamaMdira anAvyAM, jIvanalIlAne eNe rAsalIlA banAvI. devAnA mugaTamaNu samA zrI kRSNa kevaLa premamaMdiranI mUrti banyA. mAnavAmAM zreSTha zrI mahAvIranI tejabhavyatAne paNa kayAMka kacAMka nirbaLatAnI DhAla banAvAI. Ama kramika dhasArA chatAM e yuge svataMtra hatA. emane varelI upeAmAM nisarge paNa mahatvane bhAga bhajavelA--kemake zaktimAM, tejamAM, nirdoSatAmAM, nirbhayatAmAM mAnavI svAbhAvika rIte paNa dhImedhIme alpa banatAM hatAM. pariNAme te te yuganA narapuMgavAne prajAnI alpatA ke tenuM sthAna vicArI svataMtra saMskRtie dhaDavI paDI. e saMskRtiomAM AdiyuganI mahattA nahAtI chatAM temAM dIrghadRSTi hatI, svayaMbhAvanA hatI, prajAnA sateja jIvanane laMbAvavAnI tamannA hatI. te yugAnI prajA AdiyuganA prANa na jhIlI zakI chatAM tenI pUjA te teNe na ja vIsArI. pAchalA parataMtra yugane zIkhavavAmAM AvyuM che ema e saMskRtie niSprANu nahAtI, svArthamaya naheAtI. narapuMgavAnA UMDA maMthana ane nirmaLa tyAganuM te pariNAma hatuM. jIvananAM pratyeka aMgAne ane kALanI gatine sUkSmamAM sUkSma dRSTie vicArI temaNe tenI racanA karelItemaNe strI ane puruSanI naisargika zakti ane temanAM svarUpa vicAryAM. srI temane saMskAra, lajjA ne saiAndaryanI devI lAgI; puruSa zaktine priyatama jaNAye. pariNAme dezanA saMskArarakSaNanI javAbadArI strIne sAMpavAmAM AvI, svAtaMtryanI javAbadArI puruSane sAMpANI. svataMtratAno rakSAmAM jema lAkhA puruSAnAM ziranI kiMmata na gaNAya ema saMskAra ke pavitratAnA rakSaNamAM strInAM jIvananI kiMmata na aMkAvI baDhe. e bhAvanAmAMthI satItvanI prathA janmI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 suvAsa : bhAdrapada 1995 paNa parasaMskAranI asarathI jyAre viMzavizuddhinI parama vAMchanA kaMIka nirbaLa banI, pavitratAe svaicchika svarUpa cheDayuM, puruSo dezanI svataMtratA jALavI rAkhavAmAM niSphaLa gayA - strIne mATe paNa sAmAnya chUTachATa mUkavAmAM AvI. chatAM saMskAra, raktavizuddhi, svacchatA, sukha, saundarya, kalA, rASTriya samRddhi, saMtati ane naisargika dhoraNe Arthika vaheMcaNI vagere aMge sAcavavAne strIne mATe gRharAjJIpada kAyama rakhAyuM. samarabhUmi para piDhatA lAkho vIrothI vadhI paDatI strIsaMkhyAnI sAMskArika vyavasthA jALavavAne teja, samRddhi, sattA ne zaktisaMpanna puruSo para eka karatAM vadhu strIone patnI tarIke apanAvavAnI javAbadArI nAMkhavAmAM AvI; chatAM jema jema puruSe vIratA tyAgI nirbaLatA svIkArI, svAtaMtraya tajI para dhUsarI bharAvI - e javAbadArI dhImedhIme ochI karI nAMkhavAmAM AvI. pavitra ane javAbadAra dhaMdhAnI vyavasthA pisAnA pramANa para nahi paNa svaicchika garibAInA dhoraNe thavI ghaTe, rASTra ane prajA-rakSaNanI javAbadArI dharmarUpa ane pratipaLa sajIva hovI joIe; bahAranAM zikSaNa karatAM kauTumbika zikSaNa vadhAre sAcAM, sughaTita, vyavahAramaya ane rASTrane ochA bhArarUpa banI zake; lehIne vArase mAnavajIvanamAM mahattvano bhAga bhajave che-e sarvanA vaijJAnika abhyAsa ne nirmaLa pRthakkaraNamAMthI varNana vyavasthA janmI. vadhI paDatA utpAdanathI Arthika muzkelIo na AvI paDe te mATe tene maryAdita ane yogya vaheMcaNInA dheraNa para rakhAyuM. ane e niyama ane saMhAramaryAdA jALavI rAkhavAne yuddha, vAhana ke utpAdananA koI paNa kSetramAM agnimAM gALelI dhAtuonA yAMtrika upayogo para pratibaMdha mukAye. dezanI vasatInuM supramANa jALavI rAkhavAne sAmAjika vyavasthAmAMja putranI jarUriyAta svIkArAI, ne mAyakAMgalA svarUpe prajA vadhI na paDe mATe aneka niyamonI gUMthaNI karavAmAM AvI. prajAmAM nirdoSa AnaMda ane utsAhana pUra jALavI rAkhavAne parvonI ane utsanI sthApanA thaI. nyAyanI vizuddhi jALavI rAkhavAne prANImAtrane samAna gaNI nirdoSone abhayadAna apAyuM. - dezadeza vaccenA saMbaMdho AdiyugamAM mokaLA hatA. paNa mAnavI jemajema lebhI banato gayo tenA lebhanI lIlAbhUmi tarIke sarahada bAMdhavAne vadhu paDatA dezATana para pratibaMdha mukAyo. Ama prajA dhImedhIme ghasAtI chatAM tenI sAMskRtika racanAmAM apUrvatA ane dIrdhadaSTi hatAM. AjanA parataMtra yuganAM raMgIna camene jyAM jyAM doSo dekhatAM keLavavAmAM AvyAM che tyAM tyAM-sarvanI pAchaLa paNa UMDA uddeza hatA. AvI sAMskRtika vyavasthA kevaLa hiMdamAM ja janmelI ne jaLavAyelI chatAM paradharmI ke parabhUmioe paNa samudraparyaTana, vijJAna ke yuddhanAM niyamane jevI keTalIka maryAdAo to svIkArI hatI. paNa UgatAne ne aMdha sAhasikane pUjatI ne garvamAM ghelI banelI navanavA yuganI prajAo enAM tAtparya vIsarI gaI. sikaMdare rASTriya sImA oLaMgavAnA pratibaMdha teDI jagatanI trIjA bhAganI prajAnuM satyAnAza vALyuM ane pUjaka prajAe tene naravIra tarIke vadhAvyo; muslIma zAsakee e niyama toDI hidanI gulAmInAM mULa nAMkhyAM. yuropanA dezoe caudamI sadI sudhI te samudra paryaTananAM niyamana sAmAnya aMze jALavyAM paNa pachI spena ane pirTugAle chUTachATa mUkI; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugadarzana ** 207 ane tyArathI ja AjanI AMtara-rASTriya muzkelIonAM mULa naMkhAyAM. svArthalelupa musAphara-ToLAMe jyAM tyAM bakheDA jagAvyA, prajAone nirbaLa karI, kalaha karAvyA ne pariNAmamAM jagatanI piNA bhAganI prajA pA bhAganI prajAnA vilAsa piSavAne gulAma banI. yurepanI prajAe samudraparyaTananI sAthe ja yuddhanAM niyamananI, buddhinA svairavihAranI hada paNa oLaMgavA mAMDI. teNe tAkika vijJAnanAM mULa nAMkhI jagatamAMthI zraddhA, saMtoSa ne nirdoSa sukhane dezavaTo Apyo; vilAsa ne vijayanAM sAdhane vadhAryA, mUDIvAdane vadhAre vyApaka banAvyo. nepoliyana yuddhanA svIkRta niyamono bhaMga karI kSaNika vijayo varyo, IglAMDe pavitra sadhione kAgaLanAM cIMtharAM banAvI sAmrAjya vadhAravA mAMDayuM pUjaka prajAoe A vijayone kusumamALathI vadhAvyA. jagata gorI prajAne bAraNe gulAma banyuM. e sthitithI AjanI gorI prajA bhale pitAne sukhI mAnatI heya.- paNa e sukha nathI; vinAzanAM mULarUpa svachaMda che. pAMcasAta geArA dezee pate akhaMDa vahANarUpa rahI jagatanAM aneka vahANone kANAM karI Aje potAnI sAthe bAMdhI rAkhyAM che; paNa arvAcIna yuganI svachaMda-lIlA je thoDoka samaya Ama ne Ama cAlu rahI te kANAM vahANe te DUbaze, sAthe joDanArane paNa DubADaze. vijJAna ke buddhinA svairavihArane pitAnI UjaLI bAju haze, paNa mAnavaalpatA ane yuganirbaLatAe ene geralAbhaja uThAvyo che. hiMdI narapuMgavo e pahelethI ja samajI cUkelA. ne pariNAme temaNe samAja, rAjanIti, Arthika vyavasthA, dharma, prajAvizuddhi, maryAdA vagerenAM cesa niyamane ghaDayAM. hiMdI prajA jyAM sudhI svataMtra hatI, parasaMskAra ne parazikSaNe ene lalacAvI nahotI tyAM sudhI te dhIme dhIme niprANa banavA chatAM te e niyamone vadhate aMze paNa vaLagI rahI. paNa muralIma ne mAMgoliyana vijetAoe enA AMtarika ne bAhya svAtaMtrya para jhATakA mAryA, khristI ne gorA vijetAoe tenA bAhya svAtaMtryanA kapaTathI kUrcA uDAvI enA AMtarika ne saMskArasvAtaMtryane mIThAM jhera pAvA mAMDayAM. je nirbaLatA svAbhAvika rIte keLavAtI hatI temAM yuktinAM bIja ropAyAM; ne prajA jhaDapathI paTakAvA mAMDI. paNa e pachaDATathI enI AMkha khUlI na jAya mATe ene zikSaNanuM evuM ghena pAvAmAM AvyuM ke ardhagatine paNa e urdhvagatirUpe jue. ne vastusthiti paNa kaMIka evI ja che. pUrvanI mahAna svataMtra hiMdI prajA ke tenA narapuMgavonI te kevaLa pUjAja vIsarI nathI gaI, temanA pratye te kevaLa upekSA ja nathI darzAvatI-te temanI ThekaDI uDAve che, temanI sAMskRtika racanAmAM ene aMdhazraddhA ne haLAhaLa svArtha jaNAya che. teNe e sUtra gokhI rAkhyuM che ke, "yugeyuge niyamana ke saMskRtio Avazyaka parivartana mAge che; paNa e e nathI samajatI ke evuM parivartana svayaMsarjita hovuM dho. tyAre prajAne niHsatva banAvI gulAmI mAnasa keLavavA mAgatA parazikSaNane e pariNAma hoya che, vijetAonI gUDha doravaNI nIce e vikAsa pAme che tyAre prajA pragatinA nAmeja vinAzanA paMjAmAM jaI paDe che. paNa navasaMskRtinI pUjAmAM ene e jovAnI darakAra nathI. e vicAratI paNa nathI ke je saMskRti Aje UgI rahI che enA pramANamAM AthamatInuM ugamasvarUpa kevuM hatuM, Aje UgatI saMskRti vikRta banIne Athamaze . tyAre enI dazA zo haze? kemake UgatAnI pUjA e prajAone svabhAva che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidAkhora zrI. kRSNavadana jetalI ema. e. akhIla lekhanane zikSaka hato. tenI putrI narmadAnuM teNe itihAsa-bhUgoLanA zikSaka rameza sAthe lagna lIdhuM hatuM. lagnanI dhAmadhUma pUrajozamAM cAlatI hatI. oraDo gAnatAna, saMgIta ane nRtya karatAM padonA avAjathI gAjI rahyo hato. kALA DagalA ane tamelA galapaTTA paherI bhADutI nokare eraDAmAM gAMDAtUra jema AMTA mAratA hatA. gaNitane zikSaka tArAnAtha, aMgrejI zikSaka asaMtoSa ane upAdhyApaka maheza mahemAno sAthe sephA para besI vAto karatA hatA. teo ekabIjAnI vAtamAM vacce belI UThatA ane ekabIjAnI bhUla kADhI sudhAratA. A vArtAnA mULa lekhaka--- dareka jaNa pite eLakhatA mANasamAMthI koInuM jagavikhyAta raziyana vArtAneveza jIvatAM thayeluM daphana varNavatA athavA adhyAtmavAda enTanI ceva viSe pitAnA vicAro darzAvato. traNemAMthI koI paNa adhyAtmavAdamAM mAnatuM nahi, chatAM eTaluM te kabUla karatA ke A duniyAmAM manuSyanI buddhine agamya ghaNuM che. bIjA khaMDamAM sAhityazikSaka DolaranAtha pilosa kayA saMjogomAM siviliyano sAme goLIbAra karI zake te samajAvato hato. vAta navI ne nakAmI hatI, chatAM rasamaya banI hatI. sAmAjika sthiti UtaratI hovAne lIdhe aMdara AvavA asamartha keTalAka leke adekhAIthI bArImAMthI DokiyAM karI joI rahyA hatA. barAbara bAra vAge gharadhaNI akhIle lagnanA jamaNa mATe badhuM taiyAra hatuM ke nahi te jovA rasoDAmAM praveza karyo. rasoDAmAM taLiyethI ke chata sudhI rasagullAM, piDA, baraphI ane bIjI sudhejaka vAnIonI suvAsa prasarI hatI. jaMgI mahephIla goThavI hoya tema be Tebala para badhI sAmagrI kalAmaya avyavasthAmAM paDI hatI. meja pAse kAThI jevA peTavALI laherI rajanI kAmamAM gUMthAyelI hatI. are rajanI, jarA baraphIno thALa te jovA de,akhIle khuza thaI hatheLIo ghasatAM vinaMti karI. "ha! zuM majhAnI khUzabe. AkhuM rasoDuM ja khAI javAnuM mana thAya evI! lAva, pelo thALa lAve che." - rajanI Tebala pAse gaI ane teNe saMbhALapUrvaka rUmAla khaseDo. nIce thALamAM barachInAM suzobhita cesalAM maghamaghatAM hatAM. tenI upara pAnAM, cAroLI ne elacI veryA hatAM. akhIla te te joI AnaMdathI pANI pANI thaI gayo. tenA moM para camaka AvI, DoLA bahAra AvyA. teNe vAMkA vaLI hothI sItkAra karyo-carabI lagADayA vagaranA yaMtramAMthI nIkaLe te. ghaDo zAMta rahI pharIthI teNe bucakAro bolAvyo. "ahA ! AvazabharyA cuMbananuM saMgIta..........aya kAne cuMbana kare che? rajanIne ?" pAsenA khaMDamAMthI avAja Avyo ane akhIlanA mitra surendranuM muMDaNuM kareluM mAthuM hAramAM dekhAyuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niMdara 29 "kenuM nazIba jora kare che? ahI..majhAnuM. bAbu akhIla jAteja che ke ? zAbAza dAdA ! sarasa! kaMI saMgIta uDAve che ne?" huM koIne cUmato nathI," akhIle gabharAtAM gabharAtAM kahyuM, "tame zuM mArA bhAI ! jarA vicAra te karo! huM te pelI baraphInI tAsaka joIne khuza thaI amasthA bucakArA belAvato hato." surendranA mukha para hAsyanI rekhA pharakI ane te jato rahyo. akhIla rAtAcoLa banI gayo. sAle! " teNe vicAryuM. "have bhAI badhe pharI mArI vAta karavAnA. AvI vAtane zaheramAM phelAtAM vAra. keTalI....gaddho !" akhIla zaramAte oraDAmAM pAcho pharyo ane surendrane javA jhaDapathI cAre bAjue najara pheravI. maherabAna to piyAnA pAse besI sainikanI adAthI adhyApakanI sAsune kaMI kahetA hatA ane te khuza thaI hasatI hatI. "mArA viSe ja " akhIlane zaMkA AvI. "mArI ja vAta. mA kAlI harAmInI khabara le! ane pelI paNa tenA zabda zabdane sAcA mAnI hase che! sAle mUrkha ! e dInAnAtha! A kema sahevAya? mAre tenI bAjI UMdhI vALavA kaMI karavuM joIe. huM badhAne A banAvanI vAta kahIza ane ene rnidAra tarIke khullo pADIza." DIla khajavALa akhIla mUMjhAte asuteSa pAse gaye. huM jarA jamaNanI vyavasthA karavA rasoDAmAM gayo hato. teNe e aMgrejInA zikSakane kahyuM, "tamane baraphI bahu bhAve che enI mane khabara che. tethI meM khAsa banAvarAvI che. hI...hI....hI..! huM ane pachI...are, sAluM bhUlI gayo ane rasoDAmAM hamaNAM ja eka majhA thaI! tame samajyAne, huM rasoDAmAM peThe ane vAnIo jovA mAgatA hatA. baraphI joIne te huM khuzakhuza thaI gayo..kevI umadA jAta...meM hoThathI bucakAro karyo ane pelo gheTA jevA labADa surendra aMdara AvIne kahe...hA...hA...hA ! ane kahe, " oho! cuMbana karo cho ?" sAva mUrkha. jANe huM rasAyaNa rajanIne cuMbana karato houM! are e te evI lAge che... jANe....hattArI! enA jevIne huM cUmuM? AvA mUrkha jagatamAM pAke che! sAva Dobe!" e keNu?" tArAnAthe aMdara AvI pUchyuM. "surendra !.. juo huM rasoDAmAM gayo hato.rajanI ne baraphInI vAta karI kahevAmAM AvI. "jarA vicAra te kare ! huM eka kuttAne cUmuM te rajanIne cUmuM." na pAchuM pharI jatAM akhIle bAbu mahezane joyA. "ame surendranI vAta karatA hatA," akhIle mahezane kahyuM, "tadana uluraDAmAM DokiyuM karI mane rajanI rasoyaNa pAse jaI moTI vAta UbhI karI, "kema, rajanIne cuMbana karo cho ?" - ema mane pUchavA beThe. mArA sama, jarA vadhu DhIMco haze? meM te suNAvyuM ke rajanI karatAM huM maraghIne cUmavuM vadhAre pasaMda karuM. ane tene yAda ApI ke huM te paraNelo chuM. tenI mUrkha jevI kalpanA te juo ! hasavA jevuM che ne ?" "zuM hasavA jevuM che?" tyAMthI pasAra thatA dharmaguru mahendra pUchyuM. "pelo cakrama surendra! huM rasoDAmAM baraphI jete hato.tame samajyA ne..." vaLI pAchuM rAmAyaNa cAlyuM. aDadhA kalAkamAM te badhAye mahemAna baraphInI vAtathI vAkepha thaI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 - suvAsa : bhAdrapada 1995 have e phAve teTalA mANasone vAta kare!" akhIle hatheLIo ghasatAM vicAryuM; "jakha mAre che! te je vAta zarU karo ke huM ene cepaDAvIza, "mArA priya mitra, tamArI jIbhane tasdI na Apaze. ame badhAM kayAranAM ye jANIe chIe !" A vicArathI akhIlane atyaMta saMtoSa thayo. teNe joIe te karatAM cAra khAlIo vadhAre pIdhI. khANuM pachI teNe navaparaNita yugalane vadhUnA oraDA tarapha devuM; ane te pathArImAM paDI lAkaDA jema UMghavA lAgyo. bIjI savAre te te baraphInI vAta cheka bhUlI gayo hato. paNa nazIba be DagalAM AgaLa ne AgaLa! mANasa dhAre che kaMI ane Izvara kare che kaMI! bhUMDI jIbhe akhIlanI cAlAkI koNa jANe kayAM uDADI dIdhI hatI. barobara aThavADiyA pachI budhavAre trIjo pATha zarU thayo hato tyAre akhIla vargamAM Ubho Ubho vinuM nAma vidyArthInA hastAkSaranA maroDa sudhAratA hatA. A vakhate saMcAlake praveza karyo ane tene khUNAmAM bolAvyA. "mArA priya bAbu akhIla saMcAlake kahyuM, " mApha karaje...je ke mAre paMcAta karavAnI jarUra nathI, chatAMye mAre kahevuM joIe !...mArI pharaja che...tame jANatA te haze ke zaheramAM aphavA UDI che ke tamAre tamArI rasoyaNa sAthe amuka prakArane saMbaMdha che... alabatta, mAre tenI sAthe kaMI levAdevA nathI. huM te kahuM chuM ke tame tenI sAthe rahe, cuMbana karo...phAve tema majhA uDAvo. paNa Ama chaDecoka nahi. huM tamane vinaMti karuM chuMtamArI pratiSThAne bhUlaze nahi." eka ThaMDI jhaNajhaNATI akhIlanI kareDamAMthI vahI gaI. teNe AtmavizvAsa gumAvyo. jANe jaMgI madhamAkhonuM ToLuM tene DaMkha mAratuM na hoya; athavA koIe ukaLatuM pANI tenA para na reDayuM hoya tema te gharabhaNI bhAgo. rastAmAM tene AkhuM zahera potAnI tarapha tAkIne joI rahyuM che ema lAgyuM. jANe eNe AkhA zarIre DAmara na cAlyo hoya te para na coLyo hoya ne pIchAM na paheryA hoya !......ghera eka navI Aphata tenI rAha jotI hatI. kema khAvuM nathI ?" tenI patnIe jamavAnA samaye pUchyuM, " kema, kenAM svapnAM Ave che? mAzukanAM? rajanI para prema jAgyo che? turakaDA jevA! huM badhuM ya jANuM chuM ! mArI AMkha ughADI che ! jaMgalI jevA!" - eka tamAco