Book Title: Ganit Siddhi
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Pragna Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011614/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ of xL |3| | | +1 | T WEET E , ka ra = 4 : [ + 18 | RUT haka 'A janma S karavA pauliitill .. : : - !'' Av!! jA rasanna culillage = . 8 jA ja = 3. gagicnAM mANo nAnAnA * uttama che dha , '' - - - - 'P - - - - 1 lekhaka zatAvadhAna -- --- - - -- - "wf/ Sja lAMbI . '' HERE'S ska jarUra *? ? " { / * / , . -a rAjA . che ? Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : narendrakumAra DI. zAha vyavathApaka . pranA prakAzana maMdira ladhAbhAI guNapata bIlDIga, cI caba dara, muMbaI ', pahelI AvRtti * sane 1966 vi sa 2022 bIjI AvRtti sane 1968 vi sa. 2024 mUlya rUpiyA pAMca A pustakanA sarva haka lekhakane svAdhIna che mudraka : maNalAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa - amadAvAda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya sane 1965 nA prAraMbhamAM gaNita-camatkAranuM prakAzana thayuM; sane 1966 nA jAna mAsamAM gaNita-rahasyanuM prakAzana thayuM, ane sane 1966 nA ekabara mAsamAM gaNita-siddhinuM prakAzana thayu. A vakhate gaNita-camatkAra tathA gaNita-rahasyanI bIjI AvRttio paNa prakaTa thavA pAmI tyArabAda mAtra 5dara mAsanA gALAmAM gaNita siddhinI A bIjI AvRtti prakaTa thaI rahI che, tenA parathI A pustakonI upayogitA tathA lAkapriyatA samajI zakAze. sara sayAjIvarAva hIraka mahotsava ane samArakanidhinA TrasTI sAheoe pracArArthe A pustakanI 500 nakala kharIdI na hota to A AvRtti ATalI vahelI prakaTa thaI zakI na hota, tethI A prasaMge ame A TrasTanA TrasTI mahAzayone AbhAra mAnIe chIe ane bhaviSyamAM paNa temanA taraphathI A prakArano sahakAra maLato raheze, evI AzA prakaTa karIe chIe. mubaI khAte jAyela gaNita-camatkAranA prakAzana-samArehane zrImaMta mahArAjA zrI phatehasiMharAva gAyakavADe zobhAvyo hato ane gaNita-rahasyanA prakAzana-samArohane sanmAnanIya zrI ke. ke. zAhe zebhAvyo hato ke jeo Aje bhArata sarakAranA mAhitI khAtAnA pradhAnapade birAje che. tyArabAda amadAvAda-TAunahola khAte jAyela gaNita-siddhinA prakAzana-samArohane gujarAta rAjyanA mukhya pradhAna zrI hitendra desAI tathA bhArata sarakAranA AjanA upavaDApradhAna zrI morArajI desAIe zelAvyo hato. A vakhate gujarAta rAjyanA bIjA pradhAne paNa hAjara hatA, temaja zrI jayakRSNa harivallabhadAsa, bIjA agragaNya udyogapatio, jUdA jUdA bajAranA pramukho, patrakAro tathA vidvAnoe paNa sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samArohanuM mukhya AkarSaNa A graMthanA lekhaka vidA-- bhUSaNa gaNitadinamaNi sAhityavAridhi zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAhanA gaNita-siddhinA camatkArika prayogo hatA, ema kahIe to anucita nathI A prayogoe janatAne khUba ja prabhAvita karI hatI ane vartamAnapatroe tene cogya prasiddhi ApanAM gaNitane mahimA gujarAtabharamAM sArI rIte prasaryo ne tyArabAda sane 1966 nA jAnyuArI mAsamAM pIDitajInA gaNita-siddhinA mege punaH eja TAuna haoNlamAM vadhAre pramANamAM thayA hatA te vakhate samArohanuM sthAna gujarAta rAjyanA vAdanavyavahAra tathA pacAyatakhAtAnA pramukha zrI vajubhAI zAhe zobhAvyu hatu ane atithivizeSa tarIke gujarAta rAjAnA rAjyapAla zrI nityAnaMda kAnunege padhAryA hatA A vakhate gaNitasiddhi-mArikAnuM prakAzana thayuM hatu ane teNe prasaMganI zobhAmAM abhivRddhi karI hatI - tyArabAda amadAvAda zeTha cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAra, rAyapura, mubaI, khaMbhAta, godharA Adi sthaLoe paNa patijInA gaNita-siddhinA camatkArika prayogo thayA che ane hAlamAM surata zahera A prago vizALa pAye karAvavAnI yojanA hAtha dharI che. A badhA prasa ge gaNitanI mahattAne pracAra karavAmAM sahAyabhUta thayA che ane teNe ukata traNeya pustakonI lokapriyatA vadhArI ApI che. amArI A prakAzana-pravRttimAM jeo eka yA bIjI rIte madadagAra thayA che, te sahuno A sthaLe AbhAra mAnIe chIe. ' prajJA prakAzana maMdiranI anya sAhityapravRtione khyAla A graMthanI pAchaLa ApelAM vijJApane parathI AvI zakaze - prakAzaka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka EunTara ke , bhArata sarakAranA upavaDA pradhAna sanmAnanIya zrI morArajI desAI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa gujarAtanA gauravarUpa sanmAnanIya zrI morArajI desAIne, jemanI satyaniSThA, cAritranI nirmalatA tathA dirgha dezasevAo mane prabhAvita karyo che. dhIrajalAla zAha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama kramAMka viSaya pRSThasaMkhyA aka-AzcanA praNetA zrI zAha le. jayabhikhkha gaNitasiddhinA sAta prayogo gaNitazAstranI zaktine jadumaya rIte paraco 1 upakrama 2 dazane pAye 3 saravALAnI prAcIna ane arvAcIna paddhati 4 saravALAmAM jhaDapa kema kema Ave ? 5 saravALAnI TakI ane sahelI rIte 6 saravALAnI cakAsaNI i saravALAno eka suMdara praveza 8 bAdabAkI ane keTaluka 8 bAdabAkInA traNa page 10 guNAkAra age prAthamika taiyArI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 80 - 11 guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIta [ guccha pahelu ] 1-pAMca vaDe guNavAnI rIte 2-paMdara vaDe guNavAnI rIte -sADA sAta vaDe guNavAnI rIta 4-sADA bAra vaDe guNavAnI rIta pa-nava vaDe guNavAnI rIta -agiyAra vaDe guNavAnI rIte 12 guNakAranI TUMkI ane sahelI rIta [guccha bIju ] u-pacAza vaDe guNavAnI rIto 2-pacIza vaDe guNavAnI rIta 3-pacetera vaDe guNavAnI rIta ka-eka pacIsa vaDe guNavAnI rIte pa-eka ne sADAbAra vaDe guNavAnI sata -pIstAlIza vaDe guNavAnI rIta -pacAvana vaDe guNavAnI rIta 8-pAtrIza vaDe guNavAnI rIta 103 9-navANu Adi vaDe guNavAnI rIta 10pa 10-eka so eka Adi vaDe guNavAnI rIta 107 11-aTAra, sattAvIza, chatrIsa Adi vaDe guNavAnI rIta 108 13 guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte [guccha trIjuM] 112 -cheDe aradhAvALI saMkhyAone guNavAnI rIta ra-avaye vaDe guNavAnI rIta 112 114 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-viziSTa aMka racanAvALI saMkhyAone guNavAnI rIta 116 -ekamane saravALo 10 thato hoya ane dazaka ke se sarakhA ja hoya tevI be sa khyA guNavAnI rIta 121 14 bahu moTA guNAkAra karavAnI sahelI rIta 124 15 guNAkAra aMge vizeSa 129 1-javAba eka ke bekI ? 129 2-guNya ane guNakanA parivartanathI javAbamAM pharaka paDe nahi 130 3-vibhAgapaddhati 4-anukULatA para khAsa dhyAna Apo. 133 16 guNAkAranI cakAsaNI 17 bhAgAkAranI mULa bhUmikA 144 18 bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIto 19 bhAgAkAra ane vizeSa 20 bhAgAkArane saMkSepa ane cakAsaNI 21 gaNita ane gaNatarI zrI dhIrajalAla zAhanuM sAhityasarjana 131 136 1pa0 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka AzcaryonA praNetA zrI zAha mere lahukA jeza khabara de rahA hai khuda ! saiyAda kahAM chupAtA hai phale bahAraDe ! [ gujarAtanA suprasiddha lekhaka zrI jayabhikhkhae gujarAta samAcAranA tA. 13-10-66 nA akamA ITa ane ImAratanA kolamamAM pitAnI lAkSaNika zalie zrI dhIrajalAla zAhano paricaya Ape, te ahI sAbhAra uddhata karavAmAM Ave che ] lekhaka : jayabhikhu vidyA e kalA che. vijJAna e karAmata che. game tevI mAmulI vidyAne jyAre vijJAnane sparza thAya che, tyAre e Ima banI jAya che. Ilma zabda Aje jarAka aparicita lAge che. saMsAranuM eka Azcarya banI jAya che, ema kahevuM ucita thaze. AvAM jJAna-vijJAnanAM AzcaryonI eka maMjuSA laIne, eka dahADe gujarAtanA panetA putra zrI. ke. lAla amadAvAdane AMgaNe AvyA hatA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 amadAvAde-gujarAte DAhyA dIkarAone dezAvara kheDavA ApyA che. lAMbA dezAvarathI nahi, paNa kalakattA, siMdha, haidarAbAdane bhAratanA bIjA prAMtamAM paryaTana karIne gujarAtanA eka bIjA lADIlA putra Aja ApaNe AMgaNe AvyA che. e vidvAna putranuM nAma che zrI dhIrajalAla zAha. e pitAnI sAthe aMkavidyAnI addabhuta karAmata lAvyA che. zatAvadhAnI emanI padavI che. gaNitadinamaNi emanuM birudache. janatAnA e AdamI che, ne janatAe haiyAnA umaLakAthI e birUdanI navAjeza karI che. ke. lAla pAse vastunuM mejIka hatuM. zrI. zAha pAse methe-mejIka che. AMkaDAnA Azcaryo che. bhAratavarSamAM A prakAranA aMkazAstranA Azcaryo batAvanAra gaNyAgAMThyA kalAkAromAM emanuM nAma che, ane bahu UMcuM nAma che ! AkaDAzAstranAM addabhuta AzcaryomAM eka prayoga, e che ke : eka jaNa traNathI cAra aMkanI saMkhyA lakhe. pachI, anurkame chatrIsa saMkhyAo lakhe. e chatrIza sakhyAmAthI cha saMkhyA pasaMda kare. ene saravALo kalAkAra pote nahi kahe. adazya ghaMTanAda thaze, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaMkA ene saravALe kaheze. cAle, bIjo eka prayoga : keTi vikalpavALI eka saMkhyA lakhe ! temAM janatAe lakhelI 28 saMkhyAo umere DuM gaNita karo. prakSakAronA hAthamAM rahelI vividha vastuo ene -javAba Apaze. cAle, e pustakamAMthI tame eka nAma pasaMda kare. kalAkAra potAnI gaNita-prakriyAthI e pustakanuM nAma kahI Apaze. AvA aneka AzcaryakArI aMkaprego kalAkAra zrI. zAha tA. 16mI (okTobara)nA roja amadAvAdamAM TAuna hAla khAte batAvavAnA che, je joze te jANaze. ahIM tenI tapasIla ApavI nathI. paNa zrI. zAha gujarAtanA e panetA putra che. ne ethIya vadhu jIvananuM svayaM nirmANa karanAra jJAnanI aneka zAkhAone svasAdhya karanAra karmaTha purumAnA che, tenI gujarAtane ochI khabara che. ochI khabara ochI kadaranI janetA che. gujarAtanA saputo paraprAMtamAthI nAmanA raLIne Ave tyAre gujarAta tALIo pADavA taiyAra rahe che. ne chAtI phelAvI gannata mukhe kahe che ke, A amArA prAntanuM ratana che. prAMtIyatAne AbhaDacheTa gujarAtane ghaNe che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrI. dhIrajalAla zAha saurASTramAM AvelA dANAvADA nAmanA nAnA gAmaDAnA vatanI che. emano janma tA. 18mI mArca 1906nA reja sAmAnya jaina kuTuMbamAM thayo hate pitAnuM nAma TokarazIbhAI mAtAnuM nAma maNibena, pitA gAmaDA gAmamAM nAnI zI hATaDI calAvatA hatA. zrI. zAha ATha varSanA hatA tyAre temanA pitAnu TUMkI mAMdagImAM ekAeka avasAna thayuM sapattimAM khAsa kAMI nahatu. dukAnamAM te devuM nIkaLyuM. jIvananI viSama kaThinAIomAM mAtA maNibenanI sa skArachAyAsA zrI zAhanuM pAlana-piSaNa thayuM gaLAkApu garIAI evI hatI ke nAnA-moTA tamAma zrama zrI zAhane. karavA paDyA. dukhanI zALA ne zramanI mahAzALAmAM e taiyAra thayA mAtAe daLaNAM daLI dIkarAne meTo karyo. mAtA pIsI nAkhe evI muzkelImA jIvatI hatI chatA teNe dIkarAne zrama karaje ne dharma Acaraje"nuM sUtra hamezA TAvyuM maLyuM te khAdhu, na maLyuM to nahi dukhAbhyAsanI A nizALe zrI. zAhanI keLavaNInA pAyA naMkhAyA. dukhanA pApANa-DuMgarA daivatanA jharA vahAve che. I sa. 1917mA zrI. zAha saurASTra choDI amadAvAda AvyA. ane sI. ena. chAtrAlayamAM joDAyA. A saMsthA kizerenA jIvanaghaDatara mATe khUba vikhyAta hatI. enuM cAritryaghaDatara. ne kAyA-keLavaNanuM caNatara Aje paNa evuM ne evuM che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI. zAhane jotajotAmAM rASTrIya caLavaLano raMga lAgI gaye e vakhate pU. gAMdhIjI amadAvAdamAM hatA. amadAvAda rASTrIya caLavaLanuM kendra hatuM sarakArI zALAmAM abhyAsa karanAra vidyAthIomA sahu prathama khAdInI TopI paherIne vargamAM janAra e eka mAtra vidyAthI" hatA. sarakArI zALAo choDavAnuM elAna ApyuM ne zrI. zAha rASTrIya zALA proprAyaTarI hAIskUlamAM joDAyA. ne gujarAta vidyApIThamAM I. sa. 1924mAM vinIta thayA. kaThinAIna pade pade kArame sAmano karavo paDato hate. ghera kamAnAra keI nahatuM. vidyAlayanA AcAryazrInI khAsa maMjUrI meLavI TayUzana karI dara mAse rUA. 1pa mAtAne mokalatA hatA. e vakhate "navajIvana" patranI bolabAlA hatI dara ravivAre enA aMkanuM vecANa kare. ane paise, piso ekatra karI AThathI daza rUpIyA ekatra kare ! e parasevAnI mUDImAMthI zrI. zAhe khAdI kharIdI ne e divasathI khAdInAM va dhAraNa karyo, je Aje paNa cAlu che. mAtA maNibena vizeSa bhaNyA na hatA, paNa smaraNazakti evI hatI ke, eka vAra keInuM pravacana sAMbhaLyuM ke badhuM yAda rahI jAya. zrI zAha mATe e zALA hatAM. vinItane abhyAsa pUre karatAM ja gakSemano prazna sAme AvIne khaDe thaze. zrI zAha AjIvikA paNa vidyAnA kSetra dvArA prApta karavA mAgatA hatA.. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 citrakAranA kSetramAM teoe padArpaNa karyuM. suprasiddha peTreITa peInTara zrI. nAnAlAla jAnI pAse rahyA. tyArabAda kalAgurU ravizaMkara rAvaLanA vidyAthI anyA. citrakAritvanA kSetre savizeSa camakArA darzAve te pahelAM, eka TANAnA prasa ga ance, ne khase-traNaseAnI Avaka cheDI sI. ena. chAtrAlayamAM tee dha zikSaka manIne besI gayA. tyArakhAda vidyAlaya zarU thatAM prathama zikSaka banavAmA AnaMda mAnyA. chAtrAlayamAM hatA tyAre chAtra' nAmanuM mAsika ( calAvatA. I sa. 1931 mA " jaina jyeAti " nAmanu vArtA ne lekhAtuM mAsika kADhyuM. TUMka samayamAM lekapriyatA varatAM e sAptAhika banyuM. ane amuka vakhate e dainika paNa manI gayuM. hatuM teA samAjanuM patra paNu, rASTrIyatA ne krAMtikAranA raMge raMgAyelu hatu. > A sAthe - jaina zikSaNapatrikA? nAmanuM eka mAsika paNa calAvatA. Ama janatA mATe * navI duniyA nAmanuM citrAthI, rekhAMkaneAthI sabhara sAptAhika pragaTa karyuM. peAtAnI TrekI kArakIrdi mAM e patrakAra jagatamA avanavA ra ge pUrI gayuM. zrI zAha khaDatala puruSa che. sadA jAgRta che. Aje paNa aDhAra kalAka kAma karatAM temane zrama bhAsatA nathI. e vakhate te paga mArIne pattharamAMthI pANI kADhe tevA hatA. eka sAhasika pravAsI tarIke teo prAdeza cInanI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarahade bhamI AvyA. DAMganA jaMgalamAM dhUmyA. ajaMtAIlarA vagerenI yAtrA karI. zrI. zAhanI pratibhA ahIM kavi tarIke jhaLakI UThI. ajaMtAne cAtrI" nAme khaMDakAvyanI racanA karI "chalurAnAM guphA maMdira" ne "kudarata ne kalAdhAmamA vIsa divasa nAmanA pravAsagraMtho ApyA gujarAtanA sAyarAe tene stutipAtra lekhyA. kalAdevInA keI paNa svarUpanI pUjA-ArAdhanAmAM zrI. zAha pAchaLa rahe tevA nahatA ane nathI teoe "ti kAryAlaya" nAmanI eka saMsthA sthApI. ne patraprakAzana uparAta graMtha prakAzana Ara blyu. bAlasAhityanuM kSetra e vakhate alpa hatuM. teoe bAla graMthAvali, vidyArthI vAcanamALA, kumAra graMthamAlA, vagere graMthaNIo zarU karI ne potAnA lakhela ke saMpAdana karelAM lagabhaga traNathI vadhAre pustakenI phUlachAba mA gurjarIne caraNe dharI "sArA kAryamA se vidhra e nyAye jyoti kAryAlaya para Arthika taMgInAM vAdaLa umaTI AvyA pitAnI mUDI hemavA chatAM e saMsthA TakI nahi ane tene sameTI levI paDI. zrI zAha amadAvAdanuM kAryakSetra cheDI muMbaI gayA tyAre haiyAmAM hAmanI ne hAthamAM zramanI mUDI zeSa hatI. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 zrI. zAha ceAganA paNa abhyAsI hatA. te ceAga ane anya cikitsA dvArA rAge! maTADanAra cikitsaka banyA. 1941 mAM sarakArI mAnyatA lIdhI. * jIvanavikAsa' nAmanu patra paNa pragaTa karyuM.. ' A vakhate kevala nijAna mATe zIkhelA avadhAnaprayAganI emane yAda AvI. smaraNazaktinA A prayAge pahelavahelA teoe uttara gujarAtanA vIjApuramAM tA. 29-9-35 nA roja karyAM hatA ne pahele pagale adbhuta vijaya meLavyeA hatA. zatAvadhAnI'nA biruda sAthe suvarNa caMdraka prApta karyAM hatA. I. sa. 1935 thI I. sa. 1962 nA gALAmAM A kSetre teoe adbhuta pragati karI. aneka nagaromAM peAtAnA avadhAnaprayAgeA karyAM. ne jIvaMta avadhAnazALA manI bAvIsa jeTalA ziSyA paNa niSpanna karyAM. jJAnIne mana jIvanI hara paLa upAsanAnI che. zrI. zAha avadhAnaprayAga pachI gaNitanA uMDA rahasyanI kheAjamAM paDacA ne emAM parAkASTAnI siddhi hAMsala karI teoe peAtAnI A siddhine prasiddhi Ape tevA traNa graMthA sarjyo che, je jonArane temanA UMDA jJAnanI khAtarI thaI jAya che. (1) gaNita camatkAra, (ra) gaNita rahasya, (3) gaNita siddhi. gaNitanA prayAgA graMthastha karavA uparAMta teo jAhera 2 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 rIte paNa e prAge prajA samakSa rajU kare che, ne tyAre chAonAM mana-citta Azcarya anubhave che. ne kalpanAtIta kahI ene biradAve che. sane 1997mAM temane muMbaI khAte "sAhityavAridhi" nI, sane 1966 mAM surata khAte "gaNitadinamaNi"nI tathA sane 1997mAM rAyapura-madhyapradeza khAte vidyAlavUSaNanI padavI prApta thayelI che. ApaNe kalAkAra zrI. zAhanI kadara bujhIe. evuM na thAya ke kalAnuM A jharaNuM uttejanAvihIna uSara bhUmimAM vilIna thaI jAya, kalAne vijaya he Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhinA sAta prayogo amadAvAdanI-su-saMskArI janatAnuM ajaba AkarSaNa karyuM. [ amadAvAdanA akhabAree gaNita-siddhi samArohanI kAryavAhIne pUratI jAherAta ApI hatI, temaja prayogonI paNa savistara neMdha lIdhI hatI, temAMthI "janasattA "e tA. 17-10-6 nA roja prada karelI neMdha ahI akSaraza prakaTa karavAmAM Ave che. ] AMkaDAnI karAmatathI sADA cAra lAkha aMgrejI zabdomAMthI zeAdhAyele cokkasa zabda gaNitazAstramAM niSNAta ane gaNita aMge aneka prayoga karanAra zatAvadhAnI mULa amadAvAdanA vatanI ane hAlamAM muMbaImAM rahetA zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe lakhele "gaNita-siddhi" graMtha zrI merArajIbhAI desAIne arpaNa karavAnA samAraMbha vakhate gaNitasiddhinA sAta jeTalA prayoga temaNe saphaLatApUrvaka karI batAvyA hatA. A prasaMge gaNitanI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 gaNatarImAM bhUle na thAya te jovA mATe AgevAna gaNitazAstrIone prazno pUchanArAonI madadamA ApavAmAM AvyA hatA. aTapaTo nirNaya ? prathama prayoga "aTapaTA nirNaya vize hato. A prayoga heThaLa che jijJAsuone traNa jUthamAM judI judI vastuonA pekeTa vaheMcavAmAM AvyA hatA ane je cha bhAIe prekSakamAMthI sTeja upara AvyA hatA, temane pitAnI pasaMdagInA badha karelA pekeTa ApavAmAM AvyA pachI gaNitanI karAmatathI zrI. dhIrajalAle kayA bhAInI pAse zI vastu che ? te turata ja kahI batAvI hatI. A nirNaya upara AvatA pahelAM zrI. dhIrajalAle cha sabhyane potAnA pekeTa kholI aMdaranI cIjo gaNavA jaNAvyuM hatuM. tyAra bAda zrI. merArajIbhAI desAIne game te be rakamano AMkaDe besavAnuM kahetA zrI morArajI.. bhAIe pa1 ne AkaDe kahetA tamAma sabhyone pathI mADIne - anukrame anya rakamothI guNavA kahIne pachI thoDI paLa A mIMcI cha bhAIo pAse kayA prakArano sUke me hatA, te temaNe jAhera karyuM hatuM. pustakanI pasaMdagI pustakanI pasaMdagI aMgenA bIjA prayogamAM te bhAre raMgata jAmI hatI. vidyA dvArA cUMTAyelA gujarAtI bhASAnA 100 jeTalA suMdara pustake Tebala upara vyavasthita rIte goThavavAmAM AvyA hatA. prekSakemAMthI be bhAIone sTeja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 upara bolAvyA pachI temane A 100 pustakemAMthI eka pustaka pasaMda karavA jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. bIjI bAjuthI prekSamAMthI paNa 1 thI 1000 sudhInI game te kAme che vyaktio pAsethI maMgAvavAmA AvI hatI. prAgakAra zrI, dhIrUbhAIe prekSakone Azcarya pamADe te rIte gaNitanI prakriyAthI turata ja puratakanuM nAma zodhI kADhayuM hatuM, jenuM nAma hatuM. "dvirephanI vAto bhAga 3." .. . bhAgya parIkSA , bhAgyaparIkSAnA prayAga vakhate InAmamAM ApavAnI AkarSaka cIjo Tebala upara rajU thatAM ghaNuM leke sTeja upara bhAga levA deDI AvyA hatA, paraMtu traNa bhAIone-pasaMda karavAmAM AvyA hatA zrI dhIrUbhAIe jAhera karyuM hatuM ke 20 kavaremAnI lakI kupanamAM TI seTa, tharmosa cAdInA pyAlA, pustake, rASTrIya bacata saTIphIkeTa ane rokaDa InAmane samAveza thAya che kavaramAM be kavare khAlI cIThIvALA hatA. prekSamAMthI sTeja upara AvelA traNa bhAIone kaI paNa eka pustaka Tebala uparathI upADI tenA pAnAnA AdhAre gaNita gaNavA jaNAvyA pachI je uttara maLe, te mujaba 20 kavaramAthI eka kavara upADayuM hatuM. Ama hisAba karAvatAM prathama be kavare khAlI nIkaLyA hatA, jyAre trIjA naMbaranA bhAIne InAmamAM dezI hisAbanI paDI AvI hatI Ama AkarSaka cIjovALAM InAma mATe keI bhAgyazALI nIvaDayuM nahotuM. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudramaMthana ? samudramaMthana" nA prAgamAM sArtha gujarAtI joDaNIkeSa (56830 zabdovALo) hiMdI keza (125568 zabdAvALo) ane aMgrejI DIkaphlerImAMthI (50,000 zabdovALI) eka bhAIe pasaMda karelA aMgrejI DIkannarImAMthI gaNitanA AdhAre nirNita thato zabda "jenDara" kahI batAvatAM sau keIe tALIonA gaDagaDATathI temane vadhAvI lIdhA hatA. AjanA mazInayuga kepyuTaranA jamAnAmAM mAnavakepyuTara samA paMDita zrI. dhI ra ja lA la zA ha nA gaNita-siddhinA A pragAnI sau keIe bhAre prazaMsA karI hatI. A Dita so ke Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrti aTapaTA nirNayanA prayogamAM sa. zrI morArajIbhAIe 51no AMka kahyA pachI prAgakAre cha jijJAsuone anukrame pitAnI vastusaMkhyAne pa1, para, pa3, 24, 55 tathA padathI guNavAnuM jaNAvyuM hatuM ane e guNAkAra thayA pachI 1 tathA rane, 3 tathA kane, temaja pa tathA ne pariNAmene saravALe karavA jaNAvyuM hatuM. e saravALAnI saMkhyA sAMbhaLyA pachI prAgakAre jijJAsuonI pAse rahelI sUkA mevAnI vastuonAM nAme barAbara kahI ApyA hatAM. -samudramaMthananA prayogamAM gujarAtI joDaNI keza, hiMdI bRhat keza ane vesTara agrejI DIkSanerI uparAMta rAA lAkha zabdavALI saskRta-aMgrejI DIkSanerI paNa rAkhavAmAM AvI hatI. A cAra DIkSanerIomAthI aMgrejI DikSanerI pasaMdagI pAmatAM temAno zabda kahI saMbhaLAvyo hato, tathA tene artha paNa barAbara kahevAmAM AvyuM hatuM. -uparyukta noMdhamAM trIjA, pAMcamA tathA sAtamA prAganI noMdha nathI, te nIce pramANe samajavIH Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 prayAga trIjo--sanamAM dhArelI vastu kahI ApavI. eka Temala para 30 rakAbImAM sevA, mIThAI Adi jAdI RdI vastu geADhavavAmA AvI hatI. temAM dareka vastu be rakAbIomAM hatI. temAMnI eka vastu eka bahene manamA dhArI lIdhI hatI ane tenuM nAma lakhI pramukhazrIne ApatA pramukhazrIe e kAgaLa temanI pAse beThelA zrI IndumatIbahenane AdhyeA hateA tyArabAda pratyeAgakAre vastunu nAma ApatAM te kharAkhara hAvAnuM jAhera karavAmAM Avyu hatuM prayAga pAMcamA-adazya ghaTanAda. eka jijJAsue 6 4 6 nA 36 koTAnA yaMtramAM 333thI zarU karIne anukrame 36 saMkhyAe lakhI hatI. temAthI koI eka sa MkhyA dhArIne tenA para lAla penasIlathI kuMDALuM doryA bAda tenI sIdhI tathA ADI lITImAM AvatI sakhyAone vAdaLI raMganI cAkaDIo mArI hatI, eTale ke te saMkhyA dhAravAnI na hatI. A rIte cha saMkhyAo dhArI lIdhA khAda tene saravALeA karavAmAM AvyeA hateA ahI pratyeAgakAre eTaluM ja pUchyu` hatu` ke * kema saravALA thaI gayeA ? x tenA uttara hakAramA maLatA temaNe haiM Urphe nama' e maMtrane traNa vAra uccAra karyAM hatA ane tarata ja adRzya ghaMTa vAgavA lAgyA hatA, jemAM anukrame 1, 10 ane 3 TakArA saMbhaLAyA hatA, je 2103nA ' 29 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 uttaranuM sUcana karatA hatA. uttara tadna khare hatA. A uttarathI badhA ja prekSakA bhAre AzcaryamA DUbI gayA hatA. prayAga sAtame kADhivikalpa. A prayeAgamAM eka jijJAsue 50 krADathI upara ane 1 amajanI aMdaranI eka saMkhyA kAgaLa para lakhI hatI. Ada prekSakAne 1 lAkha sudhInI game te saMkhyA lakhavAnu kahetA seMkaDo prekSakoe jUdI jUdI sakhyA lakhI hatI. te svayaMsevaka bhAioe ekaThI karI gaNitamiti AgaLa rajU karatA temAthI 28 cIThThIe upADavAmAM AvI hatI ane tenA saravALA karavAmAM AvyA hatA. A saMkhyAomAM 1 lAkhathI vadhArenI sakhyAe paNa lakhavAmAM AvI hatI ane tethI tenA saravALA 31 kreDa uparAta thayeA hateA. tyArabAda pracAgakAre 70 kreDa uparAMtanI eka sa khyA lakhAvI gheADI gaNitaprakriyA karAvI hatI ane akasiddhinI mudrA darzAvanArA eka vATavA rajU karyAM hatA. te jijJAsune ApI temAMnI vastu gaNavA jaNALyuM hatuM. tyAramAda AvelI sa MkhyAnA AMkaDAnA saravALA karavA jaNAvyuM hatuM ane te meLavI levA sUcavyu hatu. ahIM jijJAsue kahyu ke sakhyAnA (45) saravALA karatAM 1 vastu ochI che (44), eTale tarata ja prayAgakAre vATavA kha kheravA jaNAvyuM hatuM ane temAthI 1 vastu maLI AvatAM prekSakonA AnaMdanA pAra rahyo na hatA. temaNe tALIonA gaDagaDATathI prayAgakArane abhinadana ApyA hatA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArabAda pravegakAre prekSakemAMthI jUdI jUdI vyaktione sTeja para bolAvI sopArI, khAreka, phaLa Adine prasAda ApatA tenI saMkhyA pramANe ja jijJAsunI saMkhyAnA AMkaDA maLI rahyA hatA, jeNe sahune Azcaryamugdha banAvI dIdhA hatA. tyArabAda puSpahAra, AbhAradarzana Adi vidhi thayA hato ane benDa dvArA jana-mana-gaNanI madhura taraje havAmAM guMjI rahI hatI. chevaTe sahu AnaMdamaya vAtAvaraNamAM vikharAyA hatA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNitazAstranI zaktino jAdumaya rIte paraco zatAvadhAnI zrI. dhIrajalAla zAhe rajU karelA addabhuta prage amadAvAda, ravivAra tA. 22-1-67 zatAvadhAnI gaNitajJa zrI dhIrajalAla zAhe Aje TAuna hela khAte gaNitavidyAnA baLathI karelA agiyAra prayoga dvArA pATanagaranI prajAne gaNitazAstranI zaktino paracabatAvIne mugdha banAvI dIdhA hatA. A prasaMge rAjyapAlazrI kAnungoe mukhya mahemAna tarIke ane pacAyatapradhAna zrI vajubhAI zAhe pramukhasthAnethI paMDita dhIrajalAlanI zaktine tathA gaNitavidyAnI pArAvAra saMpattine bhAvabharIaMjali ApI hatI. gItAjImAMthI kaI eka pRSTha pasaMda karI gaNitanI. gaNatarI pachI te pRSTha vaMcAI jAya, asaMkhya namunAmAMthI prekSakee upADelA namunA vagara je oLakhI batAvAya. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 -amuka vyaktioe lakhelI rakame kerA kAgaLa upara gaNatarI bAda lakhAI Ave, dhArelI saMkhyAo ghaMTanAdathI jAhera thAya, eka yAdImAMthI dhArelA prazna zodhI ApavAmAM Ave, pasaMda karelA citranuM varNana joyA vinA thAya, guma thayelI cIja zodhI kaDhAya vagere pragathiI hAjara rahelA AmaMtrita mugdha banyA hatA lagabhaga jAdu jevA lAgatA gaNitanA A prayoga kharekhara to keTalAka gaNita bAda zakya banatA hatA. ane gaNita karavAmAM ja jato samaya sanasanATIbharyA pragAnI tIvratA DI ochI karato hato, chatAM je sanasanATIbharI rIte pariNAma jAhera thatA hatAM, tethI prekSakone A vacagALAno samaya kaTALAjanaka lAgatuM na hatuM. teo kaI rIte gaNatarI thAya che, te samajavA khAtara - AturatAthI gaNitanA AkaDA saravALA ane guNAkArene samajavAnI kazIza karatA hatA. Ama gaNitamAM jato zuSka samaya paNa kema ane zuM nI tIvra AturatAmaya banI prekSakene vicAramaya karI rAkhate hate. gujarAtanA A saputanA prayogo zrI jayakRSNa harIvallabhadAsanA pramukhapade nImAyelI svAgata samitie ejyA hatA. samiti taraphathI samitinA maMtrI zrI caMdrakAMta choTAlAla -gAMdhIe AvakArapravacana karyuM hatuM. rAjyapAlazrIe pitAnA udhanamAM gaNitanA mahatva Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 upara bhAra mUkayo hatA ane dAkhalA TAkIne vidyAthI Alamane gaNitanI abhiruci keLavavA anurodha karyA hatA. paMcAyatapradhAna zrI vajubhAI zAhe kahyu` hatu` ke, jIvananuM taMtra gaNitanA AdhAra upara cAle che. divasa-rAta ke AhavA gaNitanI sAtatAthI niraMtara ekadhArI rIte cAle che. yaMtrayugamAM gaNita mahattvanuM che ane tene abhyAsa Avazyaka che. te vakhate agiyAra prayogAno kAryakrama nIce pramANe ceAjAyA hato. 1-gaNitAdhAre gItAjInA zlAkane dADha vidvAneAnI maMDaLIne zrImad bhagavadgItAnuM pustaka ApavAmAM Avaze. temAMthI tee 1 pruSTha nakkI karaze. khAda prayAgakAra gheADuM gaNita karAvaze ane tenA uttara maLatAM cittavRttine tenA para ekAgra karaze ke ukta pRSThamAM mudrita thayelA zleAka prAnA tarIke sa bhaLAvaze. tyArabAda vaiki zAMtipATha khelAze 2-vastunI pasaMdagI vaijJAniko tathA vidvAneAnI samiti dvArA nakkI thayela anAja, auSadhi, raMga, rasAyaNa Adi 100 vastue cAra Tekhala para vyavasthita gADhavAyelI haze. traNa jijJAsuonI maMDaLI temAMthI koI eka vastu pasaMda karaze. tyAramAda prayAga Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kAra prekSakene Azcarya pamADe tevI gaNita prakriyAthI e vastunuM nAma zodhI kADhaze ane jAhera karaze. -3-kerA kAgaLamAMthI uttaranuM prakaTavuM traNa vyaktio pitAne ThIka lAge tevI saMkhyAo lakhaze. pravegakAra temane thoDuM gaNita karAvaze. tenA pari-NAme saravALe thaze e saravALAnI rakama puSpathALamAM paDelA kerA kAgaLamAthI jalasaMge prakaTa thaze. 