________________
[ ૧૭ ] ભાગાકારની મૂળ ભૂમિકા
સરવાળામાં એક જ ક્રિયા હોય છે અને તે ઉમેરવાની. રમૂજમાં કહીએ તો એ એક પિડાંની ગાડી છે. બાદબાકીનું પણ એમ જ છે. તેમાં બાદ કરવા સિવાય બીજી કે કિયા હોતી નથી, પરંતુ ગુણાકારમાં બે કિયાઓ હોય છે? એક ગુનક્રિયા અને બીજી સરવાળાની ક્રિયા. તેમાં પ્રથમ ગુણાકિયા થાય છે અને પછી સરવાળાનો આધાર લેવામાં આવે છે. આ રીતે બને ક્રિયાઓ થઈ જતા ગુણાકાર તૈયાર થાય છે. ભાગાકારમાં પણ આ જ પરિસ્થિતિ છે. તેમાં બે કિયાઓ હોય છે. એક ગુણનક્રિયા અને બીજી બાદબાકીની ફિયા. તેમા ગુકિયા પ્રથમ થાય છે અને પછી બાદબાકી આધાર લેવાય છે. આ રીતે બને ક્રિયાઓ થઈ જતાં ભાગાકાર તૈયાર થાય છે. દાખલા તરીકે રૂપ ૫ વડે ભાગવા છે તે પ્રથમ પ ક છ = ૩પ એમ ભાગ ચલાવવો પડે અને પછી તેને ના સંખ્યામાંથી બાદ કરે છે.