tenA gAla para saNasa. te bhANA parathI UThayo ne taMdrAmAM hoya tema kheza ke TopI paheryA sivAya surendrane tyAM gaye. surendra gharamAMja hato. "nidAkhera !" akhIla tene joI barADo karyo, "teM duniyAmAM mArI AbarUnA kAMkarA karyA che ! mArI nindA karavAnuM tAre zuM kAraNa che ?" " tame mane "nizAkhora" kahI zuM kahevA mAge che ? tamArA magajamAM evo khyAla kayAMthI Avyo ?" tyAre zA mATe tame huM rajanIne cuMbana karato hato ema vAta uDAvI ? tame nathI uDAvI ...ema mAre dhAravuM, kema ?" surendranI AMkhanAM popacAM phaphaDayAM. teNe vicitra rIte mukha bagADayuM. teNe khUNAmAM jeI buma pADI kahyuM, "bhagavAna mArUM satyAnAza vALe ! mA durgAnA segana khAIne kahuM chuM ke meM A vAtane pharIthI eka zabda paNa uccAryo nathI. mAre sarvanAza thaje je meM... surendranI sahRdayatA mATe have zaMkAne sthAna na rahyuM. eTaluM te spaSTa thayuM ke teNe gapa uDAvI nahotI. tyAre kANuM haze ? keNu?" chAtIe mukko mAratAM akhIla babaDaze ane manamAM badhA mitronA nAma gaNI gaye, " tyAre keNa haze ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rivAjane avAja eliyA joSI - pratyeka rItarivAja-je paikI keTalAka atyAre ApaNane hAsyAspada lAgatA hoya tenI utpattinA kAraNa ane temAM kAMIka rahasya paNa samAyeluM hoya che. ApaNuM hindu samAjamAM lagna-prasaMganI ghaNIya rItarasamo have arthahIna jaNAya che. When the reason of the law ceases, law must cease. [ kAyadAnuM kAraNa baMdha paDe, te kAyado paNa rada thavuM joIe ]. e sUtronusAra keTalAka jUnA rItarivAje have ApaNAmAMthI kALAntare ke nIkaLatA jAya che, te paNa rUDhipradhAna hindu-samAjamAM ghaNuMye jUnA rItarivAjo ane rasamo haju paNa pracalita che, ane te paikI keTalAMka sakAraNa jALavI rAkhela jaNAya che. tenuM ekAda prAsaMgika udAharaNa prakAzamaya lAgaze. Azare cAra dAyakA pahelAMnI vAta che. amArA eka laghubaMdhunA lagnano prasaMga hate. jAna mayurapura javAnI hatI. te kALe re cAlu thaI gaI hatI. trIsa gAunuM bhale aMtara hoya, paraMtu vacce babbe jaMkazane Ave, ane bAra gAue bolI badalAya tema dareka jaMkazane gADI badalavI paDe. amAre gAmathI ja baparanI gADIe besIe te prathamanA jaMkazanathI mayurapura javAnI gADI turata maLatI ane saghaLuM sarakhuM Utare te sUryAsta samaye sIdhA mayurapura picI javAya kharuM. bIjI gADI te phakta prathamanA jaMkazanethI ja mAtra savAranAM mayurapura mATe maLI zakatI. babbe saMdhANasthAne vaLoTAvIne nirNita sthaLe vakhatasara picavuM e kAMI AjanI peThe baccAnA khela nahotA! emAM te vakhate lagnano divasa paNa khaDI jAya! jethI vara ane amuka jAnaiyAoe Agale roja baporanI TrenamAM ravAnA thaI, prathamane jaMkazane rAta rokAI, tyAMthI savAre UpaDI bAre mayurapura picI javuM, ane bAkInAM tamAma meTerAo lagnane divase nIkaLI sIdhAM lagna vakhate kanyAne gAma AvI pice e pramANe goThavaNa thatAM, varane laI huM ane keTalAka nAnAmeTA chokarAo baranI gADImAM ravAnA thaI prathamane Tape UtarI, amArA sagAne tyAM rAta gALI, tyAMthI prabhAtanI TreInamAM UpaDI bIjA jaMkazane UtarI paDayA. sAmI bAjuthI TreIna Ave tyAre banne taraphanA chaDiyAM laIne amArI mayurapuranI gADI UpaDe. jethI A saMdhANasthAne traNa-cAra kalAkano dhAmo nAkhe. amo zirAvyAne haju aDhI kalAka mAMDa thayA haze tyAM badhAnA peTamAM kurakuriyAM bolavA lAgyAM. lADavA-gAMThiyA jevI mIThAI sAthe hatI. paNa te kAne bhAve ? eTale UnI rasAI AregavAnuM mana thatAM khIcaDI, roTalA, kAMdA, baTAkA ItyAdinI varadI vIzImAM ApatAM, varasameta ame badhAe peTabharIne jhApaTayuM. haDabaDa haDabaDa karate dAMDiyuM Akhare rAMDhATANe mayurapura pacyuM. gAmabahAra eka jagyAmAM amane haMgAmI utAro apA. vevAIne tyAM ke gharaDuM bUTuM gujarI gayela tene TAMkaNe bhAre sega pALI beThelA jethI hA jevI keAI cIja paNa tyAMthI na maLI. amo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 - suvAsa : bhAdrapada 1995 badhAnAM peTa te vaLI pAchAM pAtALa UtarI gayAM, jethI te khADo pUravA mATe gAmamAMthI cavANuM maMgAvI kaLI, cevaDe, caTaNI ItyAdi tIkhI-tamatamatI kacuMbara upara varasameta badhAe puSkaLa hAtha mAryo. sUryAsta thavA AvyuM te paNa TrenanA kazA vAvaDa nahetA. amArA tathA vevAInA eka sAmAnya sagA nAme kacarAbhAI mAMDavA ane jAnIvAsA vacce haphila karyA kare; ane vAreghaDIe mAMDavethI amArI pAse AvIne amane kahyA kare ke'kAM have chAbane zI vAra che?" "amArA vaDIlo AvI paMce tyAre devAya'--ema ame tene uttara vALatA. vaLI kacarAbhAI AvIne TapAre ke-mAjana mAMDave AvI gayuM che, te jaladI chAba laIne cAle !' jo ke chAbanuM jokhama amArI sAthe ja bhaLAvyuM hatuM, paraMtu vaDIlanI gerahAjarImAM amArAthI te kriyA kema patAvAya ? vaLI pAchA kacarAbhAI e hoMkAro karyo kegADI to Aja be kalAka moDI che. mAMDave mAjana besI rahyuM che, chAba nahIM lAvo te zeThiyA UThI jaze ane ApaNI AbarU jaze.' amArI sAthe kaI gharaDuM mANasa paNa nahotuM ke gADAM vALe, jethI amArI akkala vAparIne chAba mAMDave daI AvyA. ane "vAha-vAha' karatuM mA'jana UThI nIkaLyuM. jarA vAre amArA vaDIlo ane meTerAMo sTezanethI jAnIvAse AvI picyAM. ane "chAba taiyAra karo"--ema tAkIda amane thaI. e kriyA te hamaNAM ja ukelI lIdhI "--evuM ame kahetAM, mArA vaDIlanI mArA pratye lAla AMkha thaI. "mUkha! A badhA moTA mANasone chAba mATe mAMDa mAMDa jAnamAM laI AvyA. ane amArI rAha paNa na joI? " mArA upara kepa Utaryo. paNa-gADI moDI che ane ApaNI AbarU jAya che ema kacarAbhAIe kahetAM amAre AbarU jALavavI joIene?" "gadheDe che; ane care ethI meTe laMbakarNa che', amane IlkAba maLyA. jAnamAM Avela meTerAMo badhAM chAbanA dAgInA gaNatAM haze tenuM ApaNane te kALe bhAna na hovAthI huM te muMge thaI gayo. mArA vaDIle vevAI pAse dhekha karatAM vevAIe khulAso karyo ke-"bhAI-sAheba ! ame te tamArI rAha jotA hatA. kalAka be kalAka moDuM thAya emAM kyAM khATuM meLuM thaI javAnuM hatuM? paraMtu kacarAbhAI vAreghaDIe amane kahI jatA ke-"chAba taiyAra che ane zA mATe DhIla kare che ? gADInuM kazuM ThekANuM nathI; ane jAnIvAzethI utAvaLa kare che. lAIlAje mAjanane bolAvI chAba mAre vadhAvavI paDI.' "ottArI !! Ato badhA kacarAnA kAmA !" mArA vaDIla bolI UThyA. ane mArA mAthethI vAdaLa vIkharAI gayuM. alavA-kalavAnI kriyA patI, ane vararAjA teraNe AvyA; te ja vakhate varanA peTamAM bhAre cUMka UpaDI. bAjoTha upara UbhA rahevAnI paNa zakti na maLe ! mArA vaDIlane kAne e vartamAna pecatAM, vaLI vAtAvaraNa garamAgarama... ane A vakhate moTe dhaDAke thaze evI bhItine lIdhe huM te tyAMthI ga7ntI karI gayo ! penakilara ityAdi davA ApavAthI IzvarakRpAe pIDA te-tAtkAlika zamI gaI, ane lagnakriyA samApta thayA bAda vararAjAne be cAra dasta thayA tyAre tene kAMIka zAMti thaI. AvI acabuca pIDA thavAnuM kAraNa kheLavA mATe jAnI vAse saMkSipta tapAsa cAlI, ane aparAdhI tarIke mane pakaDI maMgAvI khaDo karavAmAM AvyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ briTiza prajAsaMghamAM hiMdanuM sthAna samudrapAranA saMsthAno prANajIvana jozI paMdaramI sadI yurepanA ItihAsamAM mahAsAgare oLaMgI navA mArgo ane navA deze zodhavAnA sAhasa mATe prasiddha che. I. sa. 1487 mAM bArtho leDu DAyasa dakSiNa-AphrikAnI pradakSiNuM karI gaye, I. sa. 1892 mAM kolambase amerikA khaMDane prasiddhimAM ANyo, . sa. 1497 mAM vAste DI gAmAe hiMdane jaLamArga draDhI kADhyo ane e ja varSe kebaTe keneDAnI hastI amerikAnA nakazA para siddha karI. A samaye hiMdamAM saiyada vaMzane asta thayo hata; dI vaMzanA patananI dhaMTA vAgI rahI hatI ane mogalAInA AgamananI taiyArI gAjatI hatI. dakSiNa AphrikAmAM hoTeTa ane buzamena nAmanI jaMgalI jAto ane jaMgalI pazuo niraMkuza rIte ahIMtahIM bhaTakatAM hatAM ane keneDAmAM reDa-InDiyane ane eskIme leke nizcita chavana mANatAM hatAM. dakSiNa-AphrikA zodhavAno yaza porTugIjha nAvikone che, tyAre keneDA zodhavAne yaza ITAliyana nAvikane jAya che. paNa A navA zodhAyelA dezomAM e nAvikanI mAtRbhUminuM zAsana nathI thayuM e eka etihAsika vicitratA che. I. sa1524 mAM keneDA mAMsanuM kelanI banyuM. I. sa. 16para mAM dakSiNa AphrikA Daca prajAnA zAsana heThaLa AvyuM. A pachI 200 varSane ItihAsa AMgla-phreMca spardhA ane AMgla-phreMca yuddhone che. I. sa. 1760 mAM IglAMDe phrAMsa pAsethI keneDA ane i. sa. 1815 mAM Daca pAsethI kepa paDAvyuM. vararAjAne ATalI badhI pIDA UpaDavAnuM kAraNa zuM? zuM jheryuM hatuM?" mane sIdho prazna thaye. paNa mArA TAMgA bekI ramatA hatA; ane jIbha jhalAI gaI hatI. tyAM eka chokaro bolI UTha-"dAdA ! ame badhAe vIzImAM roTalA, khIcaDI, kAMdA baTAkA, khUba khAdhA'tA, ane AMhI paNa kaLI, cevaDo, caTanIno sArI rIte svAda karyo te !" huM ! tyAre peTa coLIne pAMsA zULa UbhI karI che ema kahAnI ! mUrkha ! je te hajarImAM ghAlavAthI AvI mAMgalika kriyA vakhate zArIrika vyAdhi utpanna thavA saMbhava; mATe ja lagnaprasaMge vara-kanyAne apavAsa upara rAkhavAmAM Ave che tenuM kAraNa A che. have samajyo ?" mArA vaDIle mane saMbodhIne pravacana karyuM. huM samaje. ApaNe keTalAka rivAjonuM mULa jANyA vinA ApaNe hAMsI karIe chIe te huM barAbara samaje, ane meM mArA kAna pakaDayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 " suvAsa : bhAdrapada 1lpa sudharelI duniyAne eskeleziyA khaMDanI zodha sahuthI moDI thaI. yuropanA madhyakAlIna yuga sudhI hiMdI mahAsAgara kevaLa cAre dizAe dharatIthI vIMTaLAyelo AMtarika samudra che evI sAmAnya mAnyatA hatI. mApa jevA raDyAkhaDayA pravAsIoe ja sAMbhaLeluM ke eziyAnI dUra dakSiNe mahAna deze paDelA che. soLamI sadImAM porTugIjha nAvike A ajANyA osTre. liyA khaMDane "mahAna jAvA "ne nAme oLakhatA. sattaramI sadInI zarUAtamAM Daca nAvike e osTreliyA tarapha mITa mAMDI. helAMDanI sarakAre tene 'nyU helAMDa' ne nAme oLakhAvyuM. I. sa. 1642 mAM Daca nAvika TAsmAnanI saphara sAthe osTreliyAnI zodhane navayuga zarU thayo. teNe A khaMDane ghaNe pradeza DhaDhaLyo. tene tyAMnA dezIo adekhA ane anADI jaMgalIo jaNAyA. tene A deza vasavATa ane vepAra mATe AzAjanaka ke AkarSaka bhAsyo nahi. tenA riporTa parathI Daca IsTa InDiyA kaMpanIne "nyu helAMDa" nakAmI zodha che tenA para vadhAre lakSa ApavAnI kazIye AvazyaktA nathI evI khAtarI thaI. pariNAme ardhI sadI sudhI keIe vizeSa zodha karavAnI mAthAkUTa na karI. sattaramI sadInI cheka AkharImAM iglAMDanuM lakSa to e dizAe vaLyuM. I. sa. 1688 mAM kepTana viliyama DeppIyara A khaMDane kinAre pAMca aThavADiyAM gALI gayo. teNe paNa Daca nAvikonA jevIja kaMgAla mata pitAnA Piracy nAmanA graMthamAM darzAvyo. tyArabAda chUTAchavAyA nAvike osTreliyAne dakSiNa kinAre AvI gayelA. I. sa. 1705 mAM Daca nAvikanI TALI tyAM pharIvAra AvI, ane nirAza thaI cAlI gaI. cheka aDhAramI sadInI madhyamAM iMca lekhaka Di bresise osTreliyAmAM kedIonuM thANuM sthApavA himAyata karI. ane tenA graMthanuM aMgrejI bhASAMtara thayuM. A prasaMge IglAMDane osTreliyA tarapha durlakSa na karavA ThasAvyuM. vijJAnapremI nAvika kepTana jemsa phUka sara josepha besa vagere vijJAnIo sAthe I. sa. 1768 mAM eraTreliyA ane nyujhIlAMDa AvI gayA. te badhA te A khaMDanI ajaba phaLadrupatAthI aMjAI gayA. I. sa. 1770 mAM e kepTana kUke e upasAgaranA kinArAnI praphula vanarAjI nihALI te upasAgaranuM nAma " beTAnI be" ane dezanuM nAma 'nyU sAutha velasa" rAkhyuM. A samaye IMglAMDe amerikAmAM bhAre pachaDATa khAdhI hatI. amerikAnAM saMsthAne "pratinidhitva nahi te kara nahi" e siddhAMta para baLa jagAvI briTanathI chUTAM thayAM ane " yunAITeDa sTeTasa opha amerikAnuM sarjana thayuM. IMglAMDane A asahya khoTa haju sAle che, paNa osTreliyAkhaMDanI prAptithI te pitAnA hRdayane dilAso apAvI zakyuM che. nyujhIlAMno garAMga ItihAsa eka sadIthI vizeSa dUra ja nathI, paNa aMgrejo pahelAM e dezane vasAvanAra mAorI prajAne itihAsa ochAmAM ochA ATha sadI jeTale prAcIna che. mAorI prajA ghauMvarNI pilineziyana prajAnuM eka aMga che. te buddhimAna, tejavI, prema-zarya bharI, sAhasika ane rUpALI prajA che. nyujhIlAMDanA bhUrA vasAhatakAmAM eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ briTiza prajAsaMghamAM hiMdanuM sthAna 215 pitAmaha ane patranI puNya prema-gAthA jagatanA svArthatyAgI pitAputronI tulanAmAM gauravabharyuM sthAna le evI che. A pitAmaha ane patranI sAhasika pravAsa-kathA kolambasa, DAyasa, vAskeDIgAmA, Dreka, kUka ke kebeTanAM pravAsa-sAhasone paNa jhAMkhA pADI de evI che. premanI daSTie e kathA kavisamrATa zekasapiyaranA prasiddha nATaka "The comedy of errors"nAM pAtra Ijiyana ane enTIphelasa-pitAputranI prema-kathAne keTaleka aMze maLatI Ave che. jyAre yuropIya prajA potAnA dezane AMgaNe besI, potAnA praznomAM parovAyelI hatI; jyAre porTugIjha nAvikane hiMdI mahAsAgaranuM jJAna paNa na hatuM, jyAre Daca vahANavaTIono prapitAmaha TAsmAna ja paNa na hatuM tyAre polineziyana nAvike tuSAra-bhInA A pradezane vasAvavA bhISmapratijJA sAthe nIkaLelA, tene cotarapha pharI vaLelA ane tene bhAgebhAga joI cUkelA. 800 varSa pahelAMnA jhAMkhA bhUtakALanA yugamAM havAchakI ke TITInA pIke pIkAIhITInAM chIcharAM nIramAM bhAre nAva-samAraMbha thayeluM. pahelAM sAmAnya nAvaDAnI zarata cAlI. pachI sAgara-sapharI vahANa naukA-kIrti prApta karavA mATe pesiphika mahAsAgaranA vizALa hRdayamAM saMcaryo. A samaye aNadhAryuM vAvAjhoDuM thayuM. zarata-jaLapaTe paDelAM vahANe vikhUTAM paDI gayAM, jamInathI dUra dUra ghasaDAI gayAM. A akasmAta nyujhIlAMDanA vasavATanA zrI gaNeza rUpa nIvaDa. eka nAvanuM nAma Teveo hatuM. temAM havAIkInA eka "cIpha' TAI-8-reka ne patra heA hato. hengAnuM vahANa pAchuM na karyuM tyAre vRddha pitAmaha ToI-kerekaue patra mRtyu pAmela haze ema dhArI kalpAMta na karyuM. temaNe to tene lUMTI kADhavA mATe bhISma pratijJA karI. sAhasika nAvike ekaThA karI, vahANa sajaja karI, pitAmaha UpaDayA; TApue TApue bhaTakyA. pyArA patrane patto na lAge, paNa nirAzA zabda A vRddha dAdAnA zabdakozamAM na hatA. te samoA gaye. heTongA tyAM paNa na maLe. te kuka TApuomAM Avela reTonmA paheo. ahIM te "cIpha" raMgITIhIne maLyo ane saMdezo pAThavyAH "ahIMthI huM pee zeAdhela tuSAra-bhIno deza DhaDhavA jAuM chuM. mArI tapAsa karatuM keI Ave te kaheje ke huM dUranA khullA jaLapaTamAM Avela bhUmi mATe Upa chuM. kAM te huM tyAM pahoMcIza, athavA te sAgaranA peTALamAM samAI jaIza." have dAdA I-ke-kau kIvA (pesiphika) mahAsAgara, auTIrauA (nyujhIlAMDa) ane pitAnA patra vahegAnI zodhamAM medAne paDayA. A prayAsamAM mRtyunI ciMtA tene jarAye na hatI. teNe potAnA prabhumAM, nAvika tarIkenI zaktimAM ane pitAnA kAryanI aDagatAmAM vizvAsa mUkyo. ghaNA divasanA parizrama bAda pitAnA thAkelA nAviko sAthe te ceTahAma TApuone tIre Utaryo. haju paMtha dUra hatA. te gabharAya nahi, paNa thoDo samaya ArAma lai, mukhya bhU-pradeza zodhavA nIkaLe. pradeza jaze ane te heTAnyAne TUMDhavA lAgyo. nyujhIlAMDanA . uttaranA TApue, uttara TerenAkI khAte teNe judI jAtanA keTalAka dezIone joyA. paNa A dezIo pAsethI dAdAne pitAnA dIkarAnA dIkarAnA kazA samAcAra na maLyA. pachI dAdAjI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 suvAsa : bhAdrapada 1995 uttara tarapha pitAnuM vahANa haMkArI, navA dezanI Toca sudhI pradakSiNA karI, "be opha plenTI" nA pUrva kinAre gayA ane tyAM vasavAno nirNaya karyo. pitR-sneha ghasaDAI, anaMta samudro oLaMganAra A vRddha pitAmaha nyujhIlAMDanA pahelA rASTra-sarjaka banyA. have tene patra A samaye svadeza pahoMce. pitAmaha tyAM rahetA. paNa patrano prema pitAmahathI UtaratI paMktine na hato. vahegA 66 strIpuruSa sAthe, dhArmika vidhi bAda dAdAnI zodha arthe saMcaryo. maurI lekee A saphara mATe prArthanAo karI, naivedyo dharAvyAM, yajJo karyA. heTAMgAnuM vahANa Akhare reroToMgA pahoMcyuM. ahIMnA cIphe tenA dAdAne saMdezo pAThavyA. te samudranI saphara laMbAvI uttara TerenAkI pahoMcyo. ahIM dezIonA cIphe tenA dAdA tene TUMDhavA mATe uttara tarapha gayA che ema pAThavyuM. heTAMgA e dizAe UpaDyo. dAdAne teNe zodhI kADhayA. chevaTe bane "be epha plenTI" AvyA. pitAmaha-patranA pravAso pAra paDayA. teonI mahecchAo mUrtimaMta banI. jagatane pitRsneha ane putra premanuM ujajavaLa aitihAsika daSTAMta maLyuM. koMgAne sAhasa-prema chevaTe tene AjanA samRddha hasa be pAsenA prakRti-suMdara pradezamAM vasavA derI gayo. A mAorI lokoe ogaNIsamI sadInA AraMbha sudhI nyujhIlADa para niraMkuza zAsana karyuM. I. sa. 1642 mAM pahelA gerA nAvika TAramAne nyujhIlAMDanI dharatI para paga mUkyo hate. Ama chatAM I. sa. 1769 sudhI te te yuropIya jagatane vyavahArU rIte aparicitaja rahyo hato. kepTana kUke teno pravAsa karyA bAda I. sa. 1777 thI 1814 sudhImAM enTraliyAthI nAsI chUTelA kedIo ane bhAMgI gayelA vahANanAM khalAsIo jevA muThThIbhara sapheda leke tyAM vasI gayelA najare paDyA hatA. teo sAthe pAdarIo paNa pahoMcyA ane trIsa varSamAM ghaNAM merI lekane khristI saMpradAyamAM ANavAmAM AvyAM. I. sa. 1787 mAM nyujhIlAMDane greTa briTananA tAbAnA eka deza tarIke sattAvAra rIte jAhera karavAmAM AvyuM, paNa vAstavika rIte te brITIza zAsana I. sa. 1840 thIja zarU thayuM. coddhA, kheDUto, zikArIo, nAvike, kavio, kathAkAro ane kalAkAro sarajAvanAra mArI prajAe I. sa. 1870 mAM A sapheda AkramaNano chelle sabaLa sAmano karyo. paNa teonuM baLa gerA AkramaNakArenI zakti sAme TakI zakayuM nahi. teoe chevaTe briTiza tAjane zirasAvaMdana karyuM. mArI lekene gorA sudhArAnI ane gerA dardonI tAtkAlika mAThI asara thaI. 35 varSamAM te tenI adha vastI thaI gaI. briTiza sAmrAjyane da. AphrikA, keneDA, osTreliyA ane nyujhIlAMDanI prAptithI ghaNo lAbha thayo che. te pradeza vividha khaMDamAM vistarelA hovAthI briTiza dhvajanI pratiSThA ghaNI vadhI che. A pradezanAM zAsanane aMge bIjA aneka TApuo briTiza chatra heThaLa mukAyA che. ane A vastuo jagate kadI nahi joyeluM evuM samarya, samRddha ane sarvavyApI sAmrAjya sarajAvyuM che.