Suvas 1939 07 Pustak 02 Ank 01

SR No.: 034625
Original Sutra Author: N/A
Author: Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Publication Year: 1939
Total Pages: 52
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Suvas, & India
File Size: 4 MB

Page 40

યાંત્રિક દરજીની જીવનકથા
મરાઠીમાં મૂળ લેખક-કાશીનાથ અનન્ત દામલે
બી. એસસી., કળાભવન, વડોદરા. અનુવાદકા–રા. નાનાલાલ રતિલાલ વેરા
(૧) સીવવું અને સંય–સોયને ઉલેખ ઋગ્વદમાં નીચે પ્રમાણે છે-“ન ભાંગનારી સોયથી પડદા સી, અને તે સીવેલી વસ્તુ હજારો ઘા સહન કરનાર વીરલાઓને આપજે.” શ્રી અવીનાશચંદ્ર દાસના મતે કદની રચના ઈ. સ. પૂર્વે લગભગ ૨૫૦૦૦ વર્ષે થયેલી હેવી જોઈએ; એટલે કે આપણને-ભારતવાસીઓને સોયની ખબર ૨૭૦૦૦ વર્ષોથી છે. ઇન્ડો-યુરોપિયન ભાષાગ્રંથોમાં તેમજ લેટીન અને સંસ્કૃતૈભવ સર્વ ભાષાઓમાં સીવવાને અર્થ સૂચવવાને સ્યુ, સીવ, જેવા લગભગ સરખા ઉચ્ચારના શબ્દ છે. સોયની સુયોગ્ય માહિતી પહેલાં પણ સીવવાની એટલે કે જોડવાની કલા જાણીતી હોવી જોઈએ—એ અનુમાન ઘણું કરીને ખાટું ન ગણાય. આ બધી સોયો લાકડાની અથવા હાડકાની હતી. હાલ પૈસાની પચીસ મળતી પિલાદી સે, ઓગણીસમી સદીની શરૂઆતમાં નીકળી; સીવવાના યંત્રની શોધ થયાને હજી પૂરે એક સૈકે પણ વીત્યું નથી–સત્તાવીશ હજાર વર્ષોની આ પ્રગતિ ! ને છતાં હજી પણ યાંત્રિક સીવણ કરતાં હાસિલાઈ ચડી જાય છે. ફકત એટલું જ કે હાથથી જલદી કામ થઈ શકતું નથી. ચાલાકમાં ચાલાક દરજી પણ એક મીનીટમાં ત્રીસથી વધારે ટાંકા મારી શકતો નથી.
આજે બજારમાં સીવણ-યંત્રો આપણે જોઈએ છીએ તે એક જ શોધકની શોધનું ફળ નથી પણ અનેક શોધકોની શોધથી તે વિકાસ પામેલ છે. પૈસા આપીને એકની શોધને ઉપયોગ બીજાએ કરેલો હોય છે. કારણ એકની શોધમાં જે વિશિષ્ટતા હોય છે તે બીજામાં નથી હોતી. ગમે તેમ, પણ આ રીતે એકબીજાના સહકારથી બધાની શોધોને પ્રજાને સુઘટિત લાભ મળી શકે છે.
(૨) બન્ને બાજુએ અણુવાળી સેય–૧૭૫૫માં ચાર્લ્સ એફ. બેઈઝેયાલે બન્ને બાજુએ અણી અને વચ્ચે દોરે પરાવવાનું નાકું-એવી સેય તૈયાર કરી, તે બાબત અગ્રેસર હક મેળવ્યો. સાદી સમયની વારંવાર દિશા બદલવી પડતી હોવાથી સમયના વ્યય સાથે જ હાથને પણ કામ વધુ કરવું પડે છે. આ સમયે એ મુશ્કેલી દૂર કરી. આ સોય ખાસકરીને ભરતકામ (એમ્બ્રોયડરી) સારૂ તૈયાર કરી હતી. આગળ ઉપર તેને ઉપયોગ સીવવાના યંત્રમાં પણ થવા લાગ્યો. ઈ. સ. ૧૭૭૦માં ઍલસાપ નામના માણસે ભરતકામ જલદી થાય તેવા યંત્રની શોધ કરી. ત્યારબાદ ૧૮૦૪માં જન ડંકને એક આડા દાંડાને પાંચ-છ અણીદાર સોયા લગાડી એવું સાધન તૈયાર કર્યું કે જેના ઉપર જલદીથી ભરતકામ થઈ શકે. (આ તત્ત્વ ઉપરથી જ સીવવાનું યંત્ર નીકળ્યું.) હેઈલમેને આ યંત્રમાં પુષ્કળ સુધારા કર્યા. આ યંત્ર ઘણે ઠેકાણે વપરાતું હતું.