________________
૧૪૬
ચાથી વાર પાંચમી વાર
છઠ્ઠી વાર સાતમી વાર
૨૦-૫- ૧૫
૧૫ - ૫ = ૧૦
૧૦
૫= ૧
૫ - ૫ = O
ગણિત-સિદ્ધિ
આ ખાદ્યબાકી પરથી એવા નિ ય થઈ શકે કે ૩૫ માથી ૫ ની સંખ્યા લીધા કરીએ તેા ૭ વાર લઈ શકાય અને પછી કઈ બાકી રહે નહિ, અર્થાત્ ત્યાં શૂન્ય જ રહે.
આ જ વસ્તુ ભાગાકારમા સ કેતરૂપે ગાઠવાયેલી છે. તેમાં ૩૫ની સંખ્યા વચ્ચે મૂકી છે, તેના અથ એ છે કે આ સ ખ્યામાથી ભાગ લીધા કરવાના છે. ગણિતજ્ઞોએ તેને માટે ‘ ભાજ્ય ’ ની સંજ્ઞા મુકરર કરી છે. ભાજય એટલે ભાગવા ચેાગ્ય સંખ્યા. હવે ૩૫ની સંખ્યામાથી કેટલા પ્રમાણમાં ભાગ લેવાને છે ? તે ડાબી બાજુ પના આક મૂકીને બતાવ્યું છે. ગણિતજ્ઞોએ તેને ‘ ભાજક ’ની સંજ્ઞા આપી છે. ભાજક એટલે ભાગનાર.
હવે જેટલી વખત ભાગ લઈ શકાતા હૈાય તે જમણી માજી લખવામા આવે છે. એ રીતે ઉપરના દાખલામા છને આક જમણી બાજુ મૂકાયેલા છે. તેને ગણિતજ્ઞોએ ‘ભાગ’ કે ‘ ભાગફળ’ની સંજ્ઞા આપી છે.
આ રીતે ભાગ ચલાવતાં જે સંખ્યા વધે તેને ગણિતજ્ઞોએ ૮ શેષ ’ની સ’જ્ઞા આપેલી છે. અહીં સખ્યા વધતી નથી, એટલે ॰ મૂકેલુ છે. તેનેજ ઔપચારિક રીતે શેષસંખ્યા કે શેષ સમજવાની છે.
હવે ઉપરના ભાગાકારને સ’જ્ઞાથી વિભૂષિત કરીએ, તા તેનું સ્પષ્ટ ચિત્ર મનમાં અક્તિ થઈ જશે.