* ja A lekhamALAnuM prathama prakaraNa "suvAsa " ne phAguna mAsanA aMkamAM pragaTa thayuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jAnuM gautama jagatamAM sauthI sahelAmAM saheluM chatAM mUMjhavanArUM kAma nAma pADavAnuM che. cheAkarAMnAM nAmeA pADatI vakhate kevI mUMjhavaNa thAya che e jANItI vAta che. AvI mUjhavaNa amane paNa ekavAra thaI. ame amArA navA makAnanuM nAma pasaMda karavAmAM paDayA hatA. amArI maMDaLInA nAnA-moTA dareka jaNe peAtAne gamatuM nAma sUcavyuM. kAie ' lakSmI nivAsa ' tA kAI e ' sarasvatI sadana ' sUcavyuM; te kAI e aMgrejI Dhaba pramANe ekAda vIlAnuM nAma sUcavyuM. amArA moTAbhAie dAdAnuM nAma khyAlamAM rAkhI ' dayALa nivAsa ' sUcavyuM; khIjA be jaNe dharamAM sauthI nAnA aNunuM nAma pasaMda karI eka nAma sUcavyuM. kAlejamAM abhyAsa karatA amArA nAnAbhAI e A badhI pasaMdagI tarapha aNugame! batAvI kaLAtmaka evuM ' zilpabhavana ' nuM nAma sUcavyuM. nAmanI pasaMdagInA amArA vArtAlApa khUba cAlyA. ema karatAM keTalIye avanavI vAteA nIkaLI. eka pachI eka evAM keTalAMye navAM nAma Avye ja jatAM hatAM ane ghaDI eDImAM jUnAM thaye jatAM hatAM. badhAM vArtAlApamAM marmyUla hatAM te vakhate eka vastu mArA dhyAnamAM AvyA vagara rahI nahi. jeoe kuTuMbanI vyaktiomAMthI nAma pasaMda karyuM hatuM temanA be vibhAga hatA. eka vibhAge gata peDhInuM nAma pasaMda karyuM hatuM ane khIjA vibhAge bhAvI peDhImAMthI nAma pasaMda karyuM hatuM. parasparaviAdhI dekhAtI A pasaMdagI pAchaLa zuM khUkhI haze e zASavAmAM huM gUMthAi gayeA. ekamAM ApadAdAnI smRti rAkhavAnI bhAvanA hatI te khIjAmAM bhAvI peDhI taraphanA prema ane pakSapAta hatA. ekamAM gata peDhIne aMjali ApavAno zraddhA hatI teA khIjAmAM bhAvI peDhInuM zreya karavAnI kAmanA hatI. ekamAM bhUtakALaneA cAha hatA te| khIjAmAM bhaviSya pratyenA prema hatA. nAma pasaMda karanArAomAM paNa eveja mULagata bheda hatA. eka jUnA vicArane vaLagI cAlatA hatA teA khIjo navA vicArA pratye DhaLelA hatA. eka hatA prauDha ane khIjo hatA yuvAna. prauDha bhUtakALamAMthI preraNA meLavatA hatA jyAre yuvAna bhAvI tarapha AzAnI mITa mAMDatA hatA. Aje ghaNAMya varasAthI bApadAdAnAM nAmeA makAne sAthe saMkaLAtAM AvyAM che. paNa jamAne palaTAyA che. kema jANe bhUtakALane asahya kheAjo kheMcAtA na hoya tethI AjanI prajA thAkI jAya che. jUnI mAlamattAne jemanI tema chAMDIne teNe bhAvi sUryanA prakAzane zodhavA Daga bharyeA che. gata peDhIne zraddhAMjali ApIApIne AjanI prajA hatAza banI che, jUne parikramaNanA mArga tene lUkhA sukro ane arthavagaranA lAge che. jUnuM teTaluM sAnuM ema have lAgatuM nathI. bhUtakALamAMthI maLatI preraNA AjanI peDhIne tRpti ApI zake ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 " suvAsa : bhAdrapada 195 lAgatuM nathI, eTale navatAnA camakArAmAMthI kAMIka maLaze evI zraddhA AjanI peDhImAM jAgI che. AkhI prajA jUnAmAMthI navA tarapha, bhUtamAMthI bhAvi tarapha pitApitAnI gatie prayANa karI rahI che. jUnuM tattva jAya che, navuM hAtha lAgyuM nathI paNa maLaze evI zraddhA che. paNa Ajano yuga navA ane jUnA vacce majala kApI rahyo che. ene paMtha pUrA thayA nathI. je nUtana camakArAnI eMdhANIe AjanI prajA cAlI rahI che, te mRgajaLa jevI na nIvaDe e jovAnuM kArya AjanA ane AvatIkAlanA sUtradhAronA hAthamAM che. Ajane thanaganATa ane AjanuM prayANa AvatIkAlanA sUryane dekhaze tenI prabhA jhIlIne navA yuganI ramya vATikA racI zakAze. ane gaIkAle kareluM prayANa sArthaka nIvaDaze. vicAramALAmAM eka pachI eka navA maNakA umerAye jatA hatA ane haju keTalAye umerAye jAta paNa tyAM khabara paDI ke nAnA aNu taraphanA sai keInA premane kAraNe badhAe tenA nAmane pasaMda karyuM hatuM. harSanA avAjamAM mArI vicAramALA tUTI ane huMe temAM joDAye, govALiyo mUlajIbhAI pI. zAha [DhALa: jamunAne kAMThaDe kaLAyela rile ] mahArI te AMkhamAM nAce govALi; govALiyA re! hAza alabelAM aMgaH mahArA te uramAM rAce govALiye, gevALiyA re! kIkImAM jIvananA raMga, mhArI sarovarane kAMThaDe kadamba kerI chAyA, govALiyA re ! AvuM levA huM nIra; mIThIzI moralInI jAgantI mAyA, govALiyA re ! zaMbhu suNavA adhIra. hArI ramaNe caDana dekhI hAlapanI velaDI, govALiyA re! khelate te jIvananA rAsa, AzAnI mITa ghaDI mAM rasazelaDI, govALiyA re! lhArA brahmanA vilAsa. mArI mahAre te aMga aMga nAce govALiye, govALiyA re ! bAje prItane sitAra; anasta raMga aMga aMga choTe govALiye, govALiyA re! hArI lIlA apAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. ha. vyAsa caitra eTale bhautikavijJAnanI pragatinuM pratIka. vijJAne yaMtrane janma Apyo ane yaMtra vijJAnane akalpanIya vega ane vikAsa ApyAM. AjanuM jagata vijJAnamaya che. AjanA jagatanuM bhaitikajIvana maMtramaya che. mAnavajIvananI pratyeka bAjune yaMtra sparza che; jIvana e hada sudhI yaMtraparAyaNa banatuM jAya che ke yaMtra jANe mAnavajAtane gUMgaLAvI na nAkhatuM hoya? bhautikavijJAnanA kSetramAM mAnavI avirata pragati karyo jAya che, yAMtrika baLa vaDe prakRtinI akhUTa zaktio upara prabhutva meLavato jAya che. Aje te kSaNabhara aTakIne, e pragati ane prabhutvanuM zuM pariNAma AvavAnuM che, te vicAravAnI darakAra nathI karate; saitikavijJAnanI pragati ane vikAsanI maryAdAone te bhUlI gayo che. Aje te tene eka ja dhUna cheH avirata pragatinI ane amaryAdita vikAsanI. jagatamAM yaMtra AvyuM, yaMtrane pariNAme audyogika krAti uddabhavI. A krAtie jagatanA Arthika jIvanamAM jabaradasta palTo Ape. utpAdananuM svarUpa tadana badalAI gayuM. nisarga sAthe mAnavIne sIdhe saMbaMdha ekadama ocho thavA lAgyo ane prakRtinuM parivartana mAnavI potAnA upaga arthe aneka rIte yaMtradvArA karavA lAgyA. pratyeka divase mAnavI prakRtine kheLethI dUra thaI yaMtrane zaraNe jaI rahyo hato. yaMtra mohaka hatuM, tenI mAhitI addabhuta hatI; jotajotAmAM samasta mAnavajAta yaMtranI jALamAM phasAI gaI. Aje mAnava jAtanA jIvana upara prakRtine kAbU nathI, yaMtrano kAbU che. ane e kAbU eTale badhe majabUta temaja bhayAnaka che, ke kaI kSaNe vikAsa pAmeluM vijJAna ane pragatinI chellI Toce jaI beTheluM yaMtra mAnavajAtano vinAza pikAre te kalpI zakAtuM nathI. prakRtinI maryAdAone lepa karI mAnavIe je vikAsa sAdhyo che te vAstavamAM vikAsa nathI, mAtra vikAsano AbhAsa che. Aje jagata jhapATAbaMdha bhaitikavijJAna ane yaMtradvArA vinAzane paMthe ghasaDAI rahyuM che. A yaMtra eTale zuM? emAM evI te kaI adabhuta zakti rahI che ke jenA vaDe sArA jagatanA jIvanamAM teNe parivartana ANyuM? A prazno samajavA mATe ApaNe yaMtranuM kalevara tapAsavuM paDaze temaja yaMtranI zakti ane zakayatAone paNa jevAM paDaze. AjanuM yaMtra AgaLanA jamAnAnAM ojAra karatAM bhinna prakAranuM che. e sAdAM hatAM ane mAnavI pitAnI zaktithI ojAro vaDe jarUrI pramANamAM utpAdananI pravRti karate. yaMtranuM kalevara mAnavInA zarIranI jema, vividha aMgenuM saMyojana che. yaMtranuM svarUpa ghaNuM ja saMyukta che. yaMtra zakita utpanna kare che, athavA to kudaratanI zakitaone kAbUmAM lya che ane e zakitavaDe vega prApta karI potAnAM ja judAM judAM aMgo vaDe jaththAbaMdha utpAdana Ape che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 suvAsa : bhAdrapada 15 yaMtranI zakita amaryAdita che, atula che, akalpanIya che. yaMtranI zakitadvArA mAnavIe re, moTara ane eroplena rUpe virATa paganI bhAvanA mUrta karI che; mAnavInAM upabhoga sAdhana utpanna karatAM aneka yaMtra ane kArakhAnAMo tenA virATa hAthanI bhAvanAne khyAla ApanArAM che; reDiye, tAra ane TelIphona mAnavInA virATa zabdanI pratitI karAve che; TelIskopa, mAIkroskopa, Gray, ane TelIvIjhana mAnavInI virATa che. yaMtrathI mAnavInuM svarUpa virATa banyuM che, paNa A virATa svarUpano AdhAra kevaLa bhaitika jJAna upara hovAthI e anAzavaMta banyuM nathI, balake e virATa svarUpanuM bhakSaNa yaMtrarUpI rAkSasa kayAre karI jaze te kaLI zakAtuM nathI. vijJAnanA vikAsathI mAnavIe bhautikajIvananI virATa bhAvanAno AvirbhAva karyo che paNa te kevaLa bhautika hovAthI mAnavI vinAzane Are jaI Ubho che. yaMtranI zakita jema utpAdana karI zake che, tema te ja zakti vinAza paNa karI zake che. yaMtranI zakyatAo tenI zakti karatAM paNa vizeSa che. mAnavIthI alabhya ane azakya evAM bhAre kAryo yaMtra pAra pADI zake che. mAnavInA zrama karatAM yaMtra eka ja prakAranuM kArya vadhAre sahelAIthI, ochA kharcathI temaja bilakula cokkasapaNe karI zake che. jema jema yaMtrane vikAsa thato jAya che tema tema yaMtra viziSTa prakAranuM utpAdananA dareka vibhAga mATe viziSTa prakAranuM banatuM jAya che. tema thavAthI utpAdana ghaNI ja pragati karI zake che. yaMtra varALazakita ke vidyutazakitano upayoga kare che ane yaMtra vaDe mAnavI kalpanAmAM na AvI zake evAM bhAre kAryo kare che. hajAra TananA bhAravALA haDAo yaMtra sivAya koI divasa mAnavIthI upaDAvAnA paNa hatA ? mAnavInA zrama karato patra anekagaNuM vegathI kArya karI zake che, mAtra vegathIja nahi paNa ghaNI ja ekasAIthI kArya karI zake che. eka kalAkamAM vIsa vIsa mAIla jeTalI lAMbI chA5NI ke eka kalAkamAM karoDo divAsaLInI peTIo yaMtra vinA mAnavIthI kaI divasa thaI zakavAnAM hatAM ? moTara, relave, eroplena, reDiyo, tAra, TelIphena tathA aneka jAtanAM utpAdananAM kArakhAnAM yaMtra vinA mAnavI mATe alabhya ane azakaya banata. yaMtra arvAcIna jagatamAM sarvavyApI baneluM che. mAnavIne Arthika jIvananA khUNekhUNuM sudhI teNe praveza kare che. yaMtra ane mAnavI paraspara vaNAI gayAM che. Aje mAnavI yaMtra vinA eka paLa paNa calAvI zakato nathI. yaMtranA AdhAra vinAne mAnavI pAMgaLo che. ThIMga che. ekaja zabdamAM kahIe te yaMtradeva samakSa mAnavIe saMpUrNa parataMtratA kabUla karI che. yaMtranA bhAra nIce mAnavI dabAI gayA che. yaMtra mAnavIne parataMtra karI aTakayuM nathI. mAtra pitAne AdhIna banAve tyAM sudhI yaMtra haju bhayaMkara nathI. yaMtranI kharI bhayaMkaratA to tenI zoSaNagAthAmAM che. mAnavajAtanA meTA samudAyanA zramajIvIonA zoSaNanA sAdhanarUpa thaI paDeluM yaMtra kharekhara bhayAnaka che. yaMtra, yaMtrane pariNAme audyogika kAnti, audyogika krAntine pariNAme jaththAbaMdha utpAdana, jaththAbaMdha utpAdanane pariNAme mUDIvAda, mUDIvAdane pariNAme Adhunika sAmrAjyavAda, sAmrAjyavAdane pariNAme nirbaLa prajAo-raMgIna prajAone vinAza, nirbaLa rASTronuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtra 221 sAmrAjyavAdane puSTa banAvavA mATenuM zoSaNa vagere vagere je Arthika ane rAjakIya jIvananI paraMparAo zarU thaI te badhAnAM mULamAM yaMtra che. mUDIvAdathI ane sAmrAjyavAdathI jagatamAM thayelA anartho mATe yaMtra eAchuM jokhamadAra nathI. Aje jagatamAM sAmrAjyavAdane je vikAsa thayo che tene mATe yaMtra AbhArI che. mUDIvAda, sAmrAjyavAda ane yaMtravAda traNe ekabIjAnAM poSaka che ane yaMtra e trayIzoSaNanuM sAkSAta svarUpa che. audyogika krAnti pachI varSo sudhI kArakhAnAomAM zramajIvIonI je sthiti rahI, tenuM Alekhana jeTaluM karuNa che teTaluM ja yaMtranI bhayAnakatA pradarzita karanAruM che. yaMtranA AgamanathI mAnavInA Arthika jIvanamAM bhayaMkara virodhAbhAsa ubho thayo che. yaMtrathI utpAdana vadhyuM, kAma vadhyuM, chatAM hajajAro ne lAkhonI saMkhyAmAM zramajIvIo bekAra banyA; yaMtrathI anekavidha utpAdana zakya banyAM, jarUriyAto puSkaLa vadhI, chatAM zramajIvI vadhAre garIba banyo, kaMgAla banya, Avazyaka jarUriyAtothI paNa vimukha thaye; yaMtrathI jaththAbaMdha utpAdana thayuM, mUDInI choLo UchaLavA lAgI, chatAM zramajIvI sadAye zakAte ja rahyo. zramajIvIne mAtra bekAra, kaMgAla ane zeSaNanuM sAdhana banAvI yaMtra aTakyuM nathI. yaMtrathI to tenuM potAnuM vyaktigata jIvana, tenuM kauTumbika jIvana, tenuM sAmAjika jIvana, tenuM naitika ane dhArmika jIvana chinnabhinna thaI gayuM. te zeSaNanuM pratIka maTI yaMtranI sAthe kevaLa yaMtravata banI rahyo-nijIva ane jIvanarahita. mAtra tenA vyaktigata jIvananI A sthiti nathI thaI tenI strI ane tenAM bALake paNa yaMtranA AgamanathI jIvanavigrahamAM ghasaDAyelAM che. yaMtra mAtra puruSonA bhakSaNathI aTakayuM nathI, strI ane bALake paNa tenAM bhakSya banelAM che. Aje asAdhAraNa rIte vadhI gayelI jIvanakalahanI tIvratA mATe yaMtra AbhArI che. A paristhiti jIvananI ane yaMtranI vAstavikatA bhulAI javAne pariNAme upasthita thayela che. yaMtra mAnavI mATe che, mAnavI yaMtra mATe nathI. yaMtra ane audyogika krAnti AvyA pachI varSo sudhI A sUtra visarAI gayuM ane jANe ke mAnavI yaMtra mATe na sarjayo hoya tevI rIte yaMtra ane utpAdana pragati karavA lAgyAM. zramajIvInI lagabhaga pAMca peDhI sudhI te yaMtra ane mUDIdAranAM zeSaNa aniyaMtrita rIte AgaLa vadhyAM. keTalAM kuTuo, keTalA navayuvAne, keTalI suMdara strIo, keTalAM kumaLAM bALake A aniyaMtrita zeSaNanA pravAhamAM khatama thaI gayAM haze tenI kalpanA karatAM paNa kampArI Ave che ! evA dAkhalAo che ke zramajIvIonI lAgalagATa traNa traNa peDhI sudhInA keIpaNa sabhya kArakhAnAnI bahAranI duniyAnAM darzana paNa na karyo hoya ! A badhuM citra kAlpanika nathI, e te pUrepUruM vAstavika che. tenI vAstavikatA samajavAne mATe zramajIvIone ApavAmAM AvatA majUrInA dara, temane mATe rahevAnAM makAnonI ArogyatA, temanAM kapaDAMonI dazA, temanI pAsethI coda cauda kalAka sudhI levAmAM AvatuM kAma, temanAM bALake ane strIo pratye batAvavAmAM AvatI bedarakArI, temanA hItanA rakSaNanI bhAvanAne abhAva vagere zramajIvInA jIvananI aneka ghaTanAo tapAsavI paDe. A ghaTanAonA laMbANa vivecanamAM, AvA nAnA lekhamAM utaravAnuM zakya nathI. upara AlekhAyelI viSama ghaTanAo mATe kevaLa yaMtraneja jokhamadAra gaNavAmAM Ave te ApaNe hAlanI mAtra ekaja bAju tapAsI gaNAya. vAstavamAM yaMtra te nirjIva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka nAmAMkita sAhityakAranI apragaTa dhapethImAMthI jhaDapI lIdheluM jIvana saMsmaraNa saMpAdaka : s. tyAre jIvananuM suramya prabhAta hatuM. nirdoSa ne madhura AnaMda mANatAM mANatAM meM bAlyAvasthA vItAvI. bAlyAvasthA vaTAvI mugdhavamAM praveza karyo tyAre Aje dUra dUra kAlodadhimAM vilIna thayelA eka dine, mArA jIvanamAM ramI rahelA koIka gUDha satyanI mane jhAMkhI thaI. te dine eka tejasvinI bAlikAnI pratimA mArA hRdayamAM aMkti thaI. te dine mane prathamavAra samajAyuM ke mArA hRdayanA sarva bhAva, AzAo ne UrmiothI huM e bAlapuSpane cAhate hato. e prema bAlakrIDAnA AnuSaMgika sahacAramAMthI nahi-kemake sahakoDAne saMga amane maLyo ja naha-hadaya hRdayanA snehAMkuramAMthI pAMgaryo hato. jIvananA uSa:kAlathI huM ene oLakhata-nikaTanA chatAM dUranA sabaMdhathI-enA pratye asAdhAraNa mamatA paNa dharAvate; paNa enAmAM premanuM prathama darzana te thayuM te ardhabhUlAyela dine. varSa para varSa vItyAM. dUra rahyA chatAM mane kudarate tenA para svAmItva arpI dIdhuM hoya tema nizcita bhAve maMya samaya pasAra karyo. kaLImAMthI te puSpamAM vikasatI hatI. zukalapakSanA zaradacaMdra samo tene dehavikAsa sAhityapradezamAM pArvatInA vikAsane smarAve te hato. bIjanI zazikhAmAMthI vikaselA pUrNandu zI te mugdhatvanA pUrNa vikAsamAM virAjatI. praNayInI daSTithI nahi, taTastha buddhithI huM kahuM chuM ke jagata para meM tenA jevuM sarvAga saMpUrNa, saurabhavatu divya saundarya bIjuM joyuM nathI. saundaryanI vAstavasRSTimAM tAtvika daSTie hajI te apratima ja mane bhAsI che. tenI sarakhAmaNImAM te sAhitya ke kalAsarjananI sarvottama suMdarIoja UtarI zake, e to mArA jIvananI-bAhya ane AMtara-zakuntalA che. je jagatanuM anartha karyuM che te ja yaMtra jagatanI benamuna sevA paNa banAvI zake. te pachI jokhamadAra koNa? yaMtra ke yaMtranI upara kAbU meLavanAra mAnava-mUDIdAra ? A praznano uttara be rIte ApI zakAya che. eka rIte mAnavI saMpUrNa rIte jokhamadAra che kAraNa ke teNe yaMtrano samasta mAnavajAtane Arthika kalyANa ane sevAne arthe upayoga nahi karatAM, pitAnA svArtha mATe ane mAnavajAtanA moTA samudAyanA zramajIvIonA, zoSaNa arthe karela che. bIjI rIte yaMtra jokhamadAra che kAraNa ke yaMtrane prakAra ja eve che. yaMtrane prabhAva ane guNa evA prakAranAM che ke temAMthI anartha udabhavyA vinA rahetuM ja nathI. mAnavIe yaMtranuM patana karyuM paNa yaMtra mAnavInI adhogati karela che. ApaNe upara joI gayA ke yaMtranI sAthe jaththAbaMdha utpAdana, zramaheMcaNI, mUDIdAra prathA anivArya rIte joDAyelAM che, pariNAme jagatamAM vyApelA Arthika anartho mATe yaMtra saMpUrNa rIte jokhamadAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana saMsmaraNa - 223 hatI, umA ne citrAMgadA hatI, juliyeTa ne mIrAnDa hatI, rati ke rAdhA hatI, jayA ane uSA hatI. tenAmAM huM 'rasa-lAlitya-prabhA, mArdavatA ne mAdhurya bharyAbharyA aMgapratyaMgamAM vikasatI umATenuM sAkSAta darzana karuM chuM. A sAkSAtkAra kalpanAnuM-praNayInI kalpanAnuM pariNAma nathI. e mAruM jIvanasatya ne saundaryanuM vizvasatya che. hRdayabhAvane AviSkAra nathI, vAstavanuM vizuddha darzana che. have te e mugdhA banI hatI. enA hRdayamAM mAruM sthAna kyAM hatuM tenI mane khabara nahotI. mArA premano aMtaranAda eNe enA hRdayamAM suNyo haze ke nahi te paNa huM nathI jANato. mArA snehAkarSaNane pratyuttara meLavavA meM kadI prayAsa ke prabaLa icchA suddhAMya nathI karI. mane lAge che ke snehI puruSomAM huM sauthI vadhu kalpanAzIla ne Adarza vAdI nIvaDa chuM. tene te meM mArA viSe sadAya aliptaja kIi che. svAbhAvika rIte amArI daSTi keIkavAra maLatI haze eTaluM ja, amArA vacce eka paNa lAkSaNika daSTi ke zabdanuM dAna-pratidAna thayuM nathI, nigUDha bhAvanuM prAgaTaya ke nirdeza kadI thayAM nathI. eTale premamAM niSphaLatA sahanAra praNayIne potAnA prema viSenI priyatamAnI abhijJatAnuM je AzvAsana ne pariNAme kAMIka duHkhapUrNa AnaMda paNa rahe che tenAthI mAre vaMcita rahevAnuM ja lakhyuM haze. Aja e vAtane cAra varSa thayAM. eka grISmapUrNimAnI dhavala rajanimAM candra pUrabahAramAM avanI para tenI amRta snA vahAvI rahyo hato tyAre pathArImAM paDyAM paDyAM, candrane nirakhatAM nirakhatAM, samAcAra sAMpaDyo ke tenuM ....... nI sAthe sagapaNa thayuM. mArI sanmukha sArIye sRSTi keIka anya avarNa svarUpamAM palaTAI gaI. jenI para meM aTala svAmItva kapyuM hatuM te priyatamA mArA jIvanamAMthI sarakI gaI. pachInAM be varSa meM apAra hRdayamaMthanamAM--asahAya ekalatAmAM vItAvyAM. tyAre jIvananuM tattvajJAna huM samajyo nahoto. buddhino vikAsa tyAre thayo nahote. kevaLa lAgaNI pradhAna e jIvana hatuM. paNa e lAgaNIpravAha aMtaramAM samAvI devA pUrato te huM samartha hato ja. A samaya daramiyAna ........... mane sAhityamAM praveza karAvyo; sAhitye mArI saundaryapipAsA kaMIka aMze saMtoSI. mArA hRdayane te gurudevanA jIvananI madhuratAja karatI. temanA jIvanamAM otapreta banI gayelA tatvajJAnanI rasasudhA mArA hRdayamAM zAMtinAM amI sicatI, mArA saMtapta manane zItaLatA arpatI. evAmAM mane TAgoranI kavitAmAMthI pragaTatA temanA virATa vyaktitvanAM darzana thayAM. tyAre sRSTinuM-jIvanatattvonuM tAtparya huM samajyo. dhIme dhIme huM bauddhikamAMthI rasikamAM ane rasikamAMthI AdhyAtmika tarapha DhaLate gayo. teNe mane madhura zAMti bakSI. eka rAtrie mane vizvanuM teja darzana thayuM. e tejadarzanamAMthI tene " bharI detI, "tenI " saumya prabhA varSAvatI subhaga divyAkRti pragaTI. e tejadarzanamAM che ane huM ekamekamAM sammilita thaI otaprota banI gayAM. te divase mArA bhAvi jIvanakramane mane sAkSAtkAra thayo. vizvanA zAzvata sAkSAtkArane mATe huM nimaya hato temAM mane lezamAtra zaMkA rahI nahi. te mArA vizvadarzananI pratyakSa sindaryamUrtizI virAcha rahI, mArA dhyeyanI preraNAmUrti samI mArA jIvanAkAzamAM prakAzI rahI. mane thayuM, vidhAtAe prathama mane tenI saha saMyujita karI, premadarzanamAMthI vizvadarzana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 - suvAsa : bhAdrapada 1995 sAdhavA niryo haze ane pachI koI nigUDha hetune khyAla AvatAM tenI siddhi sArU e premasaMjanane addhara uDAvI daI sIdhA vizvadarzananI sAdhanA sAthe mArA jIvana-kramane sAMkaLI dIdho haze. e tejadazane pachI evA asaMkhya divaso ne mahinAo gayA che, jyAre kaI apUrva, vizvavyApI, divyaprakAzathI vIMTaLAyelA meM pratyeka prANIne, sRSTinA pratyeka aNune, je premalatAthI huM.......ne cAhate hato te ja premalatAthI eka sarakhAM cAhyAM che. e suvarNakALamAM, vyatipremanI niSphaLatAmAMthI janmelI hatAzA adaSTa thaI hatI. mArA hRdayamAM tyAre AnaMda-AnaMdanA e UbharAtA. koI apUrva darzana sAthe tyAre huM jANe kaI tejabhUmipara vicarI rahyo hate. te pachI...........dine enAM lagna thayAM. mane yAda che ke tyAre svastha dekhAvA chatAM mane adhakAra AvarI rahyo hate. pharI maMthana zarU thayuM. mArA haMmezanA sAthI e tejadarzane paNa vidAya lIdhI. keIka keIkavAra pharI te pragaTatuM paNa bahudhA aMdhakArane nirAzA ja jIvanamAM vyApI rahyAM hatAM. e tejadarzananA suvarNayugamAM meM kadI nahetI anubhavI tevI ekalatA, uNapa ne apUrNatA mArA hRdayane bharI rahI. tenuM pratibiMba sthAyI viSAdarUpe mArA devapara paDayuM. mArI vizvadRSTi have keIka koIkavAra ja mArI pAse pAchI Ave che, ane te paNa e95 samaya mATe. paNa mane zraddhA che ke huM tene amaratAmAM jaDI daI zakIza. svagata lAbhane khAtara nahi paNa tadrupa-darzananI mArA hRdayanI pUrvanI utkaTa abhilASAnI tRptine khAtara, prakRtipre jagatamAM tenI pratikRtinI zodha-aMtara svarUpe karavAmAM kamI nathI rAkhI. paNa jema zelIne tenI kalpanA saMdarInI pratikRti jagatamAM na sAMpaDI-temaja jagatanI asaMkhya saundaryabAlAo, kumArikAo, are rUpasuMdarIo -jemane meM AjasudhImAM joI che-mAM mane tenI pratikRti to zuM, paNa eka AchI rekhAya nathI maLI. ane have mane mArA jIvanamAM tenI eka paNa rekhA sAMpaDaze teya huM mAruM ahobhAgya mAnIza. tenA guNadevanI mane khabara nathI. meM te evA samaye mAruM hRdaya apa dIdhuM hatuM ke jyAre te guNadoSathI alipta evI ag, madhura bAlyAvasthAmAM svargabAlikA samI viharatI hatI. pachIthI tenAmAM game te guNadoSone vikAsa thaye heya-meM te kadI jovAnI IcchA savI nathI; mane te viSe kaze vicAra suddhAM nathI Avyo. prakRtisaindarya ne Atmasarabha samIpa guNadoSanI zI kiMmata ? saMbhavita che ke tenuM Atmasandarya dhyeyahIna jIvanamAM cUMthAI paNa jAya-tema thaze te ya mane te vyathAkaraja haze, mArA premane te nahi caLAvI zake. jo ke tenA vAstavika jIvanakrama vize huM taddana taTastha ja rahuM chuM. pahelAM ghaNIvAra thatuM ke tenA jIvanane huM game te rIte unnata banAvuM. paNa mane bhaya che ke tema karavA jatAM, mArA pratye huM tene je abhAnavRtti-svabhAvagata ajJatA - dharI rahelI jouM chuM - temAMthI te saheja paNa mRta thatAM, UlaTuM tenA jIvanane kSobhAyamAna karI mUkIza. eTale hRdayano nirmaLa prema chatAM, huM taTasthavRttine ja AvakArI lauM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI dAmodara lekhaka vidyArthI rANakI vAva dAmodara ku, na jue e jIvato mU. - e prasiddha lakita Aje te prajAnI smRtimAMthI dhImedhIme bhUMsAI rahI che. paNa e uktine pitAne svataMtra ne jIvanta itihAsa che. gurjara sAmrAjyanA pATanagarane zobhAvatAM be bhavya jalamaMdirorANIvAva, dAmodara kuvo-nI apUrva mehakatA e ekaja paMktimAM vaNAyelI che. Aje te e pATaNanI bhAgoLe mRta avazeSarUpe UbhAM che. temanI kaLA AthamI gaI che, temanuM svargIya saindarya karamAI gayuM che, temanI sajIva prabhA para kudaratanI kAramI pIMchI pharI vaLI che. paNa eka samaye e gurjara prajAne mana yAtrAnAM sthAna hatAM. rasika nayane ene nIrakhI mugdha sateSa anubhavatAM; kalAkAre tyAM preraNuM jhIlatA. ne kaMkaNa nAcavatA sahAmaNuM kare pATaNanI keDIlI apsarAo tyAM jyAre nIra siMcatI tyAre te jalamaMdiranI sAtheja jIvanamaMdira paNa banatAM. temAMnA ekanI sAthe gurjaranareza bANAvaLI bhImadevanI rANI udayAmatInI manahara smRti jaLavAI che; bIjAnI sAthe e ja narezanA maMtrI dAmodaranuM nAma saMkaLAyuM che. udayAmatI gurjarapatinI priyatamA hatI, tene mATe evAM jalamaMdira sarjavavAM sahaja hatAM. paNa dAdara-eka garIba brAhmaNane putra chatAM je gurjarasAmrAjyanA mantrIpade pahoM; rANAvAvanI lagolaga vAva karatAMya vadhAre bhavya rU banAvarAvI je gurjaramahArANunI samAMtara gaNa te vIranI buddhi prabhA jANavA jevI che. pATaNanA eka sAmAnya brAhmaNa kuTuMbamAM, agyAramI sadInA pUrvArdhamAM tene janma thayela. tene pitA sidhahasta tiSI gaNate. janma samaye bALakanuM sandarya aruci upajAve evuM hatuM paNa pitAne putranI bhAgyarekhA baLavAna lAgI, tenI buddhimAM tene alaukika to jaNAyAM. putrane teNe gya zikSaNa ApyuM; tenI buddhine khIlavAnuM sthAna maLI zake e rIte rAjaraMjanakalA, kUTanIti vagere zIkhavyAM. samaya jatAM ene gurjarapati bhImadevanA samAgamamAM mUkavAmAM Avyo. gurjarapatie enI buddhithI aMjAI ene para' rAjyakhAtAnA elacIvibhAgamAM sAmAnya darajajo Apo. tene varNa rAdhAnA priyatamane maLatA hoI tene dAmodaranuM nAma maLeluM. koI tene lADa ke tiraskAramAM vadhAre sUcaka "DAmara' nA nAme paNa oLakhatA. bhImadeva ratnapArakhu hatuM. te guNanI kiMmata AMko; ne tema karatAM te vaya, rUpa, jAti ke kauTumbika darajajA para khUba ochuM dhyAna Apato. pitAnA mukhya maMtrI ane daMDanAyaka vimalane teNe eka sAmAnya vaNika-kuTuMbamAMthI ja khoLI kADhaye hatuM. dAmodarama paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 suvAsa : bhAdrapada 195 jema jema te buddhinA vadhu ne vadhu tINa camakAra anubhavato gayo tema tema teNe tene AgaLa ANavA mAMDayo. ne thoDA ja samayamAM DAmara bhaTa pararAjyakhAtAnA mAnavaMta elacI banyA. te samayanA bhAratamAM gujarAtanA pratispardhI tarIke mALavAnuM mahArAjya gaNAtuM. tyAMne rAjavI bheja lakSmI, sarasvatI ne zakitanA priyatama samo hata; tenI mannasabhA buddhinI khANa lekhAtI. mALavAnuM pATanagara avaMtI amarAvatInI upamA pAmatuM. rAjA bhejanI mahatvAkAMkSA paNa amApa lekhAtI. e sthitimAM e mahArAjyanI samIpa AvelA gujarAta mATe tyAMnA saMyogo para gupta dekharekha rAkhavI Avazyaka hatI. te mATe gujarAtanA elacIo vAraMvAra avaMtI jatAAvatA; bhojane rIjhavatA; gujarAtanAM saindarya, sAmarthya ne buddhinI tenA para chApa pADatA, avaMtInI paristhitinuM sUkSma avalokana karatA. DAmaranI tIvra buddhinA paricaya pachI gurjarapati bhImadeve mALavAnA dareka prasaMgamAM elacI, mastrI ke sAlpivigrahaka tarIke enI ja pasaMdagI karavA mAMDI. evA eka prasaMge DAmara elacI tarIke avaMtInI rAjasabhAmAM gayelo. te vakhate bhAratanA cAra nAmAMkita vidvAne, dakSiNa ane uttara hiMdamAM vijayaDaMkA vagaDAvI, vAda mATe avaMtInI rAjasabhAmAM AvI caDyA. paNa avaMtInA vidvAnoe temanuM pANI utArI nAMkhyuM. rAjAje e joI kahyuM, "pRthvI para te zuM paNu pAtALa ke svargamAM paNa evA vidvAne nathI je mArA vidvAnonI tole Ave." DAmare e avasare gujarAtanI kIrti sAcavavA zAMtithI umeryuM, "eka gujarAta sivAya." "zuM?" bhoje DAmarane DAratAM nayane pUchyuM. "amAre gujarAtamAM mANaso te zuM zIMgaDAM vagaranAM pazuo paNa evAM che ke je AvA vidvAnane jItI le." bhoje khIjavAIne evAM pazuone vAda mATe avaMtInI rAjasabhAmAM raju karavAnI DAmarane AjJA pharamAvI. DAmara tarata pATaNa pAcho pharyo. teNe lokavyavahArathI dUra-bhoMyarAomAM rahI zAstrone abhyAsa karatA cAra prakhara paMDita zodhI kADhayA. e vidvAnone avaMtInI bhAgoLa sudhI mUkI javAnI eka amaladArane sUcanA karI te tarata avaMtI jaI pahoMcyo. bhoje tenI pAse zIMgaDAM vagaranAM pazuonI mAgaNI karatAM te belyo, "DAja samayamAM te ahIM AvI pahoMcaze." kaMIka samaya jatAM, eka sAMje, DAmara bhejanI sAthe pharavA nIkaLelo. raste temaNe gADAMnAM paiDAMne dhoMsarI sAthe bAMdhI e gADuM khabhe upADI AvatA cAra dhrujatA mANase manyA. bhoje temane tema karavAnuM kAraNa pUchayuM. " narapati" temAM eka gADAno bojo dUra karI potAnI oLakha ApavA gaye paNa tema karavA jatAM gADuM tenA paga para pachaDAtAM tene dUra karI bIjA paMDite kahyuM, "ame hAlImavAlI nathI; vidaziromaNi chIe." te te dekhAya ja che," bhoje hasIne kahyuM. "paNa tame A rIte gADuM kema upADayuM che?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI dAmeira rara7 "deva, ame dUrathI AvIe chIe. avaMtInI bhAgoLa sudhI te amArI sAthe eka khIjamatadAra hatuM eTale kazI muzkelI nahotI. paNa pachI e khIjamatadAra bhAgI jatAM amArA mAthe aneka gaMbhIra javAbadArI AvI paDI." ' " zI zI ? bhoje rasa darzAvatAM pUchayuM. "rAMdhavAnI, ArAma levAnI vastuo sAcavavAnI, nagarapraveza karavAnI, ane te paNa badhuM zAstravacana pramANe." "zAbAza, paNa tame Ama pUje che kema?" kemake amArAM peTa bhUkhyAM che." "keIe khAvAnuM paNa na ApyuM" "khIcaDI te khIjamatadAre amane soMpI hatI." pahelA paMDita bhA thatAM kahyuM, " paNa e pakavavAnuM mahAbhArata kAma mArA mAthe nAMkhyuM. meM khIcaDI te pakavavA mAMDI paNa hAMDalImAMthI zabdazAstramAM zodhyA na jaDe evA "khadabada' zabdo saMbhaLAvA lAgyA. huM zabdazAstrane bahaspati-zuM e apazabdo sAMkhI rahuM? meM ekaja lAkaDIthI hAMDalInA bhukkA uDAvI dIdhA." bahAdura" bhoje tenI pITha thAbaDatAM kahyuM, "paNa tamArA baLada kyAM gayA ?" "e sAcavavAnuM kAma mane soMpAyuM hatuM." trIjA paMDite kahyuM "paNa dhruvamaMDaLanI gatine vicAra karatAM mane jhokuM AvI gayuM. baLada kyAMka cAlyA gayA. meM uThIne kuMDaLI mUkI vicAryuM to jaNAyuM ke gayelA baLada pAchA maLavAnA nathI. eTale ame temanI zodha mAMDI vALI." "ghaNuM sarasa karyuM " bhoje kahyuM, "paNa tame gADuM khabhe zA mATe upADayuM che? ane te paNa tenAM banne cakrone kapALamAM tilakanI jema dhoMsarI sAthe bAMdhIne !" "rAjana " cothA paMDite AgaLa AvatAM kahyuM, "e Apano viSaya nathI. nyAyazAstra ane vijJAna viSaya che. amAre gADA sAthe avaMtI pahoMcavuM e amAre nizcaya hatA, paNa temAM, amAre gADAmAM besIne ke gADAne amArA khabhe upADIne, e praznane samAveza nahoto thato. jyAre ame ene avaMtI lAvavAne ja vicAra karyo tyAre vicAryuM ke e kAma sugama zI rIte bane ? padArthane nIcene bhAga jema vadhAre pahoLo hoya tema gurutvAkarSaNanI asara vadhI javAthI padArthanuM vajana vadhI paDe che, paNa jo e bhAga sAMkaDo heya te vajana ochuM thAya che. e niyamAnusAra ame paiDAMne evI rIte badalI nAkhyAM che ke gADAne arthe bhAga khUba ja sAMkaDo banI gayo che." "dhanyavAda tamArA jJAnane " bhoje temanI sUcaka prazaMsA karI. ne pachI badhA paMDita ziromaNionI pITha thAbaDI, temanA para dayA ANI, temane mATe bhojananI vyavasthA karI AgaLa cAlyA. "mahArAja" sAthe cAlatA DAmare pUchyuM, "AvA mUrNone zI upamA ghaTI zake ?" ziMgaDAM vagaranAM pazu" bhejane bhartuharinI paMkita yAda AvI. rAjana " DAmare zAMtithI kahyuM, "tyAre e ja mArAM ziMgaDAM vagaranAM pazu che. te gujarAtanA vatanI che. avaMtInA paMDita sAthe teo vAda karaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 suvAsa : bhAdrapada 1995 bheja pahelAM te camako. DAmare tenAM garvavacana siddha karavAne paMDitone mATe ziMgaDA vagaranAM pazuo'nI upamA pitAnA mukhamAMthI ja kaDhAvI lIdhI te mATe te cIDAyo. paNa pachI AvA mUrkha ziromaNi avaMtInI paDita sabhAne jItI zake e asaMbhavita lAgatAM teNe zAMti pakaDI. paNa bIje ja divase jyAre e vyavahArathI mUrkha ziromaNi, paNa vidvatAthI paMDita ziromaNioe avaMtinA paMDitane zAstrIya vAdamAM jItI lIdhA tyAre bhejane DAmaranA buddhiprabhAva mATe mAna uparyuM. paNa te sAthe ja gujarAtanAM zigaDAM vagaranAM pazuoe mALavAnA jagavikhyAta paMDitane harAvyA e vastusthitie tenAmAM khIjavATa preryo. gujarAta jItavAnI tenI mahattvAkAMkSA vadhAre sateja banI. avaMtine gujarAta sAthe varSo jUnuM vera te hatuM ja. bhejanI mahattvAkAMkSAe te vadhArI mUkyuM. teNe gujarAta para humalAnI jhaDapI taiyArIo karavA mAMDI. nirbaLa gujarAtane kacaravuM e tene mana ramata vAta hatI. gheDA ja divasamAM te gujarAta para dhasI gaye, paNa gujarAtanA senApati ane maMtrI vimalanI alaikika buddhi, tenuM tejasvI zairya baLa, ane tenI yuktibharI vyuharacanA pAse te pAcho paDe; chatAM pAchA pharIne paNa teNe pharIthI gujarAta jItavAnI vadhAre cIvaTathI taiyArIo karavA mAMDI. A samaye avaMti ane pATaNa-baMne AryAvartanI AMkhe gaNAtI; pATaNapati bhIma, yavanavijetA ane devasa sehAmaNe hato; avaMtIpati bhoja purUSavara lekhAte. baMne pratispardhI chatAM baMnemAM parasparane jovAnI utkaMThA jAgI. baMnee DAmarane e hakIkata jaNAvI. DAmare anukULa avasare ema karavAnI baMnene kabUlAta ApI. eka samaye, avaMtImAM yuddhanI taiyArIo kevI cAle che e najare nIrakhavAne DAmara avaMti Avyo. tenI sAthe eka sehAmaNo yuvaka paNa hatA. baMnee rAjasabhAmAM jaI bhojane caraNe paravALAMnI mALA mUkI. A kayA prakAranAM ratno che?" bhoje mazkarI karatAM pUchyuM, "mahArAja, enI kiMmata ratnothIye vizeSa che," DAmare zAMtithI kahyuM, ne pachI umeryuM ApanI sabhAne eke paMDita je e na ja samajI zake te pachI amAre amArAM kamabhAgya samajatAM rahyAM." bIjI ja paLe paMDita bhAskara UbhA thayA. pitAnA gaLAmAM paherelI paravALAnI mALA batAvatAM te bolyA, "mahArAja, e bheTa amUlya che. bhakArathI zarU thatAM nAmone maMgaLane graha satAvI rahyo che. enI sAme paravALAne uga apUrva ne kalyANakArI upAya che. meM te mATe ja A mALA paherI che. Apa paNa e kiMmatI mALA vadhAvI lyo." A ukelathI bhejarAjAne harSa thayo. teNe DAmara para prazaMsApUrNa nayana TheravyAM. ne pUchayuM, "maMtrI, tamArA rAjAne jovAno avasara te tame hajI paNa na ANe. tyAre temanAM kaMIka vayarUpa I to varNave." DAmare bhImadevanI vanamaya ne tenI apUrva kAntinuM varNana karyuM. te pachI umeryuM, "mahArAja! emanI pratikRti jevI hoya te A mAro yuvAna sAthI." bhImadeve yuvaka para nayana TheravyAM. tenAM alaikika lakSaNoe tenI AMkhamAM camakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI dAmodara 229 Apyo. te zaMkita nayane tAkI ja rahyA. tenI najara pArakhI laI DAmare yuvakane kahyuM, "jA, bIjI bheTanA karaMDiyA lAvavA mAMDa." yuvaka gayo. ne bIjI ja paLathI gujarAtanI judI judI suMdara bheTAnA karaMDiyA sevake aMdara lAvavA mAMDyA. bhaja e jovAmAM garakAva banyo. ghaNe samaya vItyA chatAM DAmarane sAthI pAcho na Avyo tyAre bhoje DAmarane e viSe pUchagAcha karI. mahArAja," DAmare vijayapUrNa ullAsathI kahyuM, "e ja gurjarapati bhImadeva hatA. emane paNa ApanAM ne ApanI sabhAnAM darzanane abhilASa hato. te Aje pUro thayo che." bhoje bhImadevane pakaDavAno prabaMdha karyo paNa DAmare jyAre jaNAvyuM ke te te e paLe gujarAtanI sarahadamAM paNa pravezI cUkyA haze tyAre te khIjAye; gurjarapatine caraNe lAvavAne te te yuddhanI taiyArIo karI rahyo hato, chatAM gurjarapati bheTa mekalI enuM kalyANa vAMchato. hato e vicAre teNe zAMti pakaDI. avaMtI jaI AvyA pachI bhImadevane yuddha viSe caTapaTI lAgI. prabaLa avaMti sAthe yuddha paheravAnI gujarAtanI te samaye taiyArI nahatI. pitAnA mahAmaMtrI ane senApati vimaLane pitAnI ja ghelachAthI dUra karavA mATe bhImadevane e vakhate pastAvo thaye paNa have kaMI upAya nahotuM. teNe kaI paNa upAye yuddha aTakAvavAno nirNaya karyo. te avaMtithI pAchA pharelA DAmare kevaLa e nirNayane amalamAM mUkavAnuM ja nahi, sAthe ja pitAnA apUrva buddhicamatkArathI vinA yuddhaja bheja pAsethI daMDa laI AvavAnuM bIDuM jhaDapyuM. avaMtImAM te yuddhanI taDAmAra taiyArIo cAlI rahI hatI. jyAre DAmara pharI tyAM pahoMcyo tyAre bheja snAna karIne ughADe mAthe tAjo ja divAnakhAnAmAM Ave. DAmarane jaI teNe hasIne pUchyuM, "kAM maMtrIrAja, bhImarAta zuM kare che?" bheja mahAvidvAna hatA. te "bhImarAjane badale "bhImarAta' bhUlamAM bele e saMbhavita nahotuM. eTale enA zabdavedhane yogya uttara ApavAne DAmare kahyuM, "bhInA mastakavALAne muMDavA mATe astro ghase che." bhoja camake. bhImane hajama kahevA jatAM te pote mUMDAto hato. chatAM yuktibharyA zabdo sAme cIDAvuM e rAjadharma nahotuM. teNe bhIma ane DAmara baMnenI mazkarI karavA DAmaranA kubaDA rUpane anulakSI pUchyuM, "maMtrIrAja, tamArA rAjAne tamArA jevA keTalAka sAdhivigrahake che?" DAmare jarIka acakAyA vinA uttara dIdhe, "mahArAja, amAre tyAM uttama, madhyama ne adhama ema traNa prakAre sAdhivigraha che. temAMthI judA judA rAjAo pAse te te rAjAnI yogyatA pramANe eka mokalavAmAM Ave che." - DAmaranA AvA lAkSaNika buddhivaibhave bhejane AMjI nAkhe. teNe tene yogya sanmAnathI navAje. DAmare have bhejane gujarAta para jato rokavAne yuktio racavA mAMDI. teNe pUrva dezanA keTalAka kaLAkuzaLa naTane gupta rIte avaMtI nahetarI temane yuktithI bhejanI najare caDAvyA. bheje naTanI kaLA jevAnI jijJAsA darzAvI, naTae judAM judAM nATaka bhajavavA mAMDayAM. temAM kaTapati tailapane, dAMtamAM taNa laI bhejanA puragAmI mAdhavarAja muMjane caraNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 - suvAsa : bhAdrapada 1995 " DhaLatA darzAvatuM eka dRzya AvyuM. bhoja e joI malakI UThayA. DAmarane eNe puchyuM: 'maMtrI, tamArA svAmI tailapane mitra che. eTale tailapane te tame sArI rIte oLakhatA haze!. e ja A tailapane ? ' rAjan dRzya te| Abhekha che, ' DAmare zAMtithI kahyuM, " paNa temAM eka uNapa che." ' zI ? ' bhoje utsukatA darzAvI. * (6 A tailapanA hAthamAM muMjadevanuM mAthuM nathI. "" bhojane cakkara AvyA. muMje pUrva vayamAM tailapane harAvelA, paNa tenA uttarakALamAM tA te tailapane kadI baneleA, tailapanI vidhavAbahenane sAvavAthI tailape tenuM mastaka kApI phUdaDInI jema hAthamAM pheraveluM. gujarAta jItavAnI dhUnamAM bhoja e bhUlI gayelA, paNa DAmaranA TANAthI te prasaMga tenI najara sAme tarI Avyo. te gujarAtapara hallA mATe sajja karela sainyane teNe karNATanI dizAe vALyuM. DAmara bhojanI sAthe ja cAlyA. tenI buddhi gujarAtanA vijayamATe avanavI yAjanA ghaDayA ja karatI hatI. jyAre mAlavasainye dakSiNamAM praveza karyAM tyAre eka divase bhojanI pAse teNe, dIna mukhe, pAchA vaLavAnI AjJA mAgI. "kAM laDAIthI DarI gayA ? '' bhoje pUchyuM. "" DaryAM tA nathI. deva, paNa bIjI laDAImAM javuM paDe ema che. ' kAM ?' bhoje camakIne pUchyuM. 37 " lyo, bhojanA hAthamAM kAgaLa mUkatAM te khelyo, " Apa ja vAMcI nuene '' kAgaLa vAMcatAM ja bhojanuM mAM jhaMkhavAi gayuM. temAM bhAjane dakSiNamAM gaye| jANI gurjarapati bhImadeve avaMtipara caDAI karyAnA samAcAra sAthe, DAmarane varAe ava MtinI sarahade AvI pahoMcavAnI sUcanA karavAmAM AvI hatI. " have zuM thAya ? " bhAje DAmarane pUchyuM. da " rAjAenI pUrtitane hada ja nathI heAtI, " DAmara gaMbhIra mukhe melyo; " jyAre joyuM ke Apa have tailapane harAvyA vinA pAchA pharI te, Apane nirbaLa mAnI tailapa pAchaLathI hallA karaze tyAre ja bhImadeve taka sAdhI lAge che. mane te A prasaMge gujarAta ane ati vacce mAnabharI suleha ja anivArya jaNAya che: ' . * paNa taka sAdhI mALavApara dhasI AvatA e mahattvAkAMkSI sAthe saMdhi karavI zI rIte ? " e kAma sevakanuM, " DAmare hasIne kahyuM. " mane Apa ceDIka bheTA Ape! te huM e bhoLA rAjAne saheje manAvI laIza. ' bhojane na chUTake kIMmatI bheTA ApavI paDI. DAmara e laI tvarAe pATaNa jaI pahecce ne bhImadevane caraNe atipatinuM bheTaNuM dharyuM. bhaumadeva harSathI DAmarane bheTI paDayA. teNe gujarAtapara AvatI Aphatane kevaLa bIjAne khAraNe ja nahAtI dhakelI--potAne mATe te vinA yuddhe vijayanA hakka laI AvyA hatA. bheTAnA moTA bhAga teNe DAmarane ja bakSIsa ApyA. ne tenA apU muddhicAturya para ApharIna pAkAratAM teNe pUchyuM; [ anusaMdhAna pU. 235 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTapadra (vaDAdarA)nA aitihAsika ullekhA vijayayAsUrinA anuyAyI vijayadharmasUri nAmanA jaina che. tapAgacchanA adhipatie vi. saM. 1822, 23 ane 24, e traNe varSomAM vaDAdarA kSetramAM cAturmAsa karavA pe. sujANuvijayaNa ane paM. zAMtivijayane tathA vi. saM. 1837mAM paM. rAjavijayaNane Adeza-paTTA ApyA hatA; temAM vaDAdarA, vaDedarUM nAma darzAvyuM che. te munienI cAturmAsa- sthiratA ahiM thaI haze-e samajI zakAya tema che. hiMdusthAnamAM 17 jemsa phAIse karelA ullekha [ le. paM. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI, prAcyavidyAmaMdira, vaDedarA ] [ 9 ] vikramanI ogaNIzamI sadImAM varSo sudhI nivAsa karI gayela rehenyu khAtAnA ucca adhikArI paradezI avalokanakAra mi. jemsa phArbase lakhelA patronA sArarUpe iMglIzamAM 'erienTala memAyarsa' nAmanAM cAra meTAM vAlyumA prakAzita thayela che. san 1813mAM laMDanamAM prakaTa thayelA temAMnA vA. 3 jA prakaraNa 33 )mAM vaDAdarA saMbaMdhamAM jANavA lAyaka ullekhA jovAmAM Ave che. jemsa phArbase san 1783 ( vi. saM. 1839 )mAM-AjathI dADhasA varSo pahelAM vaDAdarAmAM vizvAmitrI nadI uparanA suMdara zilpakAmavALA apUrva pattharI pUla (sTAna-brija) joyA hatA, tenuM citra derI taiyAra karAvele phoTA uparyukta pustaka ( pR. 144-145 )mAM mUkelA che. .. tyAM vaDAdarAne broderA, khADA (Brodera, Baroda) zabdedvArA gujarAtamAM gAyakavADanI rAjadhAnI tarIke oLakhAvela che. te samayanA rAjyakartA mahArAjA phattehasiMganI teNe mulAkAta lIdhI hatI. temanAM TAiTalA, cAritrya, guNu-deSa saMbaMdhamAM tathA vaDedarA paragaNAnuM vizeSa saundarya, darabAranI AMtaravyavasthA, AyanA Ala, vaDAdarAmAM maLatA kheArAka, vaDAdarAnA dIvAna hInaMda ane temanAM sadguNI satI patnI vigere khIjA paNa aneka viSayemAM teNe vistArathI ullekhe karyAM che. rADe(de )rA=DAdarA paragaNAnI manehara suMdaratA saMbaMdhamAM teNe uparyukta pustaka (pR. 274-275)mAM jaNAvyuM che -- hiMdusthAnane sauthI vadhAre suMdara joyelA bhAga mhAre darzAvavAnA hoya te huM gujarAta prAMta tarapha aMguli-nirdeza karUM. te ja prAMtanA sauthI vadhAre AhlAdakAraka pradeza mATe mhAre nirNaya karavAne prasaMga Ave te jarA paNu AnAkAnI karyA vinA throDherA ane narIAdanA paragaNAM ja pasaMda karUM. 1 - jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 1, aM, 46 pR. 110, 113, 115, 120 kSetrAdezapadmaka 2-5] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 - suvAsa : bhAdrapada 15 bIjA pradezamAM thato pAka, jAtimAM ane vipulatAmAM sarakho haze, paraMtu rastAone suzobhita karanArAM vRkSonI zreNi, gAmaDAMonI cotarapha AMbAonI ghaTA, lIlAMchama vizALa AMbalIvRkSane ghera asAdhAraNa saundaryathI A dezane AcchAdita-vibhUSita kare che. kharekhara! AvA prakAranuM viziSTa saundarya, pRthvInA anya pradezamAM mahArA jovAmAM AvyuM nathI. je mane kahevAnI taka maLe te kahuM ke-A sivAya tyAM vaiSayika zAMti ane vAtAvaraNa prazAMta hoya che. prAtaHkAlamAM pharavA jatAM athavA ThaMDI RtumAM sAMge ghoDA para svArI karI jatAM rastAo para je zAMti jaNAya che, te yuropamAM sAmAnya rIte khabara paNa nathI. hane jaNAvatA AnaMda thAya che kekamalethI AcchAdita-vibhUSita sarovaranuM ane sarovarone AcchAdita karatAM vaTavRkSanuM dasya AsapAsanA bIjA pradezo karatAM ghaNuM manohara AnaMdakAraka lAge che. maMda maMda pavananI laherathI DAlatI tathA beThelA kALA bhamarAothI kaMpatI lAla, sapheda ane nIlavarNanAM suMdara kamaLonI jAti, ane kamala-patro parathI dhIme dhIme pasAra thatI jalakUkaDIo, A badhuM atyaMta ramaNIya lAge che. A AlAda-janaka pradezanA eka bhAga para, sarovaranA tIra para bodara(vaDodarA)nI dIvAlethI eka mAIla dUra ayyArA taMbu ThokavAmAM AvyA hatA." teNe joyelAM kamalanuM AkarSaka AbehUba doreluM manohara citra, uparyukta pustakamAM (pR. 274-27pa vacce) darzAvyuM che. vaDodarAnI aMdaranA bhAgane garama, dhULavALo ane asaMtoSakAraka jaNAvyo che, paraMtu taTabaMdhI bahAranA pradezane sukhAvaha tathA naisargika saundaryamAM bIjo koI spardhA na karI zake te 1. "If I were to point out the most beautiful part of India I ever saw, I should fix upon the province of Guzarat. If I were to decide upon the most delightful part of that province, I should without hesitation prefer the purgunnas of Brodera and Nariad." "The crops in the other districts may be equal in variety and abundance, but the number of trees which adorn the roads, the richness of the mango topes round the villages, the size and verdure of the tamarind trees clothe the country with uncommon beauty, such indeed as I never saw to so great an extent in any other part of the globe. There is, besides, a voluptuous stillness, if I may use the expression, in an Indian landscape, a serenity in the atmosphere and a quietness in the road during a morning walk or evening ride in the cool season, not generally known in Europe. I am almost tempted to say that the lotus-covered lakes and their ever-shadowing banian trees have a more cheerful and brilliant appearance than in the surrounding dise tricts, the sweet variety of the red, white and blue lotos, gently agitated by the breeze or moved by the spotted halcyon alighting on the stalks, with the rails and water hens lightly running over the foliage, are altogether lovely. Our tents were pitched in one of these delightful situations on the inargin of a lake, about a mile from the walls of Brodera. J. Forbes : Oriental Memoirs, Vol. 3. pp. 274. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTapadra(vaDedarA)nA aitihAsika ulekhe . 233: jaNAvyo che. vaDodarA-paragaNuM jevI ghaTAdAra Amra-rAji, AnaMdakAraka udyAna-bhUmi tathA kamalethI vibhUSita savare anyatra teNe joyAM na hatAM (pR. 314), derA paragaNAne dareka bhAga prAcIna saundarya jALavato hato (pR. 331). vaDodarAnI AsapAsanA ramaNIya pradeza karatAM anya koI suMdara pradeza tenA jevAmAM AvyuM na hatuM. Amra-rAji ane AMbalIne vRkSonI ghaTAmAM rahela marajIda, makabarA, kabrasthAne jevAM mogala-vaibhavanAM smRticine nagaranI zobhAmAM vRddhi karatAM jaNAvyAM che (pR. 332, 470). broderA paragaNAnA ghaNe bhAge supAka, suMdara ane samRddha che (pR. 338). gujarAtamAM tADane upadrava, brodarA paragaNAmAM thatI rasadAra zelaDI, moTI juvAra, tala, eraMDA, mahuDAM (jemAMthI dArU bane che), vigere utpanna thatI mahattvanI vastuonI jemsa phebase nedha karI che (pR. 339). | gujarAtanI jamIna phaLadrupatamAku, zelaDI vigerenI utpatti sArI thaI zake tevI bhUmi, gujarAtanA bagIcAmAM thatA setu (jene rezamanA kIDA khAya che, jenAthI jUdI jUdI jAtanuM rezama utpanna thAya che te), tathA aphINa, zaNanA choDa, kapAsa, vAMsa vigerenI thatI utpattinI noMdha karI che. te samayamAM anAja tathA pazuo, bhakSya abhakSya vastuo bahu soMghI maLatI. rU. 1)mAM 300 pAuMDa vajana cokhA ane ethI vadhAre sadhuM juvAra, bAjarI vigere bIjuM anAja maLI zakatuM. jUdAM judAM prANInAM mAMsanA sAMdhA bhAvo paNa teNe jaNAvyA che (273-74). pR. 26 : vaDodarA-paragaNAnAM gAmaDAM prAcIna pradezo jevAM, eka-bIjAthI be mAIlathI vadhAre aMtara para kavacita ja hoya che, ke surakSita rahevA badhI sAthe avibhakta rahe che. tathA jala-mArge pravAsa karavA gujarAtamAM nadIo oLaMgavA mATe mATalAono upayoga kare che, tenI noMdha karI che pR. 278 : te jaNAve che ke-phatehasiMge prAcIna hindu rAjAonI paddhati sArI rIte badalI nAkhI. phattehasiMgane vijayazaMga evo artha karyo che. gAyakavADa (ge-pAla) tathA samazira bahAdUra TAITalanI noMdha karI che. mahArAjA phatehasiMga gAyakavADe sara cArsa meleTanI mulAkAta lIdhI, tyAre jemsa pharbasa hAjara hatA (pR. 470). mahArAjAnuM AmaMtraNa svIkArI jemsa pharbase sAMjhe darabAramAM temanI mulAkAta lIdhI hatI. mahArAjAnuM vaya te vakhate lagabhaga 40 varSanuM hatuM. mahArAjAe tenuM ucita svAgata karyuM hatuM, paraMtu tethI tene barAbara saMtoSa thaye heya-tema jaNAtuM nathI; ethI marAThA saradAranA ayogya abhimAna ane anudAratAnI TIkA karI, muslIma ane megala rAjAonI udAratAnI ane sabhyatAbharI vartaNukanI prazaMsA karI che. mahArAjA phattehasige te samayamAM thanArA pitAnI putrInA lagnaprasaMge sonerI-rUperI thelImAM suzobhita sugaMdhita AmaMtraNa patrikA jemsa pharbasane paNa mokalAvI hatI (pR. 280); paraMtu judAM judAM kAraNe vicArI te AmaMtraNane teNe svIkAra karyo na hato. paraspara levaDa-devaDane vyavahAra karavo paDe-ema daulatarAva siMdhiyAne tyAM gayelA briTiza ejanTane dAkhala TAMkI jaNAvyuM che. marAThA darabAra para kRpaNatAne AkSepa karI teNe mogalonI udAratAnuM ane 1795mAM lakhanaunA navAba asaphauddaulAnA pATavI yuvarAja vacharaalInA lagnaprasaMge thayela udAratAbharyA bhAre jalasAnuM rasika varNana karyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 - suvAsa : bhAdrapada 1995 phattehasiMga gAyakavADanA rAjyaamala vakhate arvAcIna hiMdu paddhati pramANe baMdhAyela kAcavALuM dIvAnakhAnuM (AyanA hAla) jaNAvyuM che. vaDedarAnI taTabaMdhI kATanI nAnI dIvAlone hiMdusthAnamAM khIjA kATA jevI, khurovALI ane aniyamita aMtare ambe daravAjA (kamADe|) vALI jaNAvI che. zaheramAM be mukhya vizAla rastAe! mArkeTa plesa--mAMDavA kendramAM + maLatA jaNAvyA che. te(mAMDavA)ne megala ImArata tarIke jaNAvela che. tenA upara taMbU jevA penDiliyana (Pavilion), tenI pratyeka bAjUe meTo suzobhita traNa traNa kamAne, sapATa chAparUM kheDakA tathA temAM rahelo phUvArA vigerenuM jemsa phArbase varNana karyuM che. dIvAnakhAnAMnAM halakI vAsanAone peASatAM zRMgArI, bIbhatsa anaitika citrA saMbaMdhamAM TIkA karI che. 'hiMdu [rAjA]ene premanA zuddha nAjuka svarUpane khyAla hotA nathI, temane prema rasahIna heAya che. hiMdu-muralIma janAnakhAnAM, strIonuM ajJAna, ekAMtavAsa, temanAM khAliza kSudra manoraMjane ( bALakA hovAM, sArAM kapaDAM ane AbhUSaNonI vipulatA ), dhArmika rIta-rivAjo vigere saMbaMdhamAM TIkA karI che. te samayamAM vaDAdarA rAjyanI vArSika Avaka 60 lAkha rUpiyA hatI. te samaye phattehasiMga gAyakavADanA sadaguNI dIvAna hInaMda hatA, temanI patnI suyeAgya viziSTa sArA svabhAvanI snehALa hatI. patinA kAryamAM teNI sahAyaka thatI. kara vigere udharAvavAmAM dayALu vRtti ane dhIraja darzAvatAM teNI lokapriya thaI hatI. pati bahAragAma jatAM brodarA(vaDAdarA)nA rAja-kArabhAra te calAvatI, hisAbe tapAsatI, lekhana-vyavahAra karatI, ApIsarAne mulAkAtA ApatI tathA paradezanA pratinidhienuM kathana-zravaNu karatI hatI. naDIAdamAM rahelA dIvAna hInadanI gaMbhIra mAMdagInA samAcAra maLatAM tyAM jaI te teNIe patine aMtakAla para cita AzvAsana ApyuM hatuM, ane patinA zaba sAthe te throderA AvI hatI. mahArAjA phattehasiMge teNIne sanmAnapUrvaka saMrakSaNa karavA vacana ApyuM hatuM; paraMtu te dIvAna-patnIe pati sAthe svargavAsinI thaI satI thavAnuM pasaMda karyuM hatuM. broDherAnA daravAjA bahAra vizvAmitrI nadInA taTapara citA racavAmAM AvI hatI. satI-vedamAM jaNAvela vidhi pramANe patinA zaba sAthe jIvatAM baLI marI, te satI svargavAsanI thaI hatI. jemsa phArbasa, A samaye A sthaLathI 12 mAIla dUra hatA. satI thavAnI prathA para teNe TIkA karI che (pR. 324-25). vaDAdarAnI AsapAsamAM hindu-muslIma zrImaMtAnA dAnane sUcavatI, ghaNA kharce baMdhAyelI pattharanA thAMbhalAovALI ane pANI sudhI pagathIAMvALI vAvaDI hatI, temAM sauthI mATI sAlimAnanI vAvamAM rahelA parziyana lipimAM lakhAyelA eka lekhamAM jaNAvyuM che gujarAtanA sauthI ucca adhikArI rA. rA. jhIrakhAna bIna vajhalamulanI kRpAthI vaDAdarAnA mukhya adhikArI ( gavarnara ) sAlimane vizALa saMpatti meLavI hIjarI sana 809 nA rajaba mahinAnA pahelA divase suMdara, majabUta, Azcaryajanaka e vAva karAvI udAratAthI arpaNa karI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat [ cAlu ] www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI dAmodarara35 anusaMdhAna pR. 230 ].. paNa mALavAnI caDAIne kAgaLa teM banAvaTIja ghaDI kADhayo hoya evI bhejane zaMkA paNa na AvI?" jAsusIkaLA ke kUTanIti samajavAM e bhoLA dilenuM kAma nathI." AMkha nacavIne DAmare uttara dIdho. bhIma samajI gayo ke DAmara bhejanI sAthe pitAnA bhoLapaNa pratye paNa sUcaka marma pheko hate. ne bhImanuM bheLapaNa hatuM paNa evuM ja. e bheLapaNathI teNe pitAnA mahAmaMtrI ane daMDanAyaka vimalane gumAvyo hato, e ja bhoLapaNathI teNe aneka rAjapuruSane muzkelImAM utAryA hatA. ne bhoLapaNanI sAthe jyAre haTha ke cIDa bhaLatAM tyAre te te keTalIka vakhata evuM karI besato ke gujarAtanAM nararatnone mATe paNa akALe yamanuM meM khulI jAya. DAmara para paNa tenI avakRpA ochI nahetI UtarI. paNa DAmara bhaktithI gujarAtane vaLagI raho. yukitathI teNe e avakapAone UMdhI vALI. chelI vakhate mALavA jatAM tyAM zuM zuM karavuM te viSe DAmarane bhImadeve rAtabhara salAha ApyA karelI. DAmare tene pATha bhaNAvavA jatAM jatAM kahyuM, "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI." bhImadeva cIDAI gayo. teNe eka bIjA dUta sAthe, DAmara mALavAmAM praveze ke tarataja tenuM mastaka kApI levAne, bhAjapara tvarita saMdeza mokalyo. paNa DAmarane khulAso pUchayA vinA verI rAjAne khUnI saMdeza amalamAM mUko bhojane ThIka na jaNAyele; teNe e saMdeza DAmarane vaMcAvatAM DAmaranI AMkho paLabhara camakIne bIjI ja paLe hasI UThelI. "kema, zI hakIkata che?" bheje pUchayuM. mArI janmakuMDalI gurjarapatine hastaka gaI jaNAya che." DAmare tatkSaNa uttara Apo. "janmakuMDalIne A prasaMga sAthe zo saMbaMdha ?" "vAta ema che," DAmare zAMtithI kahyuM, "ke mArA pitA mahAna jezI hatA. temaNe mAruM bhAvi vAMcI janmakuMDalImAM lakheluM ke jyAM mAruM lehI paDe tyAM bAra varSane bhayaMkara duSkALa paDe; eTale bhImadeve mALavAne khedAnamedAna karI mUkavAne A sahele upAya lIdho lAge che." ane DAmara bacI gayo eTaluM ja nahi teNe bhajano prema cho, tene bIja dizAe vALyo, gujarAtane mATe te vagara yudhdha vijayavAvaTA lete AvyA. eka vakhate manasvI bhIme tenI buddhinuM mApa kADhavAne tenI sAthe avaMtIpatine eka zIlabaMdha dAbaDAnI bheTa mekalAvI. DAmare avaMtInI rAjasabhAmAM jaI bhejane caraNe te dAbaDo dharyo. bhoje zIla teDAvI dAbaDAmAM najara karI te temAM rakhA bharI hatI. e apazukaniyALa cIja jotAM ja bhejanI AMkhamAMthI aMgArA varSavA lAgyA. DAmara prasaMga pArakhI gayo. bhoja kaMI uttara Ape te pahelAM ja te bolyo, " mahArAja, AvI amUlya bheTathI paNa ApanAM nayanamAM AnaMda nathI UbharAto?" amUlya!" dAbaDe DAmara sAme dhakelatAM ja be, "gujarAtamAM rAkhyA ja amUlya gaNAtI haze.!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 suvAsa : bhAdrapada 1995 DAmara eka paLa thavyo. bIjI ja paLe tenI AMkho tejathI camakI UThI. te be, "mahArAja, e rAkha laikika nathI, alaikika che." "ema?" bhojanI azAMti vadhatI hatI. "prabhu," DAmare virala zAMtithI kahyuM, "mahArAja bhImadeve somanAthanA maMdire mahAyajJa AraMbhyo che. e pavitra yajJanI A alaukika rAkhe che." bhoja zAMta thaI gayo. mahAdevane te te parama upAsaka hatA. teNe e mahAdevanA nAmapara, gurjarapatinA cUlAnI bhasma pitAne kapALe lagAvI, paMDitane tene prasAda Apo, rANIone te tilaka mATe mokalAvI; DAmarane teNe amUlya bakSIsa ApI. A rIte bhImadevanI avakRpAone, gujarAtane talabhAra paNa nukazAna pahoMcADayA vinA, bhojanI kRpAomAM pheravatA DAmara te baMne pratispardhI rAjavIone priya banate gayo. paraMtu bhojanI game tevI kRpAo chatAM, DAmara e na vIsaryo ke te gurjarapatine sevaka che. avaMtInA eka senApati kulacandra, thoDAka samaya pahelAM, bhIma ane DAmaranI gerahAjarImAM, pATaNa bhAgyuM hatuM. bhIma e prasaMge to dUra thavane sAthe raNamedAnamAM khelatA hato. paNa yavanane harAvyA pachI avaMtIpara vera vALavAne te talapApaDa thaI rahyo. paraMtu vijayanI pUratI khAtrI vinA yuddhamAM UtaravuM DAmarane vyAjabI na jaNAyuM. ne bhImanI mahecchAne yuktithI rokI rAkhI te mALavAne harAvavAnI yogya taka zodhavA mAMDe. DAmara jANatA hatA ke saMskAra, samRddhi ne zakti e traNe, prajA ane rASTranA kIrtikaLaza che. mALavAmAM e traNe jyAM sudhI pUrNa svarUpamAM prakAzatA hoya tyAM sudhI tene chaMcheDavAmAM tene kaMI sAra na jaNAya. e traNemAMthI ekAda kaLaza jhAMkho paDavAnI te rAha jevA lAgyo. ane eka divase pATaNanA jhaverI bajAramAMthI mALavAne evo eka kaLaza jhAMkho paDayAnA tene samAcAra paNa maLyA. bhoja saMskAramUrti ne zaktino priyatama hatA. paNa vidyA ane saMskAra vadhAratAM teNe rASTriya samRddhine khyAla sarakho na rAkhele. paMDitonI pAchaLa teNe lakhalUTa dhana phanA karI nAMkhyuM hatuM. ne jema jema te vRddha thato gayo tema tema tenI prabaLa dAnavRttio evI sthiti ANI ke avaMtInA rAjabhaMDAranA javAharane khAnagI rIte pATaNanI bajAramAM vecAvA mUkavuM paDayuM. DAmare UMDI tapAsa karI yukitathI jANI lIdhuM ke bhojanI lakSmI khUTI hatI, tenuM javAhara ne tene amUlya rAjamugaTa vecANa mATe bajAramAM AvI cUkyAM hatAM. - have DAmare paLa pArakhI lIdhI. avaMtIne rAjabhaMDAra khAlI thayo hata; bhoja vRddha thayA hoI tene aMgata prabhAva ghaTato jato hato; vidyAvilAsI vargamAM nANuM vadhI gayela hoI zaktisaMpanna varga pAchalI haroLamAM dhasate hateA. mALavA sAthe yuddhamAM UtaravAnI A anukULa taka hatI. chatAM bheje keLavelA mALavAnA prajAbaLane jotAM tenI sAthe ekale hAthe yuddhamAM UtaravuM te DAmarane vyAjabI na jaNAyuM. ne teNe bhejanA vairIone zodhavA mAMDayA; gujarAtathI dabAyelA sAta mALavA sAthe maLI na jAya enI teNe takedArI rAkhI. te pachI uttarethI edIpati gAMge, pazcimethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI dAmodara - 237 gurjarapati bhIma ne dakSiNethI karNATakapati taila-ema traNe bAjuthI mALavAne sapaDAvI tenA sainyane teNe samarabhUmi para suvADyuM. A yuddhamAM traNa mitrarAjyo vacce meLa jamAvavAmAM ne temane sAmAnya zatru sAme uzkeravAmAM DAmare aneka sAhaso uThAvelAM, aneka jokhamadArIo vaherelI. traNane ekamekanI nirmaLa buddhi para vizvAsa nahate; paNa DAmaranI ajaba kunehathI badhuM pAra UtaryuM. mALavAnI aMtima hAra pahelAM, bheja avasAna pAmI cUkele. ne e rIte nadhaNiyAtI banelI avaMtInA rAjabhaMDArane vahelA vahelA AvI pahoMcelA cedipati gAMgAe lUMTI lIdho. paNa e lUMTamAMthI gurjarapatine bhAga ApavA teNe nA kahI. ne eja paLe kunehabAja DAmaranuM zairya bhabhUkI UThayuM. te sIdho gAMgAnA taMbumAM cAlyo gayo ne tenI chAtI para acAnaka svArI karI tenI pAsethI bhImane bhAga lakhAvI lIdhe. A yuddha pachI vigraho ane kUTanItithI kaMTALelA DAmare nivRti svIkArI. prajAnA kalyANamAM te potAnI samRddhi vAparavA mAMDyo. teNe lakhalUTa dAna ApyAM, seMkaDo sthApatya-madire baMdhAvyAM, bhavya jaLAzayo sarjavyAM. paNa e sarvamAM tenA nAmane te pATaNanI bhAgoLanA eka-dAmodara kuvAe ja amara banAvyuM che. ekAkI nautama [ kutavilaMbita ] nIrava sAMja same chuTI eka vijana sAgaranI gama huM paNuM, divasanA zamazerathI vegaLo jaI huM eka nisargataNe taLuM. muja same nabha-aMka mahIM DhaLe, nirakhate huM ekala tAralo! dala prakula khIle ura-poyaNuM ughaDatAM. zuci sarabha selAM muja ure uThatA dhabakAramAM kavaNuM ura taNA paDaghA suNuM? anila lahera vahI, kahI ke jatuM, tuja samuM ura ekala mUratuM! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika darajInI jIvanakathA marAThImAM mULa lekhaka-kAzInAtha ananta dAmale bI. esasI., kaLAbhavana, vaDodarA. anuvAdakA-rA. nAnAlAla ratilAla verA (1) sIvavuM ane saMya-soyane ulekha RgvadamAM nIce pramANe che-"na bhAMganArI soyathI paDadA sI, ane te sIvelI vastu hajAro ghA sahana karanAra vIralAone Apaje." zrI avInAzacaMdra dAsanA mate kadanI racanA I. sa. pUrve lagabhaga 25000 varSe thayelI hevI joIe; eTale ke ApaNane-bhAratavAsIone soyanI khabara 27000 varSothI che. inDo-yuropiyana bhASAgraMthomAM temaja leTIna ane saMskRtaibhava sarva bhASAomAM sIvavAne artha sUcavavAne syu, sIva, jevA lagabhaga sarakhA uccAranA zabda che. soyanI suyogya mAhitI pahelAM paNa sIvavAnI eTale ke joDavAnI kalA jANItI hovI joIe--e anumAna ghaNuM karIne khATuM na gaNAya. A badhI soyo lAkaDAnI athavA hADakAnI hatI. hAla paisAnI pacIsa maLatI pilAdI se, ogaNIsamI sadInI zarUAtamAM nIkaLI; sIvavAnA yaMtranI zodha thayAne hajI pUre eka saike paNa vItyuM nathI-sattAvIza hajAra varSonI A pragati ! ne chatAM hajI paNa yAMtrika sIvaNa karatAM hAsilAI caDI jAya che. phakata eTaluM ja ke hAthathI jaladI kAma thaI zakatuM nathI. cAlAkamAM cAlAka darajI paNa eka mInITamAM trIsathI vadhAre TAMkA mArI zakato nathI. Aje bajAramAM sIvaNa-yaMtro ApaNe joIe chIe te eka ja zodhakanI zodhanuM phaLa nathI paNa aneka zodhakonI zodhathI te vikAsa pAmela che. paisA ApIne ekanI zodhane upayoga bIjAe karelo hoya che. kAraNa ekanI zodhamAM je viziSTatA hoya che te bIjAmAM nathI hotI. game tema, paNa A rIte ekabIjAnA sahakArathI badhAnI zodhone prajAne sughaTita lAbha maLI zake che. (2) banne bAjue aNuvALI seya-1755mAM cArlsa epha. beIjheyAle banne bAjue aNI ane vacce dore parAvavAnuM nAkuM-evI seya taiyAra karI, te bAbata agresara haka meLavyo. sAdI samayanI vAraMvAra dizA badalavI paDatI hovAthI samayanA vyaya sAthe ja hAthane paNa kAma vadhu karavuM paDe che. A samaye e muzkelI dUra karI. A soya khAsakarIne bharatakAma (embroyaDarI) sArU taiyAra karI hatI. AgaLa upara tene upayoga sIvavAnA yaMtramAM paNa thavA lAgyo. I. sa. 1770mAM eNlasApa nAmanA mANase bharatakAma jaladI thAya tevA yaMtranI zodha karI. tyArabAda 1804mAM jana DaMkane eka ADA dAMDAne pAMca-cha aNIdAra soyA lagADI evuM sAdhana taiyAra karyuM ke jenA upara jaladIthI bharatakAma thaI zake. (A tattva uparathI ja sIvavAnuM yaMtra nIkaLyuM.) heIlamene A yaMtramAM puSkaLa sudhArA karyA. A yaMtra ghaNe ThekANe vaparAtuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika darajInI jIvanakathA 239 1 3 vivuM. mAmA mAravA vagara kAma jANa karI (3) seMTanuM joDA sIvavAnuM yaMtra -(I. sa. 1790) A yaMtra nIce pramANe hatuM eka aNudAra ArI ekadama nIce AvI cAmaDAne kANuM pADatI. te ja vakhate eka pharatI rIlamAM doro eka TacalI AMgaLI jeTalI cIpa vaDe, paDelA kANAmAM barAbara ADA jato. daro ADe thatAMnI sAthe eka AMkaDiyA nAkAne soye, kANuM uparanA derAne kANAmAMthI nIce dAbI ekadama upara lAvato. dere nIce dabAvAthI nIcenI bAjue dorAnI AMTI taiyAra thatI. A thatAMnI sAthe ja cAmaDuM eka TakA jeTaluM AgaLa khasatuM, ArI vaDe pharIthI kANuM paDatuM, doro ADo AvatA, AMkaDiyAmAM bharAto ane soyo e dorAne kANAmAM ghAlatA - A pramANe navIna thayelI AMTI pahelI AMTImAM maLI jatI. A jene sAMkaLInuM zIvaNa kahe che tenuM svarUpa che. AmAM soya vAparavAmAM AvI nathI e yAda rAkhavA jevuM che. ' (4) darajIonuM tophAna -(I. sa. 1841) ogaNIsamI sadInI zarUAtamAM yuropamAM ThekaThekANe dhAdhakkIne mAmale hate. sipAIo sekaDonI saMkhyAmAM kapaDAM jaladI zIvaDAvavA tala -- patA ane pariNAmamAM sIvavAnA yaMtranI zodhane vizeSa jorathI protsAhana maLyuM. A pahelAM sIvavuM, dhAgA mAravA vagere kAmo ghaNuM karIne strIo karatI hevAthI, puruSoe te tarapha bedarakArI dAkhavI hoya e svAbhAvika che. sane 1830-34 daramyAnamAM bArthelemI thImoniyara nAmanA phenca darajIe eka sIvavAnuM yaMtra taiyAra karyuM ane tenuM peTaMTa meLavyuM. eNe banAvelA yaMtramAM ghaNokharo bhAga lAkaDAne hato. te yaMtra phenya sarakArane paNa pasaMda paDayuM hatuM ane lazkarI kapaDAM sIvavA mATe AvAM 80 yaMtro thImoniyarano dekharekha nIce cAlu hatAM. darajIone A 'yaMtra pitAnA peTa upara paga mUke ema lAga vAthI temaNe thIniyaranA kArakhAnAne Aga citra 1 lagADI dIdhI. thomeniyara marate marate bacI 1 seTanA yaMtra upara kevI silAI thAya che. gaye. tyArapachI vacalA gALAmAM zuM thayuM te batAvatI AkRti. tenI mAhitI nathI. paraMtu bicArA thIme2, 3, 4. thImoniyaranA yaMtra upara silAI niyarane I. sa. 1859nI sAlamAM daridrAkevI thAya che te batAvatI AkRtio. vasthAmAM maravuM paDayuM evI khabara paDe che. sa" soi; "ka"=kApaDa; "ba'=sutaranI rIla. eNe banAveluM yaMtra nIce pramANe cAlatuM - hatuM.-enA yaMtramAM strIo je pramANe bharatakAma mATe soya vApare che tevI saMya hatI, (juo citra 1). sIvavAnA pATiyA nIce dorAnI rIla hAI, rIlamAMnA derAne eka cheDe eka ThekANe majabuta pakaDI rAkhavAmAM AvatuM. citra 1-AkRti 2 mAM batAvyA pramANe } Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - -- -- - - - 240 suvAsa : bhAdrapada 15 seya kapaDAmAM kANuM pADI dorAne upara kheMcI lAvatI, jethI citra 1--AkRti 3 mAM darzAvyA pramANe AMTI taiyAra thatI. A ja vakhate soya uparanA bhAganA chevaTanA cheDe pahoMcelI hevAthI te nIce UtaratAM, AMTI sAyanA AMkaDAmAMthI chUTI thaI jatI ane ATaluM thatAM ja kApaDa eka TAMke AgaLa khasatuM. soya, je pharIthI nIce UtaratI te prathamanI AMTImAMthI UtaratI hovI joIe e saheje dhyAnamAM Avaze. AvI rIte jene ApaNe sAMkaLInI silAI kahIe chIe te taiyAra thatI. (citra 1, AkRti 4) seMTanA yaMtranI sAMkaLI nIcenA bhAgamAM Ave che, ane thImeniyaranA yaMtrathI te uparanA bhAgamAM Ave che-eTale ja phakta phera che; bAkInAM to eka ja che. sAMkaLInI silAino eka doSa che. ane te e ke te sahelAIthI ukelI zakAya che, te vAMcakanA dhyAnamAM saheje AvI jaze. (5) hAtha-silAInI nakala -hAthasilAIthI jevI silAI maLe che tevI silAI yaMtrethI meLavavAne prayatna koI paNa zodhakanA dhyAnamAM Ave e svAbhAvika che ane tevA prayatna thayA paNa hatA. paraMtu te saphaLa na thavAnAM kAraNa e ke, AvAM yaMtra para silAI bahu dhImedhIme thatI ane te paNa majabuta na thatI. hAthanI silAinI nakala karavAne prathama prayatna, vaizigTananA grInauga nAmanA gRhastha joDA sIvavAnA yaMtramAM karyo. temAM baijhevAlano bane bAjue aNIvALI soyane upayoga karyo hato. [citra 2, AkRti 2] A yaMtramAMnI bevaDI soyanI nIce ane uparanI bAjue eka eka cIpiyo hato. yAMtrika yojanAthI soya jyAre eka pakaDamAM sapaDAyelI hoya tyAre bIjI pakaDamAM te chUTI rahetI. have dhAro ke soya nIcenI pakaDamAM che; A ja vakhate bIjI kaI paNa yAMtrika janAthI seya cAmaDAmAM ghUsI, bIjI bAjue bahAra nIkaLe ane tyAM bIjI pakaDamAM pakaDAI citra 2 jAya ane nIcenI pakaDamAMthI chUTe, eTa lAmAM cAmaDuM eka TAMkA jeTaluM AgaLa AkRti 1 thI 5mAM "sa seIpha 'da dare; khase. AvI rIte citramAM batAvyA pramANe ka =kApaDa; para=pakaDa; "ca=cakaraDI. TAMkA maLI jatA. i. sa. 1843mAM nyuyorkanA mI. vIne kApaDane lAMbA lAMbA TAMkA mAravAnuM yaMtra zodhI kADhyuM. enI racanA citra ra-AkRti mAM batAvelI che. 6, va, dara, A dAMtAvALA cakrothI kApaDa cUNI thaIne AgaLa khasatuM; emAM "sa" A ThekANe soya, phakata aMdara besatAM rahIe ke lAMbA lAMbA TAMkA mArI zakAya. A yaMtra dhobI, raMgArI ane khaDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika darajInI jIvanakathA - 241 kAma karanArA ghaNA vAparatA. hAsilAinA TAMkA mAravAnuM tattva, yaMtramAM lAvavuM kema azakraya thayuM tenuM kAraNa have vAMcakanA dhyAnamAM AvyuM hazeja. (6) hanTa ane haiAe, emanA prayatna:--A pachI sIvaNayaMtramAM je je mahatvanI zeAdhA thai te dhaNIkharI amerikAmAM ja thayelI che. te samaye AjanA jeTalI jaladI khakharA DhAMcatI naheAtI, tethI amerikAmAMnA prayatnA svataMtra hatA ema kahevAte kAMI harakata nathI. 4. 1834mAM nyuyorkanA hanTa nAmanA gRhasthe pahelAMnI sAMkaLInA TAMkAnI kalpanA ADI AjanI sarvamAnya thayelI, tALAnA AkAranA TAMkAnI kalpanA zeAdhI kADhI. AvA prakAranA TAMkAne iMglIzamAM (Lock-stich) kahe che. tenA yaMtramAMnI seAya jarAka vAMkavALI hArda, nAkuM aNInI pAse ja hoya che. citra 1-AkRti 3, 4mAM A yaMtranuM tattva batAvavAmAM AveluM che. te uparathI e deArA maLI silAI maLatI hAvAnuM ApaNA dhyAnamAM Avaze. vAMkavALA sAImAM derA uparanA hAI, sAyathI kANuM paDayA pachI, sAyanI jaladagatI vaDe A uparanA deArAnI kapaDAnI nIce AMTI taiyAra thAya che. A AMTImAMthI citramAM batAvyA pramANe eka dArAvALI gareDI (Shuttle) sAmenI khAjue jAya ane eTalAmAM sAya upara kheMcAI jatI hatI. sAyanA deArAthI thayelI AMTI banne kapaDAMnI vaccevaca paDatI. pachI kApaDa eka TAMkA AgaLa khasatuM, gareDI prathamanA sthaLe jatI ane pharIthI uparanA pramANe kRti thatI. citra 2-AkRti 4, 'kSa' A ThekANe banne deArAnuM kheMcANa sarakhuM na thavAthI kevI silAI maLe che te batAve che. bhale game tema hAya-paNa hanTane peTaMTa levAnI buddhi vahelAM sUjhI nahIM. egaNIsa varSo pachI tene A buddhi sUjhatAM eNe arajI karI jenA javAkhamAM ene, enA peTaMTa levAnA hakka jatA rahevAnuM jaNAvavAmAM AvyuM. A ja samaye DhAe nAmanA khIjA eka amerikananeA prayatna cAlu hatA. e esTananA eka kArakhAnAmAM yAMtrika hatA. tenA mAlika pAse eka mATI zrImaMta vyakti rAja gappAM mAravA AvatI. sIvaNayaMtra kADhavAthI khAtrIpUrvaka khUba paisA maLaze evI e vyaktinI samaja hatI. mAlika moTA kArakhAnAdAra heAvA chatAM paNa eNe A vAtane hasI kADhI hatI. paNa DhAene e eka daivI saMdeza pramANe lAgyuM-ane te kAme lAgyA. enA viSe khIjI eka ramya vAta paNa pracAramAM che. enA dharanI garIbIne lIdhe, enI bairIne leAkAnAM sIvaSNu, TIpaNuM vagere karavuM paDatuM. tethI enI (bairInI) mahenata ochI karavAnA hetuthI tenuM lakSa sIvaNayaMtra taiyAra karavA tarapha lAgyuM. eTaluM kharUM ke sIvavAnA yaMtra tarapha tenuM lakSa vaLatAM ja zAdhakAne mATe TharelA niyama pramANe, lakSmIdevIe enA parathI peAtAnI kRpA ghaNI ja ochI karI nAMkhI. tenI kalpanA tenA magajamAM ja rahI jAta-paraMtu tenA eka sanmitre tene AvA saMkaTa vakhate madada karI. badalAmAM haiAee ene prAptinA aDadhA bhAga ApavAnuM kabUla karyuM. eNe thADA ja divasamAM eka yaMtra taiyAra karI tenAthI peAtAne tathA peAtAnA mitra mATe, eka eka DagalA sIjyeA. tenA yaMtranuM TUnA yaMtra sAthe dhaNuM sAmya hatuM. paraMtu tenI zeAdha mAtra tenI pAtAnI ja hatI e vAta nirvivAda che. pelA meATA mANuse dorelA citra pramANe, yaMtra taiyAra thayA pachI paisAnA varasAda paDaze evI je kalpanA haie karI hatI--te ja pramANe keTalAka vAMcakAe paNa karI haze--te khoTI TharI. pahelAM, leAkAne e eka navIna vastu che ethI vadhAre kaMI lAgyuM nahIM. eTale teNe peAtAnA yaMtranI karAmata batAvavA puSkaLa prayatna karyAM. pAMca darajI eka kAma jeTalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ra * suvAsa : bhAdrapada 1995 vakhatamAM karI ApatA tenAthI ardhA vakhatamAM teTaluM ja kAma sahelAIthI te zarata sAthe karI batAvate. lekIne tenI upayuktatA pasaMda paDI eTale darajIoe eTalI dhamAla karI ke amerikAmAM tenuM yaMtra cAlu thavAnI teNe AzA ja choDI dIdhI. iMglenDamAM kadAca e phAvaze ema dhArI te mATe teNe pitAnA bhAIne tyAMnI paristhiti jovA mATe mokalyA. bhAIe iglenDamAM peTanTa-haka, kArsaTanA viliyama ghUmasa nAmanA kArakhAnAdArane 250 pinDamAM vecyo. temAM eka zarata evI hatI ke haie iMglenDa AvI, te yaMtra banAvavAnA kAma upara dekharekha rAkhavA sArU karIe rahevuM joIe. eNmase tene yogya pagAre dAkhala karyo. haene pitAne dhadho barobara cAle che ema lAgavAthI te bairAM-chokarAne iMglenDamAM laI gayA. paraMtu caeNmasano ane tene, eka bAbatamAM jaladI matabheda paDe tethI tene banyuM nahi. thomasa tene kahevA lAgyo ke eNe (ee) nAdurasta thaI AvelAM yaMtronI durastIne kAma para dekharekha rAkhavI joIe. ane haiene e na gamyuM. te pachI IglenDamAM ja rahIne ekadama judA prakAranuM yaMtra taiyAra karavAno haiee prayatna karyo, paraMtu A adekhAIne lIdhe tene A prayatna niSphaLa thaze ane amerikAne peTaMTa-haka gIre mUkI tene mAtRbhUmine rastA pakaDa paDe. amerikAmAM AvatAM ja ene sIMgara Adi anekAe tenA pitAnA hakkanuM ullaMghana karI yaMtro banAvavAne sapATa lagAvyo hato evuM dekhAyuM. tethI te badhAne eNe korTamAM kheMcyA ane dAvo karyo, jemAM e saphaLa thaye ane tenA tatva upara taiyAra thanArA dareka yaMtra upara svAmitvadhana (Royalty) ApavI, evo nyAyAdhIza hukama karyo. tenA hakkanI mudatamAM tene 20 lAkha Dolara svAmitvadhananA maLyAno ullekha che. kenya-sarakArane paNa tenI zodha pasaMda paDavAthI sarakAre tene eka padaka ApI tenuM sanmAna karyuM. (7) hauenA yaMtranI hajI theDI vadhu mAhitI -hAlanA badhA yaMtramAM saMya UbhI cAle che e ApaNane khabara che ja. jyAre haienA saithI pahelAMnA yaMtramAM sIvavAnAM kapaDAM UbhAM dharavAmAM AvatAM ane sAya, lakkaDa pheDanArAonI kuhADI lAkaDuM phoDatI vakhate jema AgaLa pAchaLa thAya che, tevI ja rIte lagabhaga halanArA eka nAnA dAMDAmAM besADelI hatI. nAkuM, AjanA sIvavAnA yaMtramAM vAparavAmAM AvatI seyo pramANe, aNI pAse ja hatuM. Adhunika yaMtromAM ane haenA yaMtramAM bIjI badhI bahAranI bAbatamAM puSkaLa phera haze to paNa tenA yaMtramAMnI mULa kalpanA eka pracaMDa vRkSanAM mULiyAMnI mAphaka citra 3 kAyama che. te AvI che-1. soyanI aNInI hauenuM paheluM yaMtra pAse ja nAke. 2. nIcenA ane uparanA derAnI AMTIthI maLatA tALAnA AkAranA TAMkA (Lock-stich). 3. dore enI meLe sIvate dere ApoApa Avato jAya ane sIvato jAya evI yojanA, pada ke E -:-: : & # * * A A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika darajInI jIvanakathA " citra 4 (DAkhI bAjuthI jamaNI bAju) A. dArAnI ebIna urpha rIla jemAM hAya che te kavaca B. meAkhIna urphe rIla C. AkaDA ane rIlanI yaMtramAMnI jagA 600 (8) hoMziyAra vIlasananI yAjanAo:--DhAe pAvaDAthI paisA khecavA mAMDayA e jotAMnI sAthe bIjA anekanI kalpanAzaktie jAgRta thaI, temAM vIlasana nAmanA suthArane mukhya ullekha karavA joIe. prathama eka zodha hAtha lAgyA pachI te pachInA zeSakAne prathamanA peTaMTa-hakkanI kAI paNa prakAre takala (Imitation) na thAya evA prakAranuM bIjuM yaMtra banAvavuM paDatuM. eTale pAchaLanA zodhakanI buddhi, pahelA zeAdhaka karatAM vadhAre che ema kahIe te! vadhAre paDatuM gaNAze nahIM. vIlasane . sa. 1850nI sAlamAM je e yeAjanA dhaDI kADhI te ghaNI prazaMsApAtra TharI ane tene hai|enA karatAM vadhu paise maLyA. pahelI cAjanAH-eka pharatI cakatInA paridhanI bAjI-dhasIne evI rIte banAvelI hAya che ke cakatI gALa gALa pharatI haiAya tyAre paridhanI khAjI, uparanA sAyanA) dArAthI banelI AMTImAM jarAka sAdhAraNapaNe traNa caturaiza vartuLa sudhI aTakI, AMTIne vyAsa vadhAre che. tyArapachI eka catuthAza jeTalA vartuLamAM AMTI, cakatInI kakSAmAMthI chUTatI jaI, khAjumAM rahelI nIcenA deArAvaDe bharelI rIlanA ( Bobbin ) kavaca ( Case )nI AjubAju paDatI jAya che. rIlanA kavacanI gati ane cakatInI gati ekabIjAnI virUddha dizAmAM heAya che. rIlakavaca, eka geALa pelI vATakI (kAparAnA AkAranI ) mAM badhI bAjuethI chUTuM hAya che. tethI jyAre AMTI sAyanI gati upara hAya tyAre kheMcAIne mareAkhara pIlAye jAya che ne tyAre AMTImAM chata nIcenA ja dvArA pakaDAya che. rIlanuM DhAMkaNuM ( Bobbin case ) jarA UMcakAya che ane nIce paDe che. 243 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bIjI yAjanAH--sIvavAnA pATiyAmAM sAyanI nIce eka dAMtAvALI paTTI karatI dekhAya che te ghaNAne khabara haze. A paTTI judI rIte, uparanIce ane AgaLapAchaLa khasatI heAya che. zarUAtamAM te upara jAya che ane kApaDane, sAya-pakaDanAra lAMbA dAMDAmAMthI AvelI nAnI paTTIne dAkhe che. tethI baMne kapaDAM sakhata (pITa) besavAthI sIvaNa majabuta thAya che. tyArapachI pelI paTTI samAntara khase che. paTTI upara rahelA dAMtAne lIdhe kApaDa AgaLa khase che, pachI paTTI pATiyAnI nIce name che ane kapaDAne khasADatI vakhate jeTalI AgaLa AvelI hAya che, teTalI ja khasIne pAchI peAtAnI jagyAe jAya che. AvI rIte gati meLavavA mATe krama ( Cam) nAmanA-sAmAnyarIte pIpaLAnA pAnanA AkAranI cakatIne upayAga karavA paDe che. www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SNOER'S FOTOS VW YORK 'Builipi baE 244 - suvAsa : bhAdrapada 19lpa (9) siMgaranuM pagayaMtra ane bIjI yuktio-hoenI kalpanAnI nakala karanAre siMgara kaMI ekadama Debe nahe. eNe paNa eka-be zodho joDIne sIvaNayaMtranI sulabhatAmAM vadhAro karyo che. yuropIya dezamAM te teNe potAnI vecANa cAlAkIne lIdhe sIvaNayaMtra e dareke dareka gharamAMnI mAmulI vahu karI nAMkhI che. ahIMyA paNa have madhyama varganA sukhI gharanI strIone "sIvavAnA saMcA"nI jarUriyAta bhAsavA lAgI che. khUba jAherAtathI, suzobhita ane manahara vecavAnAM sthaLAthI, haste citra 5 hate yaMtra meLavavAnI yojanAthI, tenA yaMtrane siMgaranuM paheluM sIvaNayaMtra I. 1851 AkhI duniyAmAM phelAvo thayo. pahelAM nIkaLelAM badhAM sIvaNayaMtrone gati ApavA mATe hAthathI ja kAma karavuM paDatuM hatuM. siMgaranI page gati ApavAnI yojanA eTale uparanI ane nIcenI derIne AMTI paDavAthI, (hauenI gareDIne valasananI pharatA AMkaDAnI yojanA bAda karatAM) kADhelI ardha vartuLamAM-cakarI athavA pharatI gareDInI yojanA che. (10) yAMtrika zodhonI samAlocanA-Adhunika yaMtra ane tenI mAhitI keIpaNa : ThekANe jovA maLavA jevI hovAthI te viSe lakhata nathI. uparanA lakhANamAM mukhya dhAne ja ulalekha karavAmAM Avyo che. phakta AjanA yaMtramAM seMkaDo zedhakonI zodhonuM ekIkaraNa thayeluM che e dhyAnamAM rAkhavuM joIe. pahelAMnA zodhakemAM darajI te hatA ja te sivAya haue jevA yAMtrika paNa hatA. vilasana ane hara jevA, A yaMtra sAthe jemane dUrathI citra 6 paNa saMbaMdha thave azakya hate evA, ekadama jarmana vahecchA kaMpanInuM hAtha yaMtra smRti pAmelA loko paNa A dhakemAM thaI gayA; valasana suthAra hatA jyAre grAhara kheDUta hato. kapaDAM, joDA, TopIo, chatrIo, gAdIo, heyirI tathA kenavAsanI vastuo vagere aneka cIjo taiyAra karavAnA kArakhAnAmAM, judA judA prakAranAM sIvaNayaMtro upayogamAM Ave che. sIvavAnA yaMtramAM ekaMdara be hajAra prakAro che; e uparathI saghaLI kalpanA AvI zakaze. zArIrika kaSTa ochuM karavA mATe have vidyutazaktinI paNa madada laI zakAya che. gAdIo joDavAnA yaMtramAM sIvaNayaMtra gAdI uparathI TAMkA mAratuM mAratuM AgaLa khase che. eka evuM paNa yaMtra che ke jemAM eka lAInamAM bAra se TAMkA mAravAnuM kAma ekI vakhate kare che. A yaMtra eka mInITamAM vIsa hajAra upara TAMkA mAre che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa. prabhA mahArANI vikaTeriyAne putra avatayo pachI prajAjoga eka nivedana bahAra pADavAnuM hatuM. mahArANI pAse e nivedananI nakala raju karavAmAM AvI. temAM lakheluM hatuM, "mahArANI ane prInsa baMne saMpUrNa sukhazAMtimAM che." mahArANI e nakala laI potAnA pati prInsa AbarTa pAse pahoMcyAM. ne temanI soDamAM bharAtAM hasIne kahyuM, "priyatama, lekhake taddana mUrkha heya che." "kema?" prInsa AlbarTa camakIne pUchyuM. "juone" mahArANIe nivedananI nakala batAvatAM kahyuM, "AmAM lakhyuM che ke, mahArANa ne prInsa baMne sukhazAMtimAM che. zuM A uparathI leke ema na dhArI bese ke mArI sAthe Apane paNa suvAvaDa AvelI haze." prInsa AlbarTe hasIne nivedanamAM prInsanI AgaLa InphanTa (bALaka) zabda umeryo. kayA magadhanI nAmAMkita gaNikA hatI. tenuM lAvaNya devone paNa lalacAve evuM hatuM, paNa potAnA priyatama sthUlibhadranA saMsAratyAga pachI te sanmArge vaLI hatI. chatAM pagadhapati nike, tenA e parivartanane na gaNakAratAM, potAnA eka vahAlA kalAkArane enI pAse moja mANavA mekalyo. kalAkAre joyuM ke kezyAmAM ullAsane abhAva che. tene rIjhavavA teNe ratnajaDita palaMgamAM paDavAM paDyAM, jharUkhAmAMthI eka bANa pheMkI, dUra bagIcAmAM AMbA para jhUlatI kerInI eka laeNba vIMdhI nAMkhI. ne e lUMba jamIna para paDe e pahelAM ja, ardhacandrAkAra gatimAM bIjAM bANa pheMkI, tenI madadathI, e madhamadhatI luMbane kheMcI lAvI te pAse beThelI kezyAnA hAthamAM mUkI. kAsyA kalAkArane Azaya pArakhI gaI. tenAM nayanamAM vijaLInI camaka UbharANuM. teNe tarata ja darpaNakhaMDamAM sarasavane Dhaga banAvyuM, te Dhaga para eka jhINI seya bheravI, e seya para eka zirISapuSpa goThavyuM. te pachI tene alaMkAra sacha che, te puSpa para nAcavA lAgI. na sarasava DagyA, na saMya casakI, na kusuma chUMdAyuM. kalAkAra te meMmAM AMgaLAM ja nAMkhI gaye. "bhAI" kezyAe kahyuM, "cakti kAM bane? parama kalA pAse te A kalA kazI ja visAtamAM nathI." "e parama kalA kaI?" kalAkAre UrmichalatI jijJAsA darzAvI. "saMyama" smita pharakatA mukhe kezyAe uttara dIdhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - suvAsa : bhAdrapada 19hyuM raziyana sAmrAjJI ilijhAbethane pitAnA sonerI vALanuM khUba ja abhimAna hatuM. mAthAmAM avanavAM sugaMdhI attara nAMkhI te haMmezAM kalAko sudhI dAsI pAse vALa oLAvyA karatI, paNa oLatI vakhate kAMsakAmAM ekAda vALa paNa kheMcAI na jAya ema vartavAnI dAsIne teNe AjJA pharamAvelI. - AjJAnuM akSaraza: pAlana asaMbhavita hatuM. pariNAme cAlAka dAsI, rANInA kepamAMthI bacavAne, kAMsakAmAM kheMcAI AvatA vALa vastramAM gopavI detI ne pAchaLathI te ThekANe pADatI. eka divase arIsA para mAM TheravI beThelI rANIe dAsInI e cAlAkI pakaDI pADI. tenI AMkhamAM tatpaNa kApa UbharAme. teNe dAsI pAse AjJAbhaMgane javAba mAgyo. mahArANI" dAsIe hAtha joDI kahyuM, "mAro putra bimAra che." emAM zuM?" rANInI AkhamAM vIjaLI camakavA lAgI. "devI," dAsIe vizeSa ne vizeSa namratAthI kahyuM, "jozIo kahe che ke mAdaLiyAmAM mahArANInA vALa parevI, bimAra bALakanA gaLe je e bAMdhavAmAM Ave, te bALakanI bimArI nAsI jAya che. e mATe meM ApanA be vALa lIdhA che." ThIka.rANIe beparavAI dAkhavatAM kahyuM, " Aje te tene javA dauM chuM. paNa have pUratuM dhyAna rAkhaje." bIje divase jyAre dAsI e ja samaye vALa oLatI hatI tyAre rANIe tenA hAthamAM sonAnuM eka hIrAjaDita mAdaLiyuM mUkayuM. "A zuM ?" dAsIe camaka anubhavI. "tAruM bALaka bimAra hoya ke nahi." rANIe hasIne kahyuM, "paNa je bALakanI mAtA, tArA jevI suMdara hAjarajavAbI dAkhavI zake che ene mATe vALanA sAdA mAdaLiyA karatAM A mAdaLiyuM vadhAre yogya gaNAya." eka saMdhyAe ilijhAbetha puruSavezamAM buDApesTanI bhAgoLe pharavA nIkaLI hatI. te samaye tene nagaranA garIba lattAmAMthI AvatI eka strInI tINuM cIso saMbhaLAI. te tarata madade doDI. tyAM jaI teNe joyuM te eka paNa pitAnI strIne cAbukathI phaTakArate have ane lehInItaratI strI cIso nAMkhatI hatI. rANI uzkerAI gaI. teNe puruSane eka bAjue pachADI phaTakAravA mAMDyo. paNa e ja vakhate cIso pADatI strI tenA para dhasI AvI ne rANInA gAla para be tamAcA DI kADhavyA. A zuM?" rANIe guMcavAIne pUchayuM. "mArA patinuM apamAna kare che?" strI uzkerAIne belI, "e mane phaTakArate hata, tane te nahi ne?" "zAbAza" rANIe hasIne khIsAmAMthI senAmahere kADhI te puruSanA hAthamAM mUkatAM kahyuM, "AvI vaphAdAra strInA dhaNIne A bheTa vadhAre anukULa Avaze." eka umarAve IglAMDanA paradezamaMtrI levuM pAmarsanane potAnA eka snehI yuvAnane keIka pradezamAM elacI tarIke nImavAnI bhalAmaNa karI. pAmarsTana jANatA ja hatA ke e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa-247 yuvAna jugArI hata; chatAM teNe meMmAMthI te saMbaMdhI eka zabda paNa kADhayA vinA yuvAnanI, vArSika daza hajAranA pagAre, eziyAmAineranA elacI tarIke nimaNUka karI. umarAva harakhAI U; paNa e harakha UbharAI jAya te pahelAM maMtrIe tenA hAthamAM eka kAgaLa mUkI te para tene sahI karavA kahyuM. "sahI zAnI?" umarAve camakIne pUchyuM. "e ja ke" maMtrIe zAMtithI kahyuM, "elacInA hAthamAM je kAMI nANAM mUkavAmAM Ave tenI jokhamadArI te elacInI bhalAmaNa karanAra pitAne mAthe svIkArI le che. ApaNuM paradeza -kacerImAM A ziraste ghaNo ja lAbhadAyI nIvaDe che." umarAva e kAgaLane Tebala para ja rahevA daI aMtardhAna thaI gayo. te pachI vagara jokhamanI bhalAmaNa te haMmezane mATe bhUlI gayA. '' barnADa zai eka vakhate eka suzobhita kalabamAM jaI pahoMcyA. bAraNe chatrI mUkI te aMdaranA bhAgamAM pravezyA. paNa jayAre te bahAra AvyA tyAre chatrI tyAMthI UDI gayelI. zae hehA karyA vagara pAsenA borDa para eka noTIsa lagAvI-je amIre amArI chatrIne chUmaMtara banAvI hoya temaNe maherabAnI karIne tene pAchI mUkI javI." - eka amIre zene amIre sAmenA AvA kUra kaTAkSa mATe Thapako ApatAM zaie kalabanA beDa tarapha tenuM dhyAna kheMcyuM. te para lakheluM hatuM, "phakta amIra ane sadagRhastho mATe." emAM zuM?" amIre vismayathI pUchayuM. kema?" barnADa zoe tIkSNa svare kahyuM, "sadagRhastha heya e te chatrI re nahi. pachI e dhaMdhe amIrane ja mAphaka Ave ne ?" mahAna zivAjIne bhAI vyakejI tuMDamijAjI ane kAcA kAnane hatepitA taraphathI vArasAmAM maLele karNATaka prAnta teNe ekalAe ja pacAvI pADela. zivAjIne musalamAnone yogya nasiyata ApavAne e prAntanA keTalAka pradezanI jarUra hatI; paNa vyakejIe temAMthI eka iMca paNa ApavAnI nA kahI. yuddhathI zivAjI Akho prAta jhUMTavI laI zake tema hatuM. paNa bhAI sAme zivAjIne e mArga pasaMda nahatA. te zAMta ukelanI rAha joI rahyo. ne jyAre tene samAcAra maLyA ke kAjInI suzIla patnIe guMcavAyelA kakaDAne sulehapUrvaka ukelavAmAM patine yogya deravaNI ApI che, tyAre te mahArASTranI strIzakti para mugdha banI UThe. ne pitAne sulehathI maLatA pradeza karatAM paNa vizeSa-vArSika pAMca lAkhanI AvakanA pradezanI e suzIla nArIne aMgata bheTa mokalAvatAM teNe lakhyuM, "saddaguNI strInA caraNe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM phUla AkhuM jagata Aje be bhAgamAM vaheMcAI gayuM che. eka pakSe kRtrima lokazAsana vAda, anya pakSe vikRta ekataMtravAda. lekazAsanapakSamAM mukhyatve briTana, phansa, pilAMDa ne amerikA che; ekataMtra pakSamAM jarmanI, ITali. raziyA, jApAna ne spena che. te te svataMtra sattAonAM rakSitarAjyonI prajA zAsake keLavelA vAdane anusaranAra hei, parataMtra jagata potapotAnA rAjakartAonI madade deDe che. amerikA, pena ke jApAna jevAM keTalAMka rAjyo Aje bhale Tastha gaNAya, paNa emane paNa pitA potAnAM rAjakIya ne sAMskRtika hIte jALavavAne samAnapakSe bhaLyA vinA chUTake ja nathI. A rIte AkhA jagatapara Aje yuddhadevatAnuM tAMDavanRtya khelAI rahyuM che. lekazAsanapakSa pAsa saMkhyAbaLa, kAco mAla ane dravyanI vipulatA che; ekataMtra pakSa pAse dAnavI jumsa, yaMtrabaLa ne yuddhapriyatA vizeSa pramANamAM che. pariNAme koNa hAraze?-- keNi jItaze?-- kahevuM muzkela che; paNa A gharSaNa ardhajagatane khuvAra karI nAkhaze enI keIthI nA kahI zakAya ema nathI. A khuvArInAM mULa kayAM che?--AjanuM jagata ane ene zAsakavarga nyAyanAM mULa tone vIsarI gayAM che. Ajano lekazAsanavAda e sAcuM prajAtaMtra nathI, paNa keI eka vyaktinI zakti, buddhi ane svadezaprIti para saMpUrNa vizvAsa mUkI zakavAnI prajAnI azaktinuM athavA to evI vyaktinA abhAvanuM pariNAma che. Ajano ekataMtravAda saramukhatyArenuM evuM svarUpa sarje che ke je vyakti svAtaMtrya, maulika buddhivikAsa ke zAMtino vikAsa nathI thavA daI zakatuM. lokazAsanavAda mUDIvAdane janmAve che; ekataMtravAda lazkaravAdane prere che. lekazAsanavAdI dezamAM rAjakartavarganI cUMTaNI nyAya, nIti, zakita, buddhi ke parama premabharyA vargamAMthI nathI thatI, paNa jeo pracAra ke paisAnI choLo uDADI zake che temanAmAMthI thaI jAya che. tyAM prajAnA sadaguNa rAjakartAone nathI deratA, paNa rAjakartAoe vikasAvelA ne dravyanI kothaLIoe janmAvelA pracArathI bharelAM vartamAnapatroe prerelI prajA rAjakartAone doravAnA khoTA gumAnI zikhare UbhI, AjJApAlana ane zraddhAnAM to vIsarI jAya che. ekataMtravAdamAM saramukhatyAre prajAnI guNadaSTie prabhu nathI detA, lazkarI dRSTie AgevAna hoya che. teo prajAnA samagra guNonuM ekIkaraNa nathI karI zakatA, pratyeka prajAjanamAM pitAnuM pratibiMba pADavA mathe che. pariNAme jyAre teo AthamI jAya che tyAre prajAmAMthI pratibiMba adazya thatAM prajA nisarva bane che. Ama Aje nyAya ane sarvabhUlI saMskRtionA pariNAme, pracAra, paise ke dAnavabaLa jagata para zAsana calAve che te nirbaLa ke guNavAna prajAne pitAnI cakkImAM pIsI nAMkhe che. gata mahAyuddhanA vijetAomAM je nyAyadaSTi heta te AjanuM yuddha jagyu ja na heta. vartamAna saramukhatyAre mAM je zAMti ane vizvAsa janmAvavAnI zakita heta te eka DejhIgane mATe AkhA pilAMDa ane jagatane na saLagavA devAnuM polAMDanA rAjakartAone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM phUla - 249 samajAvavAmAM teo saheje saphaLa thaI zakayA heta. paNa AjanI saMskRtionAM mULabhUta tamAM eTale vikAra ramI rahela che ke kudaratane pAne paraspara gharSaNathI emano nAza ja nirmAyo jaNAya che. pacAza kareDanI prajA para zAsana karatA briTanane ATha karoDanuM saMkhyA baLa dharAvatuM jarmanI chaMcheDI zakayuM che kemake jarmanI jANe che ke e pacAza kareDamAM sAtaja kareDa jIvatAM che, tetALIza karoDa te muelAM che. jo briTane sAce lekazAsanavAda dAkha heta, jenA para zAsana kare e darekanA jIvanasukhanI eNe jokhamadArI svIkArI heta, pratyeka prajAjananA svataMtra vikAsane saMbhavita rAkhe heta, prajAmAtrane ekaja najare nihALI heta; hIMda nisatva bane e karatAM te svataMtra banI jAya ene vadhAre bahettara gayuM hatuM, te Aje jagatamAM e achata heta. pAMtrIsa karoDa gulAma hiMdIonA svAmI tarIke Aje enI koIne darakAra nathI. pAMtrIsa karoDa svataMtra hiMdIenA mitra tarIke jagatamAM ene keI nAma na laI zakata. Aje parataMtra prajAone jIvana nathI, svataMtra prajAone zAMti nathI. ekataMtravAdane prajAsattva nathI, lekazAsanavAdane AtmA nathI. parataMtra prajAonI lUMTathI svataMtra prajAo evI phAlI gaI che ke temane imUlaka Aphare caDe che. pariNAme jayAM sudhI vijayanAM gumAne na bhUlAya, parAjita prajAonA jIvananA vikAsanI javAbadArI na ravIkArAya, gulAma rASTrane gaLethI dhImedhIme dUra karI vijetAonA bhAra ochA na karAya, jIvamAtra pratye rAjapitRdharma dAkhavato saMskRti-samanvaya na sadhAya, tyAM sudhI jagata para sukhane sUrya nathI pragaTavAne. parasparanA sarvanAzanA AzayathI khelAtAM yuddho jagatanI koIpaNa prajAne sukhI nathI banAvI zakavAnAM. AjanI paraspara virodhI saMskRtio mAnavane deva te nathI ja banAvatI, paNa enI mAnavatA jhUMTavI laI, UlaTA ene dAnava banAvI de che. yuddha mAnavI mATe kadAca anivArya haze paNa yuddhane paNa potAnI maryAdA ane saMyamo hoI zake che. AjanuM yuddha mAne nathI laDatA dAne laDe che. temAM binalazkarI prajAonI paNa salAmati nathI jaLavAtI, zastrane saMyama nathI sacavAte, yuddhanA dharma nathI paLAtA. sarvasaMhAranI pratijJA laI khelAtAM dAnavI yuddho e yuddha nathI, khUnanI paraMparA che. briTananuM prajAbaLa Aje nIce pramANe che-- IMglAMDa - 3,73,54917 hiMda -35,13,99880 osTreliyA-89,56 179 vesa - 25,930 14 bAkI eziyA - 55,57ra 03 esanIyA - 412546 skoTaleDa - 48,42554 uttara amerikA - 1,06,65922 uttara AyalaDa- 12,56322 madhya , - 51347 paracuraNa TApuo- 1,42369 dakSiNa , - 3,14034 49,48,70,104 bAkI yurepa - 35,72839 vesTa inDIjha- 20,50351 yunAITeDa kIMma (iglAMDa, rkoTaleDa, uttara AyarlenDa, TApuo )nI kula vasatI Aje to 4,61,8916 mANasanI che. paNa e vadhAro te chellAM savA varSa mAM thayo cheH I. sa. 1801mAM - 2,08,93584 i. sa. 1931mAM - 44790485 , 1861mAM - 3,14,846 61 vartamAna - 4,61,89176 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 suvAsa : bhAdrapada 195 iMglAMDanI Avaka, tenI samRddhi, teno sonAne ja vageremAM paNa chellAM sevAse varSathI eTale ja vadhAre thatuM Avyo che. temAM paNa chellAM keTalAMka varSothI to enI hada ja nathI rahI. 1901nuM tenuM sAmAnya bajeTa 28,06,41067 pAuMDanuM hatuM te vadhIne 193mAM 1,93,92,04000 pAuMDanuM banyuM che. 1936mAM tene senAne ja 2001, 00000 pAuMDane have te 1937mAM 31,37,00000 pAuMDano banyo ne 1938mAM te 32,64,10000 pAuMDanI hade pahoMe. pa ane kSamApanA- jagatanuM vAtAvaraNa Aje DahoLAI gayuM che, prajAo asthiratAnA javALAmukhI para UbhI che. lehInI tarasa sivAya kyAMya bIjI bhAvanA nathI jaNAtI--tyAre paNa hiMdI prajA saMyama jALavIne zAMti ane puNyane, saMyamana ane rasikatAne, ahiMsAne ane premane mArga UjALI zake che; pavitra divasanI zAMtithI upAsanA karI zake che e hiMdI samAja baMdhAraNanA ghaDavaiyAonI buddhiprabhAnAM vijayacinha che; zraddhAne ajaba namuna che. snAna, dAna, tapa, saMyama ne rasapUrvaka zraddhALu hiMdu prajAe pavitra adhika zrAvaNa mAsa Ujavyo. te pachI gokula aSTamI-naMdakizoranA rasika, premala ane vIratAbharyA jIvananAM e dine puNyagAna gavAyAM; hiMdanA e mahAna yogIvaranI haiyAnA deva tarIke vArSika sthApanA karAI. zrAvaNa vada bArasathI bhAdrapada suda cotha-jenuM pavitra aThavADiyuM-mahAparva paryuSaNa. je parva daramiyAna zAMti ane saMyama, tapa ane brahmacarya, bhakti ane pUjana, utsava ane nirdoSa AnaMda samAjanI ekeeka vyaktine premabharyA saMsargamAM lAve che, je parvamAM AdinAthathI mAMDI prabhu mahAvIra paryantanA parama puruSavanAM puNyagAna gavAya che; je parva saMyamIonAM-tapasvIonAM pUjana karAve che, sAmAnyAmAM paNa saMyama prere che; je parva AkhA varSa daramiyAna aNajANamAM paNa thayelI bhUlanI kSamA maMgAvI mAnava-haiyA parathI mela dhoI nAMkhe che e parvanI pavitra smRti sAthe ame paNa pratyeka mitranI-vAMcakana-jIvamAtranI, jANe ajANe paNa thayelI bhUla mATe, kSamA mAgIe chIe. khulAso:- mukhya lekhaka ane vyavasthApanI anivArya gerahAjarI temaja zrAvaNI tahevArone aMge A aMka paMdareka divasa moDe bahAra paDe che; e ja kAraNe A aMkamAM cAlu-pranya paricaya, tArA taNakha, noMdha Adi-viSayo laI zakAyA nathI; temaja bIjI paNa kaMIka kSati rahI javA pAmI hoya te-vAMcakamitro ane grAhakabadhuo e daragujara karaze evI AzA rAkhIe chIe. AvatA aMke e badhI khoTa pUrI paDAze. vinaMti je je saMgrahasthAne ke saMsthAone "suvAsa' namunAnA aMka tarIke mekalAya che te te badhuo ke saMsthAnA saMcAlake "suvAsenA grAhaka rahevA-na rahevA saMbaMdhI pitAnI IcchA tarata lakhI jaNAve e cAlu vinaMti pratye pharIthI dareka mitranuM dhyAna kheMcIe chIe. ane evA dareka saddagRhastha pAsethI te saMbaMdhI tvarita khulAsAnI AzA rAkhIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com