________________
૨૧૬ સુવાસ : ભાદ્રપદ ૧૯૯૫ ઉત્તર તરફ પિતાનું વહાણ હંકારી, નવા દેશની ટોચ સુધી પ્રદક્ષિણા કરી, “બે ઓફ પ્લેન્ટી” ના પૂર્વ કિનારે ગયા અને ત્યાં વસવાનો નિર્ણય કર્યો.
પિતૃ-સ્નેહ ઘસડાઈ, અનંત સમુદ્રો ઓળંગનાર આ વૃદ્ધ પિતામહ ન્યુઝીલાંડના પહેલા રાષ્ટ્ર-સર્જક બન્યા. હવે તેને પત્ર આ સમયે સ્વદેશ પહોંચે. પિતામહ ત્યાં રહેતા. પણ પત્રનો પ્રેમ પિતામહથી ઊતરતી પંક્તિને ન હતો. વહેગા ૬૬ સ્ત્રીપુરુષ સાથે, ધાર્મિક વિધિ બાદ દાદાની શોધ અર્થે સંચર્યો. મૌરી લેકેએ આ સફર માટે પ્રાર્થનાઓ કરી, નૈવેદ્યો ધરાવ્યાં, યજ્ઞો કર્યા. હેટાંગાનું વહાણ આખરે રેરોટોંગા પહોંચ્યું. અહીંના ચીફે તેના દાદાને સંદેશો પાઠવ્યા. તે સમુદ્રની સફર લંબાવી ઉત્તર ટેરેનાકી પહોંચ્યો. અહીં દેશીઓના ચીફે તેના દાદા તેને ટૂંઢવા માટે ઉત્તર તરફ ગયા છે એમ પાઠવ્યું. હેટાંગા એ દિશાએ ઊપડ્યો. દાદાને તેણે શોધી કાઢયા. છેવટે બને “બે એફ પ્લેન્ટી” આવ્યા. પિતામહ–પત્રના પ્રવાસો પાર પડયા. તેઓની મહેચ્છાઓ મૂર્તિમંત બની. જગતને પિતૃસ્નેહ અને પુત્ર પ્રેમનું ઉજજવળ ઐતિહાસિક દષ્ટાંત મળ્યું. કોંગાને સાહસ–પ્રેમ છેવટે તેને આજના સમૃદ્ધ હસ બે પાસેના પ્રકૃતિ-સુંદર પ્રદેશમાં વસવા દેરી ગયો.
આ માઓરી લોકોએ ઓગણીસમી સદીના આરંભ સુધી ન્યુઝીલાડ પર નિરંકુશ શાસન કર્યું. ઈ. સ. ૧૬૪૨ માં પહેલા ગેરા નાવિક ટારમાને ન્યુઝીલાંડની ધરતી પર પગ મૂક્યો હતે. આમ છતાં ઈ. સ. ૧૭૬૯ સુધી તે તે યુરોપીય જગતને વ્યવહારૂ રીતે અપરિચિતજ રહ્યો હતો. કેપ્ટન કૂકે તેનો પ્રવાસ કર્યા બાદ ઈ. સ. ૧૭૭૭ થી ૧૮૧૪ સુધીમાં એન્ટ્રલિયાથી નાસી છૂટેલા કેદીઓ અને ભાંગી ગયેલા વહાણનાં ખલાસીઓ જેવા મુઠ્ઠીભર સફેદ લેકે ત્યાં વસી ગયેલા નજરે પડ્યા હતા. તેઓ સાથે પાદરીઓ પણ પહોંચ્યા અને ત્રીસ વર્ષમાં ઘણાં મેરી લેકને ખ્રિસ્તી સંપ્રદાયમાં આણવામાં આવ્યાં. ઈ. સ. ૧૭૮૭ માં ન્યુઝીલાંડને ગ્રેટ બ્રિટનના તાબાના એક દેશ તરીકે સત્તાવાર રીતે જાહેર કરવામાં આવ્યું, પણ વાસ્તવિક રીતે તે બ્રીટીશ શાસન ઈ. સ. ૧૮૪૦ થીજ શરૂ થયું.
ચોદ્ધા, ખેડૂતો, શિકારીઓ, નાવિકે, કવિઓ, કથાકારો અને કલાકારો સરજાવનાર મારી પ્રજાએ ઈ. સ. ૧૮૭૦ માં આ સફેદ આક્રમણનો છેલ્લે સબળ સામનો કર્યો. પણ તેઓનું બળ ગેરા આક્રમણકારેની શક્તિ સામે ટકી શકયું નહિ. તેઓએ છેવટે બ્રિટિશ તાજને શિરસાવંદન કર્યું. મારી લેકેને ગોરા સુધારાની અને ગેરા દર્દોની તાત્કાલિક માઠી અસર થઈ. ૩૫ વર્ષમાં તે તેની અધ વસ્તી થઈ ગઈ.
બ્રિટિશ સામ્રાજ્યને દ. આફ્રિકા, કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યુઝીલાંડની પ્રાપ્તિથી ઘણો લાભ થયો છે. તે પ્રદેશ વિવિધ ખંડમાં વિસ્તરેલા હોવાથી બ્રિટિશ ધ્વજની પ્રતિષ્ઠા ઘણી વધી છે. આ પ્રદેશનાં શાસનને અંગે બીજા અનેક ટાપુઓ બ્રિટિશ છત્ર હેઠળ મુકાયા છે. અને આ વસ્તુઓ જગતે કદી નહિ જોયેલું એવું સમર્ય, સમૃદ્ધ અને સર્વવ્યાપી સામ્રાજ્ય સરજાવ્યું છે.*
જ આ લેખમાળાનું પ્રથમ પ્રકરણ “સુવાસ ” ને ફાગુન માસના અંકમાં પ્રગટ થયું છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com