4-adazya ghaTanAda jijJAsu traNa ke cAra aMkanI kaI paNa saMkhyAthI zarU karIne kramazaH 49 saMkhyAo lakhaze. pachI temAMthI 7 saMkhyAo pasaMda karaze. A saravALAnI saMkhyA zuM haze? tene uttara pravegakAra ghaMTanAdathI Apaze. vizeSa noMdhapAtra bInA e haze ke A prAgamAM jijJAsune keI paNa prakAranI gaNita prakriyA karAvavAmAM Avaze nahi. pa-anaMtamAM eka daSTipAta prayogakAra ensAIkalopIDiyA briTAnikAnA 24 volyuma athavA ensAIkalopIDiyA amerikAnA 30 velyumamAMthI gaNitAdhAre niNata thatI keI paNa paMkti graMtha joyA vinA vAMcI batAvaze. pravacanAdi -aTapaTe nirNaya cha jijJAsuone jUdI jUdI vastuonA pekeTa vaheMca Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 31 vAmAM Avaze. temAthI teo potAnI pasaMdagI pramANe pekeTa vaheMcI leze. prAgakAra gaNitanI karAmatathI teNe kaI vastunuM pekeTa pasaMda kareluM che, te kahI Apaze. 7dhArele prazna kahI Apa praznakAra 127 praznonI yAdImAMthI eka praznanI dhAraNuM karaze, te gaNitanA AdhAre zodhI kADhavAmAM Avaze ane tene uttara paNa ApavAmAM Avaze. 8-prANIcitranuM savistara varNana praznakAra gaNitAdhAre 20 prAcitromAMthI 1 citra grahaNa karaze. prayAgakAra te citra joyA vinA ja tenuM savistara varNana karaze. 9-guma thayelA jhaverAtano bheda eka zo-kesamAM jhaverAtanA 8 bese goThavelAM haze ane temAM judI judI vastuo mUkelI haze. chavyaktionI eka maMDaLI e ze-kesa pAse jaze ane temAMnI eka vyakti temAMthI eka bekasa ughADIne temAMthI mUkAyelI vastu kADhI leze ane te sAcavavA mATe bIjAne ApI deze. vaLI te keI trIjI vyaktine ApI deze, paraMtu prAgakAra gaNitanI prakriyAthI e AkhIye ghaTanAne bheda pArakhI jaze ane keNe kaI vastu lIdhelI ane hAla kenI pAse che? te jAhera karaze. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 1-prasAdImAMthI pariNAmanI prApti , jijJAsu ATha aMkanI saMkhyA lakhaze. temAM prekSakoe lakhelI 14 saMkhyAo umeravAmAM Avaze. bAda thoDI gaNita prakriyA thaze ane tenuM pariNAma prAga dvArA apAtI prasAdImAMthI prakaTa thaze 11-zrI mahAvIra-vacanAmRta vizvavaMdya bhagavAna mahAvIranA sadupadezamAMthI cUMTAyelAM 100 senerI vAkyo eka Tebala para goThavAyelA haze. temAMthI praznakAra gaNitanA AdhAre traNa kArDa grahaNa karaze. e kArDamAM zuM lakhyuM haze? te divyadhvani ane vividharaMgI puSpanI vRSTi sAthe aMtarIkSamAMthI saMbhaLAze. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita- siddhi gaNita e mAtra vijJAnanA ja nahi, jIvanane paNa pAyA che. --zrI mArArajI desAI A Page #36 -------------------------------------------------------------------------- Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama manuSyae ghaNuM ghaNupraya-prayAso karyA pachI gaNitamAM siddhi meLavI che ane tenA AdhAre prakAza, gati vagerene 'niyama ghaDIne cadra tathA anya grahomAM pahoMcavAnI hAma bhIDI che. hajI manuSya je kaMI pragati karaze, temAM gaNitano hise sahuthI moTo haze. rAjyataMtra calAvavAmAM gaNitanI jarUra paDe che. gaNita na hoya te keTaluM mahesula Avaze? keTaluM kharca thaze? tenI khabara paDe naMhi. badhaLI daMra mAse karmacArIone keTalo pagAra paMca paDaze, keTaluM bheLuM ApavuM paDaze tathA te aMge rbhaviSyanI javAbadArIo keTalI raheze'? tene gaNitanI sahAya vinA nirNaya thaI zake nahi. teja rIte bajeTa ghaDavAmAM, jenAo taiyAra karavAmAM tathA lena vagerenI gaNatarI karavAmAM gaNitanI jarUra paDe che ane InkamaTekasa, selsaTekasa Adi vividha prakAranA Teka-ka ugharAvavA mATe paNa gaNitajJAnanI apekSA rahe che. TUMkamAM AjanI paristhiti Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi evI che ke gaNita vinA DagaluM paNa bharAya nahi. je gaNita baduM hoya te AkhuM taMtra tUTI paDe. relve, pisTa, vImA kaMpanIo, kArakhAnAo, mIle hunnara-udyoga ke vyApArI peDhIo paikI kene gaNitanI jarUra paDatI nathI ? eka nAnI hATaDI mAMDIne beTho hoya tene paNa gaNitanI jarUra paDe che. to zuM kheDUta ke kArIgarane gaNitanI jarUra paDatI nathI ? keTale pAka utaryo che te zA bhAve vecave? temAM naphe-nukazAna zu ? te aMge sarakArI mahesula keTaluM bharavuM ? sahakArI maMDaLIo aMge athavA zarApha sAthe levaDa-devaDa, keTalI ? vagere bAbatono nirNaya gaNitajJAna hoya to ja thaI zake te ja rIte kArIgarane paNa mAla, sAmAna, majUrI, na vagerenI gaNatarI karavA mATe gaNitajJAnanI khAsa jarUra rahe che. je kheDUto ke kArIgare gaNitajJAnathI vaMcita rahe che, tenI hAlata kapheDI thAya che. bIjA zabdomAM kahIe te teo paraseve vALIne je kaMI kamAya che, teno moTo bhAga bIjAo dvArA lUMTAI jAya che. "sattara paMca paMcANuM, be mUkyA chUTanA, lA paTela samA be ochA Avo vyavahAra gaNitajJAna na hoya tyAM ja saMbhavI zake che. ame to ema kahIe chIe ke gaNita vinA rabArI* , * 17 4 5 = 85 - 2 chUTanA = 83. tenA badale guNAkAra AdimAM goTo vALIne rU98 mAgyA. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'upakema bharavADane paNa cAlatuM nathI. temane paNa pitAnA pazuone khyAla rAkhavA mATe tenI gaNatarI karavI paDe che ane dUdha, ghI tathA Una vagere vecIne paisA meLavavA mATe eka yA bIjA prakAranA gaNitane Azraya levo paDe che. ApaNe gRhavyavahAra paNa gaNita vinA cAlatuM nathI. gharamAM zAkabhAjI, phaLaphUla, dUdha, ghI, tela, anAja, kApaDa Adi aneka vastuo Ave che, tene hisAba cUkavavA mATe gaNitajJAnanI jarUra paDe che. vaLI gharabhADuM, vIjaLI, gesa, pANI vagerenAM je bIle AvyAM hoya, te cUkavavA mATe paNa prathama tene AMkaDe nakakI karavo paDe che ane te gaNitanA AdhAre ja nakkI thaI zake che. A rIte Aje AkhA ca vizvanA vyavahAramAM gaNita agrasthAna prApta karyuM che, eTale tenA jJAna vinAne manuSya pazutulya lekhAya che. ahI ame eTaluM spaSTa karavA IcchIe chIe ke gaNitanA sAmAnya ke mAmulI jJAnathI ApaNuM vyavahAranuM gADuM gabaDe ema nathI. temAM nipuNa, niSNuta, bAhoza ke kAbela banIe to ja ApaNe vyavahAra barAbara cAle ane ApaNuM mAthe dhaMdhA, rojagAra, nokarI ke anya sevAo ane je javAbadArIo rahelI hoya, te ApaNe pUrepUrI adA karI zakIe. paratu paristhiti judI ja najare paDe che. ApaNA mAnya AgevAnonuM dhyAna A tarapha kheMcAyuM nathI. zikSaNa khAtuM pramANamAM ghaNuM zithila che ane te AmA hAla Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita sidi surata kAI zIghra pagaluM bharI zake ema nathI. A mayAgAmAM gaNitapremIoe sAhityaprakAzana, sabhAo, milo vagere dvArA je kaMI prayAga thaI zake, te karavo rahyo. ba A graMtha e dizAmAM eka namra prayAgna che, pA te ghaNA anubhava ane ciMtana pachI karavAmAM AvyA che, eTale tenuM pariNAma suMdara Avaze, evI AzA rAkhI zakAya. vidyArthIo, yuvAnA, dhaMdhAdArIo Adi sahu koI sahelAIthI samajI zake te mATe A graMthanI rolI sugama rAkhI che ane temAM viSayane spaSTa karavA mATe prastu vivecana karavAmA AvyuM che. A viSaya aMge videzI niMteAe je sAhitya mahAra pADyu che, tenu keTaluMka avaleAkana karI lIdhA pachI ja ame A viSayamAM amArI kalama calAvI che, eTale temAM ghaNI adyatana zodhe paNa AvI jAya che. gaNitanu kSetra ghaNuM vizALa che. mAtra aMkagaNitanI vAta kahIe te paNa temAM saMyAma'dha viSaye che ane te dareka para lakhavA jaIe te AvA aneka graMthA lakhI zakAya, eTale prastuta graMthamAM gaNitanI cAra mULabhUta prakriyAe-saravALA, bAdabAkI, guNAkAra ane bhAgAkAra aMge ja vivecana karavAmAM AvyuM che ane te darekanI zakaya eTalI TUkI tathA sahelI rIte khatAvavAmAM AvI che ke jene upayega karavAthI zrama tathA samayanA sArA pramANamAM kheMcAva thaI zake ema che, ame ema mAnIe chIe ke A prakriyAo upara 'g Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upama barAbara hAthe besI jAya te bAkInI badhI prakiyAo sahelI thaI jAya che. je pAye majabUta nahi hoya te tenA para caNelI ImArata avazya DelI javAnI, mATe pAyo majabUta kare e ja hitAvaha che. ATalA upakrama sAthe mULa viSayane prAraMbha karIzuM. = = Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] dazanA pAyA sakhyAlekhananI vartamAna paddhati HzanA pAyA para racAyelI che. A paddhati hiMduoe eTale bhAratanA buddhizALI leAkAe sadIo pahelAM zeAdhI kADhI hatI ane dhIme dhIme AkhAye vizvamAM tenA prasAra thayA hatA. te pahelAM keTalAka dezeAmAM pAMcanA pAyAnu gaNita cAlatuM. temA eka, be, traNa ane cArasUcaka saMkhyAo tathA hAtha, ema pAMca saMkhyAo khAlAtI. ahI pAMcanI jagAe hAtha khelAtA, kAraNa ke hAthanI AMgaLIe pAMca che. tethI AgaLa sakhyA khelavI heAya te hAtha ane eka, hAtha ane be, hAtha ane traNa, hAtha ane cAra, hAtha ane hAtha, ema melatA paraMtu tethI AgaLanI saMkhyA khelavAnuM kAma kaparU lAgatu. te A rIte khelatA : hAtha hAtha ane eka (11), hAtha hAtha ane e (12), hAtha hAtha ane traNa (13), vagere. jo temane 30, 35, ke 40nI saMkhyA khAlavI hAya te adhadha thaI paDe, paraMtu AvaDI meATI sakhyA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazane pAye balavAne prasaMga bhAgye ja Avato, kAraNa ke temanI duniyA pacAsa, se ke basa mAIlanA vartulanI banelI hatI, ghaNuM kharuM kAma vinimaya paddhatithI cAlatuM hatuM ane vyApAra vaNaja ati maryAdita hatA. teo bahAranA leke sAthe saMparkamAM bahu ochA AvatA. Aje paNa AkkiA, dakSiNa amerikA Adi dezanA AdivAsI leke A pAMcanA pAyAno ja upaga kare che. dazanA pAyAnI zodha thaI te pahelAM keTalAka dezomAM 20nA pAyAnuM gaNita cAlatuM. te temaNe hAtha ane paganI maLI 20 AMgaLIonA AdhAre raDyuM haze, ema vidvAnonuM dhAravuM che. ApaNe dezamAM Aje paNa keI bharavADane tenA bakarAM ke gheTAMnI saMkhyA pUchIe te kaheze ke mArI pAse amuka visuM ne amuka bakarAM che ane amuka vIsuM ne amuka gheTAM che. dAkhalA tarIke tenI pAse 67 bakarA hoya to te ema kaheze ke mArI pAse traNa vIsuM ne sAta bakarA che. athavA 84 gheTAM hoya te te ema kaheze ke mArI pAse cAra vIsuM ne cAra gheTAM che matalaba ke te saMkhyAnI gaNanAmAM mukhyave ra0ne ja upayoga karaze, kAraNa ke paraMparAthI te e ja' rIte gaNatAM zIkhe che. nIcalA tharanA anya leke paNa A vIzanA pAyAno AdhAra le che. bebIleniAnA leke khagALamAM AgaLa vadhelA hatA. temaNe khagaLanI keTalIka gaNatarIonA AdhAre 60nA pAyAnuM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi gaNita racyuM hatuM ane dareka saMkhyA mATe amuka saMkhyAo mukarara karI hatI, paraMtu samaya jatAM e paddhati kaMTALAM- bharelI lAgI, eTale tene vyavahAra chuTI gaye ane dhIme dhIme teo paNa dezanA pAyA para AvI. gayA. ApaNe mAnIe ke na mAnIe paNa eka vakhata dazanA pAyAe bhAre camatkAra saryo hato, te gaNitanI eka mahAna zodha manAI hatI ane teNe khagoLa vagerenAM saMzodhana karavAmAM bhAre madada karI hatI. Aje jagatanA tamAma sudharelA deze nANAnA calaNamAM tathA anya mApamAM dazanA pAyAno upayoga karavA lAgyA che, kAraNa ke temAM hisAba gaNavAnI je saralatA rahelI che, te anya kaI paddhatimAM rahelI nathI. thoDA varSo pahelAM ApaNe tyAM rUpiyA-AnA-pAInuM calaNa hatuM, temAM 1 rUpiyAnA 16 AnA ane 1 AnAnI 12 pAI gaNAtI, paraMtu svataMtra bhAratanA prathama mahAmAtya paMDita zrI javAharalAla naherUe keTalAka niSNAtenA abhiprAya parathI e calaNane rada karyuM ane tenA sthAne rUpiyA-paisAnuM calaNa dAkhala karyuM. temAM 1 rUpiyAnA 100 paisA nakakI karyA, AthI hisAbe gaNavAmAM, ati saralatA thaI ane samayane bacAva thaze. nIcenA dAkhalAthI A vastu khUba. spaSTa thaze. eka vastune bhAva, 1, rUpi, pa. AnA 3 pAI che, to 7 vastu kharIdavA mATe keTalA paisA joIe? Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darAnA yAcA 11: ahI prathama pAI ene cha vaDe guNI tenA AnA. karavA paDe. jema ke 3 4 7 = 21 pAI = 1 AnA ane 9 pAI. pachI pa AnAne cha vaDe guNI tenA rUpiyA karavA paDe. jema ke 5 x 7 =35 AnA, temAM vRddhinA 1 Ane bheLavatAM 36 AnA, tenA 2 rUpiyA ane 4 AnA. pachI rUpiyAne cha vaDe guNI tenA rUpiyA karavA paDe. jemake 1 x 7 = 7 rUpiyA ane temAM 2 rUpiyA 4 AnA tathA A rIte tenA javAba 9 rUpiyA .. 9 pAI umeravA paDe. 4 AnA 9 pAI Ave. hAlanA dheAraNe 1 rUpiyA 5 AnA 3 pAInA Azare 1 rUpiyA 33 paisA thAya. tene cha thI guNuvA hAya te ATaluM ja karavAnuM ke rUA. 1-33 x 7 = rUA. 931. tApaya ke dRzanA pAyAmAM ghaNI ja saraLatA rahelI che, tethI sarve sudharelA leAkeA prAcIna paddhatinA tyAga karIne tene apanAve che. ame A graMthamAM dazanA pAyA para racAyelI aneka TUMkI ane sahelI rIteA ApI che, te pAThakone gammata sAthe jJAna Apaze ane sajidA vyavahAramAM khUma upayegI. nIvaDaze. 5 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] saravALAnI prAcIna ane arvAcIna paddhati saMkhyAlekhanamAM dazano pAye dAkhala thayA pachI sara-vALAne prazna bahu jaladI ukelAI gayo haze, ema ame mAnIe chIe. saravALA mATe prAcIna gaNitamAM je paddhati ApI che, tene Adhunika vidvAno "kenapaddhati" (Angular method) tarIke oLakhe che, kAraNa ke e rIte saravALe karatAM AMkaDAnI eka trAMsI hAra taiyAra thAya che ane chevaTe kina eTale khUNe paDe che A kenapaddhati be prakAranI hatI. temAM ekane ApaNe -vAmAvarta tarIke oLakhIzuM ane bIjIne dakSiNAvartanuM nAma ApIzuM. jenI lI TI dakSiNa eTale jamaNI bAjuthI zarU thaIne vAma eTale DAbI bAju tarapha jAya, te "vAmAvata kanapaddhati" ane jenI lITI vAma bAjuthI zarU thaIne kSiNa bAju tarapha jAya, te "dakSiNAvarta kenapaddhati." Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI prAcIna ane arvAcIna paddhati A baMne paddhatithI ahIM eka dAkhalA gaNIzuM, eTale tene spaSTa khyAla AvI jaze. 1-vAmAvarta kenapaddhati aMkasthApanA . 31ra 63 672 ' 489 ' 118 24 23 pariNAma 2154 ahIM je pAca saMkhyAne saravALe karavAnuM che, te pAMca saMkhyAonI sthApanA karavAmAM AvI che. temAM ekamanI nIce ekama, dazakanI nIce dazaka ane tenI nIce senA AMka goThavavAmAM AvyA che. tyAra bAda lIMTI derI che, te ema sUcavavAne ke ahIM saravALe karavAnI rakama pUrI thAya che. have tenA aMge je prakriyA karavAnI hoya te karavI joIe. - tyArabAda ekamanA badhA ane saravALo karatAM je rakama AvI, te lakhavAmAM AvI che. 2 + |2 + 9 - 8 = 24. tyArabAda dAkanA badhA e no saravALe karatAM je Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 gaNita-siddhi rakama AvI, te tenI nIce eka ekathAna eseDIne lakhavAmAM AvI che. 1 + 6 7 - '81 1 = 23. tyArabAda sonA badhA aMkane saravALo karatAM je rakama AvI, te tenI nIce eka aMkasthAna khaseDIne lakhavAmAM AvI che. 3 [ pa 1 6 +4+1 = 19, have kaI saMkhyAne saravALe karavAne raheto nathI, eTale tenI nIce lIMTI derI uparanI traNa rakamane saravALe karavAmAM AvyA che. tenuM pariNAma 2154 AvyuM che. 2-dakSiNAvarta kenapaddhati aMkasthApanA 312 672 489 118 / che 9 pariNAma 2154 AmAM ekathApanA Adi badhuM pUrvavat che, mAtra prakriyAmAM phera che. uparanI prakiyAmAM prathama ekame saravALe karavAmAM Avya, pachI dazane saravALe karavAmAM Avyo ane chevaTe tene saravALe karavAmAM Avye, jyAre AmAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saveLAnI prAcIna ane arvAcIna paddhati 5 prathama sone saravALe karavAmAM AvyuM che. pachI dazakane saravALe karavAmAM Ave che ane chevaTe ekame saravALe karavAmAM AvyuM che. pachI e traNe rakamane saravALe karatAM pariNAma 154 AvyuM che. je sikama nirIkSaNa karIzuM te samajaze ke A bane paddhatimAM siddhAMta te eka ja che ane te ekama, so rtathA hajArane temanA temanA sthAne mUkavAne. mAtra tenA kramamAM phera che, eTaluM ja. nIcenA yaMtre para daSTipAta kare, eTale A vastu vadhAre spaSTa thaze : yaMtra pahele yaMtra bane ha | dazaka ekama | ha. e. dazaka ekama 2 1 5 4 { : 2 1 5 4 ! ahIM ekamanA khAnAmAM ja AvyuM che, bIjA yaMtramAM paNa tema ja che. dazakanA khAnAmAM 2 ane 3 AvyA che, jyAre bIjA yaMtramAM 3 ane 2 AvyA che. temAM mane pheraphAra che, paNa baMnenuM pariNAma te sarakhuM ja AvavAnuM. sonA khAnAmAM 2 ane 9 AvyA che, jyAre bIjA yaMtramAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi , 9 ane 2 AvyA che. temAM keI maulika taphAvata nathI. ane hajAranA khAnAmAM te baMne yaMtramAM 1 ja Ave che. - A paddhatinA saravALAmAM vRddhi ke vadinI kaI kaDAkUTa nathI. ekama, dazaka, se, vagerenA je saravALA Ave te sIdhA mUkI devAnA. mAtra te eka aMkasthAna choDIne lakhavAnI kALajI rAkhavI joIe, eTaluM ja. para tu samayanA vaheNanI sAthe A paddhatimAM parivartana AvyuM ane saravALAno javAba eka ja lITImAM lakhAya, te vadhAre ISTa manAvA lAgyuM. khAsa karIne cepaDA lakhanArAoe A rItane vadhAre pasaMda karI, eTale ApaNI AjanI paddhati amalamAM AvI. ' 3-vartamAna paddhati AjanI paddhatimAM akasthApanA Adi to pUrvavata ja che, paraMtu ekamene saravALe karyA pachI dazAkano je aMka vRddhimAM rahe, te tene dazaka upara caDAvavAnuM ane dezane saravALe karyA pachI sono je aMka vRddhimAM rahe tene se upara caDAvavAno rivAja pracalita che. jema ke- ' 2 2 312 pa63 67ra 489 118 2154 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI prAcIna ane arvAcIna paddhati 17 paraMtu vyApArIo vRddhine A rIte mAthe caDAvatA nathI. teo kAgaLanI eka kApalI para vRddhi, vadi ke vadine AMka lakhI rAkhe che ane tene dazaka, se AdinI paMktiomAM bheLavatA jAya che. mahAvare paDavAthI A kAma temane sahaja banI jAya che. 4-sudharelI paddhati paraMtu have saravALAnI eka sudharelI paddhati amalamAM AvI rahI che. temAM bIjuM badhuM pUrvavat hoya che, paNa saravALAnI jagAe ekanA sthAne be lITIo lakhavAmAM Ave che. temAM saravALAno AMka uparanI lITImAM ane vRddhi, vadi ke vadi AMka nIcenI lITImAM eka sthAna choDIne lakhAya che. pachI baneno saravALo karatAM pariNAma barAbara AvI jAya che. A paddhatimAM vRddhi, vadi ke vadi AMka mathALe ya bAjue lakhavAnuM rahetuM nathI ane tethI te aMge keIbhUla paDavAno saMbhava rahetuM nathI. uparano dAkhale A rIte gaNae, eTale kahevAno bhAvArtha lakSyamAM AvI jaze. 31 2. 563 67ra 489 118 934 122 - - - - - pariNAma 2154 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi. ahIM ekamone saravALo karatAM 24 nI saMkhyA AvI, temAM 4 upara lakhe ane 2 nIcenI paMktimAM dazakanA sthAne lakhyuM. tyAra pachI dazane saravALe karatAM 23 nI saMkhyA AvI. temAMno 3 dazakanA sthAne lakhyo ane 2 nIcenI paMktimAM senA sthAne lakhyuM. chevaTe sene saravALe karatAM 19 nI saMkhyA AvI, temAMne 9 senA sthAne mUkyo ane 1 nIcenI paMktimAM hajAranA sthAne mUkyo. pachI A baMne lITIone saravALe karyo, eTale pariNAma 2154 AvyuM. eka paddhati rUDha banI gaI hoya, tenA sthAne navI paddhati dAkhala karavAnuM kAma saheluM nathI, eTale A paddhatine vyApaka svIkAra kyAre thaze, te kahI zakAya nahi, paraMtu priya pAThake! tame te AjathI ja teno abhyAsa cAlu karI do. enAthI pariNAme lAbha ja thavAne che. >> ja RATUL manapAna II paNT - st paka Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] saravALAmAM jhaDapa kema Ave? saravALAmAM jhaDapa kema Ave ?" e eka mahattvane prazna che. te aMge ahIM keTalIka sUcanAo karavAmAM AvI che. cha-sAta rakamane saravALe karavAnuM hoya ane te rakama mAtra eka ja aMkanI heya te kAma saheluM che. gaNitanuM thoDuM jJAna dharAvanAre mANasa paNa e saravALe sahelAIthI karI zake che. jema ke ` m n w paraMtu A rakame tame kevI rIte bole che ? be ke traNa pAMca, pAMca ne pAMca daza, daza ne sAta sattara, sattara ne traNa vIza, vIza ne nava ogaNatrIza, ogaNatrIza ne eka trIza. ema ja ne? te A rIta pramANamAM lAMbI che. temAM bIjI vakhata belAte AMka tathA h m mm @ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi ne avyaya choDI devAthI A rIta TUMkI banI zake che. jema ke- be traNa pAMca, pAMca daza, sAta sattara, traNa vIza, nava ogaNatrIza, eka trIza. pahelI rIta pramANe 49 akSare belavA paDe che ane bIjI rIta pramANe mAtra 29 akSare bolavA paDe che. AthI che bIjI rItamAM samaya bace che ane jhaDapa Ave che. A te sAta ja saMkhyAnI vAta che, paNa bAra, paMdara ke tethI vadhAre saMkhyA hoya te A bIjI rIta pramANe gaNavAnI Teva pADavAthI saravALe ghaNe jhaDapathI taiyAra thAya che. - avadhAna-pragamAM gaNitanA uttara bahu jhaDapathI taiyAra karavAnA hoya che. tyAM amArA anubhave amane A rIta upagI jaNAyelI ane tethI ame tene mahAvaro pADela. tyArabAda keTalAka videzI gaNitazAstrIonAM pustake vAMcavAmAM AvyAM, te temaNe paNa A rItanI khAsa bhalAmaNa karelI che. saravALAmAM vadhAre jhaDapa lAvavA mATe saMkhyAo para eka daSTipAta karI levuM jarUra che. je temAM amuka saMkhyAne saravALe 10 thatuM hoya te kAma vadhAre sarala bane che. je saMyA AgaLa 10 banatA hoya, tyAM penasIlathI jhINuM TapakuM mUkI devAnuM. ahIM jeTalAM TapakAM teTalAM daza samajavA. jemake- . Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAmAM jhaDapa kema Ave? che che ra ahIM be traNa pAMca, pAMca daza; sAta traNa daza, ane eka nava daza; ema jhaDapathI gaNanA 3 . thaI zake che ane TapakAne 9 jotAM ja tene saravALe 30 che, 1 . ema kahI zakAya che. paraMtu AvuM bahu ochuM bane che; kAraNa ke saravALAnI badhI rakame 10nAM jUtha batAvatI nathI. temAM AvatuM pariNAma batAvanArI saMkhyAo avazya hoya che. Ama chatAM temAM daza ke tethI vadhAre batAvanArI sa khyA AgaLa TapakuM mUkI saravALAne jhaMDapI banAvI zakAya che. temAM je chelle AMka vadhe tene ekamane samaja ane jeTalAM TapakAM mUkAya teTale AMka dazakane samaja. nIceno dAkhalo e rIte gaNe, eTale tenI asarakAraktA samajAze - 1 ahIM eka cAra pAMca, pAMca daza 4 ema saravALo AvatAM 5 nI . . sAme TapakuM mUkayuM. pachI pAMca cha pa agiyAra thatAM 6 nI sAme TapakuM 6 . mUchyuM ane 1 ne laI AgaLa cAlyA. 7 pachI eka sAta ATha, ATha seLa thatAM 8 . 8 nI sAme TapakuM mUkyuM ane 6 ne 3 laI AgaLa cAlyA. pachI cha traNa ` Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 x >> 9 61 " * gaNita-siddhi nava, cAra tera thatAM 4 nI sAme Tapa' mUkayuM ane 3 ne laI AgaLa cAlyA. pachI traNa nava khAra thatAM huM nI sAme TapakuM' mUkyuM ane 2 ne laI AgaLa cAlyA. pachI e sAta nava, e agiyAra thatAM 2 nI sAme TapakuM A prakriyAmAM sthAne 6 lakhI sUryuM ane 1 vadhyA te nIce mUkyo. have kula cha TapakAM mUkAyelAM che, tethI dazakanA nAkhyA. A rIte saravALA 61 Avyo. aMkanI saLaMga gaNunA karIe, tenA karatAM A rIte gaNanA karIe teA jarUra sarala paDe che ane temAM bhUla rahetI nathI jee 1 thI 100 sudhInI saMkhyAe savaLI ane avaLI ( leAma ane vilAma krame) khelI javAnI Teva pADe che, temanI AMkaDA sAthe dAstI aMdhAya che ane te saravALAmAM jhaDapa lAvavA mATe upayAgI thAya che. ame pete nAnapaNamAM ja A prakAranI Teva pADelI, je amane saravALA uparAMta bIjA dAkhalA gaNavAmA paNa ghaNI upayegI thayelI che. ' Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] saravALAnI TUMkI ane sahelI rIta tamane ema pUchavAmAM Ave ke 39 ane 47 keTalA ? te tene javAba tarata ja maLavo joIe. tyAM tame kAgaLapenasIla ke pena tarapha daSTi doDAvo te cAle nahi. je A dAkhalAne lekhanapaddhatithI karavA jAo to avazya samaya vadhAre lAgavAne. jemake 9 ane 7 = 16, temAne 6 ekama ane 1 vRddhi. e 1 ne 3 mAM umeryA eTale thayA che. e ja ne 4 barAbara ATha. e rIte javAba Avyo 86. paNa A te sIdI bhAIne kAna pakaDavA jevI vAta che. jo keI sa khyA dazakanI najIka hoya to tene dazaka banAvI devI ne bIjI saMkhyAmAthI eTale AMka e che kara, eTale pariNAma jhaDapathI AvI javAnuM. ahIM 39 e 40 nI najIkane Aka che, eTale tenA 40 gaNavA ane temAM 47 umeravAnA che, temAMthI 1 ghaTADI de. A Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gaNita-siddhi rIte 40 ane 46 keTalA ? e prazna banaze. tene uttara tame tarata ja ApI zakaze ke 86. 58 ane 77 keTalA? ahIM 58 nA 60 banAvo ane 77 nA 75 gaNe, eTale javAba tarata ja ApI zakaze ke 135. A rIte koIpaNa saMkhyAne cheDe 7, 8 ke 9 nA aMka hoya te temane pUrA dazaka banAvavAthI ane sAmenI rakamane teTalI ghaTADavAthI javAba khUba saralatAthI ApI zakAya che. 87 ane 99 keTalA ? ahIM 87 nA 90 banAvavA ane 99 nA 99 banAvavA tenA karatA 9 nA 100 banAvI 87 mAMthI 1 ghaTADe, e vadhAre sarala kriyA che. 86 + 100 = 186. 75 mAM 89 umeravA hoya te paNa A ja rIte vadhAre upagI nIvaDe. 9 + 90 = 164. je be ane saravALe 10 thato hoya to kaI saMkhyAne vadhAravA-ghaTADavAnI jarUra nathI. jemake - 38 + 12 25 + 35 43 + 27 27 + para 34 + 66 ahIM dazekene saravALe karIne eka umerI levAthI tathA pAchaLa zUnya mUkI devAthI javAba tarata AvI jAya che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIte 13 + 1 + 1 = 1 ane 0 = 2 + 3 + 1 = 6 ane 2 = 60 4 + 2 + 1 = 7 ane 0 = 2 + 5 + 1 = 18 ane 0 = 80 3 + $ + 1 =10 ane 0 =100 have thoDA AgaLa vadhIe. kaI ApaNane ema pUche ke 3163 ne ra34 keTalA? te ene javAba ApavA mATe zuM kAgaLa-penasIla laIzuM? amArA anubhava mujaba Ave hisAba paNa meDhethI sahelAIthI gaNI zakAya che. te mATe nIcenI rIta ajamAvavI joIe ? 3163 + 200 = 3363 + 30 = 3393 + 4 = 3397. AmAM prathama 200 umeryA, pachI 30 umeryA ane pachI 4 umeryA. A rIte kula ra34 umeryA. A rIte nIcenA dAkhalA gaNI juo, eTale tenA para tamAre kAbU AvI jaze. abhyAsa pa72 + 216 (2) 613 + 324 (3) 735 + 15ra (4) 944 + 361 (5) 7847 + 342 (6) pa669 + 438 (7) 10236 + 1444 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 gaNita-siddhi traNa-cAra aMkanI saMkhyAone saravALe kare hAya, te temAM paNa meDhe hisAba karavAnI TUMkI rIta che. je temAMnA pahelA be AMkaDAono saravALe 100nI aMdara thato hoya te prathama senI rakamane saravALe karI levuM ane pachI be AMkaDAono saravALo karI tenI AgaLa mUkI de. dAkhalA tarIke nIcenI rakamano saravALe karavAnuM che? 301 422 210 319 ahIM dazaka ane ekamanA AkaDAono saravALo 100 nI aMdara AvavA saMbhava che, eTale prathama sonA Akane saravALe kare * traNa cAra sAta, be nava, traNa bAra. pachI 1201, 1rara3, 1233, 12para e pramANe saMkhyAo. belatAM je chellI saMkhyA AvI, tene javAba samajavAnotAtparya ke uparanI cAra rakamano saravALo 12para che athavA 1rane bAjue rAkhIne eka bAvIza trevIza, daza tetrIza, ogaNuza bAvana, ema je chellI saMkhyA AvI te 12 mAM umeratAM saravALe 12para Avaze. Avo ja bIjo dAkhalo gaNue. 