Suvas 1939 07 Pustak 02 Ank 01

SR No.: 034625
Original Sutra Author: N/A
Author: Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Publication Year: 1939
Total Pages: 52
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Suvas, & India
File Size: 4 MB

Page 45

યાંત્રિક દરજીની જીવનકથા “
ચિત્ર ૪ (ડાખી બાજુથી જમણી બાજુ)
A. દારાની એબીન ઉર્ફ રીલ જેમાં હાય છે તે કવચ
B. મેાખીન ઉર્ફે રીલ
C. આકડા અને રીલની યંત્રમાંની જગા
600
(૮) હોંશિયાર વીલસનની યાજનાઓ:--ઢાએ પાવડાથી પૈસા ખેચવા માંડયા એ જોતાંની સાથે બીજા અનેકની કલ્પનાશક્તિએ જાગૃત થઈ, તેમાં વીલસન નામના સુથારને મુખ્ય ઉલ્લેખ કરવા જોઈએ. પ્રથમ એક શોધ હાથ લાગ્યા પછી તે પછીના શેષકાને પ્રથમના પેટંટ-હક્કની કાઈ પણ પ્રકારે તકલ (Imitation) ન થાય એવા પ્રકારનું બીજું યંત્ર બનાવવું પડતું. એટલે પાછળના શોધકની બુદ્ધિ, પહેલા શેાધક કરતાં વધારે છે એમ કહીએ તે! વધારે પડતું ગણાશે નહીં. વીલસને . સ. ૧૮૫૦ની સાલમાં જે એ યેાજના ધડી કાઢી તે ઘણી પ્રશંસાપાત્ર ઠરી અને તેને હૈ।એના કરતાં વધુ પૈસે મળ્યા. પહેલી ચાજનાઃ-એક ફરતી ચકતીના પરિધની બાજી–ધસીને એવી રીતે બનાવેલી હાય છે કે ચકતી ગાળ ગાળ ફરતી હૈાય ત્યારે પરિધની ખાજી, ઉપરના સાયના) દારાથી બનેલી આંટીમાં જરાક સાધારણપણે ત્રણ ચતુરૈશ વર્તુળ સુધી અટકી, આંટીને વ્યાસ વધારે છે. ત્યારપછી એક ચતુથાશ જેટલા વર્તુળમાં આંટી, ચકતીની કક્ષામાંથી છૂટતી જઈ, ખાજુમાં રહેલી નીચેના દેારાવડે ભરેલી રીલના ( Bobbin ) કવચ ( Case )ની આજુબાજુ પડતી જાય છે. રીલના કવચની ગતિ અને ચકતીની ગતિ એકબીજાની વિરૂદ્ધ દિશામાં હેાય છે. રીલકવચ, એક ગેાળ પેલી વાટકી (કાપરાના આકારની ) માં બધી બાજુએથી છૂટું હાય છે. તેથી જ્યારે આંટી સાયની ગતિ ઉપર હાય ત્યારે ખેંચાઈને મરેાખર પીલાયે જાય છે ને ત્યારે આંટીમાં છત નીચેના જ દ્વારા પકડાય છે. રીલનું ઢાંકણું ( Bobbin case ) જરા ઊંચકાય છે અને નીચે પડે છે.
૨૪૩
બીજી યાજનાઃ—સીવવાના પાટિયામાં સાયની નીચે એક દાંતાવાળી પટ્ટી કરતી દેખાય છે તે ઘણાને ખબર હશે. આ પટ્ટી જુદી રીતે, ઉપરનીચે અને આગળપાછળ ખસતી હેાય છે. શરૂઆતમાં તે ઉપર જાય છે અને કાપડને, સાય-પકડનાર લાંબા દાંડામાંથી આવેલી નાની પટ્ટીને દાખે છે. તેથી બંને કપડાં સખત (પીટ) બેસવાથી સીવણ મજબુત થાય છે. ત્યારપછી પેલી પટ્ટી સમાન્તર ખસે છે. પટ્ટી ઉપર રહેલા દાંતાને લીધે કાપડ આગળ ખસે છે, પછી પટ્ટી પાટિયાની નીચે નમે છે અને કપડાને ખસાડતી વખતે જેટલી આગળ આવેલી હાય છે, તેટલી જ ખસીને પાછી પેાતાની જગ્યાએ જાય છે. આવી રીતે ગતિ મેળવવા માટે ક્રમ ( Cam) નામના–સામાન્યરીતે પીપળાના પાનના આકારની ચકતીને ઉપયાગ કરવા પડે છે.