________________
[૩] સરવાળાની પ્રાચીન અને અર્વાચીન પદ્ધતિ
સંખ્યાલેખનમાં દશનો પાયે દાખલ થયા પછી સર-વાળાને પ્રશ્ન બહુ જલદી ઉકેલાઈ ગયો હશે, એમ અમે માનીએ છીએ.
સરવાળા માટે પ્રાચીન ગણિતમાં જે પદ્ધતિ આપી છે, તેને આધુનિક વિદ્વાનો “કેનપદ્ધતિ” (Angular method) તરીકે ઓળખે છે, કારણ કે એ રીતે સરવાળે કરતાં આંકડાની એક ત્રાંસી હાર તૈયાર થાય છે અને છેવટે કિન એટલે ખૂણે પડે છે
આ કેનપદ્ધતિ બે પ્રકારની હતી. તેમાં એકને આપણે -વામાવર્ત તરીકે ઓળખીશું અને બીજીને દક્ષિણાવર્તનું નામ આપીશું. જેની લી ટી દક્ષિણ એટલે જમણી બાજુથી શરૂ થઈને વામ એટલે ડાબી બાજુ તરફ જાય, તે “વામાવત કનપદ્ધતિ” અને જેની લીટી વામ બાજુથી શરૂ થઈને ક્ષિણ બાજુ તરફ જાય, તે “દક્ષિણાવર્ત કેનપદ્ધતિ.”