225 130 109 324 403 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIto raha ahIM ekama-dazakanA AMkaDAone saravALe 100nI aMdara AvavA saMbhava che, tethI prathama sone saravALo karave. be eka traNa, eka cAra, traNa sAta, cAra agiyAra. pachI 1125, 1155, 1164, 1188, 1191 e pramANe belatAM javAba 1191 Avaze. athavA 11 ne bAjue rAkhIne pacIza trIza paMcAvana, nava cesa, vIza acAsI, traNa ekANuM, ema je chellI saMkhyA AvI te 11mAM umeratAM saravALe 1191 Avaze. A vastune cheDe abhyAsa karavo joIe. to ja kAma sarala banaze. abhyAsa (1) 211 (2) 125 (3) 843 (4) 31 324 432 124 1299 403 pa13 308 723 630 707 422 612 uttara (1) 1568 (2) 1777 (3) 1697 (4) 235. ahIM e paNa jaNAvI daIe ke rUpiyA-paisAnI rakama game teTalI hoya te paNa tene saravALe te cAlu paddhatie ja kare ane je pariNAma Ave temAM jamaNI bAjunA e. AMka choDane vacce jhINuM TapakuM ke lIMTI mUkI devI, eTale. javAba rUpiyA ane paisAmAM AvI javAne. jemake rUA. 12 - 37 rU. 28 - 14 9 - 65 13 - 60 7 - 74 14 - 02 24 - 12 pa = 76 rUA. 53 - 88 rU. 61 - para Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi rUpiyA ane paisAnI rakameAne saravALA karavAnA prasa Mge vAravAra AvyA ja kare che, tethI te a Mge paNa ceDo abhyAsa karI levA joie. dhAro ke rUA. 3-62 ane rUA. 5-27 nA saravALA karavA che, te zuM karaze ? ahIM cAlu paddhatie prathama paisAno saravALA karIne pachI rUpiyA tarapha jazeA, - te kAma guMcavaNamAM paDaze ane samaya vadhAre lAgI jaze. ahI rUpiyAno saravALo prathama karave ane paisAno saravALo pachI karavA. temAM rUpicA vadhe te rUpiyAnA saravALAmAM caDAvI devA. A rIte aa 3-62 ane rUA. 5 - 27 no saravALo 3 + 5 = 8 rUpiyA ane 62 + 27 = 89 paisA Avaze. athavA rUA. 4 - 28 ane rUA. 2 - 81 no saravALo karavA hAya tA 4 + 2 = 6 ane 28 + 81 = 109 = 1 rUpiyA 9 paisA, kula cha rUpiyA ne 9 paisA Avaze. A rIte hiMsAkha karavAnuM DahApaNabharyu" lekhAze. AvI rakame be thI vadhu hAya, eTale ke traNa cAra athavA pAca heAya te paNa tene saravALo meADhathI thaI zake che. jema ke za. 6 rUA. 2 za. 4 - 37 anAja 15 zAkabhAjI 15 nAM phaLa S ahIM 6 - 37, 8 - para, 12 - 67 ema gaNatAM javAba AvI jAya che. athavA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIto rU. 8 - 25 anAja 1 - 37 zAkabhAjI 0 - 15 kethamIra-maracAM 2 - 13 phaLa 0 12 paracuraNa AvI pAMca rakama hiya te gaNanA A pramANe karavAnI 8 - 25, 9 - 62, 9 - 77, 11 - 90, 12 - 02. sa, javAba AvI gaye. - A te abhyAsanI vAta che. abhyAsI vadhAre rakamanA. saravALA A ja rIte karI zake che eka hoTelano sevaka eka pachI eka vastuo gharAkane Age jAya che ane tene saravALe meDhe ja kahI de che. te bIlamAM mAtra chelle AMkaDe ja lakhe che, e zuM tame joyuM nathI? jeo maukhika saravALA karI zaktA na hoya ke karavAnI vRtti dharAvatA na hoya, temaNe potAnA gajavAmAM eka nAnI DAyarI rAkhavI joIe ane temAM AMkaDA mAMDI saravALA karavA joIe A saravALAe jhaDapathI karavAmAM teo TUMkI. ane sahelI rItano upaga karI zake che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] saravALAnI cakAsaNI sAmAnya mAnyatA evI che ke saravALAnI kriyA bahu sahelI che, temAM bhUla bhAgye ja paDe. paNa anubhave A vAta khoTI jaNAI che. saravALAmAM ghaNI vAra bhUle thAya che ane jene ApaNe bAhoza ke kAbela gaNatA hoIe, te paNa kaI vAra bhUla karI bese che, eTale tenI cakAsaNI karavI Avazyaka che. dhAre ke cepaDe rUA 10262 - 68 paisAnI purAMta che, ane udhAra bAjuno saravALo rUA. 6339 - 72 paisA che, te silaka rUA. 39rara - 96 paisA rahevAnA. paraMtu udhAra bAjuno saravALo sAco nathI. temAM rUA. pa339 - 72 paisAnI jagAe rUA. 6339 - 72 lakhAyelA che, eTale kharI silaka rUA. 4922 - 9 paisA rahevI joIe. A vastu menejara ke zeThanA dhyAnamAM na Ave te vadhArAnI 1000 rUpiyAnI silaka ucApata thavAnI. svAthI--kartavyahIna-luggA leke A rIte saravALAmAM garabaDa karIne ghaNI vAra potAnuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI cakAsaNI 32 khisuM tara kare che, tethI saMcAlakee avazya saravALAnI cakAsaNI karatA rahevuM joIe. ahIM prazna e uThe che ke saravALAnI rakame ghaNI hoya, te badhI gaNavA jaIe te vakhata ghaNe lAge ane mahenata paNa ghaNuM paDe, te zuM karavuM? eTale te mATe kaI TUMkI rIta zodhavAnI jarUra rahe che ane te zodhAyelI che. te mATe nIcenA dAkhalA para najara kare, eTale badhuM samajAI jaze. 2169 435 741 13 987 ] 6. 2379-3 AmAM saravALe te cAlu rIte ja kare che, paNa tenI bAjumAM eka stanma vadhArI dIdhuM che ane temAM dareka lIMTInA AMkaDAne saravALe karIne mUkyo che. jyAM saMkhyA be AMkaDAnI AvI, tyAM tene pharI saravALe karyo che ane tene eka aMka banAvIne mUkyo che. A rIte je aMka lakhAyA teno saravALo karIne tathA teno eka aMka banAvIne nIce mUkyo che. have saravALAnA badhA aMkano saravALe A aMka mujaba ja Ave te samajavuM ke saravALe sAce che, nahi te temAM kaMI bhUla che. 2+ 1 + 6 = 9. te pahelI paMktimAM mUkyA. 4+3+ 5 = 12. teno pharI saravALo karatAM 1 + 2 = 3 AvyA, ! Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi te bIjI paMktimAM mUkyA. 7 + 40 + 1 = 1ra. teno paNa pharI. saravALo karatAM 1423 AvyA, te bIjI paMktimAM mUkyA. 9 + 8 + 7 = 24. teno pharI saravALo karatAM 2+4= 6 AvyA, te cethI paMktimAM mUkyA. have UbhA staSNanA 9 + 3 + 3 + 6 = 21. teno saravALo karatAM 2 + 1 = 3 AvyA, te nIce UtAryA. ahIM saravALAnI rakama 2379 che, eTale teno saravALa 2 + 3 + 7 + 9 = 21 aya che. teno pharI saravALo karatAM 2 + 1 = 3 Ave che, eTale saravALo barAbara che. saravALo cakAsavAnI A rItane navaDInI rIta kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temA AMkaDAono je saravALe Ave, temAthI 9no AMka bAda karatA javAnuM hoya che. ahIM eTalI spaSTatA karI daIe ke kaI saMkhyAmAthI 9 ke tenA guNAkArathI banatI saMkhyA bAda karIe ane bIjI bAju tenA aMkano saravALo karI chevaTe eka AMkaDAmAM javAba lAvIe, te baMne barAbara che. temAM kaI pharaka nathI. AMkaDAnI pahelI hArano saravALo 2 + 1 + 6 = 9 AvyuM, eTale tenI sAme 9 mUkyA. A 9mAMthI 9 bAda karyA heta te 0 Avata. te ahI mUkyuM hota to tethI, saravALAmAM kaMI pharaka paDyo na hota AMkaDAnI bIjI hArano saravALo 4 + 3 + 5 = 12 Avyo. je temAMthI 9 bAda karyA hatA te 3 bAkI raheta. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI cakAsaNI 33 ahIM tema na karatAM 1 + 2 = 3 ema saravALe karyo. hakIkatamAM A baMne vastu eka ja pariNAma lAvanArI che. AkaDAnI bIjI hArane saravALe 7+4=1 = 12 AvyuM. temAM paNa uparanI rIte ja 3 mUka. AMkaDAnI cothI hArane saravALo 9+ 8+ 7 = 24 AvyuM. temAMthI 9 + 6 = 18 bAda karatAM 6 vadhata, jyAre 2 + 4 ne saravALe karatA paNa te ja pariNAma AvyuM. eTale badhA aMke ne saravALe karI chevaTe eka aMka lAva, e navaDInI ja TUMkAvelI rIta che. - copaDA-2jIsTara vageremA bAjue lITI doravAnI hatI nathI. tyAM jUdA kAgaLa upara A pramANe a ke mUkIne saravALAnI cakAsaNI karI zakAya. jemake- - - - - judo kAgaLa 137 259 672. 488 576 802 716 34 = 7 16 = 7 3661 . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi 1 + 3 + 7 = 11 = 1 + 1 = 2 2 +5 + 6 = 16 = 1 + da = 7 9 + 7 + 2 = 15 = 1 - 5 4 + 9 + 6 = 22 = 2 + 2 = 5 + 7 + = 18 = 1 + 8 = 9 8 + 0 + 2 = 10 = 1 + 0 = 1 7 + 1 + = 14 = 1 + 4 = 5 kula 34 = 3 + 4 = 9 + 1 = 16 = 1 + = 7 3 + + A ja saravALAnI meDhe cakAsaNI karavI hoya to thaI zake che. te mATe saravALAnI mULa rakamathI mAMDIne chellI saMkhyA sudhInA badhA aMke gaNatA javA ane nava ke teno guNAkAra pUre thAya ke te saMkhyAne cheDI daI AgaLa gaNanA karavI. e rIte chevaTanI je saMkhyA vadhe teno saravALo karo ane tenI AvelA javAba sAthe sarakhAmaNuM karI levI. jemake-- eka traNa cAra, sAta agiyAra, be tera, pAMca aDhAra, to ahIM e saMkhyA pUrI thaI gaI. tyArabAda 9 che, to e saMkhyA tyAM pUrI gaI gaI. AgaLa cha sAta tera, be paMdara, cAra ogaNIsa thayA. ahIM IcchA hoya te aDhAra bAda karI mAtra 1 rAkhI AgaLa vadhavuM. AgaLa be navaDA che, eTale tene gaNavAnI jarUrI nathI. tyArabAda eka pAMca cha, sAta tera, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI cakAsaNI 35 cha ogaNIsa, ATha sattAvIsa gaNatAM ahIM gaNanA pUrI thaI. tyArabAda be sAta nava, eka daza, cha seLa gaNatAM kula saravALe 7 AvyuM ane nIcenI rakamanI gaNanA karatAM traNa cha nava, cha paMdara, eka seLa, ema saLanI saMkhyA AvI, eTale tene saravALe paNa cha ja tha. thoDA ja abhyAsathI A prakriyAmAM jhaDapa Ave che ane tethI game tevA meTA saravALAnI paNa zeDI ja mInITamAM cakAsaNuM thaI jAya che. rUpiyA ane paisAnA saravALAmAM paNa A ja vastu samajavAnI che jema ke - rUA. 128 - 62 rUA. 29 - 31 6 rUA. 357 - 14 2 rUA. 661 - 79 rUA. 1176 - 86 2 ahIM, 1 + 2 + 8++ 2 = 19 = 1 + 9= 10 = 1 + 0 = 1 saravALe AvyuM, te pahelI hAranI sAme mUkyo. pachI 2 + 9 + 3 + 1 = 15 = 1+56 saravALe AvyuM, te bIjI hAranI sAme mUko. pachI 3+5+7+ 1 + 4 = 20 = 2 + 0 = 2 saravALe AvyA, te trIjI hAranI sAme mUko ane 6+ + 1 + 9+ 9= ra = 2 + 0 = 11 = 1 + 1 = 2 saravALe AvyuM, te cethI hAranI sAme mUkyo. tene saravALe 1 + 6+2+2 = 11 = 1 + 1 = 2 Abe, te nIce utAryo. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 gaNita-siddhi have saravALAnI rakamano saravALo karyo : 1+1+7+ 6+8+ da = 29=3 6 =11=1 -1 ==. A rIte baMne pariNAma sakhAM AvyA eTale saravALo sAce che. jyA saravALAnI rakama ghANI hAya tyAM vibhAgIka saravALA karavAthI tenI cakAsaNI kArAgAra thAya che, jemake-- 30 102 - 15 pacha 284 612 58 765 - 226 967 144 133 462 71 - 3127 6308 6308 tame prathama A saravALe cAlu rIte karI jUo ane pachI A rIte karI jUo te A rIte vadhAre sarala ane vadhAre khAtarI bharelI jaNAze. jyAM ghaNuM meTA saravALa cakAsavAnA hoya che, tyAM A rIta avazya ajamAvavI. tethI, kaI bhUla rahI javA pAmaze nahi - 1 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] saravALAne eka suMdara prayoga saravALAne lagatA keTalAka prayogo gaNita-camatkAra ane gaNita-rahasyamAM apAyA che. ahIM tene eka vizeSa prAga ApavAmAM Ave che. eka seLa khAnAne yaMtra deze ane temAM game te saMkhyAthI zarU karIne anukrame AMka bharI kADhe. jema ke...' 20 21 22 23 have A seLa khAnAmAMthI cAra vyakitaoe game te rakama dhAravAnI che ane tenI ADI-UbhI rame racetA rahevAnI che. e rIte je cAra rakama dhAravAmAM Avaze, tene saravALe tame agAuthI kahI zakaze. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi A yaMtramAM uparanI rIte cAra rakamanI dhAraNa karatAM saravALe 62 Avaze. praveza karI jUo, eTale tamane khAtarI thaze. mAno ke prathama vyakitae 14 nI rakama dhArI to tenI AsapAsa kuMDALuM karavAnuM athavA to tene ghUMTIne jADe karavAno ane tenI UbhI tathA ADI lITImAM AvatI. ra nIce kaDI mUkavAnI. A rakame bIjI vyaktithI dhArI zakAya nahi. teNe e sivAyanI bIjI rakama ja dhAravAnI have 14ne kuMDALuM sUtAM ane tenI ADI-UbhI lITIo nIca cekaDI mUkatA paristhiti A prakAranI thaze ( 8 | 9 | g0 1 11 ! ! 16 17 1 1 19 20 | 21 / rara | 20 tyAra bAda bIjI vyakita mAno ke 12 nI sakhyA zake che. te paristhiti nIce mujaba thaze. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAne eka suMdara prayoga { | 9 | 15 [ 21 23 x tyAra bAda trIjI vyakti mAno ke 9 nI saMkhyA dhAre che, te paristhiti nIce mujaba thaze. ... | 11 4 X X - - - - - - - - - - - 14" | 9 | | - - - - - - have mAtra 23 nI saMkhyA ja bAkI raheze. te cethI vyaktie dhAravI paDaze A rIte 14+ 16 + 9 + 23 no saravALe karIe to 62 javAmAM Avaze A prAga bIjI rIte paNa karI jUo. dAkhalA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 gaNita-siddhi tarIke pahelI vyaktie 10 nI saMkhyA dhArI che, te paristhiti nIce mujakha thaze : X x 12 16 20 x } 12 16 x 20 9 x 13 | 17 1 21 te paristhiti nIce mujakha thaze . 13 100 x x 14 17/ X x|\_xjn tyAra bAda bIjI vyaktie 17 nI saMkhyA dhArI, 21 x 18 9 105 Ren 23 X x 14 * \[x 18 22 x 11 * x 1 15 19 23 11 X ma 15 19 x 23 tyAra khAdya trIjI vyaktie 23 nI saMkhyA dhArI, tA paristhiti nIce mujama thaze : Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAne eka suMdara praga 12 | 13 14 { } u ixxx - - - have mAtra bAranI saMkhyA bAkI raheze, te cothI vyaktie dhAravAnI raheze. A rIte 10 + 17 + 23 + 12 no saravALe karIe te javAba 62 ja Avaze. tame anya kaI rIte paNa A pravega karI zake che. tenA javAbamAM dara sivAya bIje Aka Avaze nahi. A preganI cAvI eTalI ja che ke yaMtranA cAra khUNe AvelI saMkhyAne saravALo kare tene je javAba Ave, te agAuthI kahI de pachI te rakama game te rIte dhAravAmAM Avaze te paNa saravALe eTale ja Avaze. ahIM cAra khUNAne saravALe 8 + 11 + 20 + 23 = dara che, tethI ja bane dhAraNAono javAba dara AvyuM. je cAra khUNAno saravALe na karavo hoya te prathama khAnAnI rakamane bevaDI karI, temAM 15 umerI, te banene saravALe karavo ane tethI je rakama Ave, tene bamaNI karI levI, ethI paNa uparanI rakama barAbara AvI jaze. jemake-8 4 2 = 16 + 15 = 31 4 2 = 62 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ]. bAdabAkI aMge keTaluMka vyavahAramA jeTalI jarUra saravALAnI paDe che, teTalI ja jarUra bAdabAkInI paNa paDe che. anya rIte kahIe te A baMne prakriyAo eka-bIjAnI pUraka che ane tethI ja saravALAnI sAthosAtha bAdabAkInuM zikSaNa ApavAmAM Ave che. ghaDIbhara mAnI le ke tamane saravALA AvaDe che, paNa bAdabAkI AvaDatI nathI, to zuM tamAre vyavahAra barAbara cAlI zakaze kharo? tame kApaDiyAne tyAMthI keTaluMka paracuraNa kApaDa kharI. tene saravALe rUAra6-37 paisA thaye. have te rakama cUkavavA mATe tame 10 rUpiyAnI 3 noTe ApI. te tamAre e jANavuM ja joIe ke tamane pAchuM zuM maLaze ? e jANavAnuM sAdhana bAdabAkI che. mAnI le ke kApaDiyAe tamane hisAbamAM rUA. 2-33 paisA pAchA ApyA. to tame kahI zakaze kharA ke e rakama Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI aMge keTaluM ke 43 kharAkhara che ke kema ? tyAM tamAre AmAkI mAMDavI ja paDaze.. jema ke rUA. l 30-00 paisA rUA. 26-30 paisA bAkI rUA. 3-63 paisA have kApaDiyAe rUA. 2-33 paisA pAchA ApyA che, te vadhArAnA keTalA paisA tamane pAchA maLavA joI e tenA uttara paNa bAdabAkIthI ja sAMpaDaze. jema ke rUA.3-63 paisA za. 2033 paisA rUA. 1-30 paisA have tame kApaDiyAne khAtarIpUrvaka kahI zakaze ke hajI tamAre mane rUA. 1-30 paisAnI rakama ApavAnI bAkI rahe che. eTale kApaDiceA phrI hisA karI joze ane tamane bAkInA rUA. 1-30 paisA cUpacApa ApI deze tathA vadhArAmAM eTalA vinaya paNa dekhADaze ke 'mArI bhUla thaI hA! gharAkInI dhamAlamAM khyAla rahyo nahi !" jo tame AbAkI ANutA na heAta teA kApaDiyAe ApelI rakama kharAkhara che, ema mAnI khIssAmAM nAkhata ane e rIte rUA. 1-30 paisAnI nukazAnI uThAvata. vyavahAramAM te AvA prasaMge aneka vAra Ave che. tyAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi je A rIte nukazAnI uThAvyA karIe to chevaTe mATe khADe paDe ane ApaNe mUrkhamAM khapIe te judA ! vaLI e paNa yAda rAkhavuM ghaTe ke eka vAra vyA-pArIne eTalI khabara paDI gaI ke A zrImAnuM ujaLe kapaDe Ave che, paNa hisAbamAM Dha che, te e aNaghaTate lAbha jarUra levAne. ApaNe keIne chetaravA nahi, e barAbara che, paNa bIjAthI chetarAyA karIe, e haragIjha barAbara nathI. mANase vyavahAramAM catura thavuM ja joIe. te ja tene vyavahAra barAbara cAlI zake. have mULa viSayamAM AgaLa vadhIe. mAnI le ke gharamAM 25 kIle anAja AveluM che, temAthI ja rA kIlo anAja vaparAtuM rahe che, te AThamA divasanA aMte keTaluM anAja bAkI rahe ? e jANavuM hoya to bAdabAkI Azraya levo ja paDaze jenuM gaNitajJAna sAmAnya haze, te ene hisAba A rIte mAMDaze - divasa bAda kale bAkI raheluM anAja kIle rarA anAja kAle 25 rara 20 17 -pahele bIjo -trI - -pAMcamo -rA -rA -rA 20 -rA -rA 17 15 1ravA 15 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI aMge keTaluM ke chaThTho 12 sAtame 10 AmA sA -~ -rA 10 45 ctt cha pa A parathI te jANI zakaze ke have 5 kIleA anAja ' khAkI rahe paraMtu khAdyabAkInI A rIta lAMkhI che. ahIM" tame TUMkI rIta ajamAvIne kahI zake ke AThe asi vIsa.' eTale ke rAjanA aDhI kIlA lekhe, ATha divasamAM, 20 kIleA anAja vaparAya ane 25-205, eTale pa kIleA anAja khAkI rahe. prathama pA, ardhA, pANA, savAyA, dADhA, aDhiyA ane UThAnA gaDiyA mukhapATa rahetA, tethI AvA dAkhalA tarata ja gaNI zakAtA. Aje e DiyA keTalAne AvaDe. che ? nUtana zikSaNanA nAme A vastu Aje gaNitanA abhyAsakramamAthI khAda thaI che ane teNe ApaNA gaNitajJAnane nabaLuM pADayu che. je vastu jarUranI che, tene ApaNe DI rahyA chIe ane jenA pariNAma viSe kazI khAtarI nathI, tevI paddhati ajamAvI rahyA chIe. zu A khene. viSaya nathI ? ', ahIM prasaMgopAtta eTaluM jaNAvI daIe ke mULa rakamamAMthI jeTalI rakame yAda karavAnI hAya, te badhAnA sAmaTo saravALA karIne mAda karIe te paNa pariNAma sarakhu. ja Ave che. dAkhalA tarIke 25-5-4-3-3-2-201 kharAkhara keTalA ? eve! prazna haiAya tyAM pacIzamAMthI pAMca Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * gaNita-siddhi gayA te! vIza, vIzamAMthI cAra gayA te seALa, sALamAMthI traNa gayA te tera, teramAMthI traNa gayA te daza, dazamAMthI e gayA te ATha, AThamAMthI e gayA tA cha ane chamAMthI eka gayA te pAMca, A rIte khAdyamAkI karavA karatAM pAMca cAra nava, traNa khAra, traNa para, e sattara, e ogaNIza, eka vIza ema mAda karavAnI rakameAnA saravALA karIne tene 25mAMthI bAda karatAM javAJa ja AvI jAya che ane temAM vadhAre saralatA rahe che. Avaka-jAvakanA hisAbamAM ApaNe zuM karIe chIe ? jAvakanI badhI ramAne saravALA karIe chIe ane tenu je pariNAma Ave che, te AvakamAMthI khAdya karIe chIe, eTale silakane hisAba maLI rahe che temAM uparyukta siddhAMtane ja amala thAya che. khAdyabAkInI rIteA viSe khAsa kahevAnuM nathI, kAraNa ke te mATe cAlu rIta ja vadhAre ThIka che, paraMtu temAM dhyAna rAkhavAnI khAsa jarUra che. ghaNA mANasA saravALA kharAkhara kare che, paNa AdukhAkImAM thApa khAI jAya che. Ama thavAnuM mukhya kAraNa cittanI vyagratA, zUnyamanaskatA tathA kArya pratye joI e tevI niSThAne abhAva che. eka dAkhalAthI A vastu vadhAre spaSTa karIzu. eka kArakunane kahevAmAM AvyuM ke tame jarA AdabAkI kare te ane tenI sAme cApaDa dharavAmAM AvyeA. cApaDAnI jame bAjumAM rUA. 135630 nA saravALA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI aMge keTaluMka hate ane udhAra bAjumAM rUA. 5726 ne saravALe hato. have te kArakune eka kAgaLanI kApalI para A rakama nIce pramANe utArI ane tenI bAdabAkI karI. rUA. 136530 -- rU. 5726 rUA. 40804 silaka paraMtu menejare A javAba kabUla rAye nahi. teNe kahyuM ke "AmAM kaMI bhUla che. bAdabAkI pharI kare. eTale kArakune bAdabAkI pharI karI joI, paNa temAM kaI bhUla lAgI nahi. AthI teNe menejarane kahyuM ke "sAheba! mArI AdabAkI barAbara che." menejara vicAramAM paDyA, kAraNa ke silaka temanI pAse hatI ane teno A javAba sAthe meLa khAdhe nahi. vadhAre spaSTa kahIe to A hisAba pramANe silakamAM 900 rUpiyA ochA hatA. eTale menejare pote ja paDe hAthamAM laI hisAba gaNI je te javAba 39904 AvyA ane silaka paNa teTalI ja hatI. ahIM temane vicAra Avyo ke kArakune kyAM bhUla karI che? te jANI levuM, jethI tene egya sUcanA ApI zakAya ane bIjI vAra te AvI bhUla kare nahi. menejarane navaDInI rIta dhyAnamAM hatI, eTale temaNe kArakunane hisAba e rIte tapAsavA mAMDe. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi 136530 = 1839 --- = 29 = 11 = 2 575 40804 4+0+8+0+4=16=1+= A rIta pramANe te bAdabAkI barAbara lAgI. temAM kaI bhUla na hatI pachI temaNe bAda karavAnI rakama ane taphAvatane. saravALe karI je 5726 bAda karavAnI rakama 40804 taphAvata 136pa30 mULa rakama te te mULa rakama sAthe barAbara maLI rahyo A rIte tALa meLavavAthI te game tevI bhUla hoya te paNa pakaDAI jAya, paraMtu AmAM kaI bhUla pakaDAI nahi. chevaTe temane vicAra Avyo ke mULa rakama meLavI jevA de ane temaNe rakama meLavI te kArakune karelI bhUla tarata pakaDAI gaI. mULa rakama rA 135630 kArakune lakhelI rUA. 136530 AmAM teNe pa ane 6 ne badale 6 ane 5 lakhI nAkhyA ane tethI ja bAdabAkImAM 900 rUpiyAnI bhUla AvI. A rIte aMka ulaTapAla lakhavA e kaMI nAnI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI A ge keTaluM ka 49 sUnI bhUla na kahevAya. A te se| ane hajAranAM sthAne hatAM, paNa AvI bhUla daza lAkha ke kreDanA sthAnamAM thaI hAya te! mAnI le ke mULa rakama 265227929 che ane temAMthI 11573para14 bAda karavAnA che, te khAdakhAkI nIce mujakha thaze : 265227929 V 115735214 149492715 have ahIM sAtamA tathA AThamA aMkanA vyatyaya thAya, eTale ke ulaTapAlaTa lakhAya te pariNAma nIce mujakha Ave : 256227929 " 115735214 140492715 AmA keTalA taphAvata paDyo, te jANavA mATe ane pariNAmeAnI bAdabAkI karavI paDaze. mAdabAkInA niyama e che ke moTI rakama upara lakhavI ane nAnI rakama nIce lakhavI, eTale te A pramANe lakhAze : 149492715 ~ 140492715 000000?-- Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 gaNita-siddhi AmA 90 lAkha rUpiyAnI bhUla AvI ! tame 90 lAkha rUpiyA sAbhaLI cUkI uThaze, paNa sarakArI khAtAmAM AvI bhUlo thAya che ane tenuM kAraNa upara jaNAvyuM tema cittanI vyagratA, zUnyamanaskatA ke kArya pratye joIe tevI niSThAno abhAva hoya che eka kArakunanI sAmAnya lAgatI bhUla dezane keTaluM moTuM nukazAna karI zake, te A parathI samajI zakAze khAnagI peDhI tathA kArakhAnAMoe paNa A parathI dhaDe levAne che nAnA saravALA meDhe karavAnI Teva pADavI joIe, tema nAnI bAdabAkIo paNa meDhe karavAnI Teva pADavI joIe. AthI gaNitajJAnamAM vRddhi thAya che ane ApaNe vyavahAra sacavAya che. - jyAre saMkhyAne cheDe pAca ke te uparanA AkaDA ane bAda karavAnI rakamamAM pAca nIcenA AMkaDA hoya tyAM khAsa muzkelI paDatI nathI, jemake- 28 - 14 = 14 37 - 22 = 15 49 - 33 = 16 55 - 21 = 34 66 - 43 = 23 paraMtu jyAre saMkhyAne cheDe nAnA AMkaDA hoya ane bAda karavAnI rakamanA cheDe meTA AMkaDA hoya tyAM sAvadha rahevuM paDe che. jemake - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI aMge keTaluMka 32 - 17 = 15 41 - 28 = 13 64 - 39= 25 7ra - papa = 17 80 - 69 = 11 keTalIka rakama evI hoya che ke jemanA mUlyamAM dazakane anurUpa vadhAre ke ghaTADe karI levAthI javAba meLavavAmAM saralatA rahe che. jemake da2 mAMthI 49 bAda karavA che, to dara nA dasa karo ane 49 nA 50 banAvo te javAba tarata ja maLI jaze. 3 - 50 = 13 A ja rIte 71mAMthI 38 bAda karavA hoya te 71 nA 70 kare ane 38 nA 37 kare to javAba tarata AvI jaze. 70 - 37 = 33. 93mAthI 57 bAda karavA hoya te tyAM paNa A rIta ajamAvI zakAya. 93mAM 3 vadhAre ane pa7mAM paNa 3 vadhAre. eTale prazna banaze 99 - 60, tene javAba tame AMkhanA palakArAmAM ApI zakaze ke 36. dhAre ke tamAre 10pamAthI 88 bAda karavA che, te ahIM jarA judI rIta ajamAvavI paDaze. prathama 100mAMthI 88 bAda kare ane pachI pa umerI le. e rIte javAba 12 + 5 = 17 Avaze. dhAro ke tamAre 11ramAMthI 97 bAda karavA che, te Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gaNita-siddhi tyAM paNa A ja rIta ajamAvavAnI. 100 - 7 = 3 + 12 = 15. TUMkamAM 100nI saMkhyA najIkamAM hoya to tene lAbha uThAvavo joIe. tethI bAdabAkImAM jarUra saralatA paDe che. have 362 mAMthI 284 bAda karavA hoya te zuM karavuM? e vicArIe. ahIM 360mAMthI 280 bAda karIe to 80 Ave ane be mAMthI 4 bAda karavA hoya te ra uchInA levA paDe. eTale 80mAMthI 2 bAda karIe, te teno khare javAba che. 80 - 2 = 78. pa63mAMthI 372 bAda karavA hoya to tyAM paNa AvI , ja rIta ajamAvI zakAya pada - 37 = 19 ane 3 - 2 = 1. javAba 191. AmAM cAlu rIta karatAM jarUra saralatA che. * A rIte abhyAsa karavAthI maTI bAdabAkIo paNa meDhe karI zakAya che. jemake- 871974 499576 te ja ahIM traNa traNa rakamanA be bhAga pADI devAthI kAma saraLa bane che. have 974mAMthI 576 bAda karavA hoya te seMkaDo bAda karI nAkhatAM 400 javAba Ave che, paNa 74mAMthI 76 bAda karatAM 2 uchInA paDe, eTale javAba 398 Ave. - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkI aMge keTaluMka 871mAMthI 49 bAda karIe ke 87ramAMthI 500 bAda karIe te sarakhuM ja che. ahIM javAba 372 Ave. eTale ke 372398 e tene javAba che. cAlu rIte A dAkhale gaNuM juo, eTale tenI khAtarI thaze. 871974 499576 37398 AmAM kharI jarUra' abhyAsanI che. abhyAsathI karyuM kAma siddha thatuM nathI ? abhyAsathI manuSya deraDA para cAlI zake che ane siMha-vAgha sAthe kustI paNa karI zake che. abhyAsathI manuSya pavanane ya karI zake che ane mahAna siddhio paNa meLavI zake che. bAdabAkI viSe hAla ATaluM basa che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] bAdabAkInA traNa prayoga prathama prAga bAdabAkIno prathama prayoga nAno che, paNa te mitrone jarUra AnaMda pamADe evo che. te pragane tame A rIta karI zake che* - (1) tamArA mitrane traNa AMkaDAnI eka rakama lakhavAnu kahe. (ra) pachI te rakamane ulaTI karavAnuM kahe (3) temA je rakama bheTI hoya, temAMnI nAnI rakama bAda karavAnuM kahe (4) e rIte je javAba Ave, tenI DAbI bAjune prathama aka zuM Avyo? te tamAre pUchavAnuM ane teNe ene uttara ApavAna. (5) te parathI tame kahI zakaze ke bAkInA be AMkaDA amuka che dhAro ke tamArA mitre 745 lavyA che, te e rakama. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkInA traNa prayoga papa ulaTAvatAM 547 thaze, ane cha45mAMthI pa47 bAda karatAM 198 Avaze. temAM DAbI bAjuno prathama aMka 1 che, te parathI tame kahI zakaze ke bAkInA be a ke anukrame 9 ane 8 che ane te jarUra AnaMda pAmaze. ahIM samajavAnuM eTaluM che ke A rIte karAyelI bAdabAkIno bIjo aMka 9 ja AvavAne ane trIjo aMka 9 nI saMkhyAmAthI DAbI bAjuno prathama eka bAda karIe eTale ja AvavAne ahIM DAbI bAjuno prathama aMka 1 , eTale trIjo aMka 9 - 1 = 8 ja AvavAno. bIjA be dAkhalA A rIte gaNa juo, eTale A prayoga tamArA manamAM barAbara besI jaze dhAro ke tamArA mitre ra38 lakhyA che, to tenI gaNunA nIce mujaba thaze ra38 mULa rakama 83ra ulaTAvelI rakama 832 moTI rakama 238 nAnI rakama - - - - - - - - 594 Avelo javAba. ahI bIjo aMka 9 Avyo che ane DAbI bAjunA prathama aMka pa che, eTale 9 - 5 = 4 e trIjo aMka che. dhAre ke tamArA mitre 479 lakhyA che, te tenI gaNanA nIce mujaba thaze - Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi 49 mULa rakama 974 ulaTAvelI rakama 974 moTI rakama - - - 479 nAnI rakama kalpa Avelo javAba ahIM bIjo aMka 9 AvyuM che ane DAbI bAjuno prathama aMka 4 che, eTale 9 - 4 = 5 e trIje aMka che. A rIte bIjA paNa thaDA dAkhalA gaNI jeze, eTale A prayoga para tamAro kAbU AvI jaze. bIje prayoga bAdabAkIno bIjo prayoga bAdabAkImAMthI gupta rAkhela aMka zodhavAno che. te pravega tame A rIte karI zake. prathama mukhya rakama sAbhaLI jAo, pachI bAda karavAnI rakama sAMbhaLI jAo ane tyAra bAda bAdabAkInI rakama sAMbhaLI jAo. AmAM praznakAre eka aMka gupta rAkhela che ane te che nathI, te parathI tame tarata ja kahI zakaze ke ka aMka gupta rAkhavAmAM AvyuM che. dhAro ke tamArA mitre mukhya rakama nIce mujaba saMbhaLAvI. 3 57 9 4 8 da. te tamAre e AkhI e khyA yAda rAkhavAnI jarUra nathI mAtra tenA ane saravALe ja karatA jAo. ahIM tamArA mitrane mAtra AMkaDA bolavAnuM ja kaheze ane Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bAdabAkInA traNa prayoga - pa7 te dhIre dhIre bele evI sUcanA Apaze, eTale tamAruM kAma sarala banI jaze. A rIte uparanI rakamanA AMkaDAono saravALo 3 +5 + 7 ++4+8+ 6 = 4ra Avaze. tene tamAre eka aMka banAvI levAno. te 4 + 2 = 6 banaze. have tamAre mitra bAda karavAnI rakama saMbhaLAvaze. temAM paNa tamAre A rIte ja AMkaDA sAMbhaLI tene saravALo karavAno ane chevaTe eka aMka banAvavAno. mAno ke tamArA mitre ahIM nIce pramANe kama saMbhaLAvI ? 