________________
૨૪ - સુવાસ : ભાદ્રપદ ૧૯હ્યું
રશિયન સામ્રાજ્ઞી ઇલિઝાબેથને પિતાના સોનેરી વાળનું ખૂબ જ અભિમાન હતું. માથામાં અવનવાં સુગંધી અત્તર નાંખી તે હંમેશાં કલાકો સુધી દાસી પાસે વાળ ઓળાવ્યા કરતી, પણ ઓળતી વખતે કાંસકામાં એકાદ વાળ પણ ખેંચાઈ ન જાય એમ વર્તવાની દાસીને તેણે આજ્ઞા ફરમાવેલી. - આજ્ઞાનું અક્ષરશ: પાલન અસંભવિત હતું. પરિણામે ચાલાક દાસી, રાણીના કેપમાંથી બચવાને, કાંસકામાં ખેંચાઈ આવતા વાળ વસ્ત્રમાં ગોપવી દેતી ને પાછળથી તે ઠેકાણે પાડતી.
એક દિવસે અરીસા પર માં ઠેરવી બેઠેલી રાણીએ દાસીની એ ચાલાકી પકડી પાડી. તેની આંખમાં તત્પણ કાપ ઊભરામે. તેણે દાસી પાસે આજ્ઞાભંગને જવાબ માગ્યો.
મહારાણી” દાસીએ હાથ જોડી કહ્યું, “મારો પુત્ર બિમાર છે.”
એમાં શું?” રાણીની આખમાં વીજળી ચમકવા લાગી.
“દેવી,” દાસીએ વિશેષ ને વિશેષ નમ્રતાથી કહ્યું, “જોશીઓ કહે છે કે માદળિયામાં મહારાણીના વાળ પરેવી, બિમાર બાળકના ગળે જે એ બાંધવામાં આવે, તે બાળકની બિમારી નાસી જાય છે. એ માટે મેં આપના બે વાળ લીધા છે.”
ઠીક.રાણીએ બેપરવાઈ દાખવતાં કહ્યું, “ આજે તે તેને જવા દઉં છું. પણ હવે પૂરતું ધ્યાન રાખજે.”
બીજે દિવસે જ્યારે દાસી એ જ સમયે વાળ ઓળતી હતી ત્યારે રાણીએ તેના હાથમાં સોનાનું એક હીરાજડિત માદળિયું મૂકયું.
“આ શું ?” દાસીએ ચમક અનુભવી.
“તારું બાળક બિમાર હોય કે નહિ.” રાણીએ હસીને કહ્યું, “પણ જે બાળકની માતા, તારા જેવી સુંદર હાજરજવાબી દાખવી શકે છે એને માટે વાળના સાદા માદળિયા કરતાં આ માદળિયું વધારે યોગ્ય ગણાય.”
એક સંધ્યાએ ઇલિઝાબેથ પુરુષવેશમાં બુડાપેસ્ટની ભાગોળે ફરવા નીકળી હતી. તે સમયે તેને નગરના ગરીબ લત્તામાંથી આવતી એક સ્ત્રીની તીણું ચીસો સંભળાઈ. તે તરત મદદે દોડી. ત્યાં જઈ તેણે જોયું તે એક પણ પિતાની સ્ત્રીને ચાબુકથી ફટકારતે હવે અને લેહીનીતરતી સ્ત્રી ચીસો નાંખતી હતી. રાણી ઉશ્કેરાઈ ગઈ. તેણે પુરુષને એક બાજુએ પછાડી ફટકારવા માંડ્યો. પણ એ જ વખતે ચીસો પાડતી સ્ત્રી તેના પર ધસી આવી ને રાણીના ગાલ પર બે તમાચા ડી કાઢવ્યા.
આ શું?” રાણીએ ગુંચવાઈને પૂછયું.
“મારા પતિનું અપમાન કરે છે?” સ્ત્રી ઉશ્કેરાઈને બેલી, “એ મને ફટકારતે હત, તને તે નહિ ને?”
“શાબાશ” રાણીએ હસીને ખીસામાંથી સેનામહેરે કાઢી તે પુરુષના હાથમાં મૂકતાં કહ્યું, “આવી વફાદાર સ્ત્રીના ધણીને આ ભેટ વધારે અનુકૂળ આવશે.”
એક ઉમરાવે ઈગ્લાંડના પરદેશમંત્રી લેવું પામર્સનને પોતાના એક સ્નેહી યુવાનને કેઈક પ્રદેશમાં એલચી તરીકે નીમવાની ભલામણ કરી. પામર્સ્ટન જાણતા જ હતા કે એ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com