1 2 4 2 0 9 8 te teno saravALo 1 + 6 +4+ 2 + 0 + 9 + 8 = 30 thaze ane teno 3 + 0 e pramANe saravALo karatAM eka aMka 3 banaze A parathI tamAre eTaluM samajavAnuM ke ahIM bAdabAkInI je rakama Avaze te da.- 3 = 3 ja Avaze. te A pramANe : -- -- -- -------- ------ ---- -- 1 6 4 2 0 8 = 3 1 9 3 7 3 8 8 = 3 1+9 + 3 + 7 - 3 + 8 + 8=39=3 +9= 12 + 2 = 3. = 1 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi A rakamamAM 2 zunya che nahi ane hoya to paNa bAda karavAnuM nathI. have tamAre mitra AmAM kaI paNa aMka gupta rAkhIne tamane rakama saMbhaLAvavAne che. mAne ke teNe 7 no aMka gupta rAkhe che, te tenA pharatuM kuMDALuM mUkI bAkInA ake tamane saMbhaLAvaze. te A pramANe : 1 9 3. 3 8 8 ahI tamAre A AMkaDAno saravALo karavAno. jema ke-1 + 9 + 3 + 3 + 8 + 8 = 32 = pa. je badhA aMke sAbhaLyA hatA te pariNAma 3 Avata, paNa ahIM eka eka ocho saMbhaLAvye che, eTale pariNAma e AvyuM te parathI era vicAravAnuM ke AmAM ye aMka umerIe te javAba 3 Ave? A vAta prathama te tamane vicitra lAgaze, paNa e bhUlavAnuM nathI ke ahI te badhA AMkaDAne eka AMkaDe banAvavAnI vAta che ane temAM A rIte ja nirNaya karavAno hoya che. jo tame pa mAM 7 ume te javAba 12 Avaze ane tenA bane AMkaDAno pharI saravALo karatA 1 + 2 = 3 pariNAma AvI jaze. eTale ahI 7 ne aMka gupta che, e javAba tame khAtarIthI ApI zakaze dhAro ke tamArA mitre ahI cha nahi, paNa 8 ne eka gupta rAkhyo che, te tamane nIce pramANe rakama sabhaLAvaze - 1 9 3 7 3 8.. Ano saravALo 1 + 9 + 3 + 7+3 + 8 = 31 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa bAdabAkInA traNa prayoga = 4 Avaze. te prazna e che ke 4 mAM kaI saMkhyA umerIe te javAba 3 Ave. ahIM tame 8 umere te ja 4+ 8 = 1ra thAya ane tene saravALo 1 + 2 maLI 3 Ave, eTale ahIM 8 ne aMka gupta rAkhe che, e nizcita che. dhAro ke tamArA mitre ahIM ne aMka gupta rAkhe hata te zI paristhiti thAta ? te paNa samajI levuM joIe A sagomAM te tamane nIce pramANe rakama saMbhaLAvata : 1... 3 7 3 8 8. tene saravALo thAta 1 + 3 7+ 3 + 8 + 8 = 30 = 3 + 0 = 3. have pUrI bAdabAkIno eka 3 tha joIe, ane ahIM 3 javAba Ave che, eTale teNe 7 ke 9 no aMka chUpAvelo have joIe. kema ke 3 + 0 = 3 ane 3 + 9 = 12 = 1 + ra = 3 A rIte 0 umeratA tathA 9 umeratA javAba sarakho ja Ave, temA 0 gupta rAkhavAnuM nathI, e vAta prAraMbhamAM ja spaSTa thaI gaI che. eTale ahIM teNe 9 no aMka gupta rAkhele che. bIjo eka prayAga A rIte karI juo, eTale kAma pAku thaze. mULa saMkhyA 496378 = 37 = 10 = 328943 = 29 = 11 = 167435 = 26 = 8 "! " Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' gaNita-siddhi * A bAdabAkI barAbara che, paraMtu upara 1 mAMthI 2 bAda karatAM 8mUkyA, teM kevI rIte? ahIM 2 mAM keTalA umerIe to chevaTane saravALo 1 Ave ema vicAravAnuM - che ane e pariNAma 8 umeravAthI ja AvI zake, eTale nIce 8 cUkyA che. dhAre ke A bAdabAkImAMthI ne aMke gupta rAkhela - che, te rakama nIce mujaba- saMbhaLAvaze : 1.7 4 3 pa tene saravALo thaze 1 + 7 + 4 +3+5 = 20 = 2. have vicAravAnuM e ke ramAM keTalA umerIe to 8 Ave che tene sIdhe javAba 6 che, eTale ne aMka gupta khele che. athavA-A rakamamAMthI ane aMka gupta rAkhe heya, to rakama nIce mujaba saMbhaLAve : 167.5 teno saravALo thaze 1 + 9 + 7 + 3 + 5 = 22. = 4. have vicAravAnuM e ke 4mAM keTalA umerIe te -8 Ave ? tene sIdho javAba 4 che, eTale ke aMka gupta rAkhele che. trIjo prayoga A graMthanA chaThThA prakaraNamAM sarevALAne eka suMdara prayoga ApavAmAM AvyA che, te tame dAnathI vAMce S Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkInA traNa pratye vicAryuM haze. tene ja maLate A prayoga che. temAM 4 saMkhyAonA saravALAnI rakama agAuthI kahI devAmAM Ave che, tyAre A pragamAM traNa saMkhyAo dhAryA pachI ke aMka bAkI raheze, te khAtarIthI kahI ApavAmAM Ave che. prathama seLa khAnAne yaMtra banAvavAnuM ane temAM keI paNa saMkhyAthI zarU karIne anukrame AMka bharavAnA.. pachI temAMthI eka eka dhAravAne, tenA para kuMDALuM karavAnuM athavA tene ghUMTIne bhADe banAvavA ane tenI UbhI tathA ADI hAramAM AvatI saMkhyAo para cekaDI mAravAnI. A rIte traNa saMkhyAo dhAravAnI. tene saravALe kahevAne eTale tame kahI zakaze ke keThAmAM amuka saMkhyA bAkI rahelI che. dAkhalA tarIke - (16 17 18 19 - 24 25 26 ra7 | -- - 28 29 30 31 A pramANe seLa khAnAne yaMtra banAvavAmAM AvyuM - che. te chaThTha prakaraNamAM ApelI rIta mujaba temAMnI kaI ? Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi paNa cAra saMkhyA uparanI rIte dhAratAM teno javAba 16 + 19 + 28 + 31 = 94 AvavAno. (ahIM cAreya khUNAnI saMkhyA laI tene saravALe karavAmAM AvyuM che.) bIjI rIte gaNIe to 1642 = 32 + 15 = 47 42 = 94. eTale dhArelI 4 saMkhyAno javAba 94 AvavAne e nizcita hakIkata che. have 3 rakame dhAryA pachI je tene saravALe kahevAmAM Ave to 94 mAMthI e rakama bAda karavAnI. tenuM je pariNAma Ave te ja The bAkI hoI zake, anya nahi. A dAkhala e rIte gaNuM joIe, eTale vastu vadhAre spaSTa thaze. dhAre ke tamArA mitre prathama 26 nI saMkhyA dhArI te paristhiti nIce mujaba thaze - 16 | 10 | 18 | 19 | | 20 | 21 22 23 .. . - - - - - - 19. ( X -- - -- - - -- 28 | 9 | 3 | 31 | tyAra bAda 20nI saMkhyA dhArI che, te paristhiti nIce mujaba thaze :- Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdabAkInA traNa prayAgA 16 x 20 mujaba ze x 24 X * 16 x 20" X 24 * 17 21 28 x x 25 x 29 17 X 21 * tyAra bAda ra9nI saMkhyA dhArI, te paristhiti nIce 25 x 29 x 18 * [ 22 X 26" X 30 x 18 * 22 x 26" X 19 23 30 * >> 27 x 31 19 23 * 27 X 63 31 x A rIte have mAtra 19nI saMkhyA khAkI raheze. ahIM tamArA mitra dhArelI traNa .rakamanA saravALe kaheze ke 75 (26- 20 + 29 = 75), eTale tame 94 mAMthI 7pa mAda karIne kahI zakaze ke 19nI rakama bAkI rahI che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi A prayoga jarUra AnaMda pamADaze, eTaluM ja nahi paNa keTalAkane Azcarya paNa pedA karaze. ahIM tame kahI zake che ke A to gaNitarUpI gagana- maMDaLane eka nAnakaDe tArale che. AvA tAralA to temAM aneka prakAze che. tame e badhAnAM darzana karaze, te jarUra AnaMda thaze. ' ' , che daka _ - ___ . - - .. K, ja jI : ke jI pharI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] guNAkAra aMge prAthamika taiyArI saravALA AvaDe, bAdabAkI AvaDe, paNa guNAkAra na AvaDe te vyavahAranuM gADuM gabaDe nahi. mAno ke nAra gInI eka TepalIno bhAva 3 rUpiyA che ane 11 TopalIo kharIdavI che, te kula keTalA rUpiyA joIe?" A praznane javAba saravALAthI maLe khare, paNa te mATe nIce pramANe noMdha karavI paDe - TopalI rUpiyA - lh lh lh ' ja >> ja lh lh lh lh bh che Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi 6 >> O 10. P | kula 33 paraMtu TapalInI saMkhyA 35 hoya to? athavA 125 hoya te? athavA 450 hoya te ? tyAM keTalI moTI beMdha karavI paDe ane temA samaya paNa keTale jAya ? vaLI ghaNuM rakamanA saravALA hoya tyAM bhUla paDavAne saMbhava paNa kharo, eTale tenI khAsa cakAsaNI paNa karavI paDe. paraMtu ahIM guNAkArathI kAma laIe te capaTI vagADatA javAba AvI jAya. jemake- 11 35 125 450 4 3 4 3 4 3 4 3 33 105 375 1350 kyAM lAbAlaca saravALA ane kayAM A traNa padanI TUMkI rIta ! je saravALAne ApaNe belagADInI upamA ApIe, to guNAkArane vimAna ja kahevuM paDe. ahIM eTalI spaSTatA Avazyaka che ke jyAM raka viSama hoya eTale ke eka sarakhA pramANanI na hoya, tyAM to saravALe ja karavuM paDe che, te sivAya bIjo keImArga nathI, paraMtu badhI rakama sama eTale sarakhA pramANuvALI heya, tyAM A guNakAranuM sAdhana vAparI zakAya che. dAkhalA tarIke pattharanA pAMca DhagalA che. temAM 11, 14, 16, 13, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 guNAkAra aMge prAthamika taiyArI 12 ema pattharAnI viSama sakhyA che, te tenI kula saMkhyA jANavA mATe saravALA ja karavA paDaze. jemake kula paraMtu pattharanA A pAMca DhagalAmAM pattharonI saMkhyA sama hAya eTale ke dhAmA 11 hAya, badhAmA 14 hAya, adhAmAM 16 hAya, badhAmAM 13 hAya ke khadhAmAM 12 hAya tA tyAM guNAkAra mAMDIne javAba meLavI zakAya. jemake 11 * p 55 11 14 16 13 12 14 45 16 x 5 13 x 5 65 12 x 5 70 80 60 +e + e saravALAnuM cihna che, - e mAdakhAkInuM' cihna che, tema x e guNAkAranuM cihna che. jyAre eka saMkhyA ane khIjI sakhyA vacce x AvI cAkaDI mUkelI heAya, tyAre samajavAnuM ke te be saMkhyAne guNAkAra karavAne che. 11 x 3 eTale 11 nI saMkhyAne 3 thI guNavAnA che. ahI e paNa jANI levuM jarUratuM che ke je saMkhyAne guNavAnI hAya tene 'guNya' kahevAya che, je saMkhyA vaDe guNavAnI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi hoya tene "guNaka" kahevAya che ane tenuM je pariNAma Ave tene "guNAkAra" kahevAya che. e rIte 11 e guNya che, 3 e guNaka che ane 33 e guNAkAra che. guNAkAra karavA mATe judI judI aneka rIte cAle che, paNa tenI sahuthI vadhAre prasiddha ane anukULa rIta nIce mujaba che : prathama guNya saMkhyAnI sthApanA karavI, tenI nIce * AvuM cihna mUkIne guNakanI saMkhyA lakhavI ane tenI nIce lITI deravI pachI guNavAnI kriyA karavI. temAM prathama guNakanA ekama vaDe guNyanA ekama Adi dareka aMkane guNavA. e kiyA pUrI thayA bAda guNakanA dazaka vaDe guNyanA ekama Adi dareka aMkane guNavA, paNa tenuM pariNAma eka aMkasthAna cheDIne nIce lakhavuM A pramANe anya tamAma aketu samajI levuM. A rIte guNavAnI kriyA pUrI thAya, eTale nIce lITI daravI ane badhI rakamano saravALe. kare, eTale guNAkAranI saMkhyA prApta thAya dAkhalA tarIke 125 guNya che ane 37 guNaka che. te teno guNAkAra nIce mujaba thaze - 125 guNyA 4 37 guNaka 875 3754 - guNavAnI kiyA 21 46ra5 guNakAra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAra aMge prAthamika taiyArI ahIM prathama 7 ane 5 ne guNAkAra karyo, temAM 3pa AvatAM pa ne nIce utAryo ane 3 ne vRddhimAM rAkhyA pachI 7 ane 2 ne guNAkAra karyo, temAM 14 AvatAM 3 vRddhi umerI, eTale 17 thayA, tene cha nIce unA ane 1 ne vRddhimA rAkhe. pachI 7 ne 1 no guNAkAra karyo, temAM cha AvatAM 1 vRddhi umerI, eTale 8 thayA, te 8 nIce utAryo. A rIte 1rapa ne 7 thI guNatAM 87pa nI sayA AvI, te pahelI lITImAM lakhI. tyAra pachI 3 vaDe guNAkAra karavAnI zarUAta karI. Anu pariNAma eka aMkasthAna choDIne lakhavAnuM che, eTale ekamanA Aka nIce cokaDI mArI dIdhI, jethI badhA eke eka akasthAnanA pheramAM ja lakhAya. 3 ne 5 thI guNatA 15 AvyA, temane pa nIce utAryo ane 1 vRddhimAM rAkho. pachI 3 ane 2 thI guNatAM ja AvyA, temAM 1 vRddhi umeratA cha thayA, te nIce utAryA. tyArabAda 3 ne 1 thI guNatAM 3 AvyA, tene nIce utAryA. A pramANe 15 ne 3 thI guNatAM 375 nI saMkhyA AvI, te eka aMkasthAna choDIne nIce lakhI. pachI teno saravALo karatAM 425 pariNAma AvyuM, tene ja guNakAra samajavAne. have pachInA pRThemAM guNAkArane lagatI aneka TUMkI ane sahelI rIte ApI che. te vAcakee dhyAnathI vAMcavAvicAravAnI che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11 ] guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIto [ guccha paheluM ] 1-pAMca vaDe guNavAnI rIta ApaNuM vyavahAramA 5 ne upaga khUba ja thAya che ane tenA vaDe sa khyAone guNavAno prasaMga aneka vAra Ave che, tethI pa vaDe guNAkAra kema kare che te prathama vicArIe. ke 48 ne 5 vaDe guNavAnA che, to cAlu paddhatie guNAkAra karatAM prathama 8ne pa vaDe guNa paDaze, temA 2 nIce utArI 4 vRddhi bAjue rAkhavI paDaze ane tyAra pachI 4 ne pa vaDe guNI temA 4 vRddhi umetAM 24 no Aka Avaze, te lakhavo paDaze. A rIte tene javAba 240 Avaze, paraMtu A dAkhale anya rIte bahu sahelAIthI gaNI zakAya evo che. 5 e 10 ne ardho bhAga che, eTale 48ne 10 thI guNIe ane tene 2 thI bhAgIe te paNa e ja pariNAma. Ave. jema ke - Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIto 1 48410 = 480 - 2 = 240. athavA 48 ne 2 thI bhAgI pachI tene 10 thI guNIe to pariNAma e ja Ave. jema ke 48 - 2 = 24410 = 240. keI paNa saMkhyAne 10 thI guNavAnuM kAma saheluM che ane ra thI bhAgavAnuM kAma paNa saheluM che, eTale prathama karatAM A rIte vadhAre sarala paDe tema che. khAsa karIne mAnasika gaNatarI ke maukhika hisAbamAM te A ja rIta kAmamAM levA jevI che. ahIM eTalI spaSTatA karI daIe ke kaI paNa saMkhyAne 2 thI bhAgavI, eTale tenu aradhuM karavuM e dRSTie AvA dAkhalAmA aradhAnA Aka ghaNuM upayogI thaI paDe jeone aradhAnA Aka yAda che, teo ahIM "aDatAlIza aradhe covIza ane AgaLa eka mIMDuM" eTalI gaNatarI karIne ja 240 no javAba mUkI deze zu A rIta ghaNI jhaDapI ane sahelI nathI? have A rItathI keTalAka dAkhalA gaNI joIe, te A rItano abhyAsa thaze ane tethI kaI paNa saMkhyAne pa vaDe jhapATAmAM guNa zakAze rIta jANIe, paNa tene abhyAsa na karIe te ApaNane khAsa lAbha thAya nahi. ApaNe keI anubhavI puruSanA mukhamAMthI sAbhaLyuM ke Akhe triphaLA dAMte lUNa, piTa na bharIe cAre khUNa. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi te zuM eTalAthI ja lAbha thAya kharo ? e te triphaLA (haraDAM, baheLAM ane AMbaLA)ne khAMDI mATInI maTakImAM AkhI rAta palALavA paDe, ane tenuM pANI gALI laIne roja savAre dAtaNa karyA pachI AMkhe chAMTavuM paDe. te ja AMkhonuM teja vadhe ane lAbha thAya eja rIte te avAranavAra lUNa eTale mIThuM ghasatA rahevuM joIe, teja avALAM na le, rasI na thAya ane dAMtanI aneka prakAranI vyAdhi mAthI bacI javAya bhejana mATe paNa ema ja samajavuM. rasoI game tevI svAdiSTa hoya, to paNa peTa ThAsIne jamavuM nahi. tene cheDe bhAga haMmezA UNe eTale adhUro rAkhavo. A prakAre bhajana karanAra banatA sudhI bimAra paDato nathI ane dAca paDe to paNa jaldI sAjo thaI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke anubhavI puruSoe ApaNane je rIta batAvI hoya te mAtra jANI levAthI ja phAyade thatuM nathI, paNa te pramANe vartavAthI ke tene abhyAsa karavAthI phAyado thAya che. 324ne 5 thI guguvA hoya to e kAma paNa saheluM che prathama rIta pramANe tenA 3ra40 banAve ane 2 thI bhAga, eTale tene javAba 1920 Avaze ahIM 3240 ne ra thI zI rIte bhAgavA ? tenuM mAnasika citra rajU karIe chIe. 3ra 40 manamAM 32 40nI saMkhyA kulathI tenI nIce "trIza Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 73 aradhuM soLa" ane "cAlIza aradhuM viza" e pramANe saMkhyA mUkatAM 1620no AMka AvI jaze. ahIM bIjI rIta pramANe 324ne 5 vaDe guNavA heya te 324nA aradhA karavA paDe. te upara batAvelI mAnasika rItathI zIdhra thaI zake. athavA "traNase aradhuM doDhaso ane grevIsa aradhu bAra" e rIte 162 ne Aka mUkI tenA para zUnya caDAvI zakAya. jyAM eka karatAM vadhAre rIta ApI hoya, tyA anukULatA mujaba kAma levuM vadhAre parata ApavAne hetu paNa e ja che ke jyAM eka rIta na phAve, tyA bIjI rItathI kAma laI zakAya. dhAre ke pa17 ne pa thI guNavA che, te zuM karaze ? temAM pahelI rIta ajamAvaze ke bIjI ? amArA abhiprAyathI ahIM pahelI rIta ajamAvavAnuM ThIka paDaze. jemake pa17 X 10 = 5170 - 2 = 2585. A dAkhale bIjI rIta pramANe gaNo heya te A rIte gaNI zakAya pa17 - 2 = 258 410 = 2585. tAtparya ke 517 e viSama saMkhyA che, eTale tenuM aradhu karatA be pAna Ave. apUrNA kanI paribhASAmAM kahIe te 3 Ave. pUrNAka karatA apUrNAMkanuM kAma kaMIka aMze kaThina gaNAya, AthI ame prathamanI rItane pasaMdagI ApI che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 gaNita-siddhi hajI eka moTo guNAkAra karI joIe te ja cAlu paddhati karatAM A rIta keTalI TUMkI ane keTalI sahelI che, te samajI zakAze. dhAro ke 232465ne 5 thI guNavA che, te cAlu paddhatie A pramANe guNAkAra thaze * 232465 - 45 1162325 AmAM pratyeka AMkane guNavAne vidhi karavuM paDe ane vRddhine caDAvavA vagerenI paNa sAvadhAnI rAkhavI paDe. jyAre bIjI rItamA 2324650 - 2 = 1192325 ATale vidhi karavAthI ja javAba AvI jAya che ra-paMdara vaDe guNavAnI rIte dhAro ke 782 ne 15 vaDe guNavA che, to maukhika guNa zakaze kharA? je e mATe tamArI taiyArI na hoya te ahIM batAvavAmAM AvelI rItano upaga kare. 15 eTale 10 + 5, A vAta te tamArA khyAlamAM che ja, paNa teno upayoga kema kare che te kadI vicAryuM che kharuM ? jhADa parathI phaLa paDavAnuM lAkha mANase najare jue che, paNa te nIce zA mATe paDe che ? upara kema jatu nathI ? evo vicAra temAMnA keTalA kare che ? AIjheka nyuTana nAmanA eka mahAnubhAve eno gaMbhIratAthI vicAra ryo, eTale tene gurutvAkarSaNano niyama jaDI AvyuM. A Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75. guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 15 nuM paNa tema ja che. gaNitazAstrIoe 10 + 5 =15 parathI e siddhAMta tAravyuM che ke "keI paNa saMkhyAne. 10 vaDe guNI, temAM tenuM aradhuM umerIe te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne 15 vaDe guNyA barAbara Ave." dAkhalA tarIke 3 ne 15 thI guNatAM 45 nI saMkhyA Ave che. te ahIM A rIte Ave : 3 4 10 = 30 + 15 = 5 athavA 8ne 15 thI guNatAM 120 nI saMkhyA Ave che, te ahIM A rIte Ave 8410 = 80 + 40 = 120. A rIta pramANamAM sahelI che, eTale maukhika hisAbo karavAmAM teno upaga karI zakAya. ahI A rIta A. pramANe ajamAvIe : 782 410 = 7820 + 3910 = 11730 78rane 10 vaDe guNavAnuM kAma jarAye agharuM nathI. tyAM te mAtra zunya ja caDAvavAnuM che ahIM sAta hajAra AThase ne vIza e pramANe saMkhyA yAda rAkhavI joIe ane AMkha baMdha karIne mAnasika bhUmi para najara nAkhIe te tyAM 7820 e pramANe AkaDAne sAkSAt darzana thavA joIe je ATaluM ye yAda na rahe ke manamA citra na uThe te samajavuM ke ApaNe mAnasika vikAsa ghaNo ocho che ane te sudhAravAnI khAsa AvazyaktA che 7820 ne Aka yAda rahyA pachI tene 2 thI bhAgavo joIe, arthAt tenuM aradhuM karavuM joIe. ahIM aradhAna Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi AkanI madadathI "aDrottara adhuM ogaNacAlIza ane vIza aradhuM daza" e rIte 310 no AMka lAvI zakAya. have vAta rahI baMneno saravALo karavAnI. ahIM keTalAka kaheze ke "A kAma saheluM nathI. A to kAgaLapinasIlanI madada vinA thaI zake ja nahi. paraMtu ahIM e vicAravuM ghaTe ke "kAgaLa-penasIlano vaparAza to chellI DI sadIomAM ja thaye. te pahelAM leke zuM karatA haze ?" AnA javAbamAM keIema kahe ke "bhUjapatranI chAla vagere para lakhatA haze ke retImAM AMkaDA pADatA haze to ema banavA saMbhava che, paNa e vakhate ghaNakhA manu mAnasika zaktino ja upayoga karatA ane AvA dAkhalAonA javAba jhaDapathI ApI detA. ApaNe paNa AvI zakti kema na keLavIe? 7820 ane 310ne cAlu paddhatie saravALo karavo hoya to e vastu mAnasika gaNatarI karanArane phAve tema nathI. prathama to emAM jamaNI bAjuthI zarU karIne DAbI tarapha javAnuM hoya che, eTale javAba ApavA mATe e rIta -avaLI paDe che ane bIjuM temAM dareka AMkaDAno saravALe kare, temAMne chelle aka nIce utAre, je vRddhi Ave tene pachInA aMkamAM joDavI vagere kaDAkUTa hoya che tethI ahIM judI ja rIta ajamAvavAmAM Ave che. A rItamAM prathama DAbI bAjunA be AkaDAone bIjI lITInA DAbI bAjunA be AMkaDAomAM bheLavavAmAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahalI rIte |cg Ave che ane tyArapachI jamaNI bAjunA be AMkaDAone bIjI lITInA jamaNI bAjunA be AMkaDAmAM bheLavavAmAM Ave che AthI kAma saheluM saTa banI jAya che. te vakhate kevuM mAnasika citra dorAya che, te nIce ApyuM che : 78 | 20 - - - - - - - - + 39 | + 10 117 30 ahIM je saravALe na karavuM hoya ane mAtra guNakArathI ja kAma levuM hoya te laI zakAya che. A vidhAna tamane kadAca vicitra lAgaze, kAraNa ke 7820 ane 3910ne sAthe joDelA che, temAM guNAkAra zI rIte upayegI thaI zake? evo tarka tamane uThavAne ane tenuM samAdhAna sahelAIthI sAMpaDavAnuM nahi paraMtu A vastu zakya che ane te tame pite hamaNuM ja kabUla karaze. ne 3 thI guNIe to 1aaaa thAya ke nahi? athavA pa ne 3thI guNIe te 15 thAya ke nahi ? ahI 3910 nI saMkhyA ardhA dazakane eTale ke 5 ne guNAkAra batAve che, tethI tene 3thI guNa nAkhe te 15 vaDe guNavA barAbara javAba Avaze. 3910 x 3 = 117 30. eTale-- 7i82 410 = 7820 + 2 = 2910 4 3 = 11730.. A pramANe teno javAba lAvI zakAya. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi 3-sADA sAta vaDe guNavAnI rIte gharane chAparuM karavuM hoya te prathama memanuM maMDANa karavAmA Ave che, pachI tenA para vaLI ane vAsaDA jaDavAmAM Ave che, temAM khapATo bharavAmAM Ave che ane chevaTe naLiyAnuM .chA ja karavAmAM Ave che, eTale chAparuM taiyAra thaI jAya che. guNAkAranI bAbatamAM paNa kaMIka AvuM ja che. temAM 10 nI saMkhyA mobhanA sthAne che ane tenA AdhAre nAnImoTI je rIte zodhI kADhavAmAM AvI che, te vaLI-vAMsaDAnI garaja sAre che tema ja temAM sahAyabhUta thatI saravALA, bAdabAkI tathA bhAgAkAranI sahelI rIta naLiyAnuM kAma Ape che 10 nu aradhu karIe te pa thAya ane 10 mAM tenuM aradhuM umerIe to 15 thAya. A bane saMkhyAo vaDe guNAkAra kema karavA? te ame gata prakaraNomAM vistArathI varNavyuM che. ahIM eTalI spaSTatA karavI ucita che ke amuka jamAnAmAM amuka dezamAM aradhA karavAnI tathA bevaDA karavAnI rItane bahu mahattva apAyuM hatuM. khAsa karIne IjiptanA leke tathA raziyAnA kheDUtomAM A rIta ghaNI pracalita hatI ane tyAnA lake tenA AdhAre guNAkAra paNa karatA hatA. ApaNane ghaDIbhara vicAra thaze ke A kevI rIte banI zake? paraMtu gaNita-camatkAranA navamA prakaraNamAM ame Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 1 guNAkAranI che aneAkhI rIte ApI che, temAMnI khIjI rIta A prakAranI che. te jijJAsue avazya joI levI. 10 ra = LA. eTale vaDe guNIe ane temAMthI teno te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne Ave. A rIte 44 ne chANA vaDe guNavA hoya te ATaluM ja karavAnuM - koI paNa sakhyAne 10 cAthA bhAga mAda karIe chaNA vaDe guNyA marAmara - 44 x 10 = 440 110 = 330. ane 56 ne chaNA vaDe guNavA hAya te paNa ATaluM ja karavAnuM ke-- G 56 x 10 = 560 140 = 420, ane 125 ne chA vaDe guNuvA hAya te paNa ATalAM ja pada mAMDavAnAM kuM. - 125 410 = 1250 312aa = 937aaaa. e ahI aradhAnI e pAna mAMDavI paDe eTaluM ja, paNa apUrNAMka karatA A vastu sahelI che. vaLI bAdabAkI paNa agharI nathI. 12 mAMthI 3 jAya te 9 ane 10 mAMthI 12aa jAya te 37NA e sIdhA hisAba che, - rUpiyA tathA paisAne chaNA vaDe guNavA hoya te paNu A ja rIta ajamAvavAnI. tene javAba AvI gayA pachI jamaNI AjunA beMka cheDIne vacce - AvuM cihna mUkI devAnuM, eTale rUpiyA ne paisA chUTA paDI jAya. dAkhalA tarIke Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi have A rItathI gheADA dAkhalA gaNIe, eTale tenI vyavahArika upacAgitA samajAze. g& (1) kapaDAMnI eka peTInI 'mata 192 rUpiyA che, te 15 peTInI kimata zu?' 192 x 10 = 1920 + 960 = 2880 rUpiyA. 192 x 10 = 1920 + 2 = 960 x 3 = 2880 rUpiyA. (2) sainikonA eka jUthamAM 1028 sainike che, te 15 jUthamA keTalA sainiko hAya ? 1028 4 10 = 10280 + 5140 = 15420 sainiko. 1024 x 10 = 10280 - 2 = 5140 x 3 =15420 sainike (3) eka mANasanuM eka aThavADiyAnuM bhAjanakharca 15 rUpiyA Ave che, tA 779 mANasAnu leAjanakha keTaluM Ave? 779 x 10 = 7790 + 3895 = 11685 rUpiyA 779 x 10 = 7790 -2 =38543=11685 rUpiyA. - pahelA dAkhalAmA eka trIjI rIta paNa ajamAvI zakAya evI che ane te maukhika gaNunA mATe sahelI che. peTInI kiMmata 192 rUpiyA che, temAM 8 vadhArI 200 karavA ane tene 15 thI guNavA eTale 3000 nA AMka Avaze. temAMthI 8 peTInA 120 rUpiyA bAda karavA, eTale javAma 2880 Avaze. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNakAranI TUMkI ane sahelI rIte 79 bIjA dAkhalAmAM trIjI rIta doDhAnI ajamAvI zakAya. te pramANamAM khUba ja sahelI che. jemake 10 28 * 1 4 1 15 42 x 10 = 15420 1 ne 10 vaDe guNIe to tenuM pariNAma 15 vaDe guNyA barAbara Ave, mATe chevaTe 10 vaDe guNyA che. bIjA dAkhalAmAM cethI rIta paNa ajamAvI zakAya evI che, te A pramANe 1000 4 15 = 15000 ane 28 4 15 = 420 ane maLIne 15420. ahIM doDhane prasaMga che, eTale kahevAnuM mana thAya che ke dareka kAmanI dehe taiyArI rAkhavI, paNa doDhaDAhyA thavuM nahi. je taiyArI cAlatI hoya te eka taiyArI ane temAM madada kare tevI bIjI gauNa taiyArI te aradhI taiiyArI. A rIte deDhe taiiyArI rAkhanAra kadI pAcho paDato nathI. te potAnuM kArya siddha kare che. pUche teno uttara Apa, e DahApaNa che, paraMtu vagara pUchaye keIne kaMI paNa kahevuM ke salAha-zikhAmaNa ApavA maMDI paDavuM, e doDha DahApaNa che. tenuM pariNAma sUgharIe vAMdarAne zikhAmaNa ApI, tenA jevuM ja Ave. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi rU. 392 = 36 paisAne kA vaDe guNavAnA che, te pagathiyAM A rIte maMDAze : 39236410 = 392360 - 68090 = 294ra70 = rU. 2942 = 70. AmAM kaMIja muzkelI nathI. mAtra thoDA abhyAsanI jarUra che, te avakAze jarUra karI levuM joIe. rA 4 3 = aa. A parathI e siddhAMta phalita thAya che ke koI paNa saMkhyAne rA vaDe guNane pharI 3 vaDe guNue to tenuM pariNAma mULa saMkhyAne kA vaDe guNyA barAbara Ave. paraMtu A rIta guNya rakama nAnI hoya tyAM ajamAvavA jevI che. dAkhalA tarIke- 12 ne 7 thI guNavA che, te tyAM ATaluM ja karavAnuM ke12 4 ra = 30 x 3 = 90 athavA 26 ne zA thI guNavAnA che, te tyAM ATaluM ja karavAnuM - 26 4 rA = 65 x 3 = 15. athavA 38ne chA thI guNavAnA che, te tyAM ATaluM ja karavAnuM ke 384 rA = 95 43 = 285. je loke eka saMkhyAnA aradhA ane tenA paNa aradhA karavAne TevAyelA che, teo e baMnene saravALo karIne tathA tene 10 vaDe guNIne LA vaDe guNyA jeTaluM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNakAranI TUMkI ane sahelI rIta pariNAma lAvI zake che. khAsa karIne maukhika hisAbo karavA mATe A rIta ghaNI sahelI che. dAkhalA tarIke 28 ne chA thI guNavA che, te teo A rIte guNazeH 28 aradhuM 14 ane 14 aradhuM che. 14 ane 7 = 21. tenA mAthe mIMDuM eTale 210. athavA rUpa ne chA thI guNavA che, te te A rIte guNazeH 35 aradhuM 17 ane 1chA aradhuM 8. 1chA ane 8 = dA. tene guNyA 10 eTale radarA. ame eka vAra kahyuM che ane ahIM pharI paNa kahIe chIe ke jyAM je rIte vadhAre anukULa hoya tyAM te ajamAvavI. temAM amuka ja rItane Agraha rAkha nahi. vyAvahArika bhASAmAM kahIe te ApaNe pADA-pADInuM kAma nathI, mAtra baLI khAvAnuM kAma che." 4-sADA bAra vaDe guNavAnI rIte jo tame eka saMkhyAne kA vaDe sahelAIthI guNI zake te 1ra vaDe kema na guNI zake? baMnenI rIta eka ja che, temAM taphAvata mAtra ochA ane vattAne che. 10 - rA = LA ane 10 + ra = 1rA. A parathI ema samajavAnuM ke koI paNa saMkhyAne 10 vaDe guNI, temAM tene cele bhAga umerIe te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne 1ra vaDe guNyA jeTaluM ja Ave. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi A rItamAM je saralatA rahelI che, te nIcenA hisAbe parathI samajI zakAze. temAM cAlu paddhati ane TUMkI rIta ane pramANe hisAbeA gaNelA che : 84 (1) 16 ne 125 vaDe guNA. cAlu paddhati 16 x 15 32 16 4 8 ( aradhe guNatAM ) 200 (2) 54 ne 125 vaDe guNA. cAlu paddhati 14 x 12aa 16 4 10 = 160 - 40 = 200 108 54 x TUMkI rIta phUMkI rIta 54 210 = 540 - 135 = 67 27 (aradhe guNatAM ) 675 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte (3) 172 ne 1ra vaDe guNe. cAlu paddhati TUMkI rIta 172 172 x 10 = 1720+430 = 2150 412aaaa 344 1724 86 (aradhe guNatAM) 2150 have kaI paNa saMkhyAne 1rA vaDe kema guNavI? tenI bIjI rIte joIe. 1ra e 100 ne AThame bhAga che, eTale eka rakamane 100 vaDe guNI tene 8 vaDe bhAgIe te tenuM pariNAma mULa rakamane 1rA vaDe guNyA jeTaluM ja Ave. A rIte uparanA traNeya dAkhalAo gaNIe, eTale tenI vizeSatA dhyAnamAM Avaze. (1) 16 ne 12aa vaDe guNo. 16 4100 = 1600 8 = 200 (2) pa4 ne 1rA vaDe guNa. 54 4100 = 1400 - 8 = 675 (3) 172 ne 1rA vaDe guNo. 172 4100 = 17200 + 8 = 2150 AThathI bhAgI zakAya tevI rakamamAM A rIte ghaNI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi sahelI paDe che. tyAM te guya rakamane 8 vaDe bhAgI pachI 100 vaDe guNavAmAM Ave che ane e rIte tenuM pariNAma jhaDapathI lAvavAmAM Ave che. dAkhalA tarIke 16 e 8 vaDe bhAgI zakAya evI rakama che, te tyAM eTaluM ja karavAnuM ke 16 - 8 = 2 x 100 = 200. 54 ke 172 ne 8 vaDe akhaMDa bhAgI zakAtA nathI, eTale tyAM A rIta ajamAvavAnI jarUra nathI. tyAM te upara jaNAvI, te ja rIta ajamAvavI gya che. pa-nava vaDe guNavAnI rIte 1 thI 40 sudhInI keI paNa saMkhyAne 9 vaDe guNavI hoya te guNAkAra karavAnI jarUra nathI. tene javAba AMkanI madadathI tarata maLI jAya che. jema ke 7 49 te sAta navA zaTha 12 49 te bAra navA aThalaMtarase 108 17 X 9 te sattara navA trepanase (so ane trepana) 153 264 9 to chavIsa navA be cotrIzA 234 33 % 9 te tetrIza navA be satANavA 297 384 9 te ADatrIza navA traNa beMtAlA 342 bhAratanA lokee dazakapaddhati zedhI kADhI ane tenA AdhAre kenI racanA karI, tethI guNAkAranI prAthamika bhUmikA majabUta banI ane vyavahAramAM ghaNI saralatA thaI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 87 je dezamAM AMka na hatA, tyAM sAmAnya guNAkAra karavA mATe paNa takalIpha paDatI ane jUdI jUdI aneka rIte ajamAvavAmAM AvatI. tAtparya ke AMka e ApaNe viziSTa prajJAnuM pariNAma che ane tethI tene jALavI rAkhavA joIe. je 40 thI uparanI rakamane 9 vaDe guNavI hoya te sAmAnya rIte cAlu paddhatine Azraya levAmAM Ave che. jema ke 92 tathA 316 ne 9 vaDe guNavAnA che, te- 316 4 9 X 9 828 2844 paraMtu A dAkhalAo bIjI rIte paNa gaNI zakAya che ane e rIta pramANamAM vadhAre sahelI che. uparanA baMne dAkhalA A rIte gaNue, eTale tene spaSTa khyAla AvI jaze. 20 mULa saMkhyAnA dazagaNuM 92 mULa saMkhyA 828 3160 mULa saMkhyAnA dazagaNuM 316 mULa saMkhyA 2844 guNya rakamane dezagaNI karavA mATe mAtra mIMDu caDAvavAnuM hoya che. temAM kaMI takalIpha nathI ke lAMbe vicAra Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * gaNita-siddhi karavApaNu nathI ane khAdakhAkInuM kAma guNAkAra karatAM ghaNu saheluM che. guNAkAramAM te dareka aMkane 9 vaDe guNavA paDe che, temAM je vRddhi Ave tenI kALajIpUrvaka vyavasthA karavI paDe che ane teA ja saMgha dvArikA paheAMce che, temAM koI sthaLe hUkayA arthAt gaphalata karI teA guNAkAramAM gAmaDuM paDavAnuM ane tene pUravA mATe pharI pAche AkhA guNAkAra karavAnA. khAsa karIne meTA guNAkAramAM bahu saMbhALavuM paDe che, jyAre A rItamAM badhA AMkaDA enA e hAvAthI bhUla thavAne jarAya sA~bhava nathI. . 10mAMthI 1 khAda karIe tA 9 rahe che, e parathI gaNitajJAe evuM nakkI karyuM che ke koI paNa rakamane 10 vaDe guNIe ane temAMthI te ja rakamane khAdya karIe te tenu pariNAma teja rakamane 9 vaDe guNyA kharAkhara Ave. tethI ja uparanA dAkhalAomAM 92 nA 920 ane 316 nA 3160 karavAmAM AvyA ane temAMthI mULa rakamA khAdya karavAmAM AvI. have tame koI paNa sakhyAne A rIte 9 vaDe guNI zake che ane zrama tathA samayanA bacAva karI zake che. jo tame cAlu paddhatine cheDI na zakatA haiA te A rItanA cakAsaNI mATe upacega karaze. 6-agiyAra vaDe guNavAnI rIte 9 ane 11 sAmasAmAM chAmaDAmAM beThelA che, eTale Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 9 pachI 11 nuM patAvavuM joIe. 10 - 1 = 9 ane 10 + 1 = 11. AmAM kendrasthAne 10 che ane temAM 1 e che ke vatte karavAnuM che, je mULa rakamane bAda karavAthI, ke umeravAthI thaI zake che. dAkhalA tarIke 18 ne 11 thI guNavA hoya te - 18410 = 180 + 18 = 198 A rIte tene guNAkAra thaI zake. ane dhAre ke pada ne 11 thI guNavA che, te- pa6 410 = pa60+56 = 616 A rIte tene guNAkAra thaI zake. kadAca rakama meTI, hoya te paNa phikara nahi. dAkhalA tarIke 473 ne 11 thI guNavA che, tyAM ATaluM ja karavAnuM ke 473 4 10 = 4730+473 = para03 zuM A rIta cAlu paddhati karatAM vadhAre sarala nathI? agiyAranA guNAkAramAM bIjI paNa eka rIta ajamAvI zakAya evI che ane te AnA karatAM paNa TUMkI che, paraMtu te mATe zeDo abhyAsa joIe. A rItamAM te saMkhyA joIne ja tene javAba lakhavAnuM hoya che. temAM bIjAM keI pagathiyAM mAMDavAnA hotAM nathI. te zI rIte lakhAya che? e ahIM jaNAvIzuM. je rakamane 11 vaDe guNavI hoya tene chelle AMkaDe ene e ja rAkhavuM. pachI ekama ane dazaka, dazaka ane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 gaNita-siddhi se, se| ane hajAra e krame AMkaDAone saravALA karatAM javuM. temAM chelle Aka javAmamAM lakhavAnA ane vRddhi AgaLanA aMkamAM umerI devAnI. A rIta pramANe uparanA traNeya dAkhalA ahIM gaNI atAvyA che. 18 x 11 tA 8 nA 8+1 = 1 nA te 56 x 11 tA 6 nA AmAM je je AMkaDA AvatA jAya te jamaNI bAjuthI zarU karIne DAmI mAjI tarapha lakhavAnA hAya che, tethI A pramANe lakhAze : 198 * 6 + 5 = 11 tenA 1 5 + 1= mlh s 8 9 1 = 616 >> deg 473 4 11 tA 3 nA 3 + 7 =10 tenu' 7+4+ 1 = 12tenA ra 4 + 1 = 5 - 5203 1 vRddhimAM 1 vRddhimAM 1 vRddhimAM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 91. A vastu samajAvavA mATe ATalA vistArathI lakhI che, paNu abhyAsa thayA pachI game tevI mATI rakamane javAba paNa theADI sekanDomAM ja lakhI zakAya che. jemake23568492 ne 11 thI guNavAnA che, te 23568492 mULa rakama 259253412 11 nA guNAkAra have cAlu paddhatie A dAkhalA gaNI juo : 23568492 x 11 23568492 235684924 259253412 AmAM keTalA badhA AMkaDA mAMDavA paDyA che? vaLI e vAra guNAkAra ane eka vAra saravALA karavAthI A pariNAma AvyuM che, jyAre uparanI rItamAM mAtra manathI. saravALe karavA sivAya khIjuM kaMI karavuM paDatuM nathI ame gaNita-rahasyanA navamA prakaraNamAM samaka sakhyAnA saravALA aMge vistArathI vivecana kareluM che, temAM 11 nA guNAkAra aMge paNa keTaleka mahattvapUrNa nirdeza karelA che, te jijJAsuee avazya joI leve, d avadhAnakArI 11 nA guNAkAramAM mukhyatve A ja rItanA upayAga kare che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIto [ gucha bIjuM 1 1-pacAza vaDe guNavAnI rIte kaI paNa saMkhyAne 50 vaDe guNavI hoya te sAmAnya rIte tene pa thI guNane tenA para zUnya caDAvIe chIe. -jemake 18 ne 50 vaDe guNavA che, to 184 5 = 90 ane AgaLa 0 e rIte 900. athavA 372 ne 50 vaDe guNavA che, te 372 45 = 1860 ane AgaLa 0 e rIte 18600. athavA 26475ne 50 vaDe guNavA che, te 26475 4 5 = 132375 ane AgaLa 0, e rIte 13237pa0. paraMtu AnA karatAM TUMkI ane sahelI rIta e che ke guNa rakamane 100 vaDe guNa 2 thI bhAgI nAkhavI. 100 vaDe guNavAmAM te mAtra be zunya ja caDAvavAnA che ane 2 thI bhAgavAmAM kaMI muzkelI nathI. eka saMkhyAne 5 vaDe guNIe tenA karatAM 2 vaDe bhAgavAnuM kAma pramANamAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte ghaNuM saheluM che. A rIta pramANe uparanA traNeya dAkhalA gaNI jevAthI vadhAre spaSTatA thaze. 18 450 te 18 * 100 = 1800 - 2 = 900 372 450 te 372 x 100 = 37ra00 + 2 = 18600 26475 4 50 te 26475 4 100 = 2647500 - 2 = 1323750je guNya rakama nAnI eTale ke be-traNa AMkaDAnI ja hoya te eka vizeSa rIta ajamAvI zakAya. mULa rakamane. 2 thI bhAgavI ane tenuM je pariNAma Ave tene 100 thI guNavA. A rIte 18 ne 50 thI guNavA hoya te 18 - 2 = 9 * 100 = 900 ane 372 ne 50 thI guNavA heya te372 - 2 = 186 4 107 = 18600. 26475 mA A rIta nahi ajamAvIe, kAraNa ke saMkhyA meTI che ane viSama paNa che. Ama chatAM jANavAnI khAtara e dAkhale ahIM gaNI batAve che. te A pramANe 26475 - 2 = 13ra3LA * 100 = 13ra3750 ra-pacIsa vaDe guNavAnI rIta keI paNa saMkhyAne 25 vaDe guNavI hoya te sAmAnya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gaNita-siddhi rIte tene cAlu paddhatie guNAkAra karavAmAM Ave che. jemake44 153 4 25. 4 25 4 25 220 430 1724 765 3064 884 1100 - 2150 3825 paraMtu 25 e 100 ne ce bhAga (Q) che, eTale guNya rakamane 100 vaDe guNI tene 4 thI bhAgIe to paNa pariNAma 25 vaDe guNavA jeTaluM ja Ave. keI paNa saMkhyAne 100 vaDe guNavAmAM jarAya muzkelI nathI, kAraNuM ke temAM mAtra be zunya ja caDAvavAnAM hoya che ane 4 thI bhAgavAnuM kAma paNa pramANamAM saheluM che. A rIta pramANe uparanA dAkhalA gaNavA hoya te ATaluM ja karavAnuM ke 44 * 100 = 4400 = 4 = 1100 86 * 100 = 8600 = 4 = 2150 153 * 100 = 15300 + 4 = 382pa je mULa rakamane 4 thI bhAgIe ane tenA bhAgaphaLane 100 vaDe guNIe, te paNa mULa saMkhyAne 25 vaDe guNyA jevuM ja pariNAma Ave. 3 * 100 = 25. A trIjI rIte uparanA traNa dAkhalA A rIte gaNAya : 44 4 25 44 : 4 = 11 * 100 = 1100 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte pa ahI mULa rakama 4 thI bhAjya che, eTale kAma sAva sahelu che. 86 4 25 86 - 4 = 215 x 100 = 2150 koI paNa rakamane 4 thI bhAgIe ke tenuM pA karIe e mane kharAkhara che, eTale ahI yAzI pA sADI H ekavIza ? ema sIdhu pada paNa mAMDI zakIe. 153 4 25 153 - 4 - 385 x 100 = 3825. ahI se pA pacIza ' ane * trepana pA savA tera' e rIte 38aa nu pada sIdhuM mAMDI zakIe. rA ne 10 thI guNIe tA. 2pa Ave, eTale koI paNa rakamane aDhI gaNI karIne 10 vaDe guNIe tA tenu pariNAma mULa sakhyAne 25 vaDe guNyA kharAkhara Ave. nAnA hisAbeAmAM A ceAthI rIta upayAgI che. khAsa karIne jene aDhiyA AvaDatA heAya te A rItanA saralatA ' pUrNAMka upayoga karI zake che. dAkhalA tarIke guNavA che, teA * ATha aDhIyuM vIza " ane ema karIne 200 nA javAya tAtkAlika athavA 18 ne 25 vaDe guNuvA che, tA * aDhAra aDhiyuM pIstAlIza ' ane AgaLa mIMDuM' ema karIne 450 ne javAma jaladI lAvI zakAya che. athavA 34 ne 25 vaDe 8 ne 25 vaDe AgaLa mIThuM' lAvI zakAya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da6 gaNita-siddhi guNavA che te "trIsa ayuiM paMcAzI" ane "AgaLa mIDuM" ema karIne 850 ne javAba paLavAramAM rajU karI zakAya che je rakama moTI hoya te aDhiyAne sIdhe upaga. thaI zakato nathI, paNa maukhika hisAba gaNanArA vibhAgathI hisAba gaNIne tene meLa meLavI de che ane kAma calAve che. A rIte 146ne 25 thI guNavA hoya te "se aDhiye. aDhiso" ane "cAlIza aDhiye se" e rIte 350 ne. AMka lAvI temAM "cha aDhiye paMdara "umerI 36panI saMkhyA, lAvavAnA. pachInuM kAma te mAtra mIMDuM caDAvavAnuM che, eTale temAM kaMI muzkelI nathI. tAtparya ke 365nI saMkhyA AvI ke teo javAbamAM 3650 rajU karavAnA. AMka mukhapATha hoya te guNAkAra karavAmAM keTalI saralatA rahe che, te A parathI samajI zakAze. 3-paMcetera vaDe guNavAnI rIte 100 - 25 = 75, eTale keIpaNa rakamane 100 varSe guNa temAthI tene ce bhAga ocho karIe, te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne 75 vaDe guNyA barAbara Ave. A te rIte 64 ne 7pa thI guNavA heya te A rIte guNI zakAya 64 x 100 = 400 - 1600 = 4800 ahIM saMkhyA moTI ke viSama hoya te paNa guNA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIto kAra sahelAIthI thaI zake. jema ke 103ne 75thI guNavA che, te 103 * 100 = 10300 - 2pa7pa = 7725 ane 257ne 75 vaDe guNavA hoya te- 2pa7 4100 = 25700 - 4rapa = 1ra7pa have bIjI rIta. 0 ne 100thI guNIe te 75 Ave che, eTale keIpaNa rakamane piNI karIne tene 100thI guNIe te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne 75 vaDe guNyA barAbara Ave. nAnA hisAbamAM A rIta upagI che. khAsa karIne jene paNa AvaDatA hoya, te AmAM jhapATo lagADI zake che. dAkhalA tarIke ne 7pathI guNavA che, te " ATha piNuM cha" ane "AgaLa be mIMDAM" e rIte 600ne javAba AkhanA palakArAmAM rajU karI devAnA. athavA 14ne upathI guNavAnA che, te cauda piNuM sADAdaza, guNyA se, barAbara 1050 "ne javAba tarata rajU karavAnA. A to mahAvarAnI vAta che. jene vizeSa mahAvare hoya te moTI saMkhyAnA guNAkAremAM paNa tene saphaLatAthI upaga karI zake che. dAkhalA tarIke 247ne 75thI guNavA che, te "base piNuM deDha" cAlIza paNuM trIza ane sAta paNuM savA pAMca" e rIte hisAba gaNuM 18pAne Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi AMka lAvavAnA ane tene 100 vaDe guNa javAbamAM 18525 rajU karavAnA. have A ja dAkhalo cAlu paddhatie karI juo, eTale A rItanI saralatA samajAze. ka-ekaso pacIsa vaDe guNavAnI rIte e te tamArA khyAlamAM haze ja ke 125nI saMkhyA e 1000ne barAbara AThamo bhAga che, eTale keI paNa rakamane 1000thI guNane tene 8 vaDe bhAgIe te pariNAma 125thI guNyA barAbara Ave. dAkhalA tarIke 26ne 1rapathI guNavA che, te hisAba A pramANe maMDAze : 26 41000 = 26000 - 8=3250 : athavA 37ne 1rapathI guNavAnA che, te hisAba A pramANe maMDAzeH 37 41000 = 37000 - 8 = 4625 je savAnA gaDiyA mukhapATha hoya te tene upayoga karIne paNa ahIM khUba jhaDapathI javAba lAvI zakAya che. te mATe uparanA be dAkhalAo joIe. "chavIza savAyuM sADI batrIza" eTale ahIM 3rapa0 mUkavAnA. "sADatrIza sAcuM savA chetAlIza" eTale ahIM 4625 mUkvAnA. 125nI saMkhyA 100 + 25thI bane che, eTale ke I rakamane 100 vaDe guNa temAM tene ce bhAga umerIe te Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIto pariNAma 125thI guNavA jevuM ja Ave. A rIte rane 125thI guNavA mATe nIcenI rIta ajamAvI zakAya? 26 * 100 = 2600 + 650 = 3250 ane 37 ne 125 thI guNavA mATe A pagathiyAM mAMDavA paDe : 37 4100 = 3700 + 925 = 4625 thoDA ja abhyAsathI A rItanI phAvaTa AvI jAya ema che. pa-eka se ne sADAbAra vaDe guNavAnI rIta koI paNa rakamane 11rA vaDe guNavAnuM kAma dhAravA jeTaluM agharuM nathI. tyAM mULa rakamane 100 vaDe guNI tene AThame bhAga tenI aMdara umeravAne, eTale pariNAma mULa saMkhyAne 11rA vaDe guNavA jeTaluM ja AvI javAnuM. 100 + 1rA = 11rA. dAkhalA tarIke ane 11rAthI guNavAna che, te tyAM 46 4100 = 4600 + 575=5175 ema gaNanA karavAnI. athavA 82ne 11rAthI guNavAne che, te tyAM 82 4100 8ra00 + 1025 = 9225 ema pada mAMDavAnAM. dhAre ke 174ne 11ra thI guNavAnA che, te tyAM paNa A rIta eTaluM ja kAma ApavAnI. jemake- 174 * 100 = 17400 guNAkArane AThame bhAga + 2175 19575 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 gaNita-siddhi, cAlu paddhatie. A guNAkAra karavuM hoya to nIce pramANe sAta pagathiyAM mAMDavA paDe ? 174 4 112 348 174 4 174 4 87 (ane guNAkAra) 1575 A parathI A rItanI saralatA samajI zakAze. 6-pIstAlIza vaDe guNavAnI rIta keI paNa saMjayAne 5, 9, 11, 15 Adi guNakathI TUMkI ane sahelI rIte guNa zakAya che, tema pa vaDe paNa TUMkI ane sahelI rIte guNa zakAya che. kadAca A vastu tamArA mAnyAmAM nahi Ave, paNa thoDI ja vAramAM tamAre e kabUla karavuM paDaze 50 - 5 = 45 A parathI kaI saMkhyAne 50 vaDe guNae ane temAMthI tene dazame bhAga athata 5 no guNAkAra bAda karIe, te tenuM pariNAma 45 thI guNyA barAbara ja Ave. eka rakamane 50thI guNavI sahelI che ane tene dazame bhAga pADavAmAM khAsa muzkelI nathI, eTale A Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 101 rItathI TUMkamAM jhaDapI pariNAma lAvI zakAya che. dAkhalA tarIke 18ne japathI guNavAnA hoya te mAtra ATaluM ja karavAnuM ke 18 450 = 900 -- 90 = 810. athavA 46ne 5thI guNavA hoya to mAtra ATaluM ja karavAnuM ke 46 4 50 = 2300 - 230 = 2070. zuM A rIta cAlu paddhati karatAM TUMkI ane jhaDapI nathI? saMkhyA meTI heya te paNa A rIta ajamAvI zakAya che. dAkhalA tarIke ra18ne 4pathI guNavA che, te-- 218 4pa0 = 10900 - 1090 = 9810. ahIM vadhAre AMkaDA joIne gabharAvAnuM nathI. 200ne pa0thI guNIe te 10000 Ave ane 18 ne 50 thI guNIe te 900 Ave. e rIte 10900ne AMka Ave. tene dazamo bhAga karavAmAM te chelluM zunya ja uDAvI devAnuM cheA rIte 10900 ane 1090 e be saMkhyAo prApta thayA pachI tenI bAdabAkI karavAnI rahe che, te paNa ghaNI saralatAthI karI zakAya evI che 10000mAMthI 1000 gayA eTale 9000 rahyA ane 900mAMthI 90 gayA, eTale 810 rahyA. A rIte 9810 rahyA, e tene javAba che. hajI eka moTo ane viSama sa cAvALo dAkhala gaNae. eTale tamane A rItanI asarakArakatA barAbara dhyAnamAM Avaze. mAne ke 1067ne 45thI guNavAnA che, te ahIM 1067450 = 53350 - pa335 = 48015 eTalA ja AMka mAMDavAnA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 gaNita-siddhi ahIM 1067ne pa0thI gaNavAmAM tamane kaMI vicAra ke bha thato hoya te eka sAdI rIta dhyAnamAM rAkhI le. 1000ne 50 thI guNIe te pa0000 thAya, 60ne pa0thI guNIe te 3000 thAya ane chane paththI guNIe te 350 thAya. A rIte pa33pa0no AMka AvI jAya. pa33pa0mAMthI pa33pa maukhika bAda karavAmAM paNa keTalAka muzkelI anubhavaze, paraMtu thoDA ja vicAra karavAthI e muzkelInuM nivAraNa thaI jAya evuM che. pa3000mAMthI 5000 gayA te 48000 ane 350mAMthI 335 gayA te 15 A rIte 4801panI sa aa sahelAIthI prApta thaze, tene tame javAba tarIke rajU karI zake che AgaLa agiyAramI kalamamAM 45 vaDe guNavAnI bIjI rIta Ave che, te paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che 7-paMcAvana vaDe guNavAnI rIta have 45nA guNAkArane maLatI ja paNa ochAne badale vattAvALI eka rIta joIe e rIta che paMcAvana vaDe guNavAnI. 50 + 5 = 55, eTale keIpaNu rakamane 50 vaDe guNIe. ane guNAkArano dazama bhAga temAM umerIe te te saMkhyAne papathI guNyA barAbara pariNAma Ave. A rIte 32ne 55 thI guNavA hoya to 32 4 50 = 1600 + 160 = Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIte 103 1760 javAba Avaze. athavA 107ne papathI guNavA heya te 107450 = pa350 + pa3pa = 5885 javAba Avaze. vadhAre moTI rakamane paNa A ja rIte guNa zakAya che, jemake 23465 455 te 23465 4 50 = 1173250 + 117325 1290575 A dAkhale cAlu paddhatie gaNuM juo, eTale baMne rIta vacceno taphAvata samajAze. 23465 4 papa 117325 117325 4 1290575 AmAM AMkaDAnI pAMca hAre mAMDavI paDI che, tyAre uparanI rItamAM traNa hArethI ja kAma patyuM che. 8pAMtrIza vaDe guNavAnI rIta 25 + 10 = 3pa bane che. A vastu dhyAnamAM rAkhIne keIpaNa saMkhyAne 35 vaDe guNavAnI TUMkI rIta zodhI kADhavAmAM AvI che. temAM traNa pagathiyAM mADavAnAM hoya che. mULa rakamane 25thI guNatAM je saMkhyA Ave, te prathama pagathiye mAMDavI. te rakamane 10thI guNatAM je saMkhyA Ave, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 gaNita-siddhi te bIjA pagathiye mAMDavI ane te baMnene saravALe karatAM je rakama Ave, te trIjA pagathie mAMDavI. A saravALe e ja teno javAba che. dAkhalA tarIke 48ne rUpathI guNavAnA che, te tenAM pagathiyAM A rIte maMDAze : 484 25 = 1200 48 10 = 480 paraMtu ATale vistAra samajavA mATe karyo che. maukhika gaNatarImAM te mAtra ATaluM ja karavAmAM Ave che ke 48 X rapa = 1ra00 + 480 = 1680. 25 e 100no cotho bhAga che, eTale "aDatAlIza pA bAra" e rIte 1200nI sakhyA lAvI zakAya che ane dazathI guNavAmAM te kaMI muzkelI che ja nahi. mULa rakama para mAtra zunya caDAvavAnuM che. A rIte 1200 ane 480nI saMkhyA prApta thayA pachI tene saravALe 1680 AMkhanA palakArAmAM thaI jAya che. je 8rane 35thI guNavA heya te tyAM ATaluM ja karavAnI jarUra che ke 82 425 = 2050 + 820 = 2870. je AMka yAda hoya to ahIM "khAsI pa sADIvIza" e rIte 2050no AMka mAMDI zakAze, anyathA 8ranA 8200 banAvI tene cAra vaDe bhAgatAM A rakama lAvI zakAze. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte A rIte ahIM keTalAka dAkhalAo gaNuM batAvyA che, tenuM barAbara nirIkSaNa kare ? 273 X 35 ra73 4 5 = 6825 ra73 4 10 = 2730 555 329 4 35 329 X 25 = 8225 329 4 10 = 3290 11515 4036 435 4036 4 25 = 100900 4036 4 10 = 40360 141260 pa290 x 35 para90 x 25 = 132250 pa290 x 10 = para900 185150 6232 4 35 62932 4 25 = 1573300 6292 x 10 = 6ra9320 2202620 cAlu paddhati karatAM AmAM keTalI saraLatA che, te prathama dRSTie ja samajAya evuM che. 9-navANuM Adi vaDe guNavAnI rIta 100 - 1=99, eTale keIpaNa saMkhyAne 100 vaDe guNa temAMthI mULa rakama bAda karIe te tenuM pariNAma te Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 gaNita-siddhi saMkhyAne 99 vaDe guNyA barAbara Ave. A rIte 147ne @ii guNavA hoya te 147 4100 = 14700 - 147 e hisAba mAMDave joIe. tenuM pariNAma Avaze 14553. A ja rIte rane lhI guNavA hoya te 256 * 100 = 25600 - 256 = 25344 javAba Avaze. je A baMne guNAkAre cAlu paddhatie karavA hoya, te nIce mujaba thaze ? 147 256 4 999 4 99 2304 1323 1323 4 2304 4 1453 25344 zuM A paddhati karatAM uparanI rIta vadhAre TUMkI ane vadhAre sahelI nathI ? je siddhAMtane 9 nA guNAkAramAM upaga karyo che, te ja siddhAMtane upaga 98 tathA 97 nA guNAkAramA. karavAne. temAM mAtra AMkano phera rAkhave, eTaluM ja. 100 - 2 = 98, eTale I paNa saMkhyAne 100 vaDe guNa temAMthI mULa rakamanA bamaNuM bAda karIe to tenuM pariNAma mULa rakamane 98 vaDe guNyA barAbara Ave. A rIte 36 ne 98 thI guNavA hoya to 36 * 100 = Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 103, 3600 - 72 (mULa rakamanA bamaNuM) = 3528 javAba. Ave. athavA 346 ne 98 thI guNavA heya te 346 4 100 = 34600 - 692 (mULa rakamanA bamaNu) = 33908. javAba prApta thAya. 100 - 3 = 97 eTale keI paNa saMkhyAne 100 vaDe guNI temAMthI mULa rakamanA traNa gaNu bAda karIe te. tenuM pariNAma mULa rakamane 97 vaDe guNyA barAbara Ave. A rIte 23 ne 97 thI guNavA heya te 23 * 100 = 2300 - 69 (mULa rakamanA traNa gaNuM) = 2231 javAba Ave athavA 76 ne 97 thI guNavA heya te 76 4100 = 7600 - 2228 (mULa rakamanA traNa gaNuM) = 7372 javAba Ave. 10-eka se eka Adi vaDe guNavAnI rIta 100 ne kendramAM rAkhIne 99, 98 tathA 7 nA. guNAkAra karyo, tema 100 ne kendramAM rAkhIne 101, 102, tathA 103 nA guNAkAra thaI zake che. temAM taphAvata mAtra ochA ane vattAne che. jemake - 100 - 1 = 9 100 + 1 = 101 100 - 2 = 98 100 + 2 = 102 100 - 3 = 97 100 + 3 = 103 eTale mULa rakamane 100 vaDe guNyA pachI jevI. jarUra hoya te pramANe mULa rakama, athavA tenAthI bamaNuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *108 gaNita-siddhi athavA tenAthI traNa gaNA umerI levA. A rIte 58 ne 101thI guNavAnA heAya te! 58 4 100 = 1800 + 58 = 5858 ema javA lAvavAnA; athavA chane 102 thI guNavAnA hAya te| 76 * 100 = 7600 + 152 = 77pa2 ema javAma lAvavAnA. ane 44 te 103 zrI guNavA hAya -te 44.4 100 = 4400 + 132 = 4532 ema javAma lAvavAnA. vizeSamAM 1000 ne kendramAM rAkhIne 999, 998, 997, 1001, 1002 tathA 1003 nA guNukAre paNa A ja rIte karI zakAya dAkhalA tarIke 23 ne 997 thI guNavA hAya te 23 x 1000 23000 69 =22931 A pramANe javAma lAvI zakAya; ane te ja rakamane 103 thI guNavI hAya tA 23 x 1000 = 23000 + 69= 23069 A pramANe javAma lAvI zakAya. - -- 11-aDhAra, sattAvIza, chatrIza Adi vaDe guNavAnI rIta 9 x 2 = 18 94 3 = 27 nava vaDe guNavAnI rIta agiyAramA prakaraNamA ApelI che. have tenA sabaMdhavALI 18, 27, 36 Adi rakama vaDe guNAkAra karavA hAya ! TUMkI ane sahelI rIte thaI zake che. te mATe ahI navanA samadhavALI nIcenI rakame laIzuM: Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI kI ane sahelI rIte 1o9: 9 x 4 = 36 9 x 5 = 45 9 x 6 = 54 9 x 7 = 63 9 4 8 = 7ra 9 x = 81 A rakamamAM je vizeSatA che, te jANI levAthI. ApaNuM kAma sarala banI jaze. 18 eTale 20 - 2 27 eTale 30 - 3 36 eTale 40 - 4 45 eTale 50 - 5 54 eTale 60 - 6 63 eTale 70 - 72 eTale 80 - 8 81 eTale 90 - 9 A rakamanI racanA jotAM evo niyama bAMdhI zakAya. ke keIpaNa saMkhyAne 20 thI guNa temAMthI tene dazame. bhAga bAda karIe te enuM pariNAma mULa saMkhyAne 18 thI. guNyA barAbara Ave ane 30 thI guNa temAMthI tene. dazamo bhAga bAda karIe te tenuM pariNAma mULa saMkhyAne. 27 thI guNyA barAbara Ave. A rIte keI paNa saMkhyAne 40, 50, 60, 70, 80 ke 90 vaDe guNIne temAMthI. 9 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 tene dazamA bhAga khAdya karavAmAM Ave te mULa saMkhyAne anukrame 36, 81 thI guNyA kharAkhara Ave. dAkhalA tarIke 45, 54, (1) 24 x 18 te (2) 35 x 27 te (3) para x 36 (4) 21 4 45 te (5) 42 4 54 tA gaNita-siddhi tenuM pariNAma 63, 72 ane 24 x 20 = 480 - 48 dazamA bhAga 432 35 x 30 = 1050 dazamA bhAga V 105 945 52 4 40 = 2080 --- dazame bhAga 208 1872 21 4 50 = 1050 dazamA bhAga - 105 945 42 x 60 = 2520 --- dazamA bhAga para 2268 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111, guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte (6) 39 4 63 te 39 4 70 = 2730 dazamo bhAga 273 (7) 17 X 72 te 24pa7 17 X 80 = 1360 - - dazame bhAga 136 1224 49 X 90 = 4410 (8) 49 x 81 te dazame bhAga 441 3969 have A ja rIte 152 ne 36 thI guNavA hoya te gaNatarI A rIte karavAnI. 15ra 4 40 = 6080 -- -- dazame bhAga 608 - 5472 athavA 475 ne 81 thI guNavA che, te, 475 4 90 = 4ra750 dazame bhAga 4275 38475 A rIte 9 nA saMbaMdhavALI saMkhyA vaDe kaI paNa rakamane guNavI hoya te TUMkI ane sahelI rIte gaNI zakAya che, paraMtu te mATe abhyAsanI khAsa jarUra che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte [ guccha trIjI ] 1-cheDe ardhAvALI sakhyAone guNavAnI rIta e te siddha hakIkta che ke koI paNa saMkhyAne pUrNAMkathI guNavI heAya te saralatAthI guNI zakAya che ane tenA cheDe aradhA eTale aenuM vaLagaNa hAya, tyAre muzkelI paDe che. dAkhalA tarIke 34ne 4 thI guNavAnu kAma jeTaluM" sarala che, teTaluM ja vaDe guNavAnu sarala nathI. tyAM 4 ne guNAkAra karyA pachI mULa saMkhyAne OM vaDe guNavI paDe che ane tenu je piraNAma Ave te 4 nA guNAkAramAM umeravuM paDe che tyAre ja 34 x 4 ne javAma taiyAra thAya che. AvA prasaMge eka sahelI rIta ajamAvI zakAya che. je ke A rIta bharavADI hiMsAma jevI che, eTale ke eka mAjunI sakhyAne aradhI karavI ane bIjI mAnunI sakhyAne gamaNI karavI. vadhAre spaSTa kahIe te guNya rakamane khamaNI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIteA 113 karavI. guNya rakama khamaNI thatAM tenI cheDenuM ke tuM vaLagaNu uDI jAya che. A rIte 34 x 4 nA hisAma A pramANe thAya H 34 x 4 17 4 9 = 153 34 nIce je AMka mUkayeA che, te aradhA karelA che ane 4 nI nIce je AMka mUkayo che, khIjA thADA dAkhalA A rIte gaNIe, eTale A te amaNeA karelA che. ' rItanI saralatA vadhAre sphuTa thaze. x 24 | | s # | 38 98 xx 5 xx va " = 6 x 7 x 414 5 11 - 418 = 217 4 x 13 = 637 + A rItamAM kharekhara saralatA rahelI che, vAtanuM dhyAna rAkhavAnu che ke jo guNya rakama tA A rIta ajamAvavAthI khAsa phAyado nathI, guNya rakamanA aradhA karatAM tenA cheDe AvavAnuM ane raLiyA gaDhavI kyAM gayA 8 paNa eka ekI hAya kAraNa ke nuM vaLagaNa tA tA ke TheranA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 gaNita-siddhi Thera" jevo ghATa thavAne. dAkhalA tarIke 117 ne 4 thI guNavA che, te A rIta pramANe nIce pramANe pado mAMDavA paDaze : 117 4 4 58 4 ahIM 117 ne 4 thI guNavAmAM je kaThinAI rahelI che, te 583 ne 9 vaDe guNavAmAM rahelI che, eTale ke teno ukela thato nathI, tethI guNya rakama bekI hoya tyAM ja A rIta ajamAvavI egya che. ra-avayavo vaDe guNavAnI rIta dhAro ke tamAre koI saMkhyAne 24, 3ra, pa6, 64 ke 121 vaDe jhaDapathI guNavI che, te zuM prathama eka AMkaDAthI ane pachI bIjA AMkaDAthI guNa tene saravALe karazo ? e rIta TUMkI nathI, eTale ke tenAthI tame jhaDapI guNAkAra karI zakaze nahi. je tene avaya vaDe guNo te ja temAM jhaDapa AvI zakaze. avayavane sAmAnya artha aMga che, paraMtu ahIM saMkhyAnA je bhAgane guNatAM pariNAma mULa saMkhyA jeTaluM Ave, tene avayava samajavAnA che. A vyAkhyA anusAra tame ra4 nA 8 ane 3 evA be avayava pADI zake, kAraNa ke 84 3 = 24 che. athavA tenA 6 ane 4 evA e avayava pADI zake, kAraNa ke 6 4 4 = 24 che. athavA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 115 tenA 12 ane 2 evA be avayava pADI zake, kAraNa ke 12 4 2 = 24 che. paraMtu ahIM eTaluM 25STa karI daIe ke avayave bane tyAM sudhI eka AkaDAnA heya te sAruM tenAthI guNAkAramAM saralatA rahe che. be AMkaDAnA avayavamAM tevI saralatA rahetI nathI, eTale te pasaMda karavA gya nathI, enA karatAM tyAM 44 3 4 2 ema traNa avaya pADIe te IcchavA cagya che. dhAre ke ahIM 827 ne 24 thI guNavA che, te cAlu paddhatie tene guNakAra nIce mujaba thaze * 827 4 24 3308 1654 4. 19848 have Aja rakamane avayavathI guNIe ? (2) 827 827 827 412 827 4 4 4 8 4962 X 4. 1654 827 4. 4 3 19848 3308 4 3 9924 4 2 19848 : 9924 - 4 2 19848 19848 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 gaNita-siddhi cAlu paddhatinA guNAkAramAM be vAra guNAkAra karIne saravALe kare paDe che. tyAre A paddhatimAM mAtra be vAra - ja guNAkAra kare paDe che. paraMtu 12 4 2 nA avayavamAM tema banatuM nathI, eTale te pasaMda karavA yogya nathI. 4 x 3 4 2 nA avayamAM guNAkAra traNa vAra kare paDe che, paNa temAM khUba ja saralatA che, eTale jhA AvI zake che. 3ra nA sahuthI vadhAre anukULa avaya 8 ane 4 che 84 4 = 32. pa6 nA 8 ane 7 : 84 7 = pa. 64 nA 8 ane 8H 8 48= 64. ane 121 nA 11. ane 11 : 11 4 11 = 121. eTale 3ra vaDe guNAkAra karavo hoya te tyAM tenA avayava 8 ane 4 vAparI zake. 56 vaDe guNAkAra kare cheya te tyAM tenA avaya 8 ane 7 vAparI zake. anya saMkhyAmAM paNa A pramANe ja samajI levuM. thoDA dAkhalA A rIte gaNI juo eTale temA barAbara phAvaTa AvI jaze. 3-viziSTa akaracanAvALI saMkhyAone guNavAnI rIta 24, 36, 48 vagere saMkhyAmAM je viziSTatA rahelI che, te tamArA dhyAnamAM Ave che kharI? 2 karatAM 4ne Aka bamaNe che, 3 karatAM 6 ne AMka bamaNa che ane 4 karatAM 8 no AMka bamaNuM che. ApaNe A viziSTatA lakSyamAM rAkhIne tene guNAkAramAM upayoga karIe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkarenI TUMkI ane sahelI rIte 17 te zrama tathA samaya bacAvI zakIe. dAkhalA tarIke 15 ne ra4thI guNavAnA che, to tyAM cAlu paddhati na ajamAvatA ATaluM ja karavAnuM ke 15 x 2 = 15 44 = 60 360 athavA 66 thI guNavAne che, te- 15 x 3 = 45 15 4 6 = 540 athavA 48 thI guNavAna che, te 15 x 4 = 60 154 8 = 120 ahIM prathama dazakanI saMkhyA vaDe guNAkAra karavAno che ane bIjI lIMTImAM tenAthI bamaNuM saMkhyA mUkavAnI che pachI te baMneno saravALo karatA javAba AvI jAya che. zuM A rIte ApaNA zrama ane samayane bacAva karanArI nathI? 510, 612, 714, 816, 1224, 148, 1836 vagere A prakAranI ja saMkhyAo che. tenA vaDe keI paNa rakamane guNavI hoya te upara batAvyA mujaba sahelAIthI guNa zakAya che. dAkhalA tarIke 384 ne dara vaDe guNavA che, te tyA AMTaluM ja karavAnuM ke Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 gaNita-siddhi 384 x = 384 x 12 = 2304 4608 235008 ahIM prathama senI saMkhyA vaDe guNAkAra karavAne che ane bIjI paMktimAM tenAthI bamaNa saMkhyA mUkI devAnI che. cAlu paddhatie A guNAkAra karI juo, eTale A rItanI saralatAne vadhu spaSTa khyAla Avaze. 384 612 768 384 4 2304 4 23pa008 ahIM 384 ne 1836 thI guNavA hoya te paNa ATaluM ja karavAnuM ke 384 4 18 = 6912 384 4 36 = 13824 705024 je aDhAranA gaDiyA AvaDatA hoya te 384 ne 18 vaDe guNavAmAM koI muzkelI nathI. tene sIdho guNAkAra mUkI zake che, anyathA kAgaLa-penasIlano upaga karIne A pariNAma noMdhI zake che. nIcenI rakamamAM to tenA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saravALAnI TUMkI ane sahelI rIte 119 bamaNA ja karavAnA che, eTale temAM kaMI muzkelI nathI cAlu paddhatie A guNAkAra kare hoya te cAra vAra guNAkAra karavo paDe, teno saravALo karavo paDe ane temAM khUba sAvadhAnI rAkhavI paDe jemake- 384 4 1836 2304 11para 4 3072 4 384 4 705024 pa15, 6ra4 ane 1155nI saMkhyAo paNa viziSTa aMkaracanAvALI che, kAraNa ke tenA be bhAga karIe te prathama bhAga karatAM bIjo bhAga anukrame traNa gaNo, cAra gaNuM tathA pAca gaNe che. A viziSTatAne guNAkAramAM jarUra upayoga thaI zake jema ke 45ra ne A saMkhyAo vaDe guNavAnA che, te tyAM ATaluM ja karavAnuM ke 452 4 5 = 2260 452 415 = 6780 (uparanI saMkhyA karatAM 23ra780 traNa gaNI) ahIM prathama sonI saMkhyA vaDe guNAkAra karyo ane bIjI lITImAM tenAthI traNa gaNI saMkhyA mUkI, je vAnuM kAma taddana saheluM che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 45246 2712 4524 24 = 10848 452 4 11 = 4972 452 x 55 = 2480 282048 2260 452 2 2260 x 522060 A javAkhAnI yathArthatA khyAlamAM Ave te mATe A dAkhalAe cAlu patie paNa gaNI matAnyA che : 452 452 452 x 515 x 624 x 1155 1808 904 x 27124 gaNita-siddha (uparanI saMkhyA karatAM cAra gaNI) (uparanI sakhyA karatAM pAMca gaNI) 2260 2260 x 452 x 452 4 232780 282048 522060 105, 126, 147, 168 paNa viziSTa a'karacanAvALI saMkhyAo che. tenA be bhAga karIe te prathama bhAga karatAM bIjo bhAga aradhA che, eTale tenA guNAkAramAM A viziSTatAne upayAga karavAne. dAkhalA tarIke 212 ne 105 vaDe guNavA che, teA tyAM A rIte padma mAMDavAnAM : Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte -11 212 * 10 = 2120 212 4 5 = 100 (uparanI saMkhyA karatAM aradhI) 22260 athavA 126 vaDe guNavA che, te- 212 x 12 = 2544 212 x 6 = 1ra72 (uparanI saMkhyA karatAM adhI) 26712 anya guNAkAramAM paNa A rIte ja samajI levuM. 4-ekamane saravALe 10 thatuM hoya ane dazaka. ke sarakhA ja hoya tevI be saMkhyAne guNavAnI rIta, dhAre ke 34 ne 3thI guNavA che, te ahIM ekamane saravALe 4 + 6 = 10 thAya che ane bane dazake samAna che. te tene guNAkAra nIce pramANe sahelAIthI thaI zakaze : 3 4 4 = 12 be mIMDA caDAvatA 1200 446 = (be ekamane guNAkAra) 24 1224 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 gaNita-siddhi, dazaka ke tenI saMkhyA samAna hoya tyAM tenAthI 1 vadhArAvALI saMkhyAthI teno guNAkAra karo ane tenA para be mIMDAM caDAvavAM. dazaka ne dazathI gaNIe te so ja Ave ne ? pachI emane ekamathI guNatAM je saMkhyA Ave te pahelI rakamanI nIce lakhavI ane te baMnene saravALe. kare, eTale javAba AvI jAya. A rIte ahI 3 4 4 = 12 karyA ane tenA para be zUnya caDAvI 1200 banAvyA. pachI ekamane ekamathI guNatA 4 x 6 = 24 AvyA, te 1200nI nIce lakhyA. pachI tene saravALo karyo, eTale 1224 javAba Abhe. have cAlu paddhatie A guNAkAra karI juo, eTale A javAbanI yathArthatA samajAze : - 34 36 204 102 4 1224 ahI navI rIte bIjA paNa dAkhalA gaNyA che, tenuM nirIkSaNa kare, eTale tamAruM kAma pAkuM thaze. 41 4 49 4 4 5 = 20 x 100 = 2000 re 2009 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 83 4 87 8 X 9 = 72 * 100 = 3 x 9 = 7200 21 - - - 7221 112 4 118 11 12 = 132 * 100 = 2 48 = 1300 16. 13216 vizeSa mahAvarA mATe tame nIcenA guNAkAra jAte karI jAo H 73 X 77 pa7 4 53 62 4 68 74 x 76 122 X 128 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] bahu moTA guNAkAra karavAnI sahelI rIta dhAro ke 6872354018 ne 750234 vaDe guNavA che, te tame AvA guNAkAra karavAnI hAma bhIDaze! kharA ? ane bhITA te temAM eka paNa bhUla nahi rahevAnI khAtarI ApI zakaze kharA ? ame mAnIe chIe ke seMkaDe tevuM mANase te mATe taiyAra nahi thAya ane kdAca taiyAra thaze - te paNa khilakula svastha citte A guNAkAra gaNIne eka paNa bhUla vinAne javAkha rajU karavAnI hiMmata karaze nahi. paraMtu AvA guNAkArA vadhAre sahelI rIte gaNI zakAya che ane temAM bhUla thavAnA saMbhava nathI. te aMge ahIM eka citra Apyu che, tenA para * kharAkhara dhyAna Ape. A citranA mathALe je rakama lakhelI che te guNya che, arthAt tene guNavAnI che ane DAkhI Ajue * UbhI rakama lakhI che te guNuka che, arthAt tenAthI uparanI * rakamane guNavAnI che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 125 ahIM daza AMkaDAnI rakamane guNavAnI che, eTale ubhA khAnAM 10 rAkhelAM che ane cha AMkaDAnI rakama vaDe guNavAnuM che eTale ADA khAnAM 6 rAkhelAM che. pachI te dareka khAnAmAM eka karNarekhA derIne tenA be bhAga karavAmAM AvyA che. A rIte temAM 60 cerasa ane 120 aDadhiyAM goThavAcelAM che. ahIM guNakanA dareka AMkaDA vaDe guNyanA dareka AMkaDAne guNelA che ane tene je javAba Abe, te anukeme dareka cerasamAM lakhele che. temAM dazakano AMkaDe uparanA aDadhiyAmAM bhareluM che ane ekamano AMkaDo nIcenA aDadhiyAmAM bhareluM che jyAM javAba mAtra eka aMkane Avele. che, tyAM upara 0 mUkIne te aka nIcenA aDadhiyAmAM mUkele che. pachI 3 thI zarU karIne dareka khAnAne trAsa saravALe karelo che. te saravALAnI cAlu rIte ja karela che, eTale ekamane javAbamAM lakhela che ane vRddhine pachInI hAramAM umerela che. - A rIte saravALe karatAM je. AMka AvyA te dareka corasanI nIce tathA bAjumAM lakhelA che. tyAra bAda tra- thI zarU karIne 34 sudhInA aMkane. kramazaH lakhyA che, te ene javAba che. je barAbara samaja na paDe te be-traNa vAra AnuM adhyayana kare, eTale varatu taddana spaSTa thaI jaze.. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja / 5 1 / 2 / /4 /1 /\ 1 / 5 1/3 { 3/\ ? 0 / 6 9! ? che 9 - - - -maxx Massages rAkara - - - - = = = = 3 : A 6 rajI darajI gaNita-siddhi 7 7 1 2 3 6 8 4 4 8 2 5,19,71,27,76,84,48, 2 1 2 javAba Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI TUMkI ane sahelI rItA 127 A ja dAkhaleo cAlu paddhatie paNa gaNI matAnyA che, tenI A paddhati sAthe sarakhAmaNI karA, eTale AmA je saralatA ane bhUlane TALavAnI geADhavaNu che, te tamArA lakSamAM AvI jaze. 6 5197107768448212 nAnA guNAkAro paNa A rIte karI zakAya jemake 324 ne 65 vaDe guNavA che, 3 - bha 35 1 1 8 . 5 1 1 27489416072 20617062054x 13744708036xx 41234124108xxx 34361770090XxXx 48106478126xxxxx 2 2 6872354018 4756234 2 6 21060 javAba 4 4 0 a Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra8 gaNita-siddhi paraMtu nAnA guNAkAre mATe cAlu paddhati anukULa. hevAthI moTA guNakAmAM ja A rIta vaparAya che ane te sahelI paDe che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] guNAkAra aMge vizeSa guNAkAra aMge je vizeSa hakIkata jANavA jevI che, te A prakaraNamAM jaNAvelI che. 1-javAba eka ke bekI? guNAkArane javAba ekImAM Avaze ke bekImAM? te guya ane guNakanI saMkhyA parathI jANI zakAya che. (1) je guya saMkhyA ekI hoya ane guNaka saMkhyA paNa ekI hoya te tene javAba ekImAM ja Ave. jemake- 7 4 5 = 3pa. 134 9 = 117. 135 411 = 1485. (2) je guNya saMkhyA ekI heya ane guNaka sa gyA bekI hoya to tene javAba bekImAM ja Ave. jemake - 9 44 = 36. 15 4 8 = 120. 367 4 12 = 4404. (3) je guNya saMkhyA bekI heya ane guNaka saMkhyA ekI hoya te paNa tene javAba bekImAM ja Ave. jemake 184 7 = 126. 2449 = 216. 1184 15= 1770. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 gaNita-siddhi (4) je gukhya saMkhyA bekI hoya ane guNaka saMkhyA paNa bekI hoya te tene javAba paNa bekImAM ja Ave. jemake- 144 6 = 84. 32 44 = 128, 200 x 12 = 2400, ra-guNya ane guNakanA parivartanathI javAbamAM pharaka paDe nahi. je gukhya sakhyAne guNakanA sthAne lakhIe ane guNaka saMkhyAne guNayanA sthAne lakhIe te tethI javAbamAM kaI pharaka paDato nathI jemake 84 7 = 5 ane 74 8= pa. A vastu ahIM eTalA mATe spaSTa karavAmAM Ave che ke ghaNI vakhata guNya rakama nAnI hoya che ane guNuka rakama moTI hoya che, tyAre temanuM parivartana karI levAthI guNAkAra karavAmAM vadhAre anukULatA rahe che. dAkhalA tarIke rUne 1700thI guNavA hoya to 3 ne guyanA sthAne mUkIne 1700ne guNakanA sthAne mUkavA karatAM 1700ne guNyanA sthAne mUkIne 3ne guNakanA sthAne mUkavAthI guNAkAra karavAnuM vadhAre anukULa rahe. ahIM baMne rIte aMkanI sthApanA karelI che. 1700 4 3 4 1700 have baMnene guNAkAra karI juo, eTale zemAM vadhAre anukULatA paDe che, te jaNAI Avaze. Ama chatAM keTalIka vAra guNyanI rakama nAnI hoya Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAra aMge vizeSa 131 ane guNakanI rakama meTI hoya te tema ja rahevA devAmAM Ave che, kAraNa ke temAM guNAkAra karavAnI anukULatA hoya che. dAkhalA tarIke 18 ne 25 vaDe guNavAnA hoya te tyAM guya-guNakanuM parivartana karavAnI jarUra nahi. eka to baMne rakama be AMkaDAnI che ane bIjuM "aDhAra pA sADAcAra' ema gaNI ahIM sIdhe javAba 450 mUkI zakAya che, te ra5 418 karIe to mUkI zakAto nathI. tyAM cAlu paddhatie guNAkAra karavo paDe athavA 25 420 = 500 - 50 = 450 A rIte javAba lAvavo paDe. mukhya vAta e che ke je jarUra hoya te guNyanuM guNaka tarIke ane guNakatuM guNya tarIke parivartana karI zakAya che. te karavuM ja joIe, e siddhAMta nathI. 3-vibhAga paddhati guNAkAranI kriyAne sahelI ke sarala banAvavA mATe guNakanA vibhAgo karI nAkhavA tene vibhAgapaddhati (Break down method) kahe che. dAkhalA tarIke 36 ne 17 thI guNavA hoya to A paddhati anusAra nIce pramANe guNI zakAya? 36 4 10 = 360 36 4 7 = upara 612 10+ 7 = 17 thAya che, eTale ahIM 10 ane 7 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 gaNita-siddhi evA e vibhAge pasadgha karavAmAM AvyA che. jo 2574 ne 416 thI guNuvA haiAya te nIce pramANe guNI zakAya : 2574 x 400 = 1029600 2574 x 10 = 25740 2174 x huM = 15444 1070784 400 + 10 + 6 = 416 thAya che, eTale ahI A pramANe 3 vibhAge pADavAmAM AvyA che. AmAM dezanA pAyAne mukhya upaceAga hovAthI tathA chellI rakama mAtra eka ja aMkanI heAvAthI guNAkAramAM ghaNI saralatA rahe che. A ja dAkhale cAlu paddhatie karavA hAya te nIce pramANe thAya : 2574 x 416 15444 2574 x 10296 4 1070784 have tame ja kaho ke A be rItamAM kaI rIta vadhAre sarala che? maukhika gaNanA ke jemAM be thI traNa AMkaDA vaDe guNAkAra karavAne hAya che, temAM A rIta vadhAre sahelI paDe che. dAkhalA tarIke 27ne 36 vaDe maukhika guNavA hAya Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAra ane vizeSa 133 te tyAM cAlu paddhatino Azraya laI zakAya nahi. e te drAviDI prANAyAma jevuM kAma banI jAya paraMtu ahIM 27430 = 810 ane ra7 4 6 = 162 ema gaNa 972 javAba tarata ja ApI zakAya. athavA 4pa ne ra7 vaDe maukhika guNavA hoya te cAlu paddhati bhAre paDe. tyAM 45 x 30 = 900 ane 5 x 9 = 315 = 1215 A rIte javAba ApavAnuM vadhAre sagavaDabharyuM rahe. 4-anuSphaLatA para khAsa dhyAna Apo guNAkAra karavAnI rIte ghaNuM che, paNa temAM anukULatA para khAsa dhyAna ApavAnuM che. je rIta jyA vadhAre anukULa lAge, tyAM tene upayoga karo. dAkhalA tarIke 417 ne 15 vaDe guNavA che, te jene cAlu paddhati anukULa AvI gaI hAya, te nIce pramANe sIdhe guNAkAra kare : (1) 417 4 15 = 6255. (2) athavA te te mATe nIce pramANe pado mADe: 417 4 15 2085 4127 4 6255 (3) athavA 15 vaDe guNavAnI je rIta batAvI che, te anukULa AvI gaI hoya to A pramANe gaNanA kare ? Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 gaNita-siddhi 417 4 10 = 4170 tenA aradhA 2085 6255 (4) athavA vibhAgapaddhatithI guNavAnuM phAvI gayuM hoya te A pramANe pado mAMDe : 417 x 10 = 4170 417 4 5 = 2085 dara55 (5) athavA AMkathI TevAI gayela hoya to : cAra deTuM cha" gaNIne 2000 nI saMkhyA mUke ane sattara devuM sADI pacIza" gaNune ra55 nI sagyA temAM umere. A rIte javAba dara55 Ave. (6) athavA keIne avayava vaDe guNavAnuM vadhAre pasaMda hoya to A pramANe guNe: 417 4 3 = 1251 4 5 = 6rapa. (7) athavA aradhA bamaNAnI rIta ajamAvatAM AnaMda te hoya to A pramANe AkaDA mADe : guNya guNaka 15 4417 [ ahIM guNya-guNakanuM parivartana 74 834 karyuM che.] 34 1668 1 = 3336 6255 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAra aMge vizeSa 135 (8) athavA jene cekaDInI rItane Agraha hoya te eno javAba sIdhe mAMDe. jema ke - 417 4 15 darapapa sAtamI tathA AThamI rItanuM vistRta varNana gaNitacamatkAranA navamA prakaraNamAM kareluM che. te jijJAsue avazya joI levuM. HI ( kara TI IST iii ET R S ' Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] guNAkAranI cakAsaNI lakheluM eka vAra vAMcI javuM joIe ane gaNeluM eka vAra tapAsI javuM joIe. te ja temAM utAvaLa, daSTideSa, parizrama ke mAnasika vyavadhAna thavAnAM kAraNe je bhUla rahI gaI hoya te najare paDe che ane te sudhArI zakAya che. jeo lakheluM vAMcI javAnI darakAra karatA nathI ke gaNeluM tapAsI javAnI tasdI letA nathI, teo eka prakAranuM sAhasa kheDe che ane kaI vAra bhaLatuM ja nukazAna uThAve che. mArI te bhUla thAya ja nahi" ema mAnavuM cheTuM che. ghaNI vAra ApaNe eka yA bIjA kAraNe bhUla karI besIe chIe ane tene ApaNane khyAla raheto nathI. paraMtu tene pharI tapAsavAnuM rAkhIe to e bhUla jaDI Ave che ane ApaNe pote Azcarya pAmIe chIe ke AvI bhUla mArA hAthe zI rIte thavA pAmI che jema ApaNe kaI vAra bhUla karIe chIe, tema Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI cakAsaNI 137 kArakuna, gumAstA Adi paNa bhUla kare che, tethI ja hiMsAenI cakAsaNI karavAnI paddhati rAkhavI joI e. saravALAnI cakAsaNI kema karavI ? te ame pAMcamA prakaraNamAM vistArathI varNavyuM che ane mAdabAkInI cakAsaNI kema karavI ? tenI sUcanAe sAtamA prakaraNamAM ApI che. have guNAkAranI cakAsaNI kema karavI ? te A prakaraNamAM darzAvIe chIe. eka vAra eka mitre cakAsaNI mATe nIcene guNAkAra amArI sAme dharyAM : 8888888882 = 79012344809876544. ahIM 8 nI upara 2 caDAvyA che, te varganA saMketa che. ene artha e che ke e rakamane e rakame ja guNavAnI che, arthAt 9 ATheDAne 9 ADAthI guNavAnA che A guNAkAra joI ne ame be sekanDamA ja kahyuM ke, AmAM * bhUla che. tarata ja sAmethI prazna thayA ke A vastu tame aMtaHsphuraNAthI kaheA che ke gaNitanA AdhAre kaheA che ?" ame kahyuM: 'gaNitanA AdhAre kahIe chIe.' phrI sAmethI prazna thaye ke eTalI vAramAM tame gaNyu zuM ? A vAta dhyAnamAM besatI nathI.' * ame kahyuM. A dAkhalAmAM guNya rakama 9 AkanI che ane guNuka paNa 9 AMkanA che. vaLI tenI DAkhI khAnu 8 jevA bhAre Aka che, eTale A guNAkAranA javAma Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 gaNita-siddhi 18 AMkaDAno Avo joIe, paraMtu A javAbamAM 17 AMkaDA che, mATe temAM bhUla hevAnuM jaNAvyuM che." A javAbathI temanA mananuM kaMIka aMze samAdhAna thayuM, paNa vadhAre spaSTatA karavA pharI eka prazna pUchyo ke "AmAM niyama zuM che?" ame kahyuM ke "kaI paNa guNAkAranI guNya rakamanA AMkaDA tathA guNaka rakamanA AMkaDAne saravALe karIe, tenA jeTalA ja ke tenAthI eka ochA AMkaDAne javAba Ave. tethI ochA AkaDA hoya ke vadhAre AMkaDA heAya to samajavuM ke e guNAkAra oTo che. tame kaI paNa guNakAra gaNI juo, eTale A vAtanI khAtarI thaze? temaNe kahyuM: "A niyama anusAra te A guNAkAramAM bhUla che, ema kahI zakAya nahi, kAraNa ke guNya rakamanA 9 AMkaDA che ane guNaka rakamanA paNa 9 AMkaDA che. te baMneno saravALe 18 thAya che ane tenAthI 1 ocho AMkaDe eTale 17 AMkaDA A guNAkAramA che." ame kahyuM "guNya ane guNakanA prAraMbhamAM 1, 2 ke 3 jevA nAnA AMkaDA hoya tyAre javAbamAM saravALA karatAM 1 ocho AMkaDe AvavAno saMbhava khare, paNa 4 ke tethI moTA AMkaDA hoya te tenA javAbamAM guNya ane guNaka rakamanA jeTalA AMkaDA hoya tenA saravALA jeTalA ja AMkaDA javAbamAM Ave. ahIM guNya ane guNakanA prAraMbhamAM 8 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI cakAsaNI 139 che, tethI 17 AMkaDA saMbhavI zake nahi. temAM pUrA 18 AMkaDA ja joIe. amArA mitra jijJAsu hatA. temaNe A guNAkAra saMbaMdhI eka vizeSa prazna pUchoH "A guNAkAranA prAraMbhanA AMkaDAomAM bhUla che, madhyanA AMkaDAomAM bhUla che ke chevaTanA AMkaDAmAM bhUla che, te tame kahI zakaze kharA ?" ame kahyuM. "prAthamika dRSTie to ema ja jaNAya che ke A guNAkAranA prAraMbhanA ane chellA AMkaDAo ThIka che. temAM je kaMI bhUla che, te vacalA AMkaDAomAM ja hevI joIe. temaNe pUchyuM: "AvuM zA AdhAre kahe che ?" ame kahyuM. "88 ne 88 thI guNatAM 77 ane upara amuka aMka Ave temAM vRddhi Adi bhaLatAM zeDa vadhAre thAya, eTale ahIM 79 ne AMka barAbara lAge che. vaLI guNAkAranA cheDe to be ekamanA guNAkArano chelle aMka ja Ave. eTale ke 84 8 = 64 no 4 Ave. te ahIM barAbara dekhAya che ane 88 4 88 ne guNakAra karIe to 7744 javAba Ave, eTale tenI AgaLane. AMkaDo paNa ThIka lAge che" A uttara sAMbhaLIne thoDI vAra sudhI te teo amArI sAme tAkI ja rahyA ane belI UThayA ke "amAruM badhuM pANImAM gayuM. AvI sAdI sIdhI vAta paNa amArA magajamAM AvatI nathI. sAcI hakIkata e che ke zALAmAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -140 gaNita-siddhi amane koI divasa A vastu zIkhavavAmAM AvI na hatI ane pachI paNa amArI sAthe koIe A jAtanI vAta karI na hatI. ame gaNita sabaMdhI eka-be pustaka vAMcelAM, paNa te taddana sAmAnya koTinAM hatAM. temAM AvI phAI mahattvanI vicAraNA na hatI. vAru, hajI mane eka prazna pUchavAnuM mana thAya che ke madhyanA AMkaDAo ghaNA che, temAM kayA sthaLe bhUla che? e jANavAnu kaMI sAdhana kharuM ?? ame kahyu': ' ene javAma ApavA kharekhara kiThana che, paNa guNAkAranuM sUkSma nirIkSaNa karIe te ema lAge che ke jamaNI bAjuthI zarU karIne ATha AkaDAmAM eka prakAranA krama che. jema ke -- 0 9 8 7 6 5 4 4 eTale ke AgalA karatAM eka AMkaDA kramazaH vadhatA jAya che ane te TheTha zUnya sudhI paheAce che, eTale temAM bhUla heAya evA saMbhava nathI. te ja rIte DAkhI mAjuthI joIe tA 7901234 sudhI krama dekhAya che ane pachI 48 nI sakhyA Ave che, eTale bhUla ATalAmAM ja kaMIka hovI joIe.' temaNe kahyuM: 'kamAla che! A vAta te amane kadI sUkSmata ja nahi, paraMtu eTaluM te kaheA ke guNAkArane cakAsavAnI khIjI phAI rIta che kharI ? " ame kahyuM * * navaDInI rIta che. paNa temAM koI vAra geAthu khavAI javAya che, eTale guNAkAranI cakAsaNI A pramANe be-traNa rItathI karavI joIe." Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI cakAsaNI 141, have samaya thaye hato, eTale ame amArA mitrane kahyuM ke "jyAre eka vAta zarU ja karI che, tyAre tene cheDe lAve. arthAt A guNakAra cAlu paddhatie karI juo ane amAre uttara khare che ke khoTo ? tenI paNa khAtarI karI juo." pachI te mitre nIce pramANe guNAkAra karyo : 8 8 8 8 8 8 8 8 8 x 8 8 8 8 8 8 8 8 8 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 1 1 1 1 1 1 1 0 4 4 7 9 0, 1 2 3, 4 5 5, 2 0 9, 8 7 6, 5 4 4 AmAM javAba 18 AMkaDAne AvyuM, eTale amArI prathama vAta sAcI sAbIta thaI. pachI prathamanA guNAkAra sAthe A guNAkAranI rakama meLavatA nakkI thayuM ke temAM AThame tathA navame AMkaDe beTe lakhAyeluM hatuM tathA dazame. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 gaNita-siddhi AMka uDI gaye hate. matalaba ke ame tyAM bhUla hovAnuM anumAna karyuM hatuM, te paNa sAcuM ja nIvaDayuM hatuM ane -tethI amArA mitra khUba ja prabhAvita thayA hatA. ahIM navaDInI rIta aMge theDe khulAse karIe. gukhya rakamanA badhA AkaDAono saravALe karI eka aMka banAva. pachI guNaka rakamanA badhA AMkaDAono saravALe karI eka aMka banAva. A baMne aMkane paraspara guNavA. tene je javAba Ave tene paNa eka aMka banAvavo. pachI guNAkAranA badhA ane saravALe karI eka aMka banAva. te je A aka barAbara hoya to samajavuM ke guNAkAra sAce che, nahi te temAM kaMI bhUla che. dAkhalA tarIke 786 7 + 8 + 6 = 21 = 3 3 489 8 + 6 = 17 = 1 + 7 = 8 8 3098 24=3 + 4 = 6 62884 699hya4 6+ 9 + 9 + 5 + 4 = 33 == 336 navaDInI rIta pramANe A guNAkAra barAbara che, kAraNa ke guNya ane guNaka rakamano guNAkAra 6 ne AMka batAve che ane guNAkAranA AMkaDAo paNa 6ne AMka batAve che. have A ja siddhAMta uparanA dAkhalAne lAgu karIe. -temAM guNya rakamanA AMkane saravALe 84 9 = 72 = 9 che ane guNaka rakamane saravALe paNa teTale ja che, eTale Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkAranI cakAsaNI 143 ke 9 che. A 94 9 = 81 thAya che ane tene saravALe paNa 8 + 1 = 9 che, eTale guNAkAranA AMkaDAono saravALe 9 AvA joIe. have prathamanA javAbamAM 7 +9+0+1+ 2 + 3 +4+4 + 8 + 0-91 8 + 9 + 6 +5+4+ 4 = 81 = 8 + 1 = 9 Ave che, eTale tenA javAbamAM kaMI bhUla saMbhavatI nathI, paraMtu ApaNe joyuM ke temAM 3 aMkanI bhUla che, eTale mAtra A rIta upara AdhAra rAkhI zakAya nahi. ahIM navaDInI rItathI bhUla kema na pakaDAI, te paNa joIe. sAcA guNAkAramAM papara ema traNa AMkaDA hevA joIe A traNa AkaDAone saravALe 5 +5 + 2 = 12 thAya che have bhUlabharelA AMkaDA 4 ane 8 AvyA che, teno saravALe paNa 4+ 8 = 12 thAya che, eTale navaDInI rIte AmAM bhUla pakaDI zakAI nahi. AvI bhUla thavAnI zakyatA che, tethI ja ame mAtra navaDInI rIta para AdhAra rAkhavAnI bhalAmaNa karatA nathI. alabatta, tene prAthamika upaga karI je joIe. jo temAM bhUla dekhAya te guNakAranI bhUla zodhavI ja rahI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] bhAgAkAranI mULa bhUmikA saravALAmAM eka ja kriyA hoya che ane te umeravAnI. ramUjamAM kahIe to e eka piDAMnI gADI che. bAdabAkInuM paNa ema ja che. temAM bAda karavA sivAya bIjI ke kiyA hotI nathI, paraMtu guNAkAramAM be kiyAo hoya che? eka gunakriyA ane bIjI saravALAnI kriyA. temAM prathama guNAkiyA thAya che ane pachI saravALAno AdhAra levAmAM Ave che. A rIte bane kriyAo thaI jatA guNAkAra taiyAra thAya che. bhAgAkAramAM paNa A ja paristhiti che. temAM be kiyAo hoya che. eka guNanakriyA ane bIjI bAdabAkInI phiyA. temA gukiyA prathama thAya che ane pachI bAdabAkI AdhAra levAya che. A rIte bane kriyAo thaI jatAM bhAgAkAra taiyAra thAya che. dAkhalA tarIke rUpa 5 vaDe bhAgavA che te prathama pa ka cha = 3pa ema bhAga calAvavo paDe ane pachI tene nA saMkhyAmAMthI bAda kare che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14pa bhAgAkAranI mULa bhUmikA 5) 35 (7 5 8 7 = 35 00 ahIM guNAkAra zA mATe kare paDe che ? te paNa. samajI levuM joIe. mULa prazna e che ke rUpa mAMthI pano bhAga keTalI vAra laI zakAya ? enA uttaramAM 7 sApaDe che, eTale 5 ane 7no guNAkAra karI kula saMkhyA nakakI karavAmAM Ave che ane tene bhAjyamAMthI bAda karavAmAM Ave che. bhAjaka ane bhAganA guNAkAranI rakama bhAjyanI nIce lakhAya che, te bAda ja karavAnI hoya che, eTale tenI nIce - AvuM bAdabAkInuM cihna ghaNuM bhAge mUkavAmAM AvatuM nathI. tyAM ATaluM ja lakhAya che ke 5) 35 (7 3pa 00 eka vastu ke vastusamUhamAMthI amuka pramANamAM bhAga lIdhA karIe te keTalI vAra laI zakAya ? e praznane uttara bAdabAkIthI paNa sApaDe che. jemake - pahelI vAra 35 - 5 = 30 bIjI vAra 30 - 5 = 25 trIjI vAra 25 - 5 = 20 10 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 cAthI vAra pAMcamI vAra chaThThI vAra sAtamI vAra 20-5- 15 15 - 5 = 10 10 5= 1 5 - 5 = O gaNita-siddhi A khAdyabAkI parathI evA ni ya thaI zake ke 35 mAthI 5 nI saMkhyA lIdhA karIe teA 7 vAra laI zakAya ane pachI kaI bAkI rahe nahi, arthAt tyAM zUnya ja rahe. A ja vastu bhAgAkAramA sa ketarUpe gAThavAyelI che. temAM 35nI saMkhyA vacce mUkI che, tenA atha e che ke A sa khyAmAthI bhAga lIdhA karavAnA che. gaNitajJoe tene mATe ' bhAjya ' nI saMjJA mukarara karI che. bhAjaya eTale bhAgavA ceAgya saMkhyA. have 35nI saMkhyAmAthI keTalA pramANamAM bhAga levAne che ? te DAbI bAju panA Aka mUkIne batAvyuM che. gaNitajJoe tene ' bhAjaka 'nI saMjJA ApI che. bhAjaka eTale bhAganAra. have jeTalI vakhata bhAga laI zakAtA haiAya te jamaNI mAjI lakhavAmA Ave che. e rIte uparanA dAkhalAmA chane Aka jamaNI bAju mUkAyelA che. tene gaNitajJoe 'bhAga' ke ' bhAgaphaLa'nI saMjJA ApI che. A rIte bhAga calAvatAM je saMkhyA vadhe tene gaNitajJoe 8 zeSa 'nI sa'jJA ApelI che. ahIM sakhyA vadhatI nathI, eTale . mUkelu che. teneja aupacArika rIte zeSasaMkhyA ke zeSa samajavAnI che. have uparanA bhAgAkArane sa'jJAthI vibhUSita karIe, tA tenuM spaSTa citra manamAM akti thaI jaze. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI mULa bhUmikA 147 bhAjya bhAjaka 5) 35 (7 bhAga 35 00 zeSasaMkhyA ke zeSa A saMjJAo barAbara yAda rAkhavI ghaTe, kAraNa ke bhAgAkAranA viSayamAM tene upaga vAraMvAra thavAne dareka zAstrane dareka viSacane potAnI viziSTa paribhASA hoya che, tema gaNitane paNa pitAnI viziSTa paribhASA che, te bhUlavAnuM nathI. keTalAka kahe che ke saravALe ThIka, bAdabAkI ThIka ane guNAkAra paNa ThIka, paraMtu bhAgAkAranuM kAma ghaNuM mAthApheDiyuM. temAMye ATha-daza AMkaDAno bhAgAkAra hoya ane bhAjaka keka moTo hoya te mAthuM pAkI jAya. paraMtu vAstavamAM AvuM kaMI nathI. eka vAra bhAgAkAranI paddhati jANI lIdhI, tene cheDA mahAvaro pADyo ane tenI keTalIka TUMkI ane sahelI rIte hAtha karI lIdhI ke bhAgAkAranI gADI barAbara pATe cAlavAnI. temAM mAthAkUTa jevuM kaMI rahevAnuM nahi. je tame bhAgAkArathI bhaDakyA, te tamAruM kAma gUMcamAM paDaze ane keTalIka bAbatene ukela te AvI zakaze ja nahi. dAkhalA tarIke tamAre 500 kile mAlamAMthI 150 grAmanA pekeTa karavA hoya te, te pekeTanI saMkhyA jANavA mATe bhAgAkAra ja mAMDavo paDe athavA rU. 2,35,620nI rakamane 7 bhAgIdAra vacce sarakhA hise vaheMcavI hoya to Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 gaNitasiddhi tyAM bhAgAkArano ja Azraya levo paDe. ahIM saravALA, bAdabAkI ke guNAkAra tamane sIdhI madada karI zake nahi, te pachI bhAgAkArane vyavahArasiddhinuM eka uttama sAdhana mAnI tenI sAthe dostI karavI zuM khoTI? tame ATha-daza AMkaDAnI tathA moTA bhAjakanI vAta karI, paNa A bhAgAkAra abhyAsa thayA pachI mAtra eka ke be mInITamAM ja taiyAra thaI zake che. jemake - 112) ra3pa6208ra64 (21037pa73 224 116 112 420 396 848 784 642 pa60 784 4ra4 336 88 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI mULa bhUmikA 149 prathama bhAga calAvyA pachI bhAnyanI rakamamAMthI je AMkaDA nIce utAravAmAM Ave tenA mAthe UbhI lITI mUkAya che. keTalAka jhINu TapakuM paNa mUke che. ethI dareka AMka kramazaH nIce utAravAmAM anukULatA rahe che ane koI AMka bhUlI javAtA nathI. vizeSa abhyAsa thayA pachI AvuM cihna na mUkIe te paNa cAle, paraMtu bhAgAkAra mATe hoya tyAM AvuM cihna avazya mUkavuM neI e. saravALAnuM cihna (+) UbhI ceAkaDI che, mAdakhAkInu cihna ( ~) ADI lITI che, ane guNAkAranuM cihna ( x ) ADI ceAkaDI che; tema bhAgAkAranuM cihna (-) ADI lITI tathA tenI upara ane nIce e TapakAM che. jyAre e sa'khyAonI vacce AvuM cihna mUkAya, tyAre samajavAnuM ke prathamanI rakamane bIjI rakama vaDe bhAgavAnI che. jemake 2719 eTale 27 e bhAjya che ane 9 e bhAjaka che. tenI AgaLa ghaNI vAra kharAkharanuM - Avu' cihna karavAmAM Ave che. te eTalA mATe ke tyAra pachI tarata ja tene javAba lakheleA hAya che * jemake 27 - 9 = 3. - saravALA ane guNAkAranI jema bhAgAkAranI paNa TUMkI ane sahelI rIteA che, te have pachInA prakaraNamAM ApelI che. 5 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIto gata prakaraNamAM jaNAvyA mujaba ahIM bhAgAkAranI keTalIka sahelI rIte ApavAmAM AvI che. 1-pAMca vaDe bhAgavAnI rIta kaI rakamane pa vaDe bhAgavAnuM kAma agharuM nathI. dAkhalA tarIke 13pa ne pa thI bhAgavA heya to tame sahelAIthI bhAgI zake che. tyAM nIce pramANe pado mAMDavAnAM : 5) 135 (27 10 35 3pa 00 27 javAba. je abhyAsa heya te tame A bhAgAkAra methI gaNuM zake ane teno javAba tarata ApI zake. paraMtu A rIte pade mAMDavAM na hoya ane tene javAba jhaDapathI meDhe Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte Apavo hoya te eTaluM ja karavAnuM ke bhAjya saMkhyAne bamaNI karI nAkhavAnI ane tenI pAchaLanuM zUnya uDAvI devAnuM. tenuM kAraNa samajyA ? kaI paNa saMkhyAne bamaNI karIne 10 vaDe bhAgIe te tenuM pariNAma 5 vaDe bhAgyA barAbara ja Ave che. A rIte ahIM 135 x 2 = 270 thAya ane pAchaluM zUnya uDAvI detAM javAba ra7 Ave. prathama karatA A rIta TUMkI che, kAraNa ke AmAM mAtra bhAjya rakamane bamaNI karavAnI che. pAchaLanuM zUnya uDAvavAmAM kaMI ja mahenata nathI. have A rIte 225 ne pa vaDe bhAgI juo, eTale temAM rahelI saralatA samajAze 225 42 = 450 = 45. basa, javAba AvI gaye. je tene cAlu paddhatie gaye hata ke e rIte manamAM gaNatarI karI heta te tamAre jarUra vadhAre pado mAMDavA paDyA hota. jemake- 5) 225 (45 25 paraMtu A te traNa akanI saMkhyA che. je e saMkhyA cAra, pAMca ke cha aMkanI hoya te A bIjI rItanI prazaMsA karyA vinA cAle ja nahi. jemake-65375 kapa te- Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 gaNita-siddhi TUMkI rIta cAlu paddhati 5) 6pa375 (13075 15 65375 42 = 130750 = 13075. 15 37 35 2-paMdara vaDe bhAgavAnI rIta keI paNa saMkhyAne 15 vaDe bhAgavI hoya te tene bevaDI karIne 30 vaDe bhAgIe te paNa pariNAma e ja Ave. jemake - 15) 180 (12 15 30 180 x 2 = 360 - 30 = 1ra ahIM spaSTa dekhAya che ke bIjI rIta pahelAM karatAM Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 153, sahelI che, kAraNa ke temAM zUnyAMta saMkhyAne zUnyAMta saMkhyA vaDe bhAgavAnI Ave che. ahIM bIjo eka dAkhalo bane rIte gaNele che, te jevAthI tamane A vastunI vadhAre AtarI thaze. cAlu paddhati 15) 3622 (2415 30 TUMkI rIta 62 36 225 x 2 = 72450 - 30 = 2415 22 15 75 ahIM 72450 - 30 ne 7ra4pa - 3 karI nAkhavI, eTale kAmamAM vadhAre saralatA raheze. jene 3 vaDe maukhika bhAgAkAra karavAne abhyAsa che, teo te ahIM manathI ATalAM ja pada mAMDazeH 93 33 72 ane 4pa e bane saMvyAe 3 vaDe bhAjya che, eTale manamAM e prazna karavAne ke keTalA terI betera ?" tene javAba tarata maLavAne ke bacavIza terI botera." ane keTalA terI pIstALIza? eno javAba tarata ja maLavAne Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 gaNita-siddhi ke paMdara terI pIstAlIza" ahIM paNa AMka ghaNA upayogI. nIvaDe che. 3-sADAsAta vaDe bhAgavAnI rIta koI paNa saMkhyAne chaDu vaDe bhAgavI hoya te tenA apUrNAMka 1pa karI tene avaLI karavAmAM Ave che, teno artha e che ke bhAjya rakamane 2 vaDe guNavI ane 15 vaDe bhAgavI, eTale tene javAba 7 thI guNyA barAbara Ave. jemake--- 30 - 7 = = 4 5 = = 4 paratu Avo dAkhalo gaNavAnI sahelI rIta e che ke bhAjya saMkhyAne 4 vaDe guNavI ane tene 30 vaDe bhAgavI. tenuM pariNAma 7 vaDe bhAgyA barAbara ja Ave. A rIte ahIM 30 44 == 120 - 30 = 4 e maukhika javAba ghaNuM jhaDapathI ApI zakAze. dhAre ke 133pa ne vaDe bhAgavA che, te bamaNu. karIne paMdara vaDe bhAgavAmAM mahenata che. jemake 2670 - 15. Ane maukhika bhAgAkAra karatAM traNa pada mAMDavA paDe ane temAM ghaNuM sAvadhAnI rAkhavI paDe. tenA karatAM pa340 karIne 30 thI bhAgavA zuM khATA ? emAM kharI rIte te pa34 ne 3 vaDe ja bhAgavAnA che ane te sahelAIthI bhAgI zakAya che. e rIte tene javAba 178 AvavAne. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 155: bhAgAkAramAM ghaNI vakhata zeSa vadhatA hAya che. tevI rakamane paNa 71 vaDe A ja rIte bhAgI zakAya. jemake 27pa ne chaNA vaDe bhAgavA che, tA-~~ cAlu paddhati 275 - - 275 = 7 15 5 x va = 55 = 130 = 36 TraMkI rIta 275 4 4 = 1100 - 30 = 110 x 3 = 36 4-sADA bAra vaDe bhAgavAnI rIta koI paNa saMkhyAne sADA bAra vaDe bhAgavAnuM kAma kaThina teA che ja, paNa tene sarala anAvavu hAya te banAvI zakAya che. te mATe ATalu' ja karavAnuM ke bhAjya rakamane 8 vaDe guNuvI ane tene 100 vaDe bhAgavI. ATha vaDe guNavAnu kAma sahelu che ane 100 vaDe bhAgavAnuM kAma tA tethI paNa sahelu che. te bhAjya rakamanA cheDe be zUnya hAya tA tene uDAvI devAthI ja 100 nA bhAgAkAra thaI jAya che. A rIte 450 ne 12 vaDe bhAgavA hAya teA A pramANe bhAgI zakAya : 450 x 8 = 3600 100 = 36 athavA 1400 ne 12 vaDe bhAgavA hAya to A pramANe bhAgI zakAya H Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 gaNita-siddhi 1400 4 8 = 11200 - 100 = 112 zuM cAlu paddhatinA bhAgAkAra karatAM AmAM saraLatA nathI? ahIM 235 tathA 270 nI saMkhyAone A rIta pramANe 123 thI bhAgI batAvI che : ra35 48 = 1880 * 100 = 180 = 18. ra70 48= 2160 - 100 = 21 = 212 A rIta cAlu paddhati karatAM vadhAre sarasa che ane javAba jhaDapathI lAvI zake che. pa-sADI sADatrIza vaDe bhAgavAnI rIta keI paNa saMkhyAne 5, 15, 7 ane 12 vaDe kema bhAgavI? te joI gayA. temAM je prakAranI rIte ajamAvI che, tevI ja rIta 37 vaDe bhAgavAmAM ajamAvavAnI che. 300 = 8 = 37 e parathI eTaluM nakkI ke kaI paNa saMkhyAne 8 vaDe guNIne 300 vaDe bhAgIe te tenuM pariNAma 373 vaDe bhAgyA barAbara Ave. dAkhalA tarIke 7pa ne 37 thI bhAgIe to javAbamAM 2 Ave che ane 75 ne 8 vaDe guNI 600 banAvIe ane 300 vaDe bhAgIe te paNa javAba 2 ja Ave che. mugya vAta e che ke bhAjya tathA bhAjakane jo dazanA pAyAvALI rakamamAM pariNuta karIe to ApaNuM kAma sarala banI jAya che. te mATe ja ahIM 8 thI guNIne 300 vaDe bhAgavAnI himAyata karavAmAM AvI che. nIcenA be dAkhalAomAM paNa A rItanI ajamAyaza Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIta 157* karI che, te jue, eTale temAM rahelI saralatA tarata. dhyAnamAM Avaze. (1) 1350 - 37 13pa0 % 8 = 10800 = 300 = 36 (2) 2050 - 37 2050 4 8 = 16400 - 300 =14ss= 543 baLadagADI kAma ApatI hatI, paNa te dhImI lAgI, eTale lekee ghoDAgADI zedhI kADhI; ane ghoDAgADI dhImI lAgI tyAre AgagADI zodhI kADhI. vaLI AgagADI dhImI lAgI tyAre meTara sudhI pahoMcyA. eTale eka rIta lAMbI ke kaThina lAgatI hoya te TUMkI ane sahelI rIta zedhI kADhavAno prayatna karavA joIe. temAM ja mAnavapuruSArthanI sArthakatA che. da-sADI bAsaTha vaDe bhAgavAnI rIta tame kaheze ke 373 to ThIka, paNa da23 vaDe bhAgavAnuM kAma kharekhara kaThina che ! paraMtu buddhimAna manuSyae tene paNa upAya zo che. jema hiMgASTaka cUrNa ajIrNa, apaco tathA aruci dUra karIne bhUkha jagADe che, tema A upAya da23 nA bhAgAkAramAM rahelI kaThinAI dUra karIne tene mArga sarala banAvI de che e to tame kabUla karaze ke 500 + 8 = 62, eTale ke IpaNa rakamane 8 vaDe guNue - Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 gaNita-siddhi ane 500 vaDe bhAgIe te tenuM pariNAma 23 vaDe bhAgyA barAbara Ave. dAkhalA tarIke 125ne 63 vaDe bhAgIe te javAbamAM 2 Ave che ane tene 125 48 = 1000 karIne 500 vaDe bhAgIe to paNa javAbamAM 2 ja Ave che. paraMtu prathamanI rIta karatAM bIjI rItamAM saralatA rahelI che ane te ja kAraNe ame teno upayoga karavAnI bhalAmaNa karIe chIe. - dAkhalo * 9377 ne 62 vaDe bhAge. A dAkhalAmAM nIcenAM pade maMDAze : 37 4 8 = 7500-500 = 15 zuM AmAM prathamanI rIta karatAM saralatA nathI ? -dAkhale : 4050 ne dara vaDe bhAge. A dAkhalAmA nIcenAM pado maMDAzeH 4045 48= 3ra360 = 100 = 4 = 64 7-eka se sADI bAra vaDe bhAgavAnI rIta AMkaDo ekadama maTo joIne muMjhAvAnI jarUra nathI. tene mATe paNa eka sahelI rIta nirmANa karavAmAM AvI che. kiI paNa saMkhyAne 8 vaDe guNIe ane 900 vaDe bhAgIe te tenuM pariNAma tene 1123 vaDe bhAgyA barAbara Ave. 900 + 8 = 112 e tene sIdho hisAba che. A rIte (3825ne 11ra vaDe bhAgavA hoya te A rIte bhagAzeH 3825 4 8 = 30600 + 900 = 34. . ' * " a Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 159 AmAM koI muzkelI ke agavaDa naDI kharI ? hajI eka bIjo hisAJa A rIte gaNI jue. 1775 - 112OM, - 1775 4 8 = 14200 - 900 = 1500 = 156. - kharekhara 1 A rIta TUMkI ane sahelI che, 8-sAya--bhAjaka asaNA karavAnI rIta ApaNA rojiMdA vyavahAramAM ghaNIe vakhata 1, 2, 3, 4, 5 Adi vaDe bhAgavAnA prasaMge| Ave che. tyAM keTalAka muMjhavaNa anubhave che, paNa A prakAranA bhAgAkArAne evaDAnI rItathI sahelA manAvI zakAya che. evaDAnI rIta eTale bhAnya tathA bhAjaka anene evaDA karI nAkhavA. AthI bhAjakanA cheDe rahela " nuM vaLagaNa dUra thaI jAya che ane bhAgavAmAM saralatA rahe che. jemake (1) 36 - 11 te 36 X 2 = 72 - 3 = 24. (2) 81 - 11 te - 81 4 2 = 162 - 3 = 54. tA (3) 27o - 2 27 4 2 = 55 (4) 371 - 2 tA 37 x 2 = 75 - 5 = 15. 5 - 11. (5) 28 - 31 te 28 4 2 = 5 = 7 = 8. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 gaNita-siddhi (6) 217 - 3 te 217 4 2 = 434 - 7 = 62. (7) 40 4; to 403 4 2 = 81 6 9 = 9. (8) 99 - 43 to 9 x 2 = 198 - 9 = 22. (9) 24ra = paDuM to 242 4 2 = 484 - 11 = 44. keI paNa saMkhyAne 13, 23, 33 vagere vaDe bIjI rIte paNa saralatAthI bhAgI zakAya che. jemake keI rakamane 13 vaDe bhAgavI che, te bhAtyane 3 vaDe bhAgavA ane 2 thI guNavA je saMkhyA 3 thI bhAjya hoya tyAM A rIta khUba sahelI paDe che. dAkhalA tarIke fa ne 13 vaDe bhAgavA che, to 7 - 3 = 2 4 2 = 5. 30 ne 13 vaDe bhAgavA che, te 30 - 3 = 10 x 2 = 20. 23 e 10 no cotho bhAga hovAthI keI paNa rakamane 4 vaDe guNIne 10 vaDe bhAgIe te paNa pariNAma 23 vaDe - bhAgavA barAbara Ave che. dAkhalA tarIke 37 - 23 vaDe bhAgavAnA che te 37 = 4 = 250 - 10 = 15 105 ne. 23 vaDe bhAgavA che, te 105 44 = 4ra0 - 10 = 42. keI sakhyAne 7 vaDe bhAgIne 2 vaDe guNIe te. pariNAma 33 jeTaluM ja Ave. je bhAjya saMkhyA 7 thI. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIto bhAgI zakAya evI hoya te A rIta jarUra ajamAvavI. jemake-364 ne 33 vaDe bhAgavA che, te 364 - 7 = para X 2 = 104. 434 - 33 to 434 - 7 = 62 4 2 = 124. 9-bhAjya-bhAjakane aradhA karavAnI rIta bhAgAkAranI saralatA khAtara bhAjya-bhAjakane bamaNuM karavAnI rIta joI gayA. have bhAgAkArane sarala banAvavA mATe tenAthI ulaTI eTale bhAjya-bhAjane aradhA karavAnI rIta joIe. 112 ne 14 vaDe bhAgavAnA hoya tenA karatAM pada ne 7 vaDe bhAgavAnuM kAma sarala ke nahi ? 56 - 7 = 8. te ja rIte 12 ne 24 vaDe bhAgavA karatAM 6 ne 12 vaDe bhAgavAnuM kAma sarala ke nahi ? 96 - 12 = 8. vaLI 96 ne 1ra vaDe bhAgIe tenA karatAM 48 ne 6 vaDe bhAgavAnuM hoya che tethI paNa sarala paDe. 48- 6 = 8. ane 24 ne 3 vaDe bhAgavAnA hoya to tene javAba ApatAM jarAya vilaMba thAya nahi. 24 - 3 = 8. eTale aradhAna aradhA ane tenA paNa aradhA thatA hoya tyAM sudhI karatA javuM ane chevaTe je saMkhyA Ave tene bhAgAkAra kare, e vadhAre sagavaDabhareluM che. 12672 ne 64 vaDe bhAgavA hoya te tame kAgaLapinasIlanI sahAya lIdhA vinA mAtra maukhika gaNatarIthI bhAgI zake kharA? ghaNuM zeDA jaNa AvI hiMmata karaze. 11 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi paraMtu nIce pramANe bhAjya-bhAjakane aradhA karatA jAo te kAma sAva saheluM banI jaze. jemake- 12672 - 24 3168 - 16 1584 - 8 792 - 4 396 - ahIM tame tarata ja javAba ApI deze : 198. 10-bhAjya-bhAjana ghaTADavAnI rIta bhAjya-bhAjane aradhA karavAnI rIta joI gayA have tene ja maLatI bIjI rIta joIe. temAM bhAjya ane bhAjaka rakameno sago anusAra trIje, ce ke pAMcame bhAga karavAno hoya che. dAkhalA tarIke 495 ne 33 vaDe bhAgavAnA hoya te baMnene trIjo bhAga kare te 165 ane 11 Ave. pachInuM kAma saheluM che. tAtparya ke tenA javAbamAM tame 1pa nI saMkhyA tarata ja rajU karI zake. athavA 1299ne 27 thI bhAgavA hoya te kAma kaThina lAge, paNa te banene 3 vaDe bhAgIe te 432 ane 9 Ave. pachI teno javAba ApatAM vAra lAge kharI? 432 = 9= 48 ema tarata kahI zake. je 1ra76 ne 44 thI bhAgavA hoya te bhAjya ane Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 163 bhAjaka baMnene ce bhAga kare. ahIM 44 nI saMkhyA prathama najare ja 4 vaDe bhagAya evI lAge che ane 1276 nA chellA be aMke 4 vaDe bhAjya hevAthI tene paNa e bhAga thaI zake evo che. A rIte ahIM 319 ane 11 Ave. pachI tene bhAgAkAra karavAmAM kaMI ja takalIpha nathI. tenA javAbamAM tarata ja 29 rajU karI zakIe. athavA 1248 ne para thI bhAgavA heca te bhAjya ane bhAjakane ce bhAga kare. te 312 ane 13 Ave. tene bhAgAkAra tarata ja thaI zake. 312 13 = 24. je 1945ne rUpathI bhAgavA hoya te baMneno pAMcame bhAga karavo ane pachI bhAgAkAra kare, e vadhAre saheluM che. A rIte 1645 nA 3ra9 ane 35 nA 7 Ave. zuM 3ra9nI saMkhyAne tame 7 vaDe sahelAIthI bhAgI na zake? 329 - 7 = 47. A rIte saMga anusAra bhAjya tathA bhAjakane ghaTADavAthI bhAgAkAranuM kAma saheluM bane che, eTale jyAM evI zakyatA hoya tyAM A rIta avazya ajamAvavI. 11-avayavathI bhAgavAnI rIta avayavathI guNAkAra karatAM guNavAnuM kAma saheluM bane che, tema avayavathI bhAgAkAra karatAM bhAgavAnuM kAma saheluM bane che. eka saMkhyAne 24thI bhAgIe tenA karatA 4 vaDe bhAgIe e kAma saheluM te kharUM ja ne? pachI 6 vaDe bhAgIe emAM paNa eTalI ja saralatA che. dhAro ke 3264 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 gaNita-siddhi ne 24 vaDe bhAgavA che, te cAla paddhati ane avayavanI rIta baMnenI ajamAyaza karI juo, eTale bIjI rItanI saralatA tamArA dhyAnamAM AvI jaze. cAlu paddhati avayavanI rIta 24) 3264 ( 136 4) 3264 ( 816 24 6 ) 816 ( 136 javAba 192 144 144 000 dhAro ke bhAjaka saMkhyA 64 che, te tyAM 64 vaDe bhAge tenA karatAM 8 vaDe be vAra bhAge te zuM khoTuM ? tyAM tamAre ATaluM ja karavAnuM keH ( 8 ) 4544 (pa68 ( 8 ) pa68 ( 71 javAba zuM AmAM cAlu paddhati karatAM saralatA nathI? hajI eka bIjo dAkhalo juo. temAM 102487 ne 1331 thI bhAgavAnA che, te tyAM sIdho bhAgAkAra mAMDatA tame jarUra vicAramAM paDaze. keTalAka mAthuM paNa khajavALaze, paraMtu ahIM avayavo upaga kare te badhI kaThinAI dUra thaI jaze ane kAma saheluM saTa banI jaze. 11 4 11 ka Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAranI TUMkI ane sahelI rIte 165 11 = 1331 eTale 102487 ne traNa vakhata 11 thI bhAgavA joIe. te A rIte bhagAze : 11 ) 102487 ( 917 11 ) 9317 ( 847 11 ) 847 ( 77 javAba. eka ja saMkhyAnA ghaNA avayavo paDatA hoya tyAM kya avayava vadhAre anukULa paDaze, ene nirNaya karI levAmAM ja kharI bahezI che. ahIM eTaluM dhyAna rAkhavuM ke prathama nAnA avayavathI bhAgavA ane pachI moTA avayavathI bhAgavA, to bhAgAkAramAM vadhAre saraLatA rahe. dAkhalA tarIke 3ra64 ne 24 vaDe bhAgavAnA hatA, tyAM ja ane 6 evA be avacave pADIne kAma lIdhuM. ahIM 6 ane 4 evA avaya paDI zake ane ghaNuM kharA e ja pramANe pADe, paNa A rIte bhAgAkAra karI jovAthI ja khabara paDaze ke emAM kaI rIta vadhAre sahelI che ? 6 ) 3264 ( pa44 4 ) 544 ( 136 para tu ahIM ema dekhAtuM hoya ke amuka avayava vaDe prathama bhAgavAthI vadhAre saraLatA raheze, te tema karavAmAM kaMI ja harakta nathI. e pramANe bhAgAkAra karI zakAya che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] bhAgAkAra aMge vizeSa bhAgAkAranI keTalIka TUMkI ane sahelI rIte joI gayA. have bIjI keTalIka bAbato para eka daSTipAta karI laIe. anubhavIoe kahyuM che ke "jeTaluM nAhyA, teTaluM puNya." ame ahI ema kahIe chIe ke "jeTaluM zIkhyA, teTalu lAbhamA. keI vAra taddana nAnI ane sAmAnya dekhAtI rIta paNa ApaNuM kAma sarala banAvI de che. ghaNI vAra 1, 2, 3rU Adi saMkhyAo vaDe bhAgavAnA prasaMga Ave che, tyA A rakamane apUrNAkanuM pUruM rUpa ApIne ulaTAvI nAkhavI ane tene bhAjya saMkhyA sAthe guNAkAra kare, eTale kAma sarala banI jAya che. dAkhalA tarIke 20 ne 1 vaDe bhAgavA che, te tyAM A pramANe pada mAMDavAM : 20 - 1 = 20 - B = ' x 6 = 60 = 16 javAba. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAra aMge vizeSa 167 - athavA 18 ne 2 vaDe bhAgavA che, te A pramANe pade mAMDavAM : 18- 2 = 18 - 6 = 6 4 = kR = 8 javAba athavA 39 ne 3 vaDe bhAgavA che, te A pramANe pado mADavAM : = 39 - 6 = x, x 1 = 12 javAba. ; tathA nA vaLagaNavALA bhAgAkAre paNa Aja rIte karavAnA. jemake 12 ne 13 vaDe bhAgavA che, to 12 - 13 = 12 - athavA 16 ne 23 vaDe bhAgavA che, te - 16 - 2 = 43 = 6 = 6. A badhA dAkhalAo maukhika gaNI zakAya evA che. ahIM 3Du tathA 63 aMge eTaluM jaNAvI daIe ke tenA bhAgAkAre te ghaNA ja sahelA che. jyAre keIpaNa saMkhyAne 33 vaDe bhAgavI hoya tyAre tene 3 vaDe guNane 10 thI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 gaNita-siddhi bhAgavI. jemake 50 ne 3 vaDe bhAgavA che, to pa0 x 3 = 150 - 10 = 15, athavA 60 ne 3 vaDe guNavA che te da4 3 = 180 - 10 = 18 Aja rIte 63 vaDe kaI rakamane bhAgavI hoya te tene 3 vaDe guNIne 20 vaDe bhAgavI. jema ke 40 ne rU vaDe bhAgavA che, to 40 x 3 = 120 - 20 = 6. athavA 70ne rU vaDe bhAgavA che, te 70 x 3 = 210 - 20 = 10 = 10. jyAre bhAgAkAramAM nIce zUnya vadhe, tyAre e bhAgAkAra nizeSa kahevAya che, kAraNa ke temAM kharekhara kaMI vadhatuM nathI. tyAM 0 lakhAya che, te mAtra samajavA mATe lakhAya che. dAkhalA tarIke 24ne 6 vaDe bhAgIe to bhAgamAM ja Ave che ane zeSamAM lakhAya che, te e niHzeSa bhAgAkAra kahevAya. A ja vastune bIjI rIte kahevI hoya to ema kahI zakAya ke jyAre bhAjaka vaDe pUre bhAga cAle, tyAre bhAgAkAra ni zeSa bane che. 24 ne 6 vaDe bhAgatAM bhAgamAM 4 Ave che. teno ane da no guNAkAra karIe te 24 nI saMkhyA Ave che ahIM bhAjya 24 che ane bAda karavAnI rakama paNa 24 che, eTale pUre bhAga cAle che ane te kAraNe kaMI zeSa rahetuM nathI eka bhAgAkAra nizeSa thaze ke kema ? te jANavAnI keTalIka tarakIba che. te A pramANe -.. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAra aMge vizeSa 169 (1) jo bhAjaka rakama 2 hAya ane bhAjya rakamanA cheDe bekI aMka AvelA heya tA e bhAgAkAra niHzeSa thAya. jema ke 2 ) 118 ( 59 10 18 18 00 (2) jo bhAjaka rakama 3 hAya ane bhAjya rakamanA adhA akAne saravALe karatAM tene 3 vaDe pUrepUrA bhAgI zakAtA hAya te! e bhAgAkAra nizeSa thAya jema ke 3) 27915642 ahIM ATaluM karavAnuM = 2 + 7 + 9 + 1 + 5 + + =2+0+ +9+4 + 4 + 2 = 36 36 3 = 12 mATe A bhAgAkAra nizeSa thavAnA. te tame gaNI jue. (3) jo bhAjaka 4 hAya ane bhAjya rakamanA cheDenA e akIne 4 vaDe kharAkhara bhAgI zakAtA hAya te e bhAgAkAra ni:zeSa thAya. jema ke 4) 23544 ahIM 44 nI saMkhyA 4 vaDe pUrepUrI bhAjya che, eTale bhAgAkAra niHzeSa thAya. jema ke Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co gaNita-siddhi 4) 23544 (5886 35 34 32 24 (4) je bhAja pa heya ane bhAjya saMkhyAne cheDe 5 ke 0 hoya te e bhAgAkAra avazya niHzeSa thAya. jema ke 5) 1775 ( 355 5 ) ra180 ( 436 15 20 27 25 30 (5) je bhAjaka 6 heAya ane bhAjya saMkhyAnA badhA. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAra aMge vizeSa 172 akAnA saravALA 6 vaDe pUrepUrA bhAgI zakAtA hoya athavA 3 vaDe bhAgI zakAtA hAya paNa cheDe ekI aka hAya tA e bhAgAkAra ni:zeSa Ave. jema ke 6 ) 72384 ahI. 7 + 2 + 3 + 8 + 4 = 24 thAya che. have 24nI sa`khyA 7 vaDe pUrepUrI bhAjya che, eTale A bhAgAkAra nizeSa thAya. ane 24 ne 3 vaDe pUrepUrA bhagAya che tathA tenA cheDe ekI AMka che, eTale paNa A bhAgAkAra nizeSa thAya. " 6 ) 72384 ( 12064 * \s g | 38 36 24 24 00 (6) jo bhAjaka 8 heAya ane bhAjya saMkhyAnA chellA vaDe pUrepUrA bhagAtA hoya te bhAgAkAra nizeSa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 thAya. jema ke 8 ) 9128 ahIdeg 128 e 8 vaDe pUrepUrA bhAjya che, tethI bhAgAkAra niHzeSa thavAnA. khAtarI mATe tene cAlu paddhatie bhAgI juo. 8)9128(1141 |z * | g | 08 v gaNita-siddhi . (7) je bhAjaka saMkhyA 9 vhAya ane bhAjyanA AkaDAne saravALA 9 vaDe pUrepUrA bhAgI zakAtA hAya te e bhAgAkAra nizeSa thAya jema ke 9)23558211 2 + 3 + 5 + 5 + 8 + 2 +1+1=27 9=3 eTale A bhAgAkAra nizeSa thavAnA. jema ke Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 bhAgAkAra aMge vizeSa 9)23558211 (26175799 18 papa 54 V jIi / / /... 2 / 8 / 8/7 re 52. 45 (8) je bhAjaka 10 heAya ane bhAjya saMkhyAnA cheDe 0 hoya te e bhAgAkAra ni zeSa thAya. jemake 720 - 10 = 72. AmAM kaMI zepa vadhatuM nathI. (9) je bhAjaka 11 hoya to nIcenI rIta ajamAvavAmAM Ave che. prathama bhAjya saMkhyAnA eka aMkane saravALe kare ane pachI bekI ekene saravALo kara. pachI te baMnene taphAvata kADhavo. temAM 0 Ave ke 11 Ave to samajavuM ke bhAgAkAra niHzeSa thaze. dAkhalA tarIke Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 gaNita-siddhi 11)87108 ahIM 8 + 7 + 0 = 15 ekI aMgeno saravALe. + 1 + 8 = 15 bekI ane saravALe. 15 - 15 = 0 eTale A bhAgAkAra niHzeSa thAya. 11)867108 (78828 - - dhAre ke ahIM 11)19216 che, to A bhAgAkAra ni zeSa thaze ke kema ? te jANavA mATe uparano niyama ajamAvIe. 1 + 2 + 6 = 9 ekI ane saravALe 9 + 1 = 10 bekI ane saravALe ahIM taphAvatamAM 1 rahe che, tethI A bhAgAkAra niHzeSa thAya nahi. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgakAra aMge vizeSa 175 11)1216 (1746 11 99. pa1 44 - - - saMgharele sApa paNa kAma lAge che, te saMgharelI siddha rIte kAma kema na lAge ? te prasaMge jarUra kAma lAgavAnI ane tamAruM kAma sarala karI ApavAnI. Jit * Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20 ] bhAgAkArano saMkSepa ane cakAsaNI bhAgAkAranI cAlu paddhatine saMkSepa karavo hoya te amuka pramANamAM thaI zake eve che. dAkhalA tarIke cAlu paddhatimAM bhAganI rakama jamaNA hAtha tarapha mUkavAmAM Ave che, tenA badale bhAjya rakamanA mathALe mUkI zakAya. jemake 2146 37)79402 74 54 37 170 148 - 222 222 AmAM bhAgAkAranI paheLAI ghaTe che ane bhAgAkArane. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkAra sakSepa ane cakAsaNI 197 javAba keTalA AMkaDAnA Avaze, te samajI zakAya che. dAkhalA tarIke ahIM 9 nA upara bhAganA prathama aka 9 caDayA, eTale tene prathama aMka gaNI khAkInA akonI gaNanA karatAM kula 4 AMkaDAne javAma Avaze, ema samajI zakAya che. cAlu paddhatimAM A vastune spaSTa medha thate nathI. yuropanA keTalAka dezeAmAM A paddhati cAlu che, tethI tene khaMDapaddhati (Continental method) kahevAmA Ave che. : tyAnA lAko A bhAgAkAranA hajI vizeSa sakSepa kare che, te A rIte temAthI bhAjaka ane bhAganA guNAkAranA AMkaDA uDAvI de che ane je rakama bAkI rahe che, teTalI ja lakhe che. jemake- 2146 37) 79402 ( 54 170 222 37 x 2 = 74 te e yAda rAkhI lIdhA ane 79 74 = 5 te bhAgAkAramAM lakhyA. pachI tenA para bhAjakane 4 caDAvyeA, eTale 54 thayA, je ApaNe bhAgAkAramAM joI zakIe chIe. tenA bhAga 1 thI cAlatAM 37 AvyA, te yAda rAkhyA ane 54 mAthI yAda karI bAkInA 17 bhAgAkAramAM 12 - Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 gaNita-siddhi lakhyA. tenA para bhAjyanuM zUnya utAryuM, eTale 170 thayA, te bhAgAkAramAM joI zakAya che. tene bhAga 4 thI cAlatAM 148 AvyA, te yAda rAkhI 170 mAthI bAda karyA ane bAkInA ra2 bhAgAkAramAM lakhyA tenA para bhAjyane 2 utAratAM e saMkhyA 222 nI banI, te bhAgAkAramAM joI zakAya che. tene bhAga 6 thI cAlatAM rarara AvyA, te yAda rAkhI ra22 mAthI bAda karyA. zeSa kaMI vadhatuM nathI, eTale ahIM lakhyuM nathI. A rIte bhAgAkAramAMthI pAMca pade ochA thatAM tene khUba ja saMkSepa thayo. nIcenA bhAgAkAramAM * mArI che, te pado bhAgAkAramAMthI ochAM thayAM che. cAlu paddhati tathA saMkSepa paddhativALA bhAgAkAranI sarakhAmaNI thaI zake, te mATe ahIM baMne bhAgAkAra sAthe AvyA che. 2 146 37) 79402 (ra146 74 4 37) 79402 54 54 1170 37 4 222 170 148 4 222 222 4 000 4 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkArane saMkSepa ane cakAsaNI 179 amArA anubhava ema kahe che ke bhAgAkAranI cAlu paddhatine barAbara abhyAsa thayA pachI bhAjya-bhAjakanI saMkhyA pachI tarata ja javAbanA AMkaDA mUkI zakAya che. jema ke 728 - 14 = pa2. pa379 - 11 = 489. 12570 ke 15 = 838. 63018 - 27 = 2334. AthI vizeSa saMkSepa che heI zake? AmAM mAtra javAbanuM ja pada mAMDeluM che. te sivAya vacaluM kaI pada nathI. je bhAjakanI saMkhyA meTI hoya te A rIte lIdhe javAba lakhavAnuM muzkela paDe. tyAM pUve batAvelI koI paNa rIte lAgu karI tenI saMkhyA nAnI banAvIne A rIte sIdhe javAba lakhI zakAya. jemake para1328 ka. 128 130332 = 32 32583 + 8 = 4072 9 ahIM prathama ane saMkhyAne ce bhAga karyo che, je saralatAthI karI zakAya che. pachI paNa e bhAga thaI zake evuM lAgatAM pharI ceAthe bhAga karyo che. A rIte bhAjaka taddana nAne banI jatAM tenI sAme sIdhe javAba mUke che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 have bhAgAkAranI cakAsaNI para khAtarIbharelI rIta e che ke bhAga tathA karavA, pachI temA zeSasaMkhyA umeravI. tene bhAjya saMkhyA kharAkhara maLI rahe bhAgAkAra kharAkhara che. dAkhalA tarIke 24) 35678 (1486 24 - 116 96 207 192 158 144 14 zeSa 1486 bhAga x 34 bhAjaGa 5944 29724 gaNita siddhi AvIe. te mATe bhAjakanA guNAkAra saravALA ane te samajavuM ke A 35664 + 14 zeSa 35678 bhAjya ahIM bhAnya rakama kharAkhara AvI gaI, eTale bhAgAkAra sAcA samajavA. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkArane saMkSepa ane cakAsaNI paraMtu cakAsaNunI A rItane TUMkI karavI hoya to karI zakAya che. te A rIte ? (1) prathama eka UbhI cokaDI karavI. (2) temAM jyAM lakhyuM che, tyAM bhAjakanI rakamane ekAMkI saravALe mUkave, rasa lakhyuM che tyA bhAgane ekAMkI saravALe mUka, je lakhyuM che tyAM zeSasaMkhyAne ekAMkI saravALo mUke ane gha lakhyuM che, tyA bhAjya saMkhyAno ekAkI saravALe sUkave. (3) pachI zuM ane ra ne guNAkAra karI temAM zeSasaMkhyAne umeravI ane teno eka aMka karavo (4) tene aMka bhAjyanA aMka mujaba maLI rahe te samajavuM ke bhAgAkAra sAce che. ahIM citrane anusaravAthI vadhAre spaSTatA thaze. kha 1 + 5 11 = 2 bhAjya 2 bhAgAkAra barAbara che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 gaNita-siddhi bhAjaka saMkhyA 24 che, eTale 2 + 4 = 6 thAya te # biMdu para mUkela che. bhAganI saMkhyA 1486 che, eTale 1 + 4 + 8 + 6 = 19= 1 - 9 = 10 = 1+ 0 = 1 che, te 6 biMdu para mUkela che. zeSasaMkhyA 14 che, eTale 1 + 4 == pa thAya, te ja biMdu para mUkela che ane bhAjya saMkhyA 3pa678 che, eTale 3 +5 + 6-7 + 8 = 29 = 2 | 9 = 11 = 1 + 1 = 2 che, tethI te ghabiMdu para 2 mUkela che. pachI 6 ane 4 ne guNAkAra karyo, te 6 4 1 = 6 AvyA ane temAM zeSanI saMkhyA 5 umeratAM 11 nI saMkhyA thaI tene ekAkI saravALe 1 + 1 = ra AvyA. upara bhAjya saMkhyAne ekAMkI saravALe ra che, eTale A bhAgAkAra barAbara che, ema samajavuM. vizeSa khAtarI mATe ahIM eka nAnA bhAgAkAranI cakAsaNI karI batAvI che. 26) 4pa67 (17pa 26 196 182 147 130 - - .. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAkArane saMkSepa ane cakAsaNI 183 8 4 4 = 32 40 = 4 4+ 5 + 6 + 7 = 22 = 2 + 2 = 4 bhAgAkAra barAbara che. kha . : - 2i ma nI che - Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21] gaNita ane gaNatarI gaNita sAcuM heya ane gaNatarI khoTI heya evuM banI zake che prathama kSaNe A vAta tamArA mAnyAmAM nahi Ave, paNa DI vicAraNA karIzuM ke A vAtane tame jarUra svIkAra karaze. - eka manuSya 1 kalAkamAM 150 saranAmAM kare che, te 15 kalAkamAM keTalA karaze ?" A dAkhale gaNitanI daSTie barAbara che, paNa vyavahArathI nirapekSa che, eTale ke tenI rajUAta karavAmAM vyavahArane lakSyamA levAyela nathI. je vyavahArane lakSyamAM lIdhA hatA te tenI rajUAta lagabhaga A pramANe thAta? eka mANasa savAranA 8 vAgye saranAmAM lakhavAne prAraMbha kare che ane te kalAkanA 150 saranAmAM karavAnI jhaDapa batAve che, te rAtrinA bAra vAgyA sudhImAM keTalAM saranAmAM karI zakaze ? ? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita ane gaNatarI 185 praznanA prathama prakAramAM ya travat javAba AvavAno ke 150 x 15 = 2250. paraMtu bIjA prakAramAM javAba ApatI vakhate keTalAka muddAo dhyAnamAM rAkhavA paDe. jema ke savAre Avele mANasa bapore jamavA jAya, tene ochAmAM ochA 15 kalAka ocho thAya. vacce be vAra cA-pANI pIe temAM paNa 30 mInITa jeTale samaya jAya. sAMje bhojana karavA jAya tyAre paNa ochAmAM ochI 1 kalAkano samaya jAya. eTale 15 kalAkamAM kharI rIte 12 kalAkathI vadhAre kAma thaI zake nahi. vaLI savAre je skUti heya te jojana karyA pachI na hoya. ochAmAM ochA ardhA kalAka pachI te mULa saMskRtimA Ave ane divasanA ATha-daza kalAka kAma karyA pachI prAraMbhanA jevI ti to na ja rahe tAtparya ke sAje 7 vAgyA pachI tenA saranAmAnI jhaDapa 100 thI 120 jeTalI ja rahe. A rIte badhA saMgone dhyAnamAM letA tenuM kAma nIce pramANe utaravAnuM TevI zakAya . prAraMbhamAM 12 kalAkamAM 9 kalAka x 150 = 1350 pAchaLanA 3 kalAkamAM 4 120 = 360 1710 AmA paNa ALasa kare, kAM khAya ke kaI sAthe vAtamAM caDe to ochuM thavA saMbhava khare. eTale 1600 thI vadhAre saranAmAnI tenI pAsethI AzA rAkhI na zakAya. gaNita ane gaNatarI vacce je phera rahele che, te AmAM spaSTa joI zakAya che je mAtra gaNitane dhyAnamAM le che, paNa sthiti-saMgone dhyAnamAM letA nathI, teo gaNatarImA thApa khAya che. - - Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 gaNita-siddhi eka vAra eka prophesara gaNita para bhASaNa ApatA hatA temaNe kahyuM ke "2 vIghAnuM eka khetara 10 mANase 2 divasamAM kheDI zake te 20 mANase te ja khetara 1 divasamAM kheDI zake." A sAMbhaLIne keI kaMI behyuM nahi, eTale temaNe vAta AgaLa calAvIne kahyuM: "ane 40 mANaso te ja khetara 3 divasamAM kheDI zake ahIM divasa zabdathI savAranA 7 thI sAMjanA 7 sudhInA samaya samajavAno hato. A sAMbhaLI eka cabarAka manuSya ubhuM thaze ane teNe prophesara sAhebane kahyuM : "Apa gaNitamAM nita che, eTale javAba Apo ke 160 mANase te ja khetara keTalA vakhatamAM kheDI zake ?" prophesare camA jarA UMcA karIne te mANasanI sAme joyuM ane kahyuM: " divasanA AThamA bhAgamAM. aradhAne cAre bhAgIe eTale ? ja Ave.' pelAe kahyuM. "eno artha e che ke e khetara 1 kalAkamAM kheDAya. vAru, prophesara sAheba ! 1600 mANasone kAme lagADIe te e khetara keTalA vakhatamAM kheDAya ? prophesara A prazna pUchavAno bhAvArtha samajI gayA hatA, paNa javAba Apa ja joIe, eTale te belyA ke "9 mInITamAM. 13 kalAkanI 90 mInITa ane tene dazama bhAga eTale 9 mInITa." pilAe kahyuM: "sAheba ! ApanI gaNitavidyA mATe mane ghaNuM mAna che. Apa guNAkAra ane bhAgAkAra je skRtithI karI zake che, te mATe Apane dhanyavAda ghaTe che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita ane gaNatarI 187 paNa mane eTaluM ja ke 16,00,000 mANasone kAme lagADIe te e khetara keTalA vakhatamAM kheDAya?" gaNita pramANe te prephesara sAhebe 7 mInITa eTale 27 sekanDa kahevI joIe, paNa teo eno javAba ApyA vinA ja pleTaphorma parathI nIce utarI gayA. tAtparya ke AmAM gaNita sAcuM hatuM, paNa gaNatarI cheTI hatI. eka khetaramAM bamaNa mANase kAme lagADIe e to ThIka, paNa cAra gaNa-ATha gaNa kAme lagADIe temAM keTalAM sAdhana joIe? ane te pUrAM pADI zakAya kharAM? ane 16,00,000 seLa lAkha mANasa bhegA thAya te UbhA kyAM rahe che tene sAdhana keTalAM joIe? ane tenI vyavasthA zI rIte thAya ? eTale ke AvI gaNatarI vyavahAramAM cAlI zake nahi. | kyAre kaI prakriyAne upayoga kare, te paNa jANavuM joIe, nahi to bhagA paTela jevA hAla thavA saMbhava che. bhagA paTela gaNita bhaNyA hatA temane saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra, trirAzi, pacarAzi, vyAja, TakAvArI, sarerAza badhu barAbara AvaDatuM hatuM. teo eka vakhata pitAnA kuTuMba sAthe pravAse nIkaLyA vacce eka nadI AvI ahIM prazna thaye ke "A nadI ApaNAthI pAra karI zakAze ke nahi ? " temaNe lokene ADAavaLA prazno pUchI mAhitI meLavI te jANI zakAyuM ke prAraMbhamAM pANI 2 phuTa UMDuM che, pachI 4 phuTa UMDuM Ave che, pachI 5 phuTa UMDuM Ave che, tyAra bAda 7 phuTa UMDuM Ave che, tyAra bAda 5 phuTa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 gaNita-siddhi tyAra bAda 3 phUTa ane tyAra bAda 2 phUTa. A parathI bhagA paTele nIce mujaba sarerAza kADhI : ja = 5 1 7 5 - Y | 7 28 sarerAza 4 kuTa. eTale temaNe badhAne nadI pAra karavA Adeza A ane pote paNa pANImAM jhukAvyuM. kahevAnI bhAgye ja jarUra che ke temAMnuM koI sAmA kinAre na pahoMcyuM, kAraNa ke vacce 5 phuTa pANI AvyuM, temAM ja sahuM akaLAvA lAgyA ane 7 phuTamAM sahue jaLasamAdhi lIdhI! A vAta kalpita hoya to paNa teno sAra grahaNa karavA jevo che. ahIM sarerAza kADhavAnI hoya zenI ? pANI vadhAremAM vadhAre keTaluM UMDuM che, te ja jANavAnuM hoya ane te parathI nirNaya karavAno hoya ghaNI vAra mANaso utsAhamAM AvI jaIne lAbhanA AMkaDA mADe che, paNa pariNAma jUduM ja jovAmAM Ave che, kAraNa ke temAM gaNatarI sAcI hotI nathI; eTale pAThakagaNane amArI khAsa sucanA che ke gaNitanI sAthe vyavahAranuM paNa laDya rAkhaze ane e rIte sAcI gaNatarI karI lAbha ane cAnA adhikArI banaze. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAbhUSaNa gaNitadinamaNi sAhityavAridhi zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAhanuM sAhityasarjana [ 341 pustaka ] caritro x 1 vizvavadya prabhu mahAvIra (eka lAkha cAlIza hajAra nakale ) x 2 vIra viThThalabhAI ( xcareAtara ejyu. mAsAyaTI ) (be lAkha nakalA) ( zrI sayAjI vijaya presa ) X OM mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa 4 zrImata rAjapi` sayAjIrAva gAyakavADa * 5 zrI pAdaliptasUri 6 zrI rAma 7 zrIkRSNa 8 bhagavAna buddha 9 bhagavAna mahAvIra 10 vIra hanumAna 11 satI damayaMtI 12 cakravatI caMdragupta 13 rAjA bhatR hira 14 bhakta suradAsa 15 narasihu mahetA 16 mIrAMbAI 17 leAkamAnya TiLaka 18 Adyakavi vAlmIki 19 maharSi agastya 20 dAnezvarI ka ( pra. jaina--bhAvanagara ) ( vidyAthI vAMcanavALA zreNI-1 ) 33 "" ""> "" "" ,, ,, "" "" 33 ,, ( vi vAM zreNI-2 ) 2. "" Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 mahArathI arjuna 22 vIra abhimanyu 23 pitRbhakta zravaNu 24 celaiyA -25 mahAtmA tulasIdAsa 26 zrI rAmakRSNa paramahesa 27 svAmI vivekAnada -28 svAmI rAmatI 29 zrImad rAjacaMdra 20 5. madanameAhana mAviyA -31 mahAmuni 32 draupadI si 23 vIra vikrama 34 rAjA bhAja rupa mahAkavi kAlidAsa 36 vIra durgAprasAda 37 mahArANA pratApa 38 sikImaneA sapUta 29 dAnavIra jagaD 40 siddharAja jayasi Du 41 jagata zeTha 42 vIra viThThalabhAI 43 enI besanTa 44 zrI gajAnana 45 zrI kArtikeya svAmI 46 zrI he 47 rasakavi jagannAtha 48 bhakta nAmadeva 49 trapati zivAjI 190 ,, 33 33 23 22 33 "" "3 22 ,, ( vi. vA. zreNI-3) "" ,, ,, ', karo ra ka 38 ,, 33 ( vi. vAM. zreNI--4 ) 22 "" ko { Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 50 samartha svAmI rAmadAsa pa1 guru nAnaka para mahAtmA kabIra pa3 garAga mahAprabhu 54 zrI tribhuvanadAsa gajajara papa zrI vijayadharmasUri 56 bAbu rAjendraprasAda pa7 mahArAjA kumArapALa zreNa-5) 58 raNajitasiMha pa9 zrI IzvaracaMdra vidyAsAgara 60 mahAdeva govida rAnaDe 61 dAdAbhAI navarejI 62 zrI gopALakRSNa gokhale 63 zrI javAharalAla naheru 64 zrI subhASacaMdra bojha. 65 tArAma DaLa 66 mahAdevI sItA (vi. vA. zreNa-6) 67 karmadevI ane mevADanI vIrAMganAo 68 sara TI. mAdhavarAva 69 jha Du bhaTTajI 170 sva. hAjImahammada (vi. vAM. zreNI-7) 71 vIra ladhAbhA 72 zrI RSabhadeva 173 vIra kuNAla 174 mahAmaMtrI mujAla 175 zrI jayakRSNabhAI 76 zrI sayAjIrAva gAyakavADa 77 mahAvIraprasAda trivedI 78 mahAkavi nAnAlAla 79 abadula gaphArakhAna Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 sADI sA 81 kavi nada 82 jamazedajI tAtA 83 5. viSNu digambara 84 saudhAma kAzmIra 85 dvArakA 86 sura 87 nepAla 88 amaranAtha 89 badarI-kedAranAtha 90 anupama IllurA 91 pAvAgaDha 2. aja tAnI gukAo X eG "" 98 gaNita-camatkAra 99 gaNita--rahaya 100 gaNita-siddhi 101 smaraNakalA 192 >> 33 ( vi. vA zreNI-8) 33 27 ( vivA. zreNI9 ) bhaugAlika ( vi. vA. zreNI-6 ) "" >> ( vivA. zreNI-7 ) gaNita x96 kAyaDAsa graha bhAga pahelA khIjaoN "" "" pravAsavarNana *93 kudarata ane klAdhAmamA vIsa divasa 494 acalarAja ANu 495 pAvAgaDhanA pravAsa .. ( vi. vA zreNI-9 ) dd mAnavijJAna sAmAnya jJAna x102 ramujI TUcakA 4103 AlamanI ajAyakhI x 104 vimAnI humalA ane temAMthI bacavAnA upAye . Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 * * * kizorakathAo 4105 kumAronI pravAsasthA ( kumAra graMthamALA) 4106 vimalazAha (sayAjI bAla sAhityamALA) X 107 vastupALa-tejapALa *108 sikImanI vIrAMganA * 109 nekIno rAha kAvyo * 110 aja tane yAtrI (khaMDakAvya) A kAvyane saMskRta anuvAda thayela che * 111 jalamadira pAvApurI (khaDakAvya) zilpa-sthApatya *112 IlurAnAM guphAma dire saMkalana 4113 zrI vIra-vacanAmRta A grathane hiMdI tathA aMgrejI anuvAda thayelo che... jainadharmaviSayaka 114-215 bALagraMthAvalI-cha zreNI (120 pustakanuM saMpAdana, temAM 102nuM lekhana). * 216-235 dharmabodha graMthamALA 20 pustako 4236-247 jaina zikSAvalI pahelI zreNa 12 pustake * 248-259 ,, ,, bIjI zreNI 12 pustake * 260-71 ,, ,, trIjI zreNuM 12 pustake 272-291 jaina caritramALA 20 pustako ra92-294 dhArmika praznottarI bhAga 1 thI 3 25-296 jineMdra kAvyasaMgraha bhAga 1-2 * 4297-208 jainadharmane sAmAnya paricaya bhAga 1-2. 13 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 (6 0 cha 0 4 304 rd X 299 jaina dharmasAra A pustakane hidI tathA aMgrejI anuvAda thayela che. * 300 jena taravapravezaka graMthamALA bhAga bIjo 301 zrI pratikramaNaRtra prabodhaTIkA bhAga pahele >> bhAga bIjo 303 bhAga trIjo prabodhaTIkAnusArI 305 jinapAsanA 306 jIvavicAra-prakAzikA yAne jaina dharmanuM prANIvijJAna 307 navatatvadIpikA yAne jainadharmanu abhuta tattvajJAna * 308 satI na hatI (triaMkI nATaka) 309 zrI zAlibhadra (A ). X 310 rAjanagara sAdhusaMmelana 4311 jenonI zikSaNa samasyA 4 312 pavicAra 313 dakSiNamAM divya prakAza -4314-338 prakIrNa caritra, vizeSAMka Adi AdhyAtmika 339 matravijJAna 340 matraciMtAmaNi 341 saMkalpasiddhi yAne unnati sAdhavAnI adbhuta kalA X X X - - - xkaDInAM nizAnavALAM pustake alabhya che. mAtra jANa mATe ja teno nirdeza karavAmAM Avyo che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahue avazya saMgharavA jevA gaNita saMbaMdhI traNa suMdara graMtha jemAM gaNitanI gebI sRSTino bheda suMdara rIte kholavAmAM Avyo che tathA aneka prakAranA camatkArika prayogo ane upayogI bAbatano sagraha ApavAmAM AvyuM chevizeSamAM buddhine kase tevA vizvabharanA cUMTI kADhelA keyaDAono uttama sagraha rajU karavAmAM Avyo che. patroe tathA vidvAnoe tenI muktakaMThe prazasA karelI che A graMthanI racanA jANItA lekhaka tathA suprasiddha tatvaci taka vidyAbhUSaNa gaNitadinamaNi zatAvadhAnI paDita zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe ghaNuM anubhava pachI gugama zailImAM karelI che. A seTa rUpiyA paMdaramAM ja maLe che. [ pisTe ja jU6 ] te Aje ja vasAvI lo dareka graMthanuM chUTaka mUlya rUpiyA pAMca che. prAptisthAna . >> jJA pra kI za na maMdira ladhAbhAI guNapata bIlDIga, cI ca badara, muMbaI-9 vizeSa vigata mATe have pachInAM pRSTha jue gujarAta rAjyanA zikSaNa khAtA taraphathI A pustakanI adhyApanamadira, vANijya mahAvidyAlaya, vijJAna mahAvidyAlayo ane prauDha mATenA vAcanAlayone mATe khAsa bhalAmaNu thayelI che Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-camatkAra aMge keTalAka abhiprA zrI dhIrajalAla zAhanA gaNitanA prayogo joIne kharekhara prabhAvita thayo chuM temaNe lakheluM A gaNita-camatkAranuM pustaka vidyArasikone khUba Adara pAmaze, ema mane zaMkA nathI tA. 17--65 -mahArAjA phattehasiMharAva gAyakavADa Ayurveda, jyotiSa ane gaNita e traNa viSayamAM bhAratavarSe ghaNuM sudara pragati karI hatI gaNita-camatkAra tenA eka viziSTa agane aMdara paricaya Ape che. gaNitarasikoe tenuM khAsa adhyayana karavA jevuM che. vidyArthIone A pustaka AzIrvAdarUpa nIvaDaze. tA. 17-2-65 -zrI ke. ke. zAha gaNita-camatkAra'nuM pustaka manyu A zuSka gaNAtA viSayane rasamaya ane kutuhalapUrNa banAvI lekabhogya sAhityamAM tame sAro phALe Apyo che raziyAnu AvuM eka pustaka bajAramAM maLe che tema ja bIjAM yurepI prakAzanemA paNa gaNitane lekapriya banAvavAnA ghaNA sArA prayatna thayA che, paNa gujarAtImAM AvAM pustake me joyAM nathI. tame agresara thayA che, tethI khUba khuzI thAuM chuM. amadAvAda -zrI ravizaMkara ma. rAvaLa vidyAthIrvAcanamALAnI so upara pustikAo lakhanAra zrI zAhe "gaNita-camatkAra lakhIne gujarAtanI sArI sevA karI che. avakAzano samaya sArI rIte vyatIta karatAM AvaDe e zikSaNane eka tuM che. e hetu pAra pADavA mATe A pustaka ati upayogI nIvaDaze. saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAranI vividha rIte, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 temaja AMkaDAnA camatkArika upayoga ane keyaDAo jJAna sAthe gammata Ape evA che. meLAvaDAmA, mitramaMDaLemAM kuTuMbomAM, pravAsamAM A pustakamAMnA keyaDAone vaparAza vAtAvaraNa Anadamaya banAvI zake ema che. gaNitanI ramUjI aTapaTI vAto gujarAta samakSa dharI zrI zAhe sArI sevA karI che, te mATe amArA hArdika abhinaMdana. vaDedarA, -pustakAlaya juna 1966 T. gaNita-rahasya aMge sanmAnanIya zrI morArajI desAIne abhiprAya tamAruM pustaka huM rasapUrvaka joI gayo chuM. "gaNita-rahasya mA tame gaNitanAM rahasya kholIne ene saraLa ane rasika banAvyuM che. bhASA paNa sAdI ane saraLa che, eTale sAmAnya vAcakane paNa emAM rasa paDaze ema huM dhAruM chu. jinAmu vAcakane tamAruM pustaka gaNita vize vadhAre jANavA prere evuM che. - tamAruM sAhityasarjana lekenI nAna-pipAsA jAgRta kare ane pije evuM bane, e mArI zubhecchA che navI dillI, tA. 9-8-1966 sAmAnya rIte aghare ane nIrasa jaNAto gaNitano viSaya ATale abhuta ane rasabharapUra che, tenI pratIti A pustaka saMpUrNa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 paNe vAcI gayA pachI thaI jAya che buddhi kAma na kare evA camatkArika gaNita prayogo ahIM ApavAmAM AvyA che. asaMkhya rakamenA saravALA, guNAkAra capaTI vAge eTalA samayamAM kahI ApatA zatAvadhAnI prayogo rajU karatAM pahelAM zrI dhIrajalAla bhAIe samagra gaNitazAstranA AdhArasthabha aMkasthAnanI savistAra samaja ApI che. zatyanuM sAmarthya, meTI saMkhyAo yAda rAkhavAnI rIta, aMkasmRtinA prayogo, sapharaka saMkhyAonA saravALA, kramika sakhyAonuM zodhana, ajJAta saMkhyAonu jJAta saMkhyAmAM pariNamana, acUka uttara Adi bAbato lekhake eTalI saraLatAthI rajU karI che ke gaNitathI bhaDakIne bhAgatA AjanA yuvAnone paNa rasa letA karI mUke. chelle ApelA keyaDAo buddhine kase evA che ane temAM paNa "ajayaba thelIo ane hirAnI vahecaNInA keyaDA te bhalabhalAnuM pANI utArI nAkhe evA che. uttama koTinA mora jana sAthe gaNitanI gahanatAno khyAla Apatu A pustaka gaNitazAstranA dareka jijJAsue, vidyArthIe, temaja paDite paNa vAMcI javA jevuM che. tA. 22-8-66 -muMbaI samAcAra AMkaDAnI IndrajALa ajaba prakAranI hoya che. "gaNita-rahasya" pustakamAM A IndrajALano ukela ApavAmAM Avyo che. zayanA sAmaAthI mADIne dhArelA prazno ane ajJAta saMkhyAone sAce saravALo kahI ApavAnI rIta, akasmRtinA vilakSaNa prayoga uparAta yAtrA tathA keyaDAo ApIne tenA uttara paNa A graMthamAM apAyA che. nAna sAthe gammata Ape ane Azcarya pamADe tevA aneka akajadagarInA adabhUta prayoge rajU kaste A graMtha AbAlavRddha badhAne upayogI nIvaDe te che. muMbaI sapTembara 1966 -kismata Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNita-siddhi aMge keTalAka abhiprAya Avo sudara graMtha racavA mATe huM zrI dhIrajalAla zAhane dhanyavAda Apu chuM. amadAvAda zrI hitendra desAI 16-10-6 6 (gujarAta rAjyanA mukhya maMtrI) A pustakanI racanA dvArA zrI dhIrajalAlabhAIe gaNitanA viSayanI eka moTI sevA karI che. amadAvAda zrI IndumatIbahena cImanalAla zeTha 16-10-66 (gujarAta rAjyanA zikSAmaMtrI) gaNitasiddhi eka apUrva ratha che. te vidyArthIo, yuvAne tathA vyApArIone to upayogI che ja, paNa adhikArIo ane karmacArIone paNa eTale ja upayogI che ke jene ja AMkaDA ane hisAba sAthe kAma pADavuM paDe che. A graMthamAM ApelI rIte ajamAvavAmAM Ave te thoDA samayamAM vadhAre kAma thaI zake ane e rIte zrama tathA samayano bacAva karI zakAya. tenAthI rASTrane paNa ghaNe lAbha thavA saMbhava che. madasaura paMDita zrI rudradeva ema. e. 15-167 sAhityAcArya zrI dhIrajalAlabhAIe vidhavidha viSayo para traNathI vadhu graMtho lakhyA che, jenI kula saMkhyA vIza lAkhane AMkaDe vaTAvI jAya che. chellA be-traNa varSathI teoe gaNitavidyAnI gebI sRSTimAM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 praveza karyo che ane tenI phalasiddhi svarUpe traNa amUlya graMtha ApyA che. (1) gaNita-camatkAra, (2) gaNita-rahasya ane (3) gaNita-siddhi, temAM prathama pustaka gaNitamAM rahelI ramUja samajavA mATe, bIju pustaka aMka-jAdugarI (Mathe-magic) nA prago samajavA mATe tathA trIju pustaka gaNitanA dAkhalA kevI sUkI ane sahelI rItothI jhaDapabadha thaI zake ? e jANavA mATe ati upagI che. A chellA pustakanuM samarpaNa zrI morArajIbhAIe svIkArIne tenuM bahumAna karyuM che ane temAM huM mAre sUra pUrAvuM chuM. mubaI zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA 12-11-66 gaNitazAstra AMkaDAonI IjALa athavA zuSka sRSTisamuM lekhAya che, paraMtu lekhake lAbA anubhava pachI A prakAranAM pustaka taiyAra karIne batAvI ApyuM che ke A zAstra rasabharapUra che, temaja temAM aneka ajAyabIo paDelI che. moTI rakamanA temaja aneka rakamanA aTapaTA saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra vagerenA dAkhalA keTalIka kucIo lakSyamAM rAkhavAthI saraLatAthI ane jhaDapathI thaI zake che ane e rIte gaNitamAM siddhi prApta karI zakAya che. sarala lekhanazaili ane rajU karavAnI lekhakanI paddhati gaNitazAstramAM temanI nipuNatAnA purAvA samI che. lekhakane dhanyavAda. muMbaI samAcAra tA. 5-12-66 muMbaI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rese smaraNakalA aMge sadgata sAkSarava` zrI ramaNalAla vasa talAla desAInA abhiprAya sAmAnya janatAne camatkAra, masiddhi ke cegaprakriyA lAge evI smaraNakalAnI zatAvadhAnI kalA pAchaLa zAstrIya siddhAtA rahelA che, ema jyAre zrI dhIrajalAle amane samajAvyu, tyAre temanI hRdayavizuddhi mATe mane khUba mAna utpanna thayu. ApaNA dezamAM vidyA-kalAne gupta rAkhavAnI prathA paDI gaI che kA te kalAkAra lAcAra bane che ke kA kalAnI AsapAsa gUDha rahasyabharyuM vAtAvaraNa utpanna karI peAtAnI mahattA vadhAravA mathe che. Ane pariNAme ApaNI keTalIya kalA ane keTalAya hunnarA khagaDI gayA ane nAza paNu pAmyA zrI dhIrajalAle smaraNa kalAnuM U ! avagAhana karyuM che ane tenA pariNAme te peAtAnA gurupadanI mahattA TIka ThIka vadhArI zakayA hAta, paratu temaNe tema na karatA peAtAnA abhyAsa ane peAtAnI tapazcaryAnA phatra A maNakalA' nAmanA apUrva graMthamA prakaTa karI gUrjara janatA samakSa khullAM mUkI dIdhAM che ane smaraNukalAnI vividha kucIe gUrjanatAnA hAthamA mUkI dIdhI che A graMthane ThIka ThIka vicAra karIne huM apUrva kahu chuM mane yAda che tyAM sudhI smaraNukalA viSe Ave keAI graMtha gujarAtImAM prasiddha thayA nathI. * mUlya rUA. 5-00 : pAsTeja alaga. prAptisthAna : prajJA prakAzana maMdira muMbaI-9. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratanI bhavya saMpattirUpa maMtravidyAnuM rahasya samajAvanA dareka kaTinA maMtrasAdhakene mahattvapUrNa mArgadarzana ApanAra eka sarvopacogI suMdara graMtha meM trA. zAna A graMtha je hajI sudhI tame vasAvI lIdho na hoya to tarata vasAvI leze patrakAroe A graMthane hArdika satkAra karyo che ane enI mUlavaNuM pramANabhUta mAtrasAhitya tarIke karI che. A graMtha vidyAbhUpanuM gaNitadinamaNi zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAhanI eka mananIya kRti che. A graMtha 26 pRSano che, u cA mepalIyo kAgaLa para chapAyelo che. mUlya rU 750 paisA che teno racha posTeja kharca rU 1-25 Ave che A gratha vaidika, paurANika, tAtrika, tema ja jaina matrasAhityanA 60 jeTalA grathane AdhAre ghaNuM parizramapUrvaka nirmANa karavAmA Avyo che. temAM 35 jeTalA prakaraNa che ane te maMtranA tamAma aMgono guTara paricaya ApI maMtrasiddhi kayAre thAya ? tenI spaSTa samajUtI rajU kare che. gujarAtI bhASAmAM A jAtano graMtha A pahele ja che. have gaNatarInI nakalo ja bAkI rahI che, tethI Aje ja tamAro orDara mokalI Apo vI pI thI mokalavAmAM Ave che. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI guNapata bIlDIMga, cIca baMdara, muMbaI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have pachI prakaTa thaze-maMtrazAstrane eka adabhuta graMtha maMtradivAkara lekhaka : vidyAbhUSaNa gaNitadinamaNi zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAha TUMka samayamAM ati kapriya thaI paDelA maMtravijJAna graMthanI pUrti rUpe "maMtraciMtAmaNi graMtha lakhAyo ane tenI pati pe maMtradivAkara nAmanA eka ati mananIya graMtha taiyAra thaI rahyuM che. A graMtha sane 1968 nA DIsembara mAsamAM prakaTa thaze A graMthamAM aneka jAtanA anubhavasiddha maMtraprayogo rajU karavAmAM Avaze, jemAM vividha rogo maTADavAnA, vipa utAravAnA, lakSmI vadhAravAnA, jita meLavavAnA tathA bIjA paNa evA ja prayogono samAveza thaze. uparAta keTalAka mahattvanA citro tathA ta tra- prAge paNa ApavAmAM Avaze ke jenA AdhAre manuSya mukha, saMpatti, Arogya, yaza vagerenI prApti karI zake ane aciMtya kAmo karavAne zaktimAna thAya. A graMthanI chapAI mughaDatA, bAdhaNuM tathA pRsaMkhyA maMtravijJAna tathA maMtra ciMtAmaNi jevI ja raheze ane mUlya paNa teTaluM ja raheze, arthAt rUA. 7-50 paisA raheze. tenu rajI posTa ja kharca rU. 1-25 samajavu. A graMthanI nakala samayasara meLavavA mATe agAuthI orDara nodhAvI dezo. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI guNapata bIlDIga, cIca baMdara, muMbaI-9 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have pachI prakaTa thanArA graMtha saMkalpariddhi yAne unnati sAdhavAnI adbhuta kalA lekhaka vidyAbhUSaNa zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAha sa kalpazaktino vikAsa kema karavA tathA tenA dvArA jIvananA jUdA jUdA kSetromAM unnati kevI rIte sAdhavI tenI sa pUrNa samajaNa Apato A graMtha dareka gujJa saskArI manuSya avazya vAcavo joIe. tenAthI jIvanano manamA ghATa ghaDI zakAze tathA A jagatamAM eka saphala manuSya tarIkenI kArakIrdi prApta karI vijayaDa ke vagADI zakAze. UcA mepalI kAgaLa, lagabhaga 240 pRSNa, pAkuM pUThuM mUlya 5-00rajI. pisTeja kharca rU 1-20 paisA. A graMtha sane 1968 nA julAI mAsamAM bahAra paDaze. * mAnavumananI ajAyIo lekhaka vidyAbhUSaNa zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAha. mAnavamana aneka ajAyabIothI bhareluM che tenA dvArA manuSya. kevA adbhuta kAryo karI zake che tathA A jagatamAM mahAna nAmanA meLavavA uparAta managamatI lakSmI meLavI zake che, te A gra thamAM aneka dAkhalA-dalIla sAthe anokhI zailie rajU karavAmAM AvyuM che pragatine cAhanAra dareka manuSya A graMtha avazya vAcavo ja joIe. tenuM prakAzana sane 1968 nA okaTobara ke navembara mAsamAM thaze UMcA mepalItho kAgaLa, lagabhaga 350 pRSTa, pAku pUTha mUlya rU. 7--50 rajI pisTeja kharca rU 1-25 pisA. - prajJA prakAza nuM maMdira ladhAbhAI guNapata bIlDIMga, cicabaMdara, muMbaI-